Een gebouw met veel functies

Stadspoorten waren niet alleen toegangspunten, maar ook plaatsen waar recht werd gesproken, handel werd gedreven en belangrijke ontmoetingen plaatsvonden.

Verdediging

Een stadspoort was belangrijk in de verdediging van de stad: een ommuurde stad kon men alleen binnen of buiten via die poort. De deuren ervan, die met ijzer beslagen en versterkt waren, werden van zonondergang tot zonsopgang gesloten, zodat de nachtelijke veiligheid van de bewoners gegarandeerd werd. Een stadspoort werd langs beide zijden geflankeerd door een poorttoren, waar een wachter op de uitkijk stond.
Kleine steden hadden één stadspoort. Grote steden, zoals Jeruzalem, hadden er meer.

Rechtspraak

In de stadspoort zetelden een rechter en andere belangrijke figuren om oplossingen te zoeken voor de juridische problemen van de mensen.

Ontmoetingsplaats

Het plein voor de stadspoort was de plaats waar men nieuws kon rapen, waar men van alles kon bespreken: politiek, stadsbelangen, profetieën, voedseltekorten …

Handel

Bij die stadspoort was een groot (markt)plein waar men handeldreef. Daar kocht en verkocht men goederen. Dat konden groenten en fruit zijn, levende dieren (schapen, kamelen, ezels …), vis en vlees, materiaal om kleding mee te maken, materiaal om mee te koken …

Stadspoorten in de Bijbel

Oude Testament

Deuteronomium 21, 18-20
“Wanneer iemand een opstandige en weerspannige zoon heeft, die weigert naar zijn ouders te luisteren en hun ondanks alle straffen niet gehoorzaamt, moeten zijn ouders hem vastgrijpen, hem naar de poort bij de oudsten van de stad brengen en tot hen zeggen: ‘Onze zoon is opstandig en weerspannig, hij luistert niet naar ons. Het is een losbol en een dronkaard.'”

Ouders van een opstandige zoon moeten hun zoon naar de oudsten bij de poort brengen om recht te laten spreken.

Rechters 9, 35
"Toen Gaal, de zoon van Ebed, de stad was uitgekomen en bij de poort stond, kwamen Abimelek en zijn mannen uit de hinderlaag tevoorschijn."

Deze tekst beschrijft dat mensen bijeenkwamen bij de stadspoort van Sichem. Stadspoorten werden vaak gebruikt voor bijeenkomsten.

Rechters 16, 1-3
“Op een dag ging Simson naar Gaza. Daar zag hij een hoer en ging bij haar binnen. Toen het de inwoners van Gaza vernamen dat Simson in de stad was, zetten zij overal posten uit en bleven de hele nacht bij de stadspoort op hem loeren. Zolang het nacht was, deden ze verder niets. Ze dachten: ‘Als het morgenlicht komt vermoorden we hem.' Tot middernacht bleef Simson slapen, maar toen stond hij op, pakte de twee deuren van de stadspoort vast, met de twee deurposten, rukte ze los, met grendel en al, en droeg ze op zijn schouders naar de top van de berg tegenover Hebron.”

De poorten van Gaza waren een onderdeel van de verdediging van de stad. Ze vormden de toegang tot deze strategisch gelegen plek.

Ruth 4, 1
"Intussen was Boaz naar de stadspoort gegaan en had daar plaatsgenomen. Toen hij de man voorbij zag komen die familieverplichtingen tegenover Ruth had en over wie hij had gesproken, riep hij: 'Zeg Dinges, kom eens hier en ga zitten!' De man kwam en ging zitten. Daarop haalde Boaz er tien oudsten van de stad bij en verzocht hun plaats te nemen. Toen zij waren gaan zitten zei hij tegen de man die tegenover Ruth familieverplichtingen had: 'Het stuk land dat eigendom was van onze broeder Elimelek wordt te koop aangeboden door Noomi, die teruggekeerd is uit de vlakte van Moab ..."
Lees meer

Zo beschrijft het boek Ruth hoe bij de poort van Betlehem een juridische transactie plaatsvond tussen Boaz en de naaste familieleden van Naomi om het eigendom en het huwelijk van Boaz met Ruth te regelen.

2 Kronieken, 32, 6
“Vervolgens stelde hij (koning Hizkia) krijgsoversten aan over het volk, liet het bijeenkomen op het plein voor de stadspoort en sprak het als volgt moed in …”

Het plein voor de stadpoort gebruikte koning Hizkia om zijn volk toe te spreken en aan te moedigen.

Amos 5, 10-15
"Ze haten hem die in de stadspoort vonnis wijst, verfoeien hem die de waarheid spreekt. Daarom: jij die de zwakke vertrapt en van zijn graanoogst schatting heft, je bouwt wel huizen van steen, maar je zult er niet in wonen. Je plant wel fraaie wijngaarden, maar de wijn daarvan zul je niet drinken. Want Ik weet hoe talrijk je misdaden zijn, hoe talrijk je zonden. Je kwelt wie rechtschapen is, je neemt steekpenningen aan en verdrukt de armen in de poort. In zo'n dagen gaat alles zo slecht dat een verstandig mens geen woord heeft in te brengen. Zoek het goede en niet het kwade: dan zul je leven, dan zal Jahwe, de God van de machten, met jou zijn, zoals je altijd zegt. Haat het kwade, hebt het goede lief en handhaaft het recht in de stadspoort. Misschien zal Jahwe, de God van de machten, zich dan ontfermen over de rest van Jozef."

Amos spreekt over de stadspoort als de plaats waar recht gesproken wordt en recht geschiedt.

Nieuwe Testament

Lucas 7, 12
“Vervolgens begaf Jezus zich naar een stad die Naïn heette. Zijn leerlingen en een grote groep mensen gingen met Hem mee. Hij was net in de nabijheid van de stadspoort gekomen, toen daar een dode werd uitgedragen, de enige zoon van zijn moeder, en die was weduwe. Een groot aantal mensen uit de stad vergezelde haar.”
Lees meer

In het algemeen werden doden buiten de stad begraven. Daarom ziet Jezus een begrafenisstoet uit de stadspoort komen.

Marcus 10, 25
“Voor een kameel is het gemakkelijker door het oog van een naald te gaan, dan voor een rijke in het rijk van God te komen.”
Lees meer

Er wordt verteld dat in één deur van de toegangspoorten van Jeruzalem een kleine deur was gemaakt, ongeveer dertig centimeter boven de grond, een halve meter breed en een meter hoog. Die deur kon men apart openen, zodat laatkomers toch de stad binnen konden als de grote poorten al dicht waren. Zo’n poortje zou men ‘oog van de naald’ genoemd hebben, maar deze poëtische benaming wordt in geen enkele bron vermeld.

Stadspoorten in Jeruzalem

Rond de actuele oude stad Jeruzalem zijn er nog zeven open poorten in de stadsmuur, die verschillende keren herbouwd, gerestaureerd en verbouwd werd. Enkele van die poorten worden vermeld in de Bijbel: de Schapenpoort, de Vispoort, de Mestpoort en de Waterpoort (Nehemia 3).

Klik hier voor meer informatie bij die poorten van Jeruzalem.