Jesaja 58, 7-10: Over vasten

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1211-1212)

Deel je brood met mensen die honger hebben. Geef arme mensen een plek in je huis. Geef kleren aan mensen die naakt zijn. Zorg goed voor de mensen om je heen!
Als je dat doet, dan zul je echt gelukkig zijn. Je zult lijken op de zon die stralend opkomt in de ochtend. Volk van Israël, als jullie zo leven, zal het snel beter met jullie gaan. En met mijn macht zal ik jullie overal beschermen. Als jullie mij roepen, zal ik antwoord geven. Als jullie mij om hulp vragen, dan kom ik jullie helpen.

Zorg dat niemand meer onderdrukt wordt. Beschuldig mensen niet te snel, vertel geen slechte dingen over een ander. Als iemand honger heeft, geef hem dan te eten. Geef hem net zo veel als je zelf eet. En geef aan de armen alles wat ze nodig hebben.
Als jullie dat doen, dan zullen jullie gelukkig zijn. Jullie zullen lijken op licht dat in het donker schijnt. Overal waar het donker is, zorgen jullie voor stralend licht.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Dit zegt God:

Is vasten niet het volgende:
je brood delen met wie honger heeft,
arme zwervers een dak boven het hoofd geven,
kleding geven aan wie er geen heeft,
en niet weglopen als je voor je broer kunt zorgen?

Dan zal je licht doorbreken
zoals de zon de nacht verdrijft.
Dan zal iedereen het erover hebben
hoe goed je wel bent,
en de heerlijkheid van God zal je volgen.
Als je dan bidt, zal God je antwoorden.
En als je smeekt om hulp,
dan zal Hij zeggen: ‘Hier ben Ik!’

Als je alle lasten uit je midden wegdoet,
en geen vinger meer bedreigend uitsteekt
en geen valse aanklachten indient
en je aan iemand die honger heeft,
geeft wat je zelf graag zou willen
en je iemand die verdrietig is gaat troosten
dan doet je licht de duisternis verdwijnen,
en de nacht zal een heldere middag zijn.

Zo spreekt God.

Bij het bewerken van de tekst
In de eerste lezing, is de zin: ‘Is vasten niet het volgende’ niet te horen. Ze komen uit de verzen die aan Jesaja 58, 7-10 voorafgaan en werden toegevoegd om de betekenis van de tekst te verhogen.

Stilstaan bij ...

Vasten
Vasten is een bepaalde tijd bewust minder voedsel en drinken tot zich nemen.
In alle tijden, in alle culturen en ook in alle godsdiensten werd en wordt er gevast. Men legt zich dan lichamelijke beperkingen op om een 'juiste' lichamelijke en / of geestelijke conditie te bereiken: men wil de eigen conditie verbeteren, met zichzelf in het reine komen, boete doen voor zijn zonden, of dichter bij God komen naar aanleiding van een feest of een cultische handeling.

Delen, opnemen, kleden ...
Met deze woorden laat God de profeet Jesaja in zijn naam zeggen wat Hij onder ‘vasten’ verstaat: concrete handelingen die belangrijk zijn bij het uitbouwen van een gemeenschap.

Licht als de dageraad
Dit licht straalt opvallend na een nacht vol duisternis.
In deze tekst is het het beeld om weer te geven wat het effect is van het lenigen van de noden van de medemens.

Gerechtigheid
Gerechtigheid is: leven volgens de Wet van God, in een juiste (rechte) verhouding tussen mensen onderling en tussen de mensen en God. Gerechtigheid wordt vaak verward met het woord ‘rechtvaardigheid’ (= iemand recht doen, geven wat iemand toekomt)

Bidden
Bidden is te vergelijken met spreken: men zegt tot God wat men hoopt, gelooft, verwacht ...
Maar bidden is ook te vergelijken met luisteren: men probeert stil te worden om God beter te leren kennen. Zo voelt men beter aan wat God verwacht.
Door te bidden, komen gelovigen de bedoelingen van God op het spoor. Als ze Hem in hun leven toelaten, maakt dit andere mensen van hen.

Licht in de duisternis
Licht is het eerste wat de mens ziet bij zijn geboorte (het levenslicht zien). Daarom wordt licht met leven verbonden en is het een symbool van geluk en zegen.
Licht kenmerkt ook de sfeer van God.
Duisternis is leugen, verwarring, zinloosheid, dood.

Bij de tekst

Context

De joden die terugkeerden uit de ballingschap in Babylonië deden er alles aan om de dienst aan God zo goed mogelijk te verrichten. Velen dachten dat God een uitgebreid ceremonieel verwachtte en de beste vruchten van de aarde als offer.
Maar Jesaja maakt duidelijk: God verlangt niets voor zichzelf of voor zijn persoonlijke glorie. Zijn geluk ligt erin te zien dat wet en rechtvaardigheid de onderlinge relaties kleuren, dat mensen samen leven als broeders, die aandacht hebben voor de zwaksten en de armsten.

Vasten in de Bijbel

In de Bijbel gebeurt vasten vooral om religieuze en spirituele redenen:

. Door te vasten gaat men helderder denken, scherper zien. Men laat het materiële los en gaat zich openstellen voor God.

. Door te vasten wordt men weerbaarder, doordat men ‘nee’ zegt tegen allerlei zaken die eigenlijk niet echt nodig zijn.

. Door te vasten kan men zich verplaatsen in de situatie van mensen die aan voedsel en andere dingen gebrek hebben. Zo nodigt vasten uit tot solidariteit, tot delen met de ander.

Vasten en veertigdagentijd

Christenen kennen tijdens de veertigdagentijd twee verplichte vastendagen: Aswoensdag en Goede Vrijdag, waarop ze sober eten.
De reden waarom dat zo weinig is en waarom de hele periode voor Pasen niet meer de 'vasten' wordt genoemd, maar de 'veertigdagentijd', is in de tekst zelf te vinden: solidariteit met wie honger heeft, of dakloos, of ... daar gaat het om!

Suggesties

Kleine kinderen

BELEVEN

Licht in het donker

Materiaal
. Zwart tekenpapier
. Wasco of kleurkrijt

Verloop
Laat de kinderen vertellen over licht.
- Wanneer is er licht? (zon / lamp / kaars)
- Wat vind je van licht? (fijn, gezellig ...)
Zoals licht is voor de mensen, zo willen mensen 'licht' zijn voor elkaar.
Laat de kinderen verwoorden wat ze daarvoor kunnen doen.

Geef dan de kinderen een zwart tekenpapier.
Met wasco of kleurkrijt, tekenen ze er 'licht' op.

TIP
De kinderen kunnen ook tekenen op wit papier. Het effect wordt dan wel minder indrukwekkend.

Jongeren

ONDERZOEKEN

Gesprek

- Wat is 'vasten' (werkwoord)?
(veel minder eten of niet eten)

- Waarom vasten mensen?
. om iets af te dwingen (hongerstakers)
. om zich te zuiveren (gezondheid)
. om slanker te worden (schoonheid / gezondheid)
. om religieuze redenen (bv. Ramadan)

- Welke bedenkingen heb je daarbij?

Vroeger sprak men over 'dé Vasten', nu over de 'Veertigdagentijd'.
- Waarom zou dat zijn? (zie hoger)

Deze tekst uit de Bijbel was de aanleiding om het niet meer te hebben over dé 'vasten', als de tijd voor een belangrijk feest (Bijvoorbeeld Pasen).
De jongeren formuleren in eigen woorden waarom het woord ‘vasten’ officieel niet meer gebruikt wordt voor de voorbereidingstijd vanr Pasen.

VERDIEPEN

Lettertekst

Nodig de jongeren uit om een tekst / gedicht te maken met de nieuwe invulling van het woord 'vasten'.
Elke nieuwe regel begint met een andere letter van dit woord.

V	................................................................................................
A	.................................................................................................
S	..................................................................................................
T	..................................................................................................
E	..................................................................................................
N	..................................................................................................

Overweging

Valérie Kabergs

Onderneem!

(Valérie KABERGS in Kerk en Leven, 5 februari 2020, p. 18)

De schrijver van de Jesajapassage spreekt in zijn eigen tijd de teruggekeerde ballingen toe. Hij belooft de nog van hun geloofscrisis herstellende Israëlieten genezing indien ze zich blijven openstellen voor hun medemens. In plaats van zich veeleer passief terug te plooien op zichzelf, maant de Jesajatekst net aan naarstig actie te ondernemen en daarbij vooral oog te hebben voor mensen die zich op een of andere manier in een gelijkaardige positie bevinden van meer duisternis dan licht. Zij het omdat het hen ontbreekt aan het broodnodige, zij het omdat hun hart mistroostig is. Net wanneer de Israëlieten nog volop bekomen van alle onderdrukking, vraagt de schrijver van Jesaja hen om zelf aandacht te hebben voor allerlei vormen van onderdrukking, dreiging en kwaadsprekerij en dat voor zover als mogelijk uit het eigen midden te bannen. De ontmoedigde ballingen worden hier dus niet getroost op zeemzoeterige wijze, maar uitgedaagd met de opdracht buiten zichzelf te treden. Enkel dan, zo voorziet Jesaja, zal God zijn kracht aan hen gewaar kunnen laten worden en zal Hij zich kunnen tonen als Hij die altijd aan hun zijde is. Het komt er met andere woorden niet allereerst op aan het licht buiten jezelf te gaan zoeken wanneer je het niet meer voelt – want wat als je het ook ergens anders niet vindt? – maar er alles aan te doen om de gedoofde vlam in jezelf opnieuw aan te wakkeren door ze te laten schijnen voor je medemens.