Deuteronomium 5, 12-15: Onderhoud de sabbat

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 267)

Houd je aan de sabbat, omdat ik, de Heer, dat wil. De sabbat is een bijzondere dag. Zes dagen mogen jullie werken en bezig zijn met alles wat je moet doen. Maar de zevende dag is een dag die voor mij bestemd is. Dan mag je niet werken. Ook je zoon, je dochter, je slaaf en je slavin mogen niet werken. Je dieren mogen niet voor je werken. En ook de vreemdelingen die in jullie steden wonen, mogen niet werken. Want jullie mogen nooit vergeten dat ik jullie bevrijd heb. Ik heb ervoor gezorgd dat jullie nooit meer als slaven hoeven te werken. Ik heb mijn macht laten zien en ik heb jullie bevrijd uit de slavernij in Egypte. Daarom wil ik dat jullie je aan de sabbat houden.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Onderhoud de sabbat: die moet heilig voor jullie zijn,
omdat Ik, de Heer jullie God, dat wil.
Zes dagen mogen jullie werken en al jullie arbeid doen.
Maar de zevende dag is mijn dag. Dan mogen jullie niet werken:
jullie niet, jullie zoon niet, jullie dochter niet,
jullie slaaf niet, jullie slavin niet,
jullie os niet, jullie ezel niet, jullie overige dieren niet
en ook niet de vreemdelingen die in jullie steden wonen.
Dan kunnen jullie slaven en slavinnen uitrusten, net zoals jullie zelf.

Vergeet niet dat jullie slaven waren in Egypte
en dat Ik jullie met sterke hand en uitgestrekte arm
uit dat land heb geleid.
Daarom wil Ik dat jullie de sabbat onderhouden.

Stilstaan bij ...

Sabbat
Hebreeuws woord dat vermoedelijk ‘zevende dag’ betekent.
Bij de joden is dit de zevende dag van de week, dé dag om dankbaar te zijn om wat God geschapen heeft.

Sterke hand en opgestoken arm

Deze uitdrukking die vaak terugkomt in het Oude Testament en de macht van God plastisch voorstelt doet denken aan de beelden van de Baäl, de Kanaänitische god voor storm en vruchtbaarheid.
Deze beelden vertonen gelijkenissen met afbeeldingen uit Egypte.

Slaaf, slavin
In de Bijbel is er sprake van twee soorten slaven:
. vreemdelingen die gekocht werden, of tijdens een oorlog buitgemaakt waren.
. joodse mensen, die verkocht werden of zichzelf verkochten, om hun schulden te kunnen betalen.
Slaven waren werkzaam in bouwprojecten of deden dienst in huizen van rijke mensen.

Bij de tekst

Rustdag

De zevende dag van de week (sabbat voor de joden) is een rustdag.
Zoals God zes dagen geschapen heeft en de zevende dag uitrustte, zo werken de joden zes dagen om de zevende dag te rusten. Die dag vieren ze dat God hen heeft bevrijd uit de slavernij, een bevrijding die hen rust bracht.

Motivatie voor het onderhouden van de sabbat

In Exodus 20, 11 wordt het onderhouden van de sabbat gemotiveerd vanuit het scheppingsverhaal: God werkte zes dagen en rustte uit op de zevende dag.

In Deuteronomium 5, 12-15 wordt het onderhouden van de sabbat gemotiveerd vanuit een historische gebeurtenis: de Israëlieten moeten op die dag gedenken dat ze slaaf waren in Egypte en dat God hen heeft bevrijd.
Dit onderhouden van de sabbat heeft ook een sociale dimensie: niet alleen de Israëlieten moeten rusten, maar ook hun slaven en slavinnen en de vreemdelingen die bij hen zijn.