Bakker

Wie?

In de oudheid was brood bakken doorgaans een huishoudelijke bezigheid. Maar naarmate samenlevingen complexer werden en steden groeiden, veranderde dat.
Zo waren er in Egypte en Mesopotamië al bakkers die brood bakten voor tempels, paleizen en rijke burgers. Men kan ze zien als de eersten die het bakken als een beroep uitoefenden.

Brood bakken

Om brood te bakken heeft men graan nodig. Tarwe en gerst waren de belangrijkste granen.

. De graankorrels werden eerst gemalen tot meel. Een werk dat meestal door vrouwen werd gedaan. Ze gebruikten daarvoor een maalsteen en een ronde steen, of een mortier en een stamper of een handmolen. Zo’n handmolen bestond uit twee ronde stenen. De onderste steen stond vast, de bovenste steen was draaibaar. In de bovenste was er een gat in het midden waarin het graan werd gegoten. Door de bovenste steen te draaien werd het graan tussen de twee stenen fijngemalen.

. Daarna verwerkte men de bloem tot deeg door het toevoegen van desem (een natuurlijke gist die van dag tot dag werd bewaard) en water.

. Men bakte het brood in een kleioven vlakbij het huis waar men woonde of men bracht het bewerkte deeg naar een openbare bakkerij om het daar in de oven te bakken.

Soorten Brood

In het dagelijks leven

Gerstebrood	brood van eenvoudige mensen, want gerst was goedkoper dan tarwe. In het deeg van dit brood wordt desem gebruikt.
Tarwebrood	Ook in het deeg van dit brood wordt desem verwerkt. Tarwebrood werd gezien als luxebrood. Men vond het voedzamer en van betere kwaliteit dan gerstebrood.

In een religieuze context

Ongezuurd brood (matses)	Het deeg voor dit brood wordt gemaakt met alleen meel en water. Het wordt met Pesach (Pasen) gegeten.
Toonbroden	Dit waren twaalf broden die in de tempel in twee stapels van zes, werden geplaatst op een tafel. Die broden verwezen naar de twaalf stammen van Israël. Elke sabbat werden die broden vervangen door verse broden. De oude broden werden dan door de priesters opgegeten.

Bijbel

Oude Testament

Een huishoudelijke bezigheid

Genesis 18, 6
“Abraham ging haastig de tent in naar Sara en zei: ‘Neem gauw drie schepel fijn meel, kneed het en bak er koeken van.'”
(Lees meer)

Dit is een van de vroegste verwijzingen in de Bijbel naar het bakken van brood. Abraham vraagt Sara om snel brood te bakken voor de drie bezoekers.

Exodus 12, 8
“In dezelfde nacht moet het vlees gegeten worden, op het vuur gebraden. Het moet gegeten worden met ongezuurd brood en bittere kruiden.”
(Lees meer)

Tijdens de instelling van het Pascha kregen de Israëlieten de opdracht om ongezuurd (= zonder desem) brood, matse, te bakken en te eten. Dit ongedesemd brood werd het beeld van de haast waarmee de Israëlieten Egypte moesten verlaten.

1 Koningen 17, 12
"Ze antwoordde: ‘Zowaar Jahwe uw God leeft, ik heb geen brood meer. Alleen nog maar een handvol meel in de pot en nog een beetje olie in de kruik. Ik sprokkel nu wat hout en ga dadelijk naar huis om voor mij en mijn zoon voor het laatst eten klaar te maken; daarna wacht ons de dood.'”
(Lees meer)

Deze tekst laat uitschemeren dat men aan het deeg ook wat olie toevoegde. Het zou ook kunnen dat die olie bedoeld is om mee met het brood te eten, zoals men nu boter op het brood smeert.

Bakker, een beroep

Genesis 40, 1-23
“Toen de eerste van de bakkers zag hoe gunstig de uitleg was, zei hij: ‘Ik heb ook een droom gehad. In die droom zag ik drie broodkorven op mijn hoofd. In de bovenste korf lagen spijzen voor Farao, allerlei soorten gebak; maar de vogels pikten alles weg uit de korf die ik op mijn hoofd droeg.' Jozef antwoordde: ‘Dit is de verklaring: De drie korven zijn drie dagen. Over drie dagen zal Farao uw hoofd verheffen en u aan een paal hangen, en de vogels zullen uw vlees verslinden.'”

In de hofhouding van de farao bleken er al professionele bakkers te zijn.

Jeremia 37, 21
“Toen gaf koning Sidkia bevel Jeremia vast te houden in het kwartier van de wacht. Hij kreeg iedere dag een brood uit de Bakkerstraat, tot al het brood in de stad op was, maar hij moest in het kwartier van de wacht blijven.”

Dat er een ‘Bakkerstraat’ was in Jeruzalem wijst erop dat steden het beroep van bakker kenden en dat er een soort bakkersgilde bestond die in een bepaalde straat / stadsdeel / kwartier bijeen woonde.

Suggestie

Grote kinderen

ONDERZOEKEN

Bakkers / het land Egypte

De groep kinderen wordt verdeeld in een paar aantal groepen.
De kinderen bestuderen in die kleine groepen de informatie over bakkers of die over Egypte.
Daarna formuleren ze vragen die ze als interviewer zouden stellen op basis van die informatie.
Die vragen noteren ze op een papier (= vragenlijst).

Die vragenlijsten worden daarna voorgelegd aan de groep(en) die het ander onderwerp bestudeerde. Die andere groepen formuleren de antwoorden op die vragen op basis van het materiaal dat op de website te vinden is.

Om af te sluiten worden de vragen gesteld door leden van de ene groep en beantwoord door de leden van de andere groep.

TIPS
.
De meest interessante vragen en de antwoorden erop, worden opgenomen in de krant: 'De RONDE van de BIJBEL'.

.
Mogelijke vragenlijst:
- Welke soorten brood bak je?
- Zijn er veel bakkers in de dorpen rond Jeruzalem? Hoe komt dat?
- We vernemen dat je een bijzonder brood bakt met Pasen. Wat is daar zo bijzonder aan? En waarom bakt men zo'n brood met Pasen?
- Bakken jullie alleen brood?

VERTELLEN

Het juiste gewicht

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Uitgeverij Averbode 2007, p. 264)

Een bakker kreeg boter van een boer
en de boer brood van de bakker.

Na een tijd viel het de bakker op
dat de stukken boter van de boer,
die anderhalve kilo zouden moeten wegen,
steeds lichter werden.
Zijn weegschaal gaf hem gelijk.
Daarom klaagde hij de boer aan bij de rechter.

‘Uw stukken boter hebben niet het juiste gewicht,’
zei de rechter tegen de boer,
‘dit stuk zou anderhalve kilo moeten wegen,
maar het weegt veel minder.’
‘Dat is uitgesloten, meneer de rechter’, zei de boer,
‘ik heb het elke keer nagewogen.’
‘Misschien kloppen uw gewichten niet,’
meende de rechter.
‘Hoezo gewichten,’
vroeg de boer stomverbaasd.
‘Ik heb helemaal geen gewichten.’
‘Maar waar weegt u dan mee
als u geen gewichten heeft?’
vroeg de rechter.
‘Heel eenvoudig,’ zei de boer,
‘ik krijg mijn brood van de bakker
en hij krijgt boter van mij.
Een brood weegt anderhalve kilo
dus leg ik mijn boter links op de weegschaal
en een brood rechts
en zo weeg ik dat af.’

DOEN

Bakken

De kinderen bakken brood, een cake of pannenkoeken.
De keuze van de activitiet wordt bepaald door de culinaire instalaties die voorhanden zijn in de buurt van het lokaal waar de kinderen bijeenkomen.
Wie een brood kan bakken, kan overwegen om een challe te bakken (recept)

TIP
Je kunt overwegen om een chale thuis te bakken. Dit brood kan dan de aanleiding zijn om het te hebben over joodse bakkers.