Lucas 16, 9-13: Over geld in het leven

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1653)

Luister naar mijn woorden: Gebruik dat ellendige geld om vrienden te maken. Er komt een moment dat je niets meer aan je geld hebt. Dan zullen jullie welkom zijn in de hemel.’
Jezus zei ook: ‘Als je te vertrouwen bent met kleine dingen, dan ben je ook te vertrouwen met grote dingen. En als je oneerlijk bent over kleine dingen, dan ben je ook oneerlijk over grote dingen. Als jullie al niet te vertrouwen zijn met dat ellendige geld, dan vertrouwt niemand jullie met dingen die echt belangrijk zijn. En als je niet te vertrouwen bent met dingen van een ander, dan zal God je niet geven wat voor jou bestemd is.
Je kunt geen trouwe dienaar zijn van twee bazen tegelijk. Want je zult altijd meer liefde hebben voor de één dan voor de ander. En je zult altijd meer respect hebben voor de één dan voor de ander. Je kunt dus niet tegelijk voor God en voor het geld leven.’
De farizeeën, die van geld hielden, hoorden die dingen en lachten Jezus uit. Toen zei Jezus tegen hen: ‘Jullie vinden het belangrijk om indruk te maken op mensen. Maar God weet hoe jullie van binnen zijn. En alles wat mensen geweldig vinden, dat vindt God verschrikkelijk.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Ik zeg jullie: Maak vrienden met de onrechtvaardige mammon,
zodat, wanneer die je komt te ontvallen,
zij je in de eeuwige tenten opnemen.

Wie betrouwbaar is in het kleinste, is ook betrouwbaar in het grote;
en wie onrechtvaardig is in het kleinste,
is ook onrechtvaardig in het grote.
Als jullie dus niet betrouwbaar geweest zijn
in de onrechtvaardige mammon,
wie zal jullie dan het waarachtige goed toevertrouwen?
Als jullie niet betrouwbaar geweest zijn
in het beheren van andermans goed,
wie zal jullie dan geven wat jullie dat van jullie kunt noemen?

Geen knecht kan twee heren dienen,
want hij zal de een haten en de ander liefhebben,
ofwel de een aanhangen en de ander verachten.
Je kunt niet God dienen en de mammon.'

Toen de Farizeeën dit allemaal hoorden lachten ze Hem uit,
want ze hielden erg veel van geld.
Jezus zei tegen hen:
'Bij de mensen doen jullie zich voor als rechtvaardigen,
maar God kent jullie hart.
Waar de mensen naar opkijken,
is verschrikkelijk in de ogen van God.'

Stilstaan bij …

Mammon
(Aramees = ‘rijkdom’, ‘geld’)
Geld en rijkdom zijn op zich niet verkeerd. Maar men kan er wel op een foute manier mee omgaan.
Jezus stelt de mammon voor als een verpersoonlijking van een macht waar een hebzuchtige mens de slaaf van wordt.

Bij de tekst

Ken je taal

Men kan niet tegelijk God dienen en de mammon
Iemand die in God gelooft, kan materiële rijkdom niet zien als het belangrijkste waar alles moet voor wijken.

Suggesties

Grote kinderen

VERDIEPEN

Waar of niet waar: Wat je met geld kunt doen

	Waar	Niet waar	Weet ik niet
Ik heb geld voor mezelf
Als ik geld heb, geef ik het meteen uit
Ik steek mijn geld in een spaarpot
Ik heb geen geld
Mijn geld staat op een spaarboekje. Ik mag er niet aankomen.
Ik zorg voor geld van anderen
Ik heb geen belangstelling voor geld

Bespreek
Als Jezus zegt: 'Maak je vrienden met geld'
- Hoe kun je dat doen? Vrienden kun je toch niet kopen in een winkel?
- Is iemand met veel geld belangrijker dan iemand met weinig geld?
- Wat is belangrijker: geld of vriendschap?

Lees meer over filosoferen met kinderen.

Jongeren

VERDIEPEN

Gesprek: Niemand kan twee heren dienen

Sta stil bij de volgende zin uit het evangelie: 'Niemand kan twee heren dienen'.
- Wat wil men daarmee zeggen?
Geef daar een voorbeeld van.

Sta daarna stil bij:
'Je kunt niet God dienen en het geld'
- Wat betekent: 'God dienen'?
- Wat kan betekenen: 'Geld dienen'?

Probeer met eigen woorden te zeggen wat Jezus met die uitspraak bedoelt.

Fano over geld

Wat wil Fano met deze illustratie duidelijk maken?

Overwegingen

Jan Dumon

Schuldenlast

Zou het grootste probleem van Kerk en christendom in het Westen niet zijn dat er nog veel te veel gedaan wordt alsof men wel God en de geldduivel samen kan dienen. Kijk naar de rentmeester, zegt Jezus, en voor het te laat is, ga je ook de schuldenlast verminderen van die landen op wiens rug je je tot nu toe verrijkt. Je moet het nog niet eens doen uit rechtvaardigheid. Uit welbegrepen eigenbelang is al genoeg. Als je 't maar doet.

Marc Galant, trappist (Orval)

Het 'gouden kalf'

Doe afstand van de mammon en je wordt rijk bij God. Doe afstand van je macht en je stijgt in Gods ogen. Het evangelie is in die zin een ommekeer van onze gewone waarden.
Voor welke waarden wil je leven?

Energie en doorzettingsvermogen (2016)

Wij kunnen luisteren met één oor. Dat is het vermogen om meteen te vergeten wat er ons werd gezegd. Naar Gods woord luisteren onze twee oren: het ene oor luistert naar God in de Bijbel, het andere luistert naar Hem in het leven. God spreekt tot ons voortdurend in het leven, op voorwaarde te luisteren met onderscheidingsvermogen, in overeenstemming met het oor dat luistert naar de Bijbel. We kunnen ons dan de vraag stellen: wat wil God me zeggen met deze gebeurtenis, met hetgeen mijn gesprekspartner me nu zegt?

Jezus geeft ons in het evangelie van vandaag een demonstratie van dit luisteren naar God in het leven, met het verhaal van een sluwe oneerlijke manager die zijn meester besteelt met valse documenten.
Op het eerste gezicht zou men erg geschokt kunnen zijn bij het idee dat Jezus ons zo'n oplichter als voorbeeld zou stellen. Maar dat doet hij juist niet: hij noemt die manager inderdaad “oikonomon tès adikias”, een “manager van onrecht” (v. 8). Dus zeker niet doen wat hij doet! De vraag die we ons zouden kunnen stellen bij dergelijk onheus gedrag is: 'Wat zegt God tegen mij, als ik de frauduleuze bedrevenheid vaststel waarmee deze man profijt probeert te trekken?’

Het antwoord zal ongetwijfeld zijn: steek ik er zelf evenveel energie in om God en de naaste lief te hebben, als deze oplichter om geld op te halen? Jezus vindt het jammer dat we er daar niet genoeg deze conclusie uit trekken: “De kinderen van deze wereld gaan handiger te werk dan de kinderen van het licht” (v.8).
Zien wat er mis loopt zou ons, in het licht van God, moeten aanzetten om het recht te trekken door goed te doen. Zij die ‘licht’ geworden zijn door te luisteren naar het Woord van God, kunnen een voorbeeld nemen aan de zonen van deze wereld, die geen rekening houden met de spirituele dimensie van het menselijk bestaan! De ware gelovige zou zich voor wat goed is, best inzetten met evenveel energie en doorzettingsvermogen als mensen die slinks handelen.

Jezus gaat in één ruk door: "Maak je vrienden met behulp van de “mamona tès adikias”: “met de mammon van de onrechtvaardigheid”, zegt Hij.
Wat betekent precies deze “mammon”? Dit woord van Semitische oorsprong is afwezig in de Hebreeuwse Bijbel, maar het verspreidt zich in de periode van het Nieuwe Testament. De etymologie ervan is onzeker, maar ze zou dezelfde kunnen zijn als ons woord “amen": hetgeen waarop men kan rekenen, waarop men kan vertrouwen. En daar mensen vertrouwen op hun geld, is het woord ertoe gekomen om het goederenbezit aan te wijzen. Door de kritische houding van de vroegchristelijke stromingen ten opzichte van het geld, wordt de term in het Nieuwe Testament voortdurend in negatieve zin gebruikt. De term "mammon van ongerechtigheid" duidt het onrechtmatig aangeworven geld aan.
Jezus wil de leerlingen aantonen, hoe met geld om te gaan in het licht van het Koninkrijk. Als de oneerlijke manager in staat geweest is om vrienden te maken met de goederen van deze wereld en zo zijn toekomst veilig te stellen, hoeveel te meer moeten de christenen hun eeuwige toekomst voorbereiden door het delen met de armen. Zo zullen de armen hen onthalen in de stad van God (Lucas 14, 13-14), waar ze thuis zijn volgens de Zaligsprekingen (Lucas 6, 20 v.).

Zich bekwaam tonen is dus het geld gebruiken als middel en niet als doel. Geld is bedrieglijk en misleidend, omdat het kan worden verafgood. In vergelijking met de goederen van het Koninkrijk die echt zijn en onvergankelijk vgl. Lucas 12, 33), is het geld een onveilige valuta, en van onbestendige aard. Het zal noodzakelijkerwijs wegvallen op de dag van onze dood. De heerschappij van het geld zal zo ten einde lopen ... Wie het verafgoodt en er de slaaf van wordt, kan geen zoon zijn van het licht. Sinds God de wereld binnengebroken is, wordt de mens geplaatst voor een radicale keuze: door het gebruik dat hij maakt van de aardse goederen, moet de christen bewijzen dat hij aan God alleen toebehoort.