Matteüs 2, 13-18: Moord op onschuldige kinderen

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1523)

Toen de wijze mannen weggegaan waren, kreeg Jozef een droom. In zijn droom zag hij een engel van de Heer, die zei: ‘Sta op! Je moet met Maria en het kind naar Egypte vluchten. Daar moeten jullie blijven totdat ik zeg dat jullie terug kunnen gaan. Want Herodes is op zoek naar het kind, hij wil het doden.’
Meteen stond Jozef op. Midden in de nacht vertrok hij met Maria en het kind naar Egypte. Daar bleven ze tot de dood van Herodes.
Dat moest zo gebeuren. Want dat wordt al verteld in de heilige boeken. Daar staan deze woorden van God: «Ik heb mijn Zoon teruggeroepen uit Egypte.»

Intussen begreep Herodes dat de wijze mannen niet terug zouden komen. Hij voelde zich bedrogen, en hij was verschrikkelijk kwaad. Hij dacht: Dat kind kan niet ouder zijn dan twee jaar. Dat wist hij van de wijze mannen.
Herodes stuurde zijn soldaten naar Betlehem. Ze moesten in dat hele gebied alle jongetjes van nul tot twee jaar doden.
Toen gebeurde er wat al door de profeet Jeremia gezegd was: «In Rama wordt gehuild en geschreeuwd. Rachel huilt om haar kinderen. Ze wil niet dat iemand haar komt troosten, want haar kinderen zijn er niet meer.»

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Toen de wijzen vertrokken waren,
verscheen een engel van God in een droom aan Jozef.
Hij zei: 'Sta op, neem het Kind en zijn moeder,
vlucht naar Egypte en blijf daar tot ik het je zeg,
want Herodes wil het Kind doden.'
Jozef stond op en vluchtte in de nacht naar Egypte
samen met het Kind en zijn moeder.
Daar bleef hij tot Herodes gestorven was.
Zo gingen de woorden in vervulling
die God had gesproken door de profeet:
‘Ik heb mijn zoon geroepen uit Egypte’

Zodra Herodes door had dat de wijzen hem hadden misleid,
werd hij erg kwaad.
Hij stuurde zijn soldaten naar Betlehem en omgeving
om er alle jongetjes van twee jaar en jonger te doden.
Hij baseerde zich hiervoor op de tijd die hij van de Wijzen vernam.
Zo gebeurde wat de profeet Jeremia had gezegd:
‘In Rama werd een klacht gehoord,
geween en luid gejammer:
Rachel, die weende om haar kinderen,
wilde niet getroost worden, want ze waren er niet meer.’

Stilstaan bij …

Herodes
Koning Herodes de Grote wantrouwde en doodde iedereen van wie hij dacht dat die hem van de troon zou stoten. Dat hij kleine kinderen in Betlehem zou gedood hebben past daarom helemaal bij zijn gewone manier van doen.

Rachel
Rachel, de lievelingsvrouw van Jakob, was de moeder van Jozef en Benjamin. Ze stierf kort na de geboorte van haar tweede zoon in Rama, toen ze onderweg was naar Betlehem. Daar werd ze begraven.

Bij de tekst

Vervulling van de profeten

In deze tekst verwijst Matteüs naar uitspraken van twee profeten: Hosea (Hosea 11, 1) en Jeremia (Jeremia 31, 15)

Dit illustreert de manier waarop de eerste christenen over Jezus spraken: ze zagen in Hem de Messias, de vervulling van profetieën over de Messias. Deze citaten nam Matteüs niet letterlijk over: hij paste ze aan aan het doel dat hij ermee voor ogen had.
Zo staat Rachel in Jeremia 31,15 symbool voor de moeders van Israël die huilen om hun zonen die in ballingschap weggevoerd werden naar Babylonië, de evangelist Matteüs geeft die tekst een nieuwe betekenis: het gaat over de moeders van Betlehem die wenen om hun vermoorde kinderen.

Echt gebeurd?

Over de kindermoord van koning Herodes bestaan geen historisch betrouwbare bronnen. Maar zo'n moord past wel in de handelswijze van die wrede koning, die er niet om verlegen was familieleden te doden als ze hem in de weg stonden.
Dit verhaal staat niet bij Lucas. Hij had trouwens niet de joodse achtergrond als Matteüs, en was daarom minder gevoelig voor de joodse afwijzing van Jezus.
Bovendien associeert Matteüs Jezus met Mozes. Ook Mozes ontsnapte aan een kindermoord.

28 december

Hoewel men zich met reden kan afvragen of deze moordpartij op kinderen van 0 tot 2 jaar echt gebeurd is in Betlehem na de geboorte van Jezus, toch wordt dit gebeuren elk jaar herdacht op 28 december, op het ‘feest van de onschuldige kinderen’.
Een zinvolle herdenkingsdag, want hoeveel onschuldige kinderen worden niet dagelijks geofferd aan politieke, religieuze, militaire en andere belangen?

Bijbel en kunst

P. BREUGHEL de Jonge

Kindermoord te Bethlehem

Pieter Brueghel De Jonge (1564 1637) Kindermoord In Bethlehem Alte Pinakothek

Alte Pinakothek, Munchen

(Foto: Wikipedia)

Pieter Breughel de Jonge (1564–1637) actualiseerde de kindermoord in Betlehem: Spaanse soldaten en hun Duitse huurlingen doden onschuldige Vlaamse kinderen.
De zwart geklede aanvoerder met witte baard die de Spaanse soldaten met opstaande lansen aanvoert, stelt waarschijnlijk de hertog Alva voor, waardoor dit schilderij een aanklacht werd tegen de wreedheden van de Spanjaarden tijdens de godsdienstoorlogen in de Lage Landen. De barre weersomstandigheden (sneeuw, ijs) accentueren die wreedheid nog meer.