Wat is een gedicht?
Het gedicht is meestal een krachtige of snedige samenvatting van een gevoel of een gedachte.
Bedoeling
Een gedicht legt op een speelse manier de belangrijkste ideeën van een gesprek, een verhaal, een aanvoelen vast. Daarom is het maken van een gedicht heel geschikt om er een activiteit mee af te sluiten. Het resultaat is meestal een krachtige of snedige samenvatting van wat voorafging of van wat leeft bij de kinderen.
Soorten gedichten
Refreingedicht
De startzin, de vierde en de zevende regel van het gedicht is telkens dezelfde zin.
Bijvoorbeeld
Als alle mensen van goede wil waren
..................................
..................................
Als alle mensen van goede wil waren
..................................
..................................
Als alle mensen van goede wil waren.
Voor zo'n gedicht kun je de kernzin uit een tekst gebruiken, indien die niet te lang is.
Verzen uit bestaande gedichten of liederen kunnen ook inspireren.
Hoe aanpakken?
De kinderen krijgen eerst wat tijd om vrijuit na te denken bij de opgegeven zin.
In een gesprek daarover noteer je enkele gedachten met trefwoorden op een bord of op een flap.
Elfje
Een 'elfje' is een gedicht dat bestaat uit elf woorden, die op een aparte manier geschikt zijn.
Het eerste woord wordt opgegeven. Indien men nog niet met deze vorm van dichten vertrouwd is, geef je een algemene - niet beperkende - omschrijving van wat eerst in twee, dan in drie, dan in vier en uiteindelijk in één woord geschreven moet worden. Dit laatste woord geeft altijd kernachtig het hoofdgevoelen weer.
Om tot die omschrijvingen te komen, maak je zelf eerst een elfje rond het woord dat je wil opgeven. Formuleer van daar uit de opdrachten.
Voorbeeld:
Begeleidende vragen | ||
Mozes | Mozes
| |
een profeet | Wie was hij? | een jood
|
trekt uit Egypte | Wat deed hij? | spreekt met God
|
met het joodse volk | Geef meer uitleg bij de vorige 3 woorden. | hij wil uit Egypte
|
bevrijding | Geef in één woord de inhoud van de twee laatste zinnen weer. | Bezorgdheid |
Begeleidende vragen | ||
Bidden | ||
niets zeggen | Wat is bidden niet? | |
Gods ogen gebruiken | Wat is bidden wel? | |
alles helemaal anders zien | Geef meer uitleg bij de vorige drie woorden. | |
ommekeer | Probeer met één woord te zeggen wat bidden voor jou betekent. |
Begeleidende vragen | ||
God | ||
geen boeman | Wat is God niet? | |
een lieve vader | Wat is God wel? | |
Hij wil ons geluk | Wat verlangt Hij van de mensen? | |
heerlijk | Welk gevoel roept dit bij je op? |
Zacheüs | Zacheüs
| |
kleine man | rijke tollenaar
| |
wil Jezus zien | zoekt naar Jezus
| |
Jezus wil hem zien | klimt in een boom
| |
Feest | gevonden |
Belangrijk
Zorg ervoor dat een elfje geen opeenstapeling van woorden wordt. Het zijn woorden die met elkaar in verband staan.
Variatie
Men kan zo'n elf individueel laten maken, maar het kan ook in kleine groepjes: wie het eerste woord opschrijft maakt ook zelf de tweede regel (twee woorden). Daarna worden de blaadjes naar links doorgegeven en maakt ieder een derde regel (drie woorden dus) onder de zinnen van zijn/haar buur. Zo worden de blaadjes doorgegeven tot de elfjes af zijn. Daarna worden ze voorgedragen en eventueel verwerkt in een affiche, schoolkrant of een viering.
Als de kinderen met het maken van elfjes vertrouwd zijn, hebben ze aan één woord genoeg. Voorbeelden van kinderen uit het 6e en het 4e leerjaar.
Naamdicht
Dit is een gedicht waarbij de beginletters van alle versregels een woord of een naam vormen.
Schrijf de naam in blokletters van boven naar onder. Laat de kinderen zinnen schrijven die telkens met een andere letter beginnen. De inhoud van die zinnen staat in verband met de naam die in blokletters geschreven staat. Om deze werkvorm op te starten, is het goed om vooraf een aantal woorden bij elke beginletter te zoeken en om een woordenboek in de buurt te hebben.
Bijvoorbeeld:
K
E
R
S
T
M
I
S
BELANGRIJK
De kinderen zijn inhoudelijk meer betrokken bij het onderwerp dan wanneer men hen vrijuit zou laten schrijven over dat woord.
Haiku
Een haiku is een oosterse dichtvorm. Hierin speelt het ritme de hoofdrol en niet het rijm. Een haiku bestaat uit drie regels:
. de eerste bestaat uit vijf lettergrepen,
. de tweede uit zeven lettergrepen
. en de derde regel weer uit vijf lettergrepen.
Noteer eerst op een flap / het bord alle woorden die bij het gekozen onderwerp horen. Daarna maken de deelnemers met die woorden een haiku.
Voorbeeld
(Uit: Hemel en aarde, nr 5, jrg 2, zomer 2003, p. 38)
Een mooie wereld
Regenboog, wolken, het gras
En jij en ik, wij
Lelijke huizen
Met lelijke gordijnen
En niemand woont er.
!Een gedicht maken
Individueel een gedicht schrijven
Op weg naar een gedicht: Als ik ... ben...
(Luk Dupondt, naar 'Een vuurspuwend MONSTER(TJE)'
Voorbeeld:
Als ik boos ben,
ben ik net als een donderwolk
die bliksemt met zijn ogen.
Als ik blij ben,
ben ik net als een vlinder
die door de lucht dwarrelt.
Maak ook zulke zinnetjes over gevoelens die je zelf kiest.
Woordspin
Maak een woordspin. Schrijf b.v. 'God' in het midden van een flap / het bord.
De deelnemers noemen woorden waar ze aan denken. Die schrijf je op rond het eerste woord. Uit die woorden kiezen de deelnemers nadien om zelf een kort gedicht te maken.
Samen een gedicht schrijven
Noteer op een flap / het bord de eerste zin.
Je kunt hiervoor inspiratie vinden bij bestaande liederen of gedichten.
In kleine groepjes zoekt men nu naar een volgende zin. De beste zin wordt weerhouden.
Dan zoekt men naar de volgende zin tot men uitgedicht is.