Genesis 9, 1-13: De regenboog

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 21-22)

God zegende Noach en zijn zonen. Hij zei: ‘Jullie moeten kinderen krijgen. Zorg ervoor dat er overal op aarde mensen komen.
De dieren op het land en de vogels en de vissen zullen bang voor jullie zijn. Want jullie zijn de baas over de dieren. Jullie mogen ook hun vlees eten. Ik heb jullie al planten gegeven om te eten. Nu mogen jullie ook alle dieren eten. Maar jullie mogen geen vlees eten waar nog bloed in zit. Want bloed betekent leven.
Ook het bloed van een mens betekent leven. Als een dier een mens doodt, moet dat dier zelf ook gedood worden. Als een mens een ander mens doodt, moet die mens zelf ook gedood worden. Dat eis ik. Ik heb de mensen zo gemaakt dat ze op mij lijken. Daarom moet iemand die een ander mens doodt, zelf gedood worden.
Jullie moeten kinderen krijgen en ervoor zorgen dat er overal op aarde mensen komen.’

Verder zei God tegen Noach en zijn zonen: ‘Nu ga ik een belofte doen aan jullie en aan de mensen die na jullie leven. Ik doe die belofte ook aan alle dieren op aarde, aan de wilde en de tamme dieren, aan de vogels en aan alle dieren die uit de boot gekomen zijn. Ik beloof dat ik de mensen en de dieren nooit meer zal doden door een grote overstroming. Er zal nooit meer een overstroming komen die de hele aarde verwoest.’

God zei verder: ‘Ik geef jullie voor altijd een teken van mijn belofte. Ik zet mijn boog in de wolken. Dat is het teken van mijn belofte aan jullie en aan alles wat op aarde leeft.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Toen zegende God Noach en zijn zonen. Hij zei:
`Wees vruchtbaar, word talrijk en bevolk de aarde.
Er zal vrees en schrik voor je zijn bij alle dieren op de aarde,
bij alle vogels in de lucht, bij alles wat op de grond kruipt
en bij alle vissen in de zee. Je bent er de baas over.
Alles wat leeft en beweegt zal je tot voedsel dienen;
dat alles schenk Ik je naast het groene gewas.
Alleen vlees met de ziel - vlees met het bloed er nog in –
mag je niet eten.
Ook je eigen bloed zal Ik terugeisen:
van alle dieren zal Ik het terugeisen
en ook van de mensen, van de mensen onderling,
zal Ik het leven van de mens terugeisen.
Het bloed van wie het bloed van een mens vergiet,
zal door mensen vergoten worden,
want de mens is naar het beeld van God gemaakt.
Wees vruchtbaar en word talrijk, bevolk de aarde en word er talrijk.
God zei tegen Noach en zijn zonen:
`Nu zal Ik mijn verbond sluiten met jou en met je nageslacht,
en met alle levende wezens die bij je zijn,
met de vogels en de viervoetige dieren,
met alle dieren van de aarde die bij u zijn,
alle dieren die uit de ark gekomen zijn, alle dieren van de aarde.
Ik sluit met jou een verbond,
dat nooit meer enig levend wezen
door het water van de vloed zal worden uitgeroeid,
en dat er zich nooit meer een vloed zal voordoen
om de aarde te verwoesten.'
En God zei: `Dit is het teken van het verbond,
dat Ik sluit tussen Mij en jou,
en alle levende wezens die bij je zijn, voor alle generaties.
Ik zet mijn boog in de wolken.
Die wordt het teken van het verbond tussen Mij en de aarde.

Stilstaan bij …

Noach
Betekent: rust
zoals de duif na de zondvloed een plekje zocht om er zich te nestelen, zo vond God Noach om er te 'rusten': met hem is Hij bereid alles opnieuw te beginnen.

Betekent: troost
Het verhaal van Noach is het verhaal van God die de mens niet loslaat. Wanneer je denkt: de wereld vergaat, is God bezig een nieuwe wereld te maken.

Boog
- Het Hebreeuwse woord voor 'boog' wordt gebruikt voor de boog bij het strijden.
. Als JHWH de boog richt tegen de wateren van de vloed wil dat zeggen dat Hij de vloed tegen houdt.
. Als Hij de boog plaatst met de pees op de grond wordt duidelijk dat Hij niet meer boos is.

- Bij een regenboog wordt duidelijk dat de koepel (joods wereldbeeld) er nog is: de zon weerspiegelt er zich in. Zo is de regenboog het teken van de trouw van God. Hij blijft de uitgespaarde cel beveiligen, waarbinnen zich het leven van de mensen afspeelt.

Men kan die regenboog ook zien als een brug tussen hemel en aarde, tussen God en de mensen.
He t is het teken dat God met Noach een verbond heeft gesloten: Hij zal de aarde niet vernietigen maar bewaren.

Bovenstaande (Engelstalige) schets van het joodse wereldbeeld geeft aan wat het belang was van het zien van de boog: de luchtbel waarin de mensen leven wordt niet langer bedreigd door het stijgende water van de vloed. Ook wordt duidelijk hoe een regenboog het beeld kan zijn voor de band tussen God en mens.

Bijbel en kunst

D. HIRST

Butterfly Rainbow

Tijdens de corona-crisis (2020) steunde de Britse kunstenaar Damien Hirst de zorgsector met dit kunstwerk: een regenboog die bestaat uit kleurrijke vlindervleugels. Vlinders zijn een belangrijk motief in zijn werken.

Damien Hirst zei: “Ik wilde iets doen om hulde te brengen aan het geweldige werk dat NHS-medewerkers doen in ziekenhuizen in het hele land. De regenboog is een teken van hoop en ik vind het schitterend dat ouders en kinderen hun eigen versie maken en die ophangen aan de ramen van hun huis.”
(NHS: National Health Service - Verenigd koninkrijk)

Suggestie
De deelnemers maken een eigen versie van deze regenboog.
. Ze gebruiken dan voor de kleuren 'mozaïekjes' van gekleurd papier.
. Of ze vullen elke boog met letters in die kleuren. Vooraf zoeken ze naar woorden die met die kleur verband houden en waarvan de betekenis de verbondenheid van mensen onder elkaar, met God en met de natuur onderstreept. Bij weinig inspiratie kunnen woorden in andere talen gebruikt worden, of kunnen de letters anders geschreven worden of groter of kleiner.

Suggesties

Kleine kinderen

DOEN

Tekenen

De kinderen kleuren een regenboog (liefst met kleurpotloden).
Ze beginnen aan de buitenkant met rood, dan volgen oranje, geel, groen, blauw en ze eindigen aan de binnenkant met violet.

Een regenboog krassen

Materiaal
Verschillende kleuren wasco, zwarte plakkaatverf.
Tekenblad, dik penseel, prikpen / naald / houten stokje / pen / satéprikker / botte spijker / stopnaald

Verloop
Na het beluisteren van het verhaal van Noach kleuren de kinderen een tekenblad met verschillende kleuren wasco. Daarna beschilderen ze het hele blad met zwarte plakkaatverf.
Als alles droog is, krassen de kinderen de lijnen van de regenboog op dat blad. Die lijnen mogen gerust breed zijn zodat de kleur eronder goed doorkomt.

Een grote regenboog

Materiaal
Groot blad papier, waarop je de banen van een grote regenboog tekent / schildert.
Zeven potjes met de kleuren van de regenboog.

Verloop
Na het beluisteren van het verhaal van Noach kleuren de kinderen de grote regenboog door telkens met hun vinger in een potje verf te steken en zo een strook van de regenboog te schilderen.

TIP
Geef zelf de kleur aan die in de stroken van de regenboog moet komen:
Bovenaan de boog: rood, dan oranje, geel, groen, blauw, donkerblauw (indigo), violet.

Dans met gekleurde linten

(TOV kleuters, 2,5 jaar, Uitgeverij Pelckmans, p. 61)

Geef de kinderen een vrij lang lint (van crêpepapier). Zorg voor verschillende kleuren (indien mogelijk de kleuren van de regenboog). Laat opgewekte muziek horen en maak bogen met jouw lint. De kinderen zullen je nabootsen. Dit wordt een kleurrijk moment. Nodig de kinderen uit om voor God te dansen.

EXTRA

Klik hier voor suggesties en informatie bij het hele verhaal van Noach.

Grote kinderen

VERDIEPEN

Een boog spannen

De kinderen tekenen en kleuren een regenboog. Daarna schrijven ze in die regenboog woorden en uitdrukkingen die een 'boog' spannen naar de anderen.

Goed nieuws!

Materiaal
Kaartjes met daarop de woorden: regen, ark, regenboog, duif, olijftakje.
Rood en een groen tekenpapier.

Verloop
Vertel het verhaal over Noach.
Vraag daarna aan de kinderen om de woorden die aan slecht nieuws doen denken te plaatsen op het rode tekenpapier.
De woorden die hen aan goed nieuws doen denken, leggen ze op het groene tekenblad.
- Welk soort nieuws is het belangrijkste in het verhaal van Noach?
- Weet je nu ook waarom mensen dit verhaal vertellen?
Laat de kinderen een regenboog tekenen en in elke boog iets schrijven wat volgens hen goed nieuws is.

Een 'rode draad' voor de veertigdagentijd

Zorg voor een kader waarin verticale draden gespannen zijn. Tussen die draden weven de kinderen elke week van de veertigdagentijd een lint met een kleur van de regenboog.

De aanzet voor deze activiteit is het verhaal van Noach die veertig dagen lang de overstroming trotseert.

Elke kleur is een symbolische drager van een thema. Bijvoorbeeld
groen: leven
paars: boete, vergeving, verzoening
geel: geluk
oranje : vreugde
rood: liefde, vriendschap
blauw: bezinning

DOEN

Collage

De kinderen scheuren uit tijdschriften de kleuren van de regenboog (rood, oranje, geel groen blauw, paars).
Teken op een groot blad een regenboog. Noteer in elke boog welke kleur er moet komen (rood is bovenaan)
Daarna kleven de kinderen de gekleurde papiertjes op de juiste plaats in de regenboog.

Een regenboog

(C. LETERME in Simon plus, uitgeverij Averbode, 2010 nr 1)

Vooraf
Schilder met ecoline een regenboog op een groot tekenpapier.
Beschilder meteen zes vierkantjes met dezelfde kleuren van de regenboog (rood, oranje, geel, groen, blauw, paars).

Verloop
De kinderen tekenen / schilderen een zelfportret.
De kleur van hun T-shirt op de tekening is de kleur van één van de vierkantjes, die zij het liefste zien.
Schik nadien de verschillende zelfportretten van de kinderen op het grote tekenblad met de regenboog. Wie een geel T-shirt gekleurd heeft, wordt geschikt op de gele strook van de regenboog, enz..

We houden van verschillende kleuren en iedereen mag aan dezelfde regenboog schitteren.

Een regenboog in 3D

Vooraf
Zorg voor stroken gekleurd tekenpapier (in de kleuren van de regenboog): rood, oranje, geel, groen, blauw, paars (violet). Twee ‘wolken’ in lichtblauw tekenpapier.
Nietjesmachine, lijm, stift.

Verloop
De kinderen plaatsen de gekleurde stroken in de juiste volgorde. Niet deze stroken samen. Daarna vormen de kinderen met de rode strook een grote boog. Met de oranje strook eronder vormen ze een kleinere boog. Ze werken zo verder tot ze de verschillende stroken op een gelijke afstand van elkaar hebben. Niet de stroken aan het andere uiteinde, zodat de regenboog kan ‘staan’
Kom terug op het verhaal waarbij God zich verbonden weet met de mensen. Ze nemen dan elk twee wolkjes. Op het ene wolkje schrijven ze: God; op het andere schrijven ze hun eigen naam.
Het ene wolkje wordt gekleefd aan de ene kant van de boog, het andere aan de andere kant.

TIPS
.
In plaats van de ene naam van het kind dat de boog gemaakt heeft, kun je overwegen om op het ‘wolkje’ meer namen te laten opschrijven.

.
Mocht je niet veel tijd hebben, dan kun je vooraf de stroken op verschillende lengtes knippen, zodat de kinderen de stroken tekenpapier alleen maar juist bijeen moeten schikken, vooraleer die een tweede keer te nieten.

Teken van verbondenheid: vriendensjaal

E. GEETS en J. WOUTERS, Muzisch met Jezus, speels en creatief de jaarkring rond, Uitgeverij Averbode 2007, p. 30

Materiaal
- witte sjaaltjes of lappen witte stof
- textielverf (rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet)
- penselen
- strijkijzer

Verloop
Verdeel het sjaaltje in zeven gelijke banen. Geef elke baan een kleur van de regenboog (in de goede volgorde). Breng pas een nieuwe kleur aan als de vorige helemaal droog is.
Ga met een warm strijkijzer over de sjaal om de verf te fixeren. Een volwassene kan het kind raad geven en helpen.

TIPS
. Leg de stof voor het schilderen op enkele vellen krantenpapier. Zo blijft de werktafel schoon.

. Zoom de stof om als het nodig is. Doe dit na het verven.

MEDITEREN

Ik heb mijn boog in de wolken gezet

(Geïnspireerd door een gebed van J. De Beleyr)

'Mijn boog heb ik voor jou
in de wolken gezet' zegt God.
'Geef kleur aan je leven:

rood
vertelt dat hartelijkheid nog bestaat

oranje
vraagt inzet, feller dan vuur

geel
doet denken aan warmte voor elkaar

groen
is de kleur van hoop, van leven

blauw
herinnert eraan dat vreugde nodig is als water en lucht

purper
vertelt dat woorden vol troost wonderen kunnen doen

'Kom, geef kleur aan je leven' zegt God.

BIDDEN

God,
Ik stel mezelf een regenboog voor
tussen Jou en mij,
tussen mij en de ander.

Telkens als het fout gaat,
en ik geen vrede sluit
en niet opensta voor de ander,
laat ik me aanraken door de kleuren.
En dus ook door Jou.

Als het niet lukt,
probeer ik later opnieuw.
Met vallen en opstaan.
(naar K. Van Cleyenbreughel)

EXTRA

Klik hier voor suggesties en informatie bij het hele verhaal van Noach.