Via Appia

De Via Appia was een belangrijke weg die Rome verbond met Brundisium (= Brindisi in het zuiden van het huidige Italië).
Censor Appius Claudius Caecus, een belangrijk magistraat van Rome, liet die weg in 312 voor Christus aanleggen om een snelle verplaatsing van het Romeinse leger (manschappen en materiaal) mogelijk te maken. Daarom noemde men zo’n weg ‘heirbaan’ (heir = leger).
Een heirbaan werd aangelegd op een vlak aarden oppervlak waarop cement en kleine stenen werden gelegd. Daarboven kwam een grindlaag waarop grote basaltstenen werden geplaatst. Het wegdek was lichtjes gewelfd zodat het regenwater kon wegstromen. Op de weg, die 4,15 meter breed was, konden twee voertuigen uit die tijd elkaar kruisen. Sporen van rijtuigen zijn nog steeds op de stenen te zien.

Heirbanen werden niet alleen gebruikt door het leger, maar ook door handelaars en reizigers.
Paulus kwam via de Via Appia in Rome aan.
Langs die weg zijn er veel catacomben en grafmonumenten te vinden. Dit komt omdat het al vanaf de vijfde eeuw voor Christus om hygiënische redenen verboden was om overledenen te begraven binnen de stadsmuren.

Na de val van het West-Romeinse Rijk (5e eeuw), raakte de weg langzaam in verval en werd gevaarlijk voor de transport van goederen (plunderaars en misdadigers). Een aantal pausen gaven sindsdien de opdracht de weg te restaureren.

Sinds het einde van de XXe eeuw, maakt de Via Appia deel uit van het ‘Parco regionale dell’ Appia antica’.

Huurwoning

Paulus zou in Rome op drie plaatsen gewoond hebben. In een huurkazerne (insula), in een huis, of zelfs in een herenhuis?
De historische toedracht valt niet meer te achterhalen. Maar op elk van de drie plaatsen werd wel een kerk gebouwd.

San Paolo alla Regola

Een eerste kerk werd in de vierde eeuw gebouwd boven de plaats waar Paulus gedurende twee jaar zou gewoond hebben. Eind 17e eeuw werd die kerk herbouwd.
Rechts van het hoofdaltaar bevindt zich nu de kamer waar Paulus zou gewoond hebben. Die zou deel uitgemaakt hebben van een huurkazerne.

Het is niet onmogelijk dat Paulus hier verbleef, want in de tijd dat hij in Rome verbleef, werkten in de buurt leerlooiers langs de oever van de Tiber. En Paulus was een tentenmaker.
In een apocrief werk over het leven van de heilige Paulus uit de tweede eeuw staat dat hij een graanschuur huurde voor zijn vergaderingen.
Volgens opgravingen achter de kerk (1978 -1982) zouden de belangrijkste overblijfselen een oude Romeinse insula of een stadsblok zijn. Zeer waarschijnlijk was daar ook een graanschuur.

Santa Maria in Via Lata

(De ‘Via Lata’ – Brede straat - was de vroegere naam van de huidige Via del Corso)

Onder deze kerk bevindt zich een crypte waarvan men zegt dat dit het huis van Lucas was, toen hij in Rome verbleef. Daar zou Paulus twee jaar verbleven hebben in afwachting van zijn rechtszaak.

Het bovenste deel van de kerk werd in de 9de eeuw gebouwd op de plaats waar al sinds de 5e eeuw een oratorium was, dat zich bevond in een gebouw dat deel uitmaakte van een groot oud warenhuis.

Santa Prisca

De Santa-Priscakerk werd gebouwd op het einde van de tweede eeuw. Het is een van de oudste kerken van Rome. Ze werd gebouwd bovenop een Romeins woonhuis uit het begin van onze tijdrekening. Was dat het huis van de ouders van Prisca? Bij opgravingen in 1934 ontdekte men niet alleen de resten van een woonhuis, maar ook van een Mithrasheiligdom dat werd vernietigd om de kerk te bouwen.
Die kerk werd zo vaak verwoest en hersteld dat van het oorspronkelijke kerkgebouw zo goed als niets meer overblijft. De huidige kerk is uit de zeventiende eeuw.

Het schilderij achter het hoofdaltaar stelt Petrus voor die Prisca doopt.
In de rechterbeuk van de kerk staat een doopvont die een dertiende-eeuwse bewerking is van een Dorisch kapiteel uit de tweede eeuw. Op het kapiteel staat dat Petrus die zou gebruikt hebben bij het dopen, maar kunsthistorisch kan dit niet.

Prisca zou later tijdens de regering van Claudius (41-54) gemarteld zijn om haar geloof en onthoofd zijn op de Via Ostiensis.

Het zou ook kunnen dat de kerk gebouwd werd boven het huis van het joodse echtpaar Aquila en Priscilla. In dat geval verwijst Prisca naar Priscilla, of naar hun dochter. Dit joodse echtpaar is bekend uit het boek Handelingen. Zij zouden onderdak verleend hebben aan Petrus. Toen Claudius (41-54) in 49 de joden uit Rome verdreef waren Aquila en Priscilla daar bij. In Korinte maakten ze kennis met Paulus (Handelingen 18, 2).

Onder de kerk en langs de Via di Santa Prisca, vonden archeologen resten van herenhuizen uit het einde van de eerste eeuw en het begin van de tweede eeuw. Ze vonden er ook een Mithras-tempel die één van de best bewaarde van Rome blijkt te zijn.

Mamertijnse gevangenis (Mamertinum)

Deze gevangenis bij het Forum Romanum ligt nu onder de 16e eeuwse kerk van San Giuseppe dei Falegnami (Jozef van de timmerlieden). Dit was de staatsgevangenis van het Oude Rome. Daarvan zijn nog twee cellen te zien: de Carcer (ligt bovenaan) en het Tullianum (ligt onderaan), het oudste deel dat waarschijnlijk in de 3e eeuw voor Christus gebouwd werd.

Wie ter dood veroordeeld was werd in het Tullianum terechtgesteld (wurging of hongerdood). Nadien werd het lijk in de Tiber gedumpt. In de oudheid was een gevangenis immers niet bedoeld voor langdurige opsluiting.

Een middeleeuwse legende vertelt dat Petrus en Paulus daar gevangen gezet werden, maar daarvoor is geen enkel historisch bewijs. Een andere legende vertelt dat ze in de cel een bron deden ontspringen om zo hun twee bewakers te kunnen dopen.

Piramide van Caius Cestius

Deze Piramide van Cestius (27m hoog), aan de Via Ostiensis bij de Porta San Paolo, is het grafmonument van Gaius Cestius Epulo(nius) die in 12 voor Christus stierf.

Paulus zag dit monument zeker toen hij in Rome was - de piramide lag op de weg naar de plaats waar hij onthoofd werd.

Toen keizer Aurelianus tussen 271 en 275 een nieuwe stadsmuur rond Rome liet bouwen, moest dat zo snel en zo goedkoop mogelijk. Daarom werden bestaande gebouwen die de muur kruisten, versterkt en erin opgenomen. Dit was ook het geval voor de Piramide van Cestius. Omdat de muur altijd goed werd onderhouden, bleef de piramide bewaard.

Sint-Paulus buiten de muren

(Basilica di San Paolo fuori le mura)

Een beeld van Paulus, gebeeldhouwd door Giuseppe Obici (1807-1878), staat in het atrium voor de kerk. Het zwaard in zijn hand herinnert aan zijn dood.
Op de gevel zijn mozaïeken te zien:
In het onderste gedeelte: Jesaja, Jeremia, Ezechiël en Daniël.
In het middengedeelte: een lam (symboliseert Jezus), omringd door vier rivieren (= de vier evangeliën), en door twaalf lammeren (= de twaalf apostelen).
In het bovenste gedeelte: Christus die zit tussen Petrus en Paulus.

Deze kerk zou gebouwd zijn op de plaats waar Paulus begraven werd. Met ‘buiten de muren’ wordt bedoeld: buiten de muren die keizer Aurelianus (214/215 - 275) gebouwd heeft.
Na zijn dood werd het lichaam van Paulus begraven aan de via ostiensis, waar men later een kleine kapel boven op liet bouwen.
In de vierde eeuw liet keizer Constantijn boven op dat graf een basiliek bouwen.

In de nacht van 15 juli 1823 brandde de kerk bijna volledig af door nalatigheid van enkele loodgieters. Overal in de wereld werden geldinzamelingen gehouden voor de heropbouw van een kopie van de vroegchristelijke basiliek.

Voor de brand	Na de brand
Foto © Chantal Leterme (2018)	Foto © Chantal Leterme (2018)

In die kerk bevindt zich onder het altaar een tombe waarin Paulus zou begraven zijn.

In juni 2009 maakten wetenschappers er een kleine opening in en onderzochten de binnenkant ervan met een sonde. Ze vonden er botresten uit de eerste of de tweede eeuw, en paars en blauw textiel.