Lucas 6, 1-5: Heer van de sabbat
Lucas 6, 1-5 // Matteüs 12, 1-8 // Marcus 2, 23-28
De tekst
’Bijbel in gewone taal’
(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1626-1627)
Op een keer liepen Jezus en zijn leerlingen door de korenvelden. Het was die dag sabbat. De leerlingen van Jezus plukten wat van het koren. Ze maakten de korrels fijn met hun handen en aten ze op.
Een paar farizeeën zagen dat en zeiden: ‘Waarom doen jullie iets dat op sabbat verboden is?’ Jezus antwoordde: ‘Jullie weten toch wat David ooit gedaan heeft? Toen hij en zijn mannen honger hadden, ging David naar de tempel. Daar pakte hij het offerbrood en hij at het op. Hij gaf het brood ook aan zijn mannen, terwijl alleen priesters dat brood mogen eten.’ Daarna zei Jezus: ‘Ik ben de Mensenzoon. Ik bepaal wat je op sabbat mag doen.’
Dichter bij de tijd
(Bewerking: C. Leterme)
Op een sabbat ging Jezus door korenvelden
en om te eten plukten zijn leerlingen aren,
die ze met hun handen uitwreven.
Enkele farizeeën vroegen:
'Waarom doen jullie iets wat op sabbat niet mag?'
Jezus zei: 'Hebben jullie dan niet gelezen wat David deed,
toen hij en zijn metgezellen honger kregen?
Hoe hij de tempel binnenging,
de toonbroden nam en opat
en er ook van gaf aan zijn mannen,
terwijl alleen de priesters daarvan mogen eten?'
Hij zei ook nog: 'De Mensenzoon is Heer van de sabbat.'
Stilstaan bij…
Sabbat
(= Hebreeuws dat vermoedelijk ‘zevende dag’ betekent)
Bij de joden is sabbat dé dag om dankbaar te zijn voor wat God geschapen heeft. Net zoals God bij het scheppen van hemel en aarde op de zevende dag rustte, houden de joden op sabbat op met werken.
Om die rustdag veilig te stellen zodat men God beter kon loven en tijd had om zijn woord te beluisteren, legden ze een lijst aan van meer dan 360 wetten, die zegden wat men op die dag niet mocht doen. (Bijvoorbeeld: men mocht niet oogsten, geen water putten, meer dan 1 km stappen)
Omdat Jezus die wetten voor de sabbat vaak overtrad, konden de farizeeërs moeilijk in Hem de Messias zien. In hun ogen was Hij een zondaar.
Aren plukken
Volgens de joodse wet mocht men niet oogsten op sabbat. De Farizeeën vonden dat 'aren plukken' onder dit verbod viel.
Offerbroden / Toonbroden
Deze broden - het waren er twaalf- lagen op een tafel in het heilige der heiligen van de tempel. Alleen de priesters mochten ervan eten.
Bij de tekst
Bedoeling
In twee gevallen doet men iets wat volgens de wet niet mag:
. David en zijn soldaten eten van de offerbroden in de tempel
. De leerlingen van Jezus plukken aren op een sabbat.
Toch wordt dit toegelaten:
. voor de soldaten van David, met als argument dat in noodsituaties wetten kunnen en mogen doorbroken worden. (‘Nood breekt wet’)
. voor de leerlingen van Jezus, waardoor duidelijk wordt dat de geest van de wet belangrijker is dan de letter ervan. Het plukken van enkele aren is lang niet te vergelijken met het oogsten van een veld.
Een wet is nooit zo absoluut, dat er geen uitzonderingen op kunnen zijn. Het is niet omdat de wet zegt dat iets goed of slecht is, dat dat daarom ook zo is in een concrete situatie.
Daarom zegt Jezus: ‘De sabbat is gemaakt voor de mens’. Hiermee zegt Hij dat de mens belangrijker is dan de sabbat en de wetten die er omheen werden geweven. Een wet is uiteindelijk een hulp voor de mens.
Een voorbeeld
In de parabel van de barmhartige Samaritaan (Lucas 10, 25-37) zegt Jezus met een verhaal hetzelfde. De omstanders wisten dat de priester en de leviet de neergeslagen man niet konden helpen als ze zich hielden aan de wetten van de tempel. Maar de Samaritaan ...
Bijbel en kunst
J. TISSOT
Farizeeën en Herodianen spannen samen tegen Jezus (1890)
James Tissot (1836-1902), een Frans schilder en illustrator, schilderde de laatste 17 jaar van zijn leven vooral Bijbelse taferelen.
Suggesties
Grote kinderen
ONDERZOEKEN
Een aparte dag
Vooraf
Verzamel een aantal illustraties met activiteiten die eigen zijn aan een weekdag (werk / school / ...) en met activiteiten die typisch zijn voor een zondag (eucharistieviering / langer aan tafel / samen aan tafel /...).
Verloop
Leg de illustraties in het midden van de kring.
- Wat zie je op die illustraties?
- Op welke dag doe je wat er op die illustraties te zien is?
Verdeel de illustraties in twee groepen: wat op een gewone dag gebeurt, en wat op een zondag gebeurt.
Stel vast dat het aparte van een zondag kan zijn:
meer tijd hebben voor elkaar en voor God.
VERDIEPEN
Gesprek bij de tekst uit de Bijbel
- Wat was in deze twee situaties verboden?
- Waarom hielden David en Jezus geen rekening met dat verbod?
Probeer in eigen woorden te zeggen wat Jezus bedoelt met: ‘De sabbat is gemaakt voor de mens’.
Belangrijk
Het dubbele verhaal, geeft aan dat gewetensvol handelen nog verder gaat dan het opvolgen van wetten.
VERTELLEN
Verboden te feesten!
(C. LETERME, Parels van verhalen, Averbode 2019, p. 154)
Er was eens een land waar de mensen heel graag feesten.
Maar ze dronken altijd te veel bier zodat er ongelukken gebeurden.
‘Daar moet ik wat aan doen’, dacht de koning en hij verbood rode neuzen.
Maar de mensen maakten hun gezicht wit en hij verbood witte gezichten.
Toen gebruikten ze maskers en feestmutsen, maar ook die verbood hij.
Toen de mensen zich gingen verkleden, werd dat ook verboden.
Jaren later, op een winteravond, liep de koning over straat
In een huis hoorde hij muziek:
mensen vierden stiekem de verjaardag van een ziek meisje.
Er waren clowns met witte gezichten en verkleedkleren,
Ze hadden rode neuzen opgezet en lachten en zongen.
De koning herinnerde zich hun liedje en begon zacht mee te zingen.
‘U wordt gearresteerd! U heeft een rode neus, en dat is verboden!’
‘Ja maar,’ zei de koning, dat komt door de kou!’
‘U heeft een wit gezicht, en dat is verboden!’
‘Dat komt door de schrik!’
‘U hebt zich verkleed als de koning, en dat is verboden!’
‘Maar ik BEN de koning!’ stamelde de koning.
De echte koning zou hier nooit staan zingen, dachten de soldaten,
want zingen is verboden!
Daarom brachten ze de koning naar de gevangenis.
De volgende dag, schrokken ze.
Hun gevangene was WEL de koning!
‘We deden alles precies volgens de wet’ zeiden de soldaten.
‘Jullie hebben mij gisteren een mooie les geleerd!’ lachte de koning.
‘Nu begrijp ik hoe dom ik was!
Wetten moeten er zijn om mensen te helpen, niet om ze te beperken!
Vanaf vandaag mag iedereen weer feestvieren.
Maar ik maak wel één nieuwe wet:
iedereen met een rode neus moeten mijn soldaten gratis thuisbrengen!’
Overweging bij het verhaal
(C. Leterme)
Wetten beknotten: vrijheid wordt aan banden gelegd!
Toch zijn wetten er niet zomaar gekomen:
Ze proberen een goede maatschappij te realiseren.
Maar zodra de link met de maatschappij verloren gaat,
loop het ook met de wetten mis: ze staan dan op zichzelf
en missen elk verband met het groter geheel.
Toen Jezus zei dat de sabbat er was voor de mens
en niet de mens voor de sabbat bedoelde Hij:
‘Wetten zijn er voor de mens, de mens niet voor de wetten.’
Wetten waarvan het verband met een betere samenleving niet te zien is,
zijn foute wetten, wetten die op zichzelf bestaan.
Daarom is het belangrijk te kijken
en soms ook te zoeken
naar de reden waarom wetten ontstaan.
Zo kan het gebeuren dat wetten gewijzigd moeten worden
omdat die oorspronkelijke reden niet meer functioneert.
Zo kan het gebeuren dat men voor het goed van de samenleving
nog verder moet dan de wetten die gemaakt zijn.
In andere situaties kan het dat die wetten overdreven zijn
Net omdat elke relatie met de uitbouw van een betere maatschappij verloren is.