Wie was Elia?

Persoonlijk leven

Elia was afkomstig uit Tisbe in Gilead, ten oosten van de Jordaan. Daar beleefde men het geloof in JHWH zuiverder dan in de rest van Kanaän. Elia was profeet tussen 870 en 850 voor Christus in het welvarende Noordrijk. Hij woonde waarschijnlijk op de Karmel en zou de leiding gehad hebben over een aantal 'profetenzonen'.

Zijn naam betekent 'Mijn God is JHWH'. Een naam die hij volledig waar maakte, want hij was een van de felste voorvechters van het geloof in JHWH. Hij verzette zich tegen koning Achab en vooral tegen koningin Izebel (= 'Wie is als Baäl'), die de cultus van Baäl (de belangrijkste god van de Kanaänieten) nieuw leven had ingeblazen.

Elia was gekleed met een haren kleed en een lederen riem om zijn middel (2 Koningen 1, 8)

Van Elia wordt gezegd dat hij niet gestorven zou zijn, maar ten hemel opgenomen met vurige paarden in een storm.

Zijn leven werd beschreven in de boeken: I en II Koningen.

Na zijn dood, werd hij steeds meer gewaardeerd als een 'tweede Mozes'.

Twee godsdiensten

Koning Achab (875 - 853 voor Christus) was getrouwd met Izebel, een Fenicische prinses, dochter van de koning van Sidon. Zij bracht met haar huwelijk de eredienst van de god Baäl met zich mee. Dat was de godsdienst van de oorspronkelijke bewoners van Palestina, die nog tussen de Israëlieten woonden.

'Baäl' betekent 'Heer' of 'baas'. Hij was een god die voor de vruchtbaarheid zorgde van het land, de dieren en de mensen. Hij wordt meestal afgebeeld met een speer (of knots? of bliksemschicht?) in zijn opgeheven arm, want hij was ook de god van de donder en de oorlog.

BAÄL	JHWH
vele goden	één God
hun relatie is beslissend voor de mens	God heeft zich verbonden met de mens
de mens is een slaaf van de goden	de mens is bondgenoot van God
Baäl laat zich kennen in de natuur (vruchtbaarheid)	JHWH laat zich kennen in de geschiedenis (bevrijding uit Egypte!)
offers	ethische houding

Elia een tweede Mozes?

MOZES	ELIA
Ontgoocheling bij Mozes (Numeri 11, 11-15)	Ontmoediging van Elia
Manna	wonderbare spijziging
40 dagen en nachten op de berg Sinaï	40 dagen en nachten op de berg
Horeb

De wonderen van Elia

Elia maakte zo'n diepe indruk op zijn tijdgenoten en hun nakomelingen, dat de verhalen over zijn leven uitgroeiden tot wonderverhalen. Wat elders al weldaden beschreven werd, werd overgeleverd als wonderen van Elia.
Zelf schreef hij nooit iets neer en ook zijn leerlingen deden dat niet. Pas wanneer ± 300 jaar later de boeken der Koningen werden samengesteld, laste men enkele legenden over hem in.

Elia in het hedendaagse jodendom

Tot op vandaag verwachtten verwachten de joden dat Elia (onherkend) zal terugkeren op basis van de voorspelling van Maleachi 3, 22-24. Daarom wordt voor Elia tijdens de seidermaaltijd op het joodse paasfeest een extra plaats aan tafel voorzien en een beker wijn voorbehouden.

Relatie met het Nieuwe Testament

Toen Jezus leefde, geloofde men dat Elia eerst moest terugkomen om alles in orde te maken en klaar te krijgen voor de komst van de Messias. Daarom zag men in Johannes de vroegere profeet Elia. (Matteüs 11, 14; 17, 10-13).

ELIA	JOHANNES
Wijst koning Achab terecht	Wijst koning Herodes terecht, omwille van zijn relatie met zijn schoonzus.
Draagt een haren kleed en een lederen gordel om zijn middel	Draagt een kleed van kameelhaar en een leren gordel om zijn lenden.
Izebel wil zijn dood	Herodias wil zijn hoofd.

Jezus laat weten dat Johannes de Doper de profeet Elia was die terug zou komen
In Matteüs 17, 1-13 (Jezus op de berg Tabor) klimt Jezus met Petrus, Jacobus en Johannes de berg op. De leerlingen zien Jezus staan tussen Elia (vertegenwoordigt de profeten) en Mozes (vertegenwoordigt de Tora).

Suggesties

EVEN TESTEN

Wie is wie?

Kies uit tussen:
Elia, Achab, Baäl, een arme weduwe, Jahwe, Izebel, Baälprofeet, Nabot

. Ik ben de god van de koning.
. Ik deelde mijn laatste brood met Elia.
. Ik ben de koningin van Israëlieten. Ik danste, en zong voor mijn god, maar het hielp niet.
. Ik ben vals beschuldigd en ter dood gebracht.
. Ik ben de koning van Israël.
. Ik ben de profeet van God.
. Ik ben de ene God.

Correctiesleutel
. Ik ben de god van de koning. - Baäl
. Ik deelde mijn laatste brood met Elia. - een arme weduwe
. Ik ben de koningin van Israëlieten. - Izebel
. Ik danste, en zong voor mijn god, maar het hielp niet. - Baälprofeet
. Ik ben vals beschuldigd en ter dood gebracht. - Nabot
. Ik ben de koning van Israël. - Achab
. Ik ben de profeet van God. - Elia
. Ik ben de ene God. - Jahwe

VERTELLEN

De komst van Elia

(naar een tekst van Abel HERZBERG in 'Brieven aan mijn kleinzoon)

Er was eens een man
die heel veel eer, macht en rijkdom had verworven.
Zoveel dat hij niets meer te wensen had.
Toch voelde hij zich ongelukkig,
want hij had het geloof van zijn jeugd verloren.
Toen herinnerde hij zich van vroeger,
dat hij bij zijn grootvader de seider vierde
en dat bij het schenken van de vierde beker wijn,
die op die avond gedronken wordt,
Elia onzichtbaar binnenkwam.
Omdat het de dag voor het joodse paasfeest was,
besloot hij naar de jodenbuurt te gaan.
Hij wilde zien of hij de profeet kon vinden
om te vragen of hij hem wilde helpen.
Hij vond de profeet!
Op de hoek van een straat stond een oude man,
die naar hem toeging en zei:
'Kom, ik heb op je gewacht.'
Dit kon niemand anders zijn dan de profeet Elia,
die in alle gedaanten verschijnen kan,
ook in die van een bedelaar.
'Mijn vrouw heeft nog niets voor het feest', zei de man,
'want ik heb geen geld.'
Daarop gingen zij samen inkopen doen.
De arme kocht, de rijke betaalde.
Matses, vlees en vis, en echte wijn
en alles wat voor een seideravond nodig was.
Ook kochten zij wat kleren.
Toen de rijke afscheid wilde nemen,
vroeg de arme man bescheiden:
'Kom aan mijn seider vanavond.'
En de rijke man ging bij Elia te gast.
Hij vroeg zich af hoe het zou zijn,
als de profeet de vierde beker neer zou zetten,
die immers voor hemzelf bestemd was.
De seider werd gevierd in stijgende vreugde,
tot het ogenblik kwam van het verwachte wonder.
En het wonder gebeurde.
De arme man nam een beker, schonk hem vol,
zette hem neer voor zijn gast en zei:
'Drink en denk niet dat ik niet weet,
dat jij het bent, jij grote en goede profeet Elia,
op wie ik zo lang gewacht heb.'
Toen wist de rijke man
waar hij moest zoeken wat hij verloren had.

De jager

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, uitgeverij Averbode, 2007, p. 290)

Op een dag ontmoette een jager
de profeet Elia in de wildernis.
Elia vroeg:
‘Waarom leef jij hier
zonder God noch gebod?’

De jager zei:
‘Ik heb de deur niet gevonden
die toegang geeft tot God.’
Toen zei Elia:
‘Je bent toch niet als jager geboren!
Hoe komt het dan
dat je deze broodwinning gekozen hebt?’

‘Ik had heel grote honger,’
antwoordde de jager.
Toen zei Elia:
‘Als je een even grote honger had naar God,
denk je dan niet dat die honger
jou de weg naar God zou gewezen hebben?’

(naar een Chassidisch verhaal)

De hemel

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, uitgeverij Averbode, 2007, p. 323)

Rabbi Mendel wilde graag weten
hoe de hemel en de hel eruit zagen.

Op een dag nam de profeet Elia hem mee.
Hij bracht hem in een zaal
waar een groot vuur brandde
en een tafel stond
met een grote kom dampende soep erop.
Rond de tafel zaten mensen met lepels,
die langer waren dan hun armen,
zodat ze er niet mee konden eten.
Rabbi Mendel schrok hiervan en liep weg.
Deze zaal was de hel.
Het vreemde was dat er genoeg te eten was,
maar de mensen toch verhongerden
omdat hun lepels te lang waren.

In de hemel aangekomen, zag rabbi Mendel
ook een tafel met een grote kom soep
en mensen met lepels, die langer waren dan hun armen.
Maar daar gebruikten de gasten hun lange lepels
om elkander de soep naar de mond te brengen.

ZINGEN / BELUISTEREN

Onze Elia RAP!

(Gepost door Jorien Geys in 'devijfdeklas')

ELIA ELIA ELIA
Ken je Elia al?
Elia heeft een mantel,
Elia heeft een riem.
Ken je hem misschien?

Koning Achab en zijn vrouw
blijven God niet trouw.
Baäl heeft gefaald.
God heeft het gehaald!

Nabot heeft een wijngaardje
maar dat verhaal krijgt nog een staartje.
Izebel laat Nabot vermoorden,
zonder al te veel woorden.
Ocharme die Nabot,
Hij was zo trouw aan God!
Elia wil zich er niet bij neerleggen.
Hij zal eens goed z'n zegje zeggen!

Stef Bos, Lied van Elia - Recht door zee

Ik ben de spiegel
Ongenaakbaar
Ik ben de hofnar
Van mijn  tijd
Niet te koop
Niet te lijmen
Twee punten en
Een rechte lijn

Ik ben een man
Zonder een masker
Recht uit het hart
Ik  zeg wat ik denk
Ik ben een luis in de pels
Van de wolf aan de macht

Te vuur en te zwaard
Ga ik door de wereld
Ik praat geen mens naar de mond
Ik  ben een rechter
Zonder genade
Ik heb het hart op de tong

En ik ben niet een storm
In een glas water
Maar woedende wind
Op een donkere zee
Dans langs de afgrond
En als ik moet vallen
Sleur ik het hele verval
Met mij mee

En ik haag ze op
De valse profeten
Zolang als het moet en 
De eeuwigheid duurt
En als ik wegga dan is het
Met wagens van  vlammen
En paarden van vuur

Ik ben de bliksem
Zo wil ik leven
Liefde en haat tot het bot
Ik ben geen verlosser
Ik ken geen vergeving
Ik zet de leugen het mes op de strot
Geen vredestichter

Ik ben het onweer
Het licht uit de hemel
Een zelfmoordcommando
Een idealist
Ik ben geen dichter
Van metaforen
Ik maak het niet mooier
Het is wat het is

Ik ben niet een storm
In een glas water
Maar woedende wind
Op een donkere zee
Ik sta langs de afgrond
En als ik moet vallen
Sleur ik het hele verval
Met mij mee

En ik jaag ze op
De valse profeten
Zolang als het moet en 
De eeuwigheid duurt
En als ik wegga dan is het
met wagens van  vlammen
En paarden van vuur
Ik ben de bliksem
Zo wil ik leven
Liefde en haat tot het bot
Ik ben geen verlosser
Ik ken geen vergeving
Ik zet de leugen het mes op de strot

Elia in 'Bijbelin1000seconden.be'

. 1 Koningen 17, 10-16: Elia en de weduwe van Sarefat
. 1 Koningen 17, 17-24: Elia en de zoon van de weduwe van Sarefat
. 1 Koningen 18, 20-40: Elia en de priesters van Baäl
. 1 Koningen 19, 4-8: Elia onder de bremstruik
. 1 Koningen 19, 9a.11-13a: God ontmoet Elia
. 1 Koningen 19, 16b.19-21: De roeping van Elisa
. 1 Koningen 21, 1-9: Elia en de wijngaard van Nabot
. 2 Koningen 2, 8-14: De hemelvaart van Elia