Matteüs 1, 18-24: De geboorte van Jezus 

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1521-1522)

Dit is het verhaal over de geboorte van Jezus Christus.
Maria zou trouwen met Jozef, dat was afgesproken. Maar nog voordat ze getrouwd waren, werd Maria zwanger, door de heilige Geest.
Jozef was een goed mens. Hij dacht: Ik kan niet met Maria trouwen, want ze is zwanger van een ander. Ik moet haar wegsturen. Maar dat zal ik in het geheim doen, anders zullen de mensen haar behandelen als een slechte vrouw.
Toen kreeg Jozef een droom. In die droom zag hij een engel van de Heer, die zei: ‘Jozef, nakomeling van David, luister! Je kunt rustig met Maria trouwen. Want het kind dat zij verwacht, is van de heilige Geest. Maria zal een zoon krijgen. Je moet hem Jezus noemen. Hij zal zijn volk redden, hij zorgt ervoor dat al hun zonden vergeven worden.’
Dat moest allemaal zo gebeuren, want in het boek van de profeet Jesaja staan deze woorden van God: «Een jonge vrouw die nog maagd is, zal zwanger worden. Ze zal een zoon krijgen, en hij zal Immanuel genoemd worden.» De naam Immanuel betekent: God is bij ons.
Toen Jozef wakker werd, deed hij wat de engel van de Heer tegen hem gezegd had. Hij trouwde met Maria. Maar ze sliepen niet met elkaar voordat haar zoon geboren werd. En Jozef noemde hem Jezus.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Jozef wilde met Maria trouwen.
Voordat ze samen gingen wonen,
was Maria zwanger van de Heilige Geest.
Omdat Jozef een rechtvaardig man was
dacht hij erover om in stilte van Maria te scheiden.
Terwijl hij hierover nadacht,
verscheen hem een engel van God in een droom.
Die engel zei: ‘Jozef, zoon van David,
Trouw gerust met Maria
Het kindje dat ze verwacht is van de Heilige Geest.
Het zal een zoon zijn, die je Jezus moet noemen,
want Hij zal de mensen redden uit hun zonden.’
Dit alles gebeurde zodat de woorden die God sprak door de profeet,
zouden gerealiseerd worden:
Zie, de maagd zal zwanger worden en een zoon krijgen.
Men zal Hem Immanuël noemen. Vertaald is dat: God met ons.
Toen Jozef wakker werd,
deed hij zoals de engel van God hem vroeg.
Maria werd zijn vrouw.

Stilstaan bij ...

Jozef
Behalve het begin van het evangelie volgens Matteüs wordt zo goed als niet over Jozef gesproken in het Nieuwe Testament. Dit geeft Matteüs de kans om over Jezus duidelijker als zoon van God te schrijven.

Heilige Geest
Het woord Geest is afkomstig van het Hebreeuwse roeach en betekent 'adem' of 'wind'. Wie vervuld was van Heilige Geest werd gezien als iemand die door JHWH uitverkoren was.
De unieke relatie van Jezus met God, die men in zijn leven kon waarnemen, is ook te lezen in de teksten over zijn eerste levensuren. Jozef wordt voorgesteld als de man van Maria, Jezus als de zoon van de Heilige Geest.

Rechtschapen / rechtvaardig
Wordt gezegd van iemand die leeft volgens Gods wil, zoals die staat in de Wet.

Droom
In de oudheid zag men een droom als de toegangsweg tot het bovennatuurlijke. In de Bijbel is wat in een droom gezegd wordt vaak een manier om te zeggen dat het om een boodschap van God gaat, net zoals een engel dat doet.
‘Dromen’ speelden ook een grote rol in het leven van Jozef, de zoon van Jakob en Rachel (Oude Testament). Misschien schreef Matteüs daarom eerder over dromen dan over engelen, zoals Lucas dat deed.

Engel
(Grieks = boodschapper)
In de Bijbel verwoorden engelen wat God te zeggen heeft. De aanwezigheid van een engel in een tekst functioneert als een soort knipperlicht: mensen hebben in het gebeuren dat verteld wordt, de aanwezigheid van God ervaren.

Jezus
(Hebreeuws: Jesjoe of Jehosjoe = Jahwe bevrijdt, Jahwe redt)
Matteüs legt de naam ‘Jezus’ verder uit: Hij zal zijn volk redden uit de zonden.

Opdat vervuld zou worden
Voor Matteüs was het heel belangrijk om over Jezus te spreken als de Messias die in het Oude Testament werd aangekondigd. Daarom komen bij hem, meer dan bij andere evangelisten, veel verwijzingen naar teksten van profeten.

Profeet
Iemand die spreekt in naam van God en de mensen oproept om te leven zoals God het droomt.

De maagd zal zwanger worden
Alleen Matteüs en Lucas schreven over een maagdelijke geboorte. Marcus en Johannes spraken over Jezus als de zoon van Jozef, de timmerman, alsof ze nooit van een maagdelijke geboorte hoorden.
In de Handelingen van de apostelen valt op dat Lucas over Jezus spreekt als over iemand die zo’n unieke nauwe band met God heeft dat men Hem ‘zijn zoon’ noemde.

Immanuël
(= God met ons)
Deze naam komt voor in een profetie van Jesaja, waarin hij het heeft over een jonge vrouw die een kind zal baren dat ze die naam zal geven.

Bij de tekst

Als je dit verhaal vertelt...

... vermeng het dan niet met het verhaal van Lucas. Zo kun je de eigen accenten die Matteüs legt, veel beter tot hun recht laten komen.

Merk op

Matteüs schreef over de geboorte van Jezus veel beknopter dan Lucas en besteedde hierbij meer aandacht aan Jozef dan aan Maria.
Lucas schrijft een heel ander verhaal, met alleen overeenkomsten wat betreft de hoofdpersonen, de betekenis van God in het leven van Jezus en de relatie tussen Jezus en David. En met vooral aandacht voor Maria.

Zoon van God

Deze tekst is een geloofsbelijdenis in de vorm van een verhaal: Jezus is de zoon van God, Hij zal de mensen redden uit hun zonden. Hierbij maakt Matteüs duidelijk dat het initiatief voor het nieuwe verbond tussen God en zijn volk, komt vanuit God.

Het gebeurt vaker in de Bijbel dat er beeldend duidelijk gemaakt wordt dat het initiatief bij God ligt.
Heel veel vrouwen die onvruchtbaar waren, blijken uiteindelijk de moeder te worden van kinderen die op een bijzondere manier de beloften van God realiseren of zijn woordvoerder worden:
. Sara, de moeder van Isaak
. de moeder van Simson
. Hanna, de moeder van de profeet Samuel
. Elisabet, de moeder van Johannes de Doper.
Bijzondere mensen blijken door God op een bijzondere manier in het leven geroepen te zijn. Dat is dé betekenis van geboorteverhalen in de Bijbel.

Bedoeling van Matteüs

Jezus Christus is de beloofde Messias
Dat Jezus de Messias is die door de schriften werd beloofd, toonde Matteüs aan met:
de vervulling van verschillende profetieën:
- geboorte uit een maagd
- geboorte te Betlehem van een leidsman
- de komst uit Egypte
- de kindermoord
- de vestiging te Nazaret
Matteüs wil met deze stukjes Oude Testament zeggen: Jezus is de vervulling van alle verwachtingen van de joden in hun geschiedenis.
Hij toont dat ook aan met een stamboom:
die plaatst de geboorte van Jezus in de lijn van de heilsgeschiedenis (= geschiedenis gezien vanuit de relatie God/mens).
Matteüs rondde deze lijst af op 6 x 7 geslachten. De voorbereiding was voltooid. Met Jezus Christus begint het zevende tijdperk. Wie de geschiedenis van Israël kent, weet dat dit betekent dat vanaf dat moment de beloften van een Messias uit het Oude Testament vervuld werden.
Zo zegt Matteüs dat de gehele geschiedenis zijn eindpunt vindt in de komst van de Messias.

Jezus Christus is de nieuwe Mozes
Al wat Mozes overkwam, werd door Jezus opnieuw beleefd. (Zie: kindermoord, Egypte) Daarom vond Matteüs dat de joden de eerbied en de achting die ze voor de stichter van hun godsdienst hebben, moesten overdragen op Jezus.

Jezus Christus is de nieuwe David
Jezus is voor de christenen de ideale ‘koning’ (= Messias, Christus, Gezalfde) net zoals David er een was. Daarom schreef Matteüs dat Jezus in Betlehem, de stad van David, geboren was. Daarom vermeldde hij ook David in de stamboom van Jezus en werd hij getypeerd als een ‘zoon ‘ van David.

Bijbel en kunst

Meester van het perikopenboek van Hendrik II

De droom dan Jozef (voor 1014)

(Wikipedia)

Georges DE LA TOUR

Een engel verschijnt aan de heilige Jozef

M. D' AGATA

Dit werk van Marcello D'Agata, een kunstenaar die levenslang opgesloten zit in de gevangenis van Milaan, werd door de Dienst voor Filatelie en Numismatiek geselecteerd als één van de kerstpostzegels van Vaticaanstad (2018).

Suggesties

Kleine kinderen

KENNISMAKING MET DE TEKST UIT DE BIJBEL

De kerstdoos

Materiaal
Schoendoos waarin: beeldjes voor de kerststal: Maria, Jozef, Kind Jezus, eventueel: herders, schapen, koningen, kamelen.
Wie niet over beeldjes beschikt kan afbeeldingen gebruiken die op karton gekleefd worden. Deze afbeeldingen kunnen 'rechtstaan' door onderaan wasknijpers te gebruiken.
In de doos zit ook:
papier dat verkreukeld kan worden en geschikt bovenop de doos de indruk wekt van een grot.
Of: karton dat bovenop de doos past, zodat men een soort stal kan suggereren.
Versier de binnenkant van de schoendoos zo, dat die de binnenkant van een huis (indien grot) of de binnenkant van een schuur (indien stal) oproept.

Verloop
Haal één voor één de beelden / afbeeldingen uit de schoendoos en vraag aan de kinderen wat zij erover weten:
- Wie is dit? Wat weet je erover? Vertel.
Als alle figuren gepresenteerd zijn, maak je de grot of de stal.
Vertel dan het kerstverhaal, terwijl je de beelden op hun plaats zet.

TIP
Laat de kinderen zoveel mogelijk zelf aan het woord komen als ze iets weten over een van de figuren.
Indien hun inbreng fout is, verbeter dan door het zelf goed te vertellen.

VERTELLEN

Kerstversiering

Uit: C. LETERME e.a., 'Zes kruiken wijn voorleesverhalen uit het evangelie', Standaard Educatieve Uitgeverij 1994 p. 28-29

Lien en Sam zijn samen met mama in de stad.
Het wordt donker. De winkels in de stad zijn mooi versierd.
In de straten hangen lichtjes. Er klinkt kerstmuziek en het is erg druk.
De meeste mensen haasten zich om voor iedereen thuis
nog een geschenkje te vinden.

Lien, Sam en mam willen nog wat kopen om het huis te versieren.
Gisterenavond hebben ze samen met papa
de kerstboom neergezet met het stalletje eronder.
Dat hadden ze vorig jaar gemaakt
met allerlei blokjes hout en oude sigarenkistjes.
Nu zijn ze op zoek naar plastic beeldjes van schapen.
Eindelijk vinden ze wat ze zoeken... net zo groot als ze willen.

In de auto zegt Sam: 'Mama, ik vindt het toch maar erg hoor...!'
Wat vind je erg, Sam?'
'... Dat Jezus in een stal geboren is!
Een stal, dat is toch een schuilplaats voor de dieren!'
'Ja, Sam... dat is waar, maar weet je... God houdt van alle mensen
en het meest van hen die niets hebben.
Daarom vertellen de mensen dat Jezus in een stal is geboren.'
'Is dat zo, mama?'
'Jazeker, wie je ook bent, rijk of arm,
voor God is iedereen even belangrijk.
Dat heeft Jezus ons laten zien.'

's Avonds legt mama Sam in bed.
'Mama, is dat echt waar dat God van alle mensen houdt?
'Ja, Sam.'
'Dan vind ik hem toch wel heel lief hoor.'

Dit verhaal wil kinderen attent maken op de situatie waarin Jezus ter wereld kwam en wil duidelijk maken dat mensen, wie ze ook zijn, bij Jezus geborgenheid kunnen vinden. Omdat Jezus solidair is met eenvoudige mensen, worden de armoedige omstandigheden van zijn geboorte beklemtoond.

Grote kinderen

REFLECTEREN

Engel

Laat de kinderen nadenken over:
- Waarom schrijft Matteüs over die engel?
B.v. Stel dat Matteüs helemaal niets zegt over die engel, wat zou dat dan veranderen aan Jezus?
- Als je mama bij je verjaardag vertelt over de periode rond jouw geboorte, vertelt ze dan ook over een engel die jouw geboorte heeft aangekondigd? Waarom?
Voer dit gesprek als een 'filosofisch gesprek'. Dit wil zeggen dat je de kinderen stimuleert om hun standpunt / keuze te verantwoorden.

Het zou mooi zijn mochten kinderen in dit proces van nadenken ertoe komen de aanwezigheid van de engel in deze tekst te zien als een middel om te zeggen:
. dat Jezus een bijzondere persoon is
. dat het bijzondere van Jezus te maken heeft met zijn relatie tot God.

Een naam geven

- Kennen de kinderen de betekenis van hun naam?
- Verandert er iets in hun leven als ze de betekenis van hun naam kennen of zouden kennen?
Laat de kinderen hierover doordenken.

Toen Jezus leefde, besteedde men veel aandacht aan de betekenis van een eigennaam. Men zag er een opdracht in voor het leven. De meeste eigennamen in de bijbel kan men vertalen. Zo merk je dat die namen iets te zeggen hebben: een mededeling, een opdracht, een overtuiging, een geloof ...

Bijvoorbeeld:
. De naam JEzus betekent: GOD redt;
. De naam EmmanuEL betekent: GOD met ons
(Je, Jo, Ja in joodse namen verwijst naar Jahweh, God.
El in joodse namen verwijst naar Elohim, een ander woord voor God in de bijbel)

Laat de kinderen zoeken naar een nieuwe naam voor zichzelf. Dit kan een dier, een bloem, een eigenschap ... zijn, waarmee ze willen zeggen: dit is belangrijk voor mij. Dit wil ik zijn, of dit wil ik worden.

De betekenis van mijn naam

Als je met een vaste groep kinderen werkt, kun je de betekenis van hun naam opzoeken en bij het begin van de activiteit meedelen.

Geef elk kind een stuk tekenpapier (formaat van een postkaart). In een techniek naar keuze tekenen de kinderen in het groot de eerste letter van hun voornaam. Onderaan of er tussenin noteren ze de eventuele oorspronkelijke naam met haar betekenis.

Een naam met opdrachten

Indien in de groep veel kinderen zijn met voornamen uit alle hoeken van de wereld, waarvan de betekenis en de afkomst niet zomaar te vinden zijn, kun je het volgende doen:
Elk kind noteert de voornaam van diegene die naast hem / haar zit in drukletters onder elkaar.
Zo kan elke letter de eerste worden van een woord dat iets zegt over wie naast hen zit.
B.v.
S lim
Ijdel
M oedig
O pen
Natuurliefhebber

Eventueel mogen kinderen gebruik maken van een woordenboek, of er een schuifraadsel van maken. B.v.
Sluw
VrI endelijk
Meelevend
sOciaal
aa N dachtig

Een nieuwe naam

(C. LETERME in Simon plus, uitgeverij Averbode, 2003, nr 3)

Aan elk van de kinderen in de groep wordt een nieuwe naam gegeven. B.v. een naam van een dier (vergelijk met de 'totem' bij Indianen, scouts). Dit gebeurt niet lukraak: het dier van wie de naam gekozen wordt, vertoont in zijn gedrag kenmerken van de persoon aan wie de naam gegeven wordt. Eventueel kunnen de dieren uit de axenroos hierbij een opstap vormen.
Bijvoorbeeld:
- poes (genieter)
- steenbok (wie koppig is)
- bieke / bij (wie actief, dynamisch is)

Jongeren

ONDERZOEKEN

Matteüs maakt graag gebruik van teksten uit het Oude Testament. Dat kun je in Mt 1 en 2 heel goed zien. Hij wil ermee aantonen dat Jezus :
. Behoort tot het Joodse volk
. Een Messias is zoals David
. Universele roots heeft

Zoek die teksten eens op.

REFLECTEREN

Over Jezus

Materiaal
Evangelietekst (zie hoger)

Verloop
In deze tekst van Matteüs wordt het volgende over Jezus gezegd:

Verdeel de groep jongeren in vier kleinere groepen. Elk van die groepen gaat dieper in op één van bovenstaande woorden.

1. 'zoon van David'
Wat weet je van David?
Waarom was hij zo geliefd bij de joden?
Wat zou men willen zeggen met: 'zoon van David'?

2. Heilige Geest
Als christenen een kruisteken maken, doen ze dat in de naam van de Vader, de zoon en de heilige Geest. Ze vieren op met Pinksteren dat de 'geest' neerdaalde op de leerlingen van Jezus.
In het Engels is geest: 'spirit'
Probeer in eigen woorden te omschrijven wat die Geest kan zijn.
En ook wat de relatie is tussen die Geest en Jezus.

3. Jezus, God zal redden
Als Matteüs het heeft over de betekenis van de naam Jezus, dan zegt hij dat Jezus zal redden uit de zonden.
Hoe zou jij 'zonde' omschrijven?
Wat is volgens jou het verschil tussen 'zonde' en 'iets verkeerd doen'?
Op welke manier, denk jij, kan Jezus 'redden uit zonde'?

4. Emmanuel, God is met ons
Hoe denk jij over God?
Waarom, denk je, hebben mensen in Jezus de aanwezigheid van God ervaren?

Uitwisseling
Alle jongeren vormen terug een groep. Alle namen worden besproken: de groepen die erover nadachten komen aan het woord. De anderen stellen mogelijke vragen om meer verduidelijking.

Overwegingen

Johan Verschueren s.j.

Jozef ging slapen toen Maria zwanger bleek

(Ignis webmagazine, 25 dec 2019 - licht bewerkt)

De laatste tijd kreeg ik meer oog voor de figuur van Jozef en ontwikkelde ik steeds meer sympathie voor hem. Lange tijd vond ik hem maar een grote nul. Iemand waarvoor ik eerder plaatsvervangende gêne dan bewondering voor voelde. Zijn jonge verloofde niet de laan uitsturen omdat ze zwanger werd – én niet van hem – kon ik moeilijk als heldendaad of daad van liefde zien. En vervolgens met haar geen betrekkingen hebben, zoals het verhaal delicaat aangeeft, was al helemaal onbegrijpelijk.

Nee, Jozef was voor mij lange tijd een symbool van zwakte en naïviteit. Dat zegt natuurlijk meer over mij dan over Jozef. Ik betrap me erop dat ik kind ben van mijn eigen tijd; té postmodern én liberaal om voor Jozef spontaan veel begrip te kunnen koesteren.

En toch kantelde dit in de laatste jaren. Dat heeft te maken met Jozefs slaappatroon en met zijn dromen. Dankzij het evangelie van Matteüs krijgen we zicht op Jozef: Hij is een slaper. En in zijn slaap gebeuren allerlei belangwekkende dingen. Als er crisis is in zijn leven, ligt hij er niet wakker van. Eerder treedt hij in een onrustige slaap, waarin engelen hem onderhoudend bezighouden. Tot viermaal toe in die eerste twee hoofdstukken van Matteüs’ evangelie.

Dankzij de eindverantwoordelijkheden die ik de laatste jaren droeg, leerde ik dat het omgaan met crisissen op de wijze van Jozef, een voortreffelijke manier van werken is. Afstand nemen van het probleem. Niet hals over kop of impulsief reageren. Gaan slapen. Als ik dat doe, vallen veel puzzelstukjes op hun plaats. Er komen vaak onverwachte, creatieve oplossingen aanvliegen, die achteraf hout blijken te snijden.

De heilige Jozef is voor mij een leiderschapsmodel geworden. Met grote bewondering koester ik hem. In zijn overwegingen kiest hij steeds voor het grotere goed, steeds voor anderen, nooit voor zijn particuliere eigenbelang, en zijn oplossingen zijn steeds creatief.

Frans Mistiaen s.j.

Jozef, wees niet bevreesd!

Kerstmis staat weer voor de deur. God - die Liefde is -
wil weer geboren worden op onze aarde, in ons hart.
Is het wel mogelijk? Is het wel mogelijk dat de Liefde
weer onder ons komt wonen, op onze aarde van 2013,
met die waanzinnige aanslagen en oorlogen,
waarvan wij de wreedheden dagelijks in beelden bekijken,
onder ons, in ons hart, met zijn kortzichtige ruzies en angsten,
die wij zelf ontketenen of vermeerderen.
Kan het nog wel dat God dit jaar, op deze aarde, onder ons
nog iets nieuws begint? Wij aarzelen een beetje “ja” te antwoorden.

Wel, het is dezelfde aarzeling
die bij Jozef opkwam toen hij bij zichzelf ging nadenken
of hij het Kind van Maria nu wel zou aanvaarden of niet.
En toen hoorde Jozef in een droom een engel spreken.
In de bijbel zijn ‘dromen’ en ‘engelen’ een manier om te zeggen
dat het om een boodschap van God Zelf gaat.
Als wij, mensen, mee dromen met God,
dan kunnen wij horen wat Hij ons werkelijk te zeggen heeft.
En vandaag luidt Zijn boodschap:
“Jozef, zoon van David” dat wil zeggen: “gij, volk van God,
gij, christen gelovige van 2013,
wees niet bevreesd het Kind van Maria te aanvaarden,
te laten geboren worden, als Kind van Godswege,
als uw Redder, als God onder u!”

Wat antwoorden wij op die uitnodigende droom van God?
Wij, gelovigen, wij willen daarop ‘ja’ antwoorden.
Wij willen onze God, die liefde is,
laten geboren worden om weer iets nieuws te beginnen.
En het kan, als wij de liefde weer willen toelaten in ons hart,
als wij de liefde opnieuw een kans durven geven in onze wereld.

Toch dreigt de diepere betekenis van het kerstfeest
aan ons voorbij te gaan, als wij ons niet blijven verwonderen
over het totaal ongewone, het vreemde, van wat er gebeurt.
Ondanks alles wat er is voorgevallen het laatste jaar,
wil God weer onder ons komen wonen,
maar wel als een “weerloos Kind”, en dat wil zeggen:
als een liefde, die zo sprankelend fris, nieuw
en hoopvol is als een pasgeborene,
maar wel ook zo kwetsbaar als een klein mensenkind.
En dat is vreemd voor een God.

Eigenlijk hebben wij er soms moeite mee om te aanvaarden
dat onze God onder ons komt, niet als een almachtige heerser,
die orde op zaken komt stellen of geschenken komt uitdelen,
maar als een weerloos Kind, dat Zijn handjes opent om te ontvangen.
Dat zal van ons ook dit jaar weer een stuk bekering vragen.
Een kind is nu eenmaal hulpeloos en zwak
en het heeft geen enkel uiterlijke macht om mensen tot iets te dwingen.
Alleen heeft een kind het verrukkelijk vermogen,
gewoon door er te zijn, mensen tot een sterke liefde uit te nodigen.
Zie maar eens tot welk een overgave en edelmoedige zorg
allen worden gebracht, die rond het wiegje komen staan:
ouders, grootouders, familie, kennissen, buren.
In al zijn hulpeloosheid en kwetsbaarheid weet het kind
bij vele mensen een gulle liefde te wekken,
velen ertoe te brengen ervoor te kiezen om graag hun liefde te tonen.
Dat is geen brute macht, maar wel een hartveroverende kracht.

En dat leert het kerstgebeuren ons nu juist ieder jaar opnieuw:
nl. dat Gods “almacht” een heel speciale soort kracht is:
dat God met Zijn almacht geen uiterlijke dwang wil uitoefenen op ons,
ons niet tot onderdanigheid wil dwingen,
maar Hij wil onder ons aanwezig wil zijn
als weerloze liefdeskracht, die ons uitnodigt tot wederliefde.
Daarom juist koos God ervoor als Kind geboren te worden.

En toch zijn wij geneigd - soms met de beste bedoelingen -
die “weerloze” God een beetje weg te moffelen
en uit onze gedachten te verdringen.
“Rechtschapen als hij was”, wilde Jozef eerst alles netjes toedekken
en zo de zaak met Maria in stilte oplossen.
Tot hem van Godswege werd duidelijk gemaakt
dat Jezus’ geboorte niet in het geheim mocht geschieden,
maar dat de weerloze Liefdeskracht van dit Kind
geopenbaard moest worden en openlijk verkondigd
als het meest duidelijke teken
van Gods aanwezigheid onder de mensen: “Immanuel”.
Daarom ook moest het de naam “Jezus” krijgen: “God redt ons!”

Gij, christen gelovige van 2013,
wees dus niet bevreesd dit Kind te aanvaarden,
wees niet bevreesd de kwetsbare Liefde dit jaar opnieuw
in u te laten geboren worden. God wil iets nieuws beginnen in u!
“Jozef, wees niet bevreesd!”

Marc Gallant, trappist (Orval)

God-met-ons (2013)

De tussenkomst van de engel leert ons iets over de aarzeling van Jozef: hij ‘vreest’ zijn vrouw bij zich te nemen. Die vrees vraagt aan Jozef om in Maria het werk van God te eerbiedigen. Omdat Jozef niet betrokken is bij de genade die Maria werd geschonken, behoort het hem niet toe een kind, waar hij geen enkel recht op heeft, te betrekken in de opvolging van David. Daarom laat hij het initiatief aan God over. En zo zendt God een engel om hem te zeggen: ‘Jozef, zoon van David, wees maar niet bang je vrouw Maria bij je te nemen, want weliswaar (Grieks: ‘gar’) is het kind dat ze draagt verwekt door de heilige Geest. Maar ze zal een zoon baren en jij bent het die hem de naam Jezus zal geven” (Matteüs 1, 20-21). De engel interpreteert vervolgens de naam van Jezus (het Hebreeuwse Jeshua betekent 'God redt'): 'hij zal zijn volk redden van zijn zonden' (Matteüs 1, 21). Van zijn zonden, niet van zijn vijanden. Meteen maakt Matteüs duidelijk dat Jezus geen politieke Messias zal zijn, maar een Messias die zijn volk naar God terug zal brengen.

De engel richt zich tot Jozef met de titel ‘zoon van David’ om hem te zeggen dat hij onbevreesd Maria bij zich mag nemen en haar kind aannemen. Hij stelt Jozef aan als een adellijke stamvader. Maar hij voegt daaraan toe dat het kind verwekt is door de Heilige Geest en onderlijnt zo de ongehoorde disproportie tussen twee verschillende grootheden: deze van de koning David en zijn erfgenaam Jozef enerzijds, en anderzijds de oneindig grote goddelijke waardigheid, waar de Geest de auteur van is.

Matteüs zet die goddelijk grootheid van het kind nog meer in de verf door te verwijzen naar de profetie van Jesaja: 'Men zal hem de naam Emmanuel geven, die betekent 'God met ons' (Matteüs 1, 23). We raken hier de grond van de Menswording. Om te kunnen zeggen dat de oneindige God zich klein maakt onder ons, moeten we aanvaarden dat God Liefde is. In de liefde wil men zijn met de geliefde. God, die ons bemint met oneindige liefde, kan niet anders dan de afgrond te overbruggen die ons van Hem scheidt. Hij komt om er met ons te zijn in de onzekerheid van ons menszijn, en Hij zal ons niet verlaten. De laatste woorden van de verrezen Jezus in het evangelie volgens Matteüs zijn: 'Ik ben met u tot het einde der tijden' (Matteüs 28, 20). Jezus openbaart de uiterste liefde van God door met ons te zijn in de dood opdat wij met hem kunnen zijn in de verrijzenis.
Dit met-ons-zijn van God, voltooid in de verrijzenis van Jezus, wordt reeds aangekondigd bij zijn geboorte.

De vaderrol van Jozef (2016)

De evangelist Lucas was dokter en niet van joodse afkomst. Hij heeft zich geïnteresseerd aan de biologische oorsprong van Jezus, en in zijn evangelie de aankondiging genoteerd aan Maria, Jezus’ moeder volgens de menselijke natuur (Lucas 1, 26-38).
Matteüs was een jood. Voor de Semieten volgt het erfrecht de mannelijke lijn. Daarom was Matteüs geïnteresseerd aan de juridische positie van Jezus en noteerde hij de aankondiging aan Jozef van Jezus’ geboorte.
Van Godswege wordt er aan Jozef gevraagd Jezus te adopteren, en zo het project bij te treden dat God koestert om met ons, mensen, te komen wonen. Menswetenschappen hebben erop gewezen dat een vader psychologisch altijd ook zijn eigen kinderen moet adopteren. Een kind erkennen als het zijne, is zich voor dat kind verantwoordelijk opstellen. Een vader die zijn kind psychologisch niet adopteert blijft zelf een kind, niet in staat als hij is, de verantwoordelijkheid op te nemen voor zijn kind.

Aan Jozef wordt gevraagd verantwoordelijkheid op te nemen voor Jezus als voor zijn eigen kind, voor dit kind zijn vaderrol op te nemen. De moeder brengt het kind ter wereld. De vader is hij die het kind de moederlijke bescherming kan doen loslaten, en het risico neemt zijn kind het leven in te sturen, met zijn eigen taak, zijn eigen roeping. Aan Jozef word gevraagd ervoor te zorgen dat Jezus kan uitgroeien tot een eigen persoonlijkheid.
Daarin is Jozef een voorbeeld. Christen zijn is Jezus aannemen in ons leven. Dat houdt in dat we ons op verantwoordelijke manier ervoor inzetten Jezus in ons te laten uitgroeien tot zijn volle statuur.