Jeremia 28, 1-17: Een juk van ijzer

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1269-1270)

De profeet Chananja, de zoon van Azzur, uit Gibeon, kwam met een heel andere boodschap dan Jeremia. Dat gebeurde toen Sedekia vier jaar koning van Juda was, in de vijfde maand van dat jaar. Chananja sprak in de tempel tegen Jeremia. En de priesters en het hele volk hoorden het.
Chananja zei: ‘De machtige Heer, de God van Israël, zegt: ‘Ik maak een eind aan de macht van Babylonië! Nebukadnessar heeft veel heilige voorwerpen uit de tempel meegenomen naar Babel. Die heilige voorwerpen breng ik binnen twee jaar terug. En ik breng ook koning Jechonja terug, samen met alle Judeeërs die als gevangenen naar Babel gebracht zijn. Ik breng hen allemaal terug naar Jeruzalem. Want ik maak een eind aan de macht van Babylonië.’ Dat zegt de Heer.’

Toen gaf Jeremia antwoord aan Chananja. De priesters en het hele volk dat in de tempel aanwezig was, hoorden het. Jeremia zei: ‘Ja! Ik hoop dat de Heer zal doen wat jij zegt. Ik hoop dat hij alle heilige voorwerpen terugbrengt naar de tempel. En dat hij alle Judeeërs die naar Babel gebracht zijn, terugbrengt naar Jeruzalem.
Maar luister nu naar wat ik te zeggen heb tegen jou en tegen het hele volk. Al eeuwenlang zijn er profeten geweest, lang voordat jij en ik er waren. En telkens vertelden die profeten dat het slecht zou aflopen met andere landen en machtige koninkrijken. Ze voorspelden oorlog, rampen en vreselijke ziektes. Maar stel nu dat een profeet voorspelt dat het met een machtig koninkrijk juist heel goed zal gaan. Als dat dan inderdaad gebeurt, weet iedereen dat die profeet echt door de Heer gestuurd is.’

Jeremia droeg nog steeds een tuig om zijn nek. Hij had dat tuig gemaakt van hout en leer. Chananja trok het tuig van Jeremia’s nek en maakte het kapot. Hij zei: ‘De Heer zegt: ‘Kijk, zo maak ik binnen twee jaar de macht van Nebukadnessar kapot. Dan zal hij niet langer heersen over alle volken.’’
Het hele volk had gezien wat er gebeurde. En Jeremia ging weg uit de tempel.

Kort daarna stuurde de Heer Jeremia weer op weg. Hij moest naar Chananja gaan en tegen hem zeggen: ‘De machtige Heer, de God van Israël, zegt: ‘Je hebt een tuig van hout in stukken gebroken. Maar daar komt een tuig van ijzer voor in de plaats! Want ik hang een tuig van ijzeren staven om de nek van alle volken. Alle mensen moeten koning Nebukadnessar van Babylonië dienen als slaven. Ja, zelfs de wilde dieren moeten hem gehoorzamen.’’
Daarna zei Jeremia tegen Chananja: ‘Luister goed, Chananja! De Heer heeft jou niet gestuurd. Jij laat het volk vertrouwen op leugens. Daarom zegt de Heer tegen jou: ‘Deze keer zal ik je wel sturen, maar dan naar het land van de dood! Je zult nog dit jaar sterven. Want met jouw woorden heb je het volk tegen mij in opstand laten komen.’’
En de profeet Chananja stierf nog in datzelfde jaar, in de zevende maand.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Toen Sedekia pas koning van Juda was,
zei de profeet Chananja in de tempel tegen me:
'Dit zegt God van de machten, de God van Israël:
Ik breek het juk van de koning van Babel
en breng hier binnen twee jaar alle schatten terug,
die koning Nebukadnessar van Babel uit de tempel meenam.
Ook Jechonja, zoon van Jojakim, de koning van Juda,
en alle ballingen van Juda breng Ik uit Babel terug naar deze plaats
- zo zegt God - want Ik breek het juk van de koning van Babel.'

Toen zei de profeet Jeremia tegen de profeet Chananja:
'Ja, ik hoop dat God zal doen wat je zegt
en dat Hij de tempelschatten en de ballingen uit Babel terugbrengt.
De profeten die mij en jou voorgingen,
kondigden machtige landen en grote rijken aan
en steeds oorlog, honger en pest.
Maar als een profeet geluk aankondigt,
dan kan men hem pas erkennen als gezondene van God,
wanneer zijn woord in vervulling is gegaan.'

Toen rukte de profeet Chananja Jeremia het juk van de nek,
brak het in stukken en zei tegen iedereen die daar was:
'Dit zegt God: Zo breek Ik het juk van koning Nebukadnessar.
Binnen twee jaar neem Ik het van alle volken af.'
Daarna ging de profeet Jeremia weg.

Kort nadat de profeet Chananja dat juk had gebroken,
zei God tegen Jeremia: 'Ga naar Chananja en zeg tegen hem:
Dit zegt God: Een houten juk heb je gebroken,
een ijzeren juk komt er voor in de plaats.
Want dit zegt God van de machten, de God van Israël:
Een ijzeren juk leg Ik alle volken op.
Ze moeten zich onderwerpen aan koning Nebukadnessar van Babel,
Ik geef hem zelfs macht over de wilde dieren.'
En tegen Chananja zei Jeremia: 'Luister goed, Chananja,
God heeft je niet gezonden. Je wekt valse hoop bij het volk.
Daarom zegt God: ‘Ik veeg je weg van de aarde.
Nog dit jaar zul je sterven, omdat je opstand tegen God preekte.'
En de profeet Chananja stierf in de zevende maand van dat jaar.

Stilstaan bij …

Sedekia
(= ‘Mijn gerechtigheid is God’)
Sedekia was de koning van Juda. Hij veroorzaakte door zijn opstand tegen Nebukadnesar, de koning vanBabylon, de verwoesting van Jeruzalem.
Bovendien zocht hij steun bij Egypte, terwijl Juda een vazalstaat van Babylonië was.

Juda
(= dank God)
Juda, één van de twaalf stammen van Israël, gaat terug op Juda, de vierde zoon van aartsvader Jacob en Lea.
De stam Juda werd de belangrijkste stam onder de Israëlieten. Ook koning David hoorde bij die stam. Later gaf men deze naam aan het Zuidrijk.
Het woord ‘Juda’ leeft voort in het actuele woord ‘jood’.

Profeet
(Grieks = ‘spreken voor of in naam van een ander’)
Een profeet is iemand die spreekt in naam van God: als hij goed nieuws brengt, verwoordt hij Gods beloften van zegen en geluk. Klaagt hij een concrete situatie aan, dan roept hij op om die te veranderen, en om te keren vanuit Gods droom over de wereld. Heel wat profeten werden niet graag gezien omdat ze dingen zegden die de mensen niet graag hoorden.

Jeremia
Jeremia, een zoon van priester Chilkia werd rond 650 geboren in het dorp Anatot. Hij trad op als profeet onder de regering van de koningen Josia, Jojakim en Sedekia.

Chananja
(= Jahwe heeft zich ontfermd)
Profeet die in de ogen van Jeremia een ‘valse profeet’ was.

Juk breken
Een manier om te zeggen dat een einde gemaakt wordt aan de onderdrukking.

Juk
De profeet Jeremia liep in Jeruzalem rond met een houten juk op zijn schouders.
Jeremia Met Juk
Zo toonde hij dat Juda onderworpen was aan Babylon.

Nebukadnesar
Nebukadnesar was de koning van Babylonië die Jeruzalem verwoestte en inwoners van Jeruzalem in ballingschap naar Babylon stuurde.

Bij de tekst

Valse profeten

Jeremia noemt Chananja een valse profeet, omdat hij de mensen naar de mond praat. Valse profeten zwakken de boodschap af die ze moeten brengen of verdraaien die, zodat ze in de gunst blijven van hun publiek.
Echte profeten brengen de boodschap van God zonder die aan te passen. Dat hun publiek dat niet gemakkelijk aanvaardt, stoort hen niet.