Johannes 1, 43-51: Jezus roept Filippus en Natanaël

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1675)

De volgende dag besloot Jezus om naar Galilea te gaan, en daar zag hij Filippus. Jezus zei tegen hem: ‘Kom met mij mee.’ Filippus kwam uit de plaats Betsaïda, net als Andreas en Petrus.
Kort daarna zag Filippus Natanaël, en hij zei tegen hem: ‘We hebben de messias gevonden, over wie in de heilige boeken verteld wordt! Het is Jezus, de zoon van Jozef, uit Nazaret.’ Maar Natanaël zei: ‘Hoe kan er nu uit Nazaret iets goeds komen?’ Filippus zei tegen hem: ‘Kom maar mee, dan zul je het zien.’
Jezus zag Natanaël aankomen, en hij zei: ‘Dat is nou een echte Israëliet, iemand die altijd eerlijk is.’ Natanaël vroeg: ‘Hoe weet u wie ik ben?’ Jezus zei: ‘Voordat Filippus tegen je sprak, zag ik jou al zitten onder deze vijgenboom.’
Toen zei Natanaël: ‘Meester, u bent echt de Zoon van God! U bent de koning van Israël!’ Jezus zei tegen hem: ‘Geloof je in mij omdat ik wist dat je onder een vijgenboom zat? Je zult nog veel grotere wonderen zien! Luister heel goed naar mijn woorden: Jullie zullen de hemel wijd open zien. En jullie zullen Gods engelen omhoog en omlaag zien gaan, om de Mensenzoon te dienen.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

De volgende dag wilde Jezus naar Galilea.
Hij zag Filippus en zei: ‘Volg Me.’
Filippus was van Betsaïda, waar ook Andreas en Petrus vandaan waren.

Wat later kwam Filippus Natanaël tegen.
‘We hebben de Messias gevonden’ zei hij.
‘Hij is het over wie Mozes en ook de profeten schreven.
Het is Jezus, de zoon van Jozef. Hij komt uit Nazaret.’
‘Uit Nazaret,’ lachte Natanaël, ‘kan daar iets goeds vandaan komen?’
Maar Filippus zei: ‘Kom dan toch kijken.’

Jezus zag Natanaël naar Hem komen en zei:
‘Dat is nu eens een Israëliet die altijd eerlijk is!’
Natanaël vroeg Jezus: ‘Kent Je me?’
Jezus antwoordde:
‘Voordat Filippus je riep, zag Ik je zitten onder de vijgenboom.’
Toen zei Natanaël: ‘Rabbi,
Jij bent de Zoon van God, Jij bent de Koning van Israël.’
Jezus reageerde:
‘Geloof je omdat Ik je zei dat Ik je onder de vijgenboom zag?
Je zult grotere dingen zien dan dat.
Echt waar, Ik zeg je: je zult de hemel open zien
en de engelen van God zien opstijgen en neerdalen
om de Mensenzoon te dienen.’

Stilstaan bij

Galilea
(Hebreeuws: Galil haggojem = streek van de heidenen)
Streek ten noorden van Israël, waar een multiculturele en multireligieuze bevolking leefde. Na de Babylonische ballingschap was een belangrijk deel van de bevolking in Galilea niet-joods.
Omwille van de goede relaties gingen de joden er nogal soepel om met de voorschriften van de joodse godsdienst. Ze kenden die ook niet zo nauwkeurig als de Schriftgeleerden uit de omgeving van Jeruzalem, die het gebied in het Noorden een te mijden 'onrein' gebied vonden.
In die provincie verborgen zich ook veel verzetsstrijders tegen de Romeinse bezetter. Omdat de dorpsbewoners vaak achter hen stonden, werd iedereen uit Galilea verdacht.

Betsaïda
Deze plaats aan het meer van Galilea werd verfraaid door Herodes Filippus, de zoon van Herodes de Grote. Hij gaf Betsaïda de bijnaam Julia, ter ere van de dochter van keizer Augustus die zo heette.
Simon (Petrus), Andreas en Filippus waren afkomstig van Betsaïda.

Natanaël
(= Geschenk van God)
Natanaël was afkomstig van Kana (Johannes 21, 2). Hij wordt niet vermeld door de synoptici (Marcus, Matteüs en Lucas). Men veronderstelt dat hij dezelfde is als Bartolomeüs (= zoon van Tolomeüs / Tolmai).

Zoon van Jozef
Met Jozef kan de man van Maria bedoeld zijn, maar de joodse traditie gebruikte ook de titel ‘zoon van Jozef’ om er de Messias mee aan te duiden. Dan bedoelde men met Jozef de aartsvader Jozef, die de weg van lijden en ondergang moest gaan (verkocht door zijn broers; gegooid in de gevangenis) vooraleer hij zijn volk kon redden en te eten geven.

Israëliet
Naam die gegeven wordt aan de afstammelingen van Jakob, die Israël genoemd werd.

Onder de vijgenboom zitten
Met deze uitdrukking wordt doorgaans bedoeld: de Heilige Schrift bestuderen.

Rabbi
(Hebreeuws = meester)
In het officiële jodendom gebruikte men deze titel voor Schriftgeleerden die de Tora en de schriften bestudeerden. Ze trokken rond van het ene dorp naar het andere om de wet uit te leggen. Ze waren gewoonlijk omringd door een groep leerlingen, aan wie ze onderricht gaven en van wie verwacht werd dat ze later de leer van hun meester verder zouden uitdragen.
Jezus werd door de mensen als ‘rabbi’ aangesproken.

De hemel open zien …
Deze zin herinnert aan Genesis 28, 10-22, waarin een visioen van Jakob beschreven staat. In het evangelie van Johannes zegt het iets over de nauwe relatie van Jezus met God.

Mensenzoon
Hebreeuwse naam voor de Messias. Op zich betekent ‘mensenzoon’: ‘mens’. De profeten gebruikten het woord ‘mensenzoon’ om een mens mee aan te duiden in zijn sterfelijkheid en nietigheid, maar de profeet Daniël spreekt over de mensenzoon als over een koning die zorgt voor vrede en de mensen komt oordelen.
Die naam komt 69 keer voor in het evangelie (telkens in de mond van Jezus) en maar één keer in de Handelingen van de apostelen. Jezus gebruikte dit woord om over zichzelf te spreken. Misschien deed Hij dat omdat 'Messias' vaak verkeerd werd begrepen.
Later gebruikte men ‘Mensenzoon’ om er de menselijke natuur van Jezus mee aan te duiden.

Bij de tekst

Merk op

Toen zei Natanaël: ‘Rabbi, Jij bent de Zoon van God, Jij bent de Koning van Israël.’
Het lijkt alsof Natanaël nog een stap verder gaat in het weergeven van de betekenis van Jezus als hij Jezus ‘Zoon van God’ noemt. Maar dan is de omschrijving ‘Koning van Israël’ wel vernietigend, want een koning staat niet op de hoogte van God. Tenzij Natanaël met ‘zoon van God’ een koning bedoelt, zoals ook de schrijvers van de psalmen dat deden.

Griekse namen

In streken waar veel vreemdelingen met Griekse cultuur woonden, kregen Joodse kinderen toen gemakkelijk een Griekse naam.
Een aantal apostelen hadden zo'n Griekse naam: Filippus (= liefhebber van paarden), Andreas (= de dappere) en Thomas Didymus (= tweeling).

Overweging

Vincenzo Paglia

Jezus ontmoeten

(V. PAGLIA, Het woord van God elke dag 2016, Halewijn, 2015, p. 390)

"Filippus had de jonge profeet uit Nazaret al ontmoet en vertelt Natanaël over diens indrukwekkende kracht. Natanaël staat echter met zijn twee voeten op de grond: 'Nazaret? Kan daar iets goeds vandaan komen?' Filippus probeert niet om Natanaël op andere gedachten te brengen. Hij nodigt hem gewoon uit om Jezus te ontmoeten. Geloof is immers niet het resultaat van logische redeneringen, maar van een persoonlijke ontmoeting met Jezus."