Psalm 23: De Heer is mijn herder

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 859-860)

Een lied van David.

De Heer zorgt voor mij,
zoals een herder voor zijn schapen zorgt.
Hij geeft me alles wat ik nodig heb.

Hij leidt mij,
zoals een herder zijn schapen leidt
naar groen gras en fris water.
Bij de Heer ben ik veilig,
hij geeft mij nieuwe kracht,
zo goed is hij.

Ik ben niet bang,
ook al is er gevaar,
ook al is het donker om mij heen.
Want u bent bij mij, Heer.
U beschermt me,
u geeft mij moed.

U nodigt mij uit in uw tempel.
U zorgt goed voor mij.
U geeft me te eten en te drinken,
meer dan genoeg.
En al mijn vijanden kunnen dat zien.

U geeft me geluk en liefde,
altijd en overal.
Ik zal bij u zijn in uw tempel,
mijn hele leven lang.

Psalm van het verloren schaap

(K. Eykman, Met open ogen, NZV/Fontein, 2007)

Was ik een schaap
was hij mijn herder
was ik een schaap
hij bracht me verder

Hij wist waar groen grasland was
en fris, helder water
Wilde ik weglopen
gaf hij me een tik met zijn stok
en was ik zoek
ging hij me zoeken
Was ik stom
ging ik verdwalen
hij keerde om
om mij te halen

Ik was niet bang
want hij was bij me
Al moesten we langs
smalle enge paden
ik durfde best
want leeuwen of wolven
jaagt hij de stuipen op het lijf
Wie kwaad wil doen
die lacht hij vierkant uit

ik voelde mij goed
kon op hem bouwen
Ik kreeg weer moed
had weer vertrouwen

Hij moedigde mij aan
maakte mij dapper
Met hem erbij
lukt het mij
mijn hele leven

Was ik een schaap
dan wist ik het wel.

De Heer is mijn herder

(Erwin Roosen - naar psalm 23)

De Heer is mijn herder.
Als ik Hem volg,
zal het mij nooit
aan iets ontbreken.

Hij geeft mij kracht
en leidt mij langs
veilige, vriendelijke wegen.
Want dat heeft Hij beloofd.

Zelfs als ik door het dal
van de dood moet gaan,
wijst Hij mij de weg.
Nooit laat Hij mij alleen.

Zijn liefde en vriendschap
blijven mij volgen,
alle dagen van mijn leven.
Want God is zijn naam!

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Een psalm van koning David

God is mijn herder.
Er ontbreekt me niets.
Hij laat me rusten in groene weiden
en zorgt ervoor dat ik rustig water kan drinken.

Hij geeft me kracht
en leidt me
langs wegen van gerechtigheid
want God is zijn naam.

Al gaat mijn weg door een donker dal,
ik ben niet bang,
want Jij God, Jij bent bij me.
Je knots en je staf geven me moed.

Je nodigt me uit aan tafel
Je zalft mijn hoofd met olie,
en vult mijn beker tot over de rand.
En dat allemaal voor het oog van wie tegen me is.

Geluk en genade volgen me
alle dagen van mijn leven,
Altijd kom ik terug in het huis van God .
Daar verblijf ik voor altijd.

Stilstaan bij ...

David
David was de meest geliefde koning van Israël. Zijn heerschappij viel samen met een relatieve vrede en welvaart in Israël. Volgens de Bijbel was koning David ook een psalmenschrijver. Daarom wordt hij in de kunst vaak voorgesteld met een citer in zijn hand.
Het is niet meer te achterhalen welke psalmen David zelf precies heeft geschreven of gezongen. Zo is het helemaal niet zeker of David wel zelf psalm 23 schreef.

Herder
In het Oude Oosten was 'herder' een populaire beeldspraak voor een koning en andere leiders van het volk. Zo schrijft de Bijbel over God als de eigenlijke herder van Israël: Hij zorgt voor zijn volk zoals een goede herder op zijn schapen past.

Wegen van gerechtigheid
Meestal staat er: 'veilige wegen'. Maar die vertaling respecteert niet wat er in de Hebreeuwse tekst staat.
Wie het heeft over een 'weg van gerechtigheid' heeft het niet over een echte weg, maar over een 'levenspad', een manier van leven waarbij goedheid en rechtvaardigheid centraal staan.

Stok / Knots en staf
. De stok / knots was dik en kort en met ijzer beslagen. Die werd gebruikt als verdedigingswapen om er vijandige dieren en rovers mee op afstand te houden.
Die knots is te herkennen in de scepter, één van de attributen van een koning(in).
. De staf was een lange stok om de kudde mee bijeen te houden.
Zo'n staf is te herkennen in de staf van een bisschop.
In deze psalm zijn de knots en de staf beelden van geruststelling en veiligheid voor de kudde.

Tafel
Christenen zien in de tafel een verwijzing naar de eucharistie.

Hoofd zalven
Met dit gebruik bij feestmaaltijden toonde de gastheer hoe belangrijk de gast voor hem was.

Geluk
(Vertaling van het Hebreeuwse woord 'Tov')
'Geluk' mag men dus heel ruim interpreteren: het betekent ook goed, mooi, kostbaar, cool, tof ...

Huis van God
Hiermee wordt de tempel bedoeld.

Bij de tekst

Spreken met beelden

In deze psalm stelt de psalmist (David?) God voor als een herder. Geen ingehuurde herder, die voor de kudde van iemand anders zorgt, maar een herder die de eigenaar is van zijn schapen en er alles voor over heeft om er goed voor te zorgen. En als gastheer, die ons een overvloed van vreugde geeft.

Opbouw van deze psalm

In deze psalm zijn er twee delen:

1 - 4	beschrijft God als Herder	(semi-nomadische oorsprong).
5 - 6	beschrijft God als Gastheer	(sedentair-agrarische oorsprong)

Merk op
. de psalmist spreekt over God in de derde persoon, behalve in de verzen 4 - 5 waarbij hij God rechtstreeks aanspreekt. Daardoor klinkt deze psalm heel vertrouwelijk. Die verzen vormen de kern van psalm 23.

. in de Bijbel staat 'herder' voor 'leider'. Deze psalm maakt duidelijk dat er maar één leider is: God zelf. Hij zorgt voor zijn schapen en geeft ze alles wat ze nodig hebben. Omdat de herder hen beschermt met zijn stok en zijn staf, moeten ze niet bang zijn als er gevaar is of als het donker is.

. de geschiedenis van het joodse volk wordt in beelden weergegeven:
de doortocht door de woestijn, de ballingschap, het Beloofde Land.

Relatie met het Nieuwe Testament

. God als herder
In het Nieuwe Testament wordt dit beeld voor Jezus gebruikt. (‘De goede Herder’)

. God als gastheer
Ook dit beeld werd later gebruikt voor Jezus: het verwijst naar zijn betekenis in de eucharistie.

Suggesties

Kleine kinderen

KENNISMAKEN MET DE PSALM

Een goede herder

Vertel deze psalm als een verhaal.
Zoals een herder met veel toewijding voor zijn schapen zorgt, zo zorgt God voor de mensen.

DOEN

De herder en zijn schapen

De kinderen tekenen schaapjes, die ze nadien uitknippen en kleven rond de tekening van een herder.
of
bezorg de kinderen een tekening van een schaapje, waarvan ze het lijfje bekleven met propjes watten.

Grote kinderen

ONDERZOEKEN

Spreken met beelden

(TOV 6, uitgeverij Patmos / Pelckmans, 2004, p. 56)

- Hoe stelt deze psalm de mens voor? Uit welke woorden kun je dat opmaken?
- Hoe stelt deze psalm God voor? Uit welke woorden kun je dat opmaken?
- Welke gevoelens drukt deze psalm uit?
- Kun je in je eigen leven aanwijzen dat God je herder is en dat Hij je leidt en hoedt?

VERTELLEN

Het geheim

(C. LETERME, Parels van verhalen, Averbode 2019, p. 105)

Er was eens een acteur die heel bekend was
om het spelen van rollen van Shakespeare.
Hij besloot zijn show altijd
met het voordragen van psalm 23:
‘De Heer is mijn herder. Het ontbreekt mij aan niets …’
Telkens kon je dan een muis horen lopen. Zo stil was het.
Daarna gaf het publiek een oorverdovend applaus.

Maar op een avond,
net voor de acteur psalm 23 wilde voordragen,
kwam een jonge vrouw uit het publiek naar voren.
Zij vroeg aan de acteur:
‘Mag ik vanavond psalm 23 voordragen?’
Verbaasd over dit ongewone verzoek,
liet de acteur de vrouw op het podium.

Ze begon de woorden van psalm 23 uit te spreken.
Toen zij gedaan had,
kwam er geen applaus.
En er was ook geen staande ovatie,
zoals op andere avonden.
De mensen waren zo ontroerd
dat sommigen tranen kregen in de ogen.

De acteur was verbaasd en zei:
‘Ik versta de kunst van het voordragen,
maar ik heb nog nooit een publiek
zo kunnen raken als jij vanavond.
Wat is jouw geheim?’
‘Wel,’ zei de jonge vrouw, ‘u kent de psalm,
maar ik ken de Herder.’

(Naar een Angelsaksisch verhaal)

MEDITEREN

Een psalm als inspiratie

Goede God
Jij bent als een goede Herder voor me.
Je houdt van me en zorgt voor me.
Je laat me nooit in de steek.

Als ik 's avonds in bed lig,
en bang ben in het donker,
weet ik dat Je bij me bent.

Als ik soms alleen ben en verdrietig,
weet ik dat Je me komt troosten.

Soms doe ik ook iets fout en heb ik er spijt van.
Dan weet ik dat Je me steeds opnieuw vergeeft.

Dank je goede God, voor alle lieve mensen om me heen:
mijn mama en mijn papa, broers en zussen,
mijn familie en zoveel vrienden van wie ik heel veel hou.

Dank je goede God, voor de prachtige natuur:
de bomen en de bloemen, de schapen en de honden,
de vogels in de lucht, de vissen in zee.

A.-D. Deroitte in Zonnekind 2002, nr 41

De bovenstaande 'psalm' werd geïnspireerd door psalm 23.
Een idee om dat zelf ook eens te doen?

Een psalm met eigen woorden

De Heer is mijn herder
Hij wijst me waar groene weiden zijn.
Hij brengt me bij water.
Ik moet geen schrik hebben
van het kwade,
want mijn Heer is altijd nabij.
(Naar psalm 23)

Schrijf deze psalm opnieuw met eigen woorden:

God is mijn ....
Hij ...............
Hij ...............
Ik ...............
want ...............