Dokter / arts

Wie?

In het oude Israël speelden de Levieten een belangrijke rol in de gezondheidszorg, vooral bij de diagnose van huidziekten (o.a. melaatsheid; lepra). Zo vindt men in de hoofdstukken 13 en 14 in het boek Leviticus uitgebreide richtlijnen om huidziekten te onderzoeken en te behandelen.

Waar?

Wie ziek was, werd thuis verzorgd.
Wie een hardnekkige ziekte had, ging naar de tempel van Jeruzalem. Dat was niet alleen een religieus centrum, maar ook een plek van genezing en rituele reiniging. Daar zorgden priesters voor de zieken door te bidden, rituelen uit te voeren en de zieken te verzorgen.

Opleiding

Egypte
In het oude Egypte werden artsen vaak opgeleid in tempelscholen. In de oudheid kende men er al gespecialiseerde artsen (o.a. oogartsen en tandartsen – men vond mummies met goud gevulde tanden).
In Alexandrië (Egypte) was een medische hogeschool waar men bij opgravingen medische instrumenten vond.

Griekenland
Hippocrates (ca. 460-370 voor Christus), de ‘vader van de (Westerse) geneeskunde’, had als eerste aandacht voor natuurlijke oorzaken van ziekten (bijvoorbeeld: gebrekkige hygiëne). Hij ging er niet meer van uit dat de goden om een of andere reden de oorzaak waren van een ziekte.
Hij startte een artsenschool op het eiland Kos. Dit werd een belangrijk centrum voor medische opleiding waar toekomstige artsen leerden zowel vanuit de theorie als vanuit de praktijk.

Rome
De geneeskunde in het Romeinse Rijk was sterk beïnvloed door die van de Grieken. Romeinse legers hadden vaak goed opgeleide artsen, die bovendien veel praktijkervaring opdeden tijdens militaire campagnes.

Oude Israël en Palestina
Medische kennis werd doorgegeven van vader op zoon of men ging in de leer bij een ervaren arts.
Die kennis werd vooral mondeling doorgegeven. Toch vond men ook in de Bijbel en in de Talmoed beschrijvingen van medische behandelingen en remedies.
Bijvoorbeeld:
Talmoed: ‘Wie hoofdpijn heeft, moet de Talmoed bestuderen.’
(= er is een verband tussen bezinning en gezondheid)
Talmoed: ‘Wie een zieke bezoekt, neemt zo een zestigste van de ziekte weg.’
(= menselijke aandacht bewerkt genezing)

Ziektes

De Bijbel gaat ervan uit dat ziekte en genezing in Gods handen ligt. Maar dat wilde wel niet zeggen dat de mens daar geen invloed op kan hebben.

Zo ging wie ziek werd ten tijde van Jezus, naar iemand die goed raad wist met kruiden. Men moest dan thee drinken van die kruiden of de geuren ervan opsnuiven. Of men ging naar een gebedsgenezer die een gebed over de zieke uitsprak, zodat die vlugger kon genezen.

Er waren veel ziektes, o.a. oogziekten (5%), huidziekten (melaatsheid, schurft), koortsen. Wie een besmettelijke ziekte had, moest zijn aanwezigheid kenbaar maken met een ratel en buiten de stad of het dorp verblijven.

Waardering

Het werk van dokters werd erg gewaardeerd.
Jezus Sirach 38, 1-3
“Houd de arts in ere, want je hebt hem nodig en ook hij is door God geschapen. Al komt de genezing van de Allerhoogste, hij krijgt een geschenk van de koning. Om zijn kundigheid wordt de arts hoog geëerd en hij wordt door de aanzienlijken bewonderd.”

Bijbel

Oude Testament

Geneesheren

2 Kronieken 16, 12
"In het negenendertigste jaar van zijn regering kreeg Asa een ernstige voetkwaal; maar zelfs in deze ziekte zocht hij zijn hulp niet bij Jahwe, maar bij de geneesheren."

Geneesmiddelen

Vijgenpasta
Jesaja 38,21
“Jesaja had gezegd: 'Haal een vijgenkoek en leg die op zijn gezwel, dan zal hij weer opleven.'”
Lees meer

Zo’n ‘kompres’ van vijgen was de gebruikelijke behandeling voor zweren en steenpuisten.

Water
2Koningen 5, 9-10
“Toen ging Naäman met zijn paarden en wagen op weg en hield stil voor het huis van Elisa. Deze zond iemand met de boodschap: ‘Was u zevenmaal in de Jordaan; dan zal uw huid weer gezond worden en zult u gereinigd zijn.’”
Lees meer

Gebed
Jakobus 5, 15
“Het gelovige gebed zal de zieke redden en de Heer zal hem oprichten. En als hij zonden heeft begaan, zal het hem vergeven worden.”
Lees meer

Voorschrift

2 Koningen 20, 1-7
“In die dagen werd Hizkia dodelijk ziek. De profeet Jesaja, de zoon van Amos, ging naar hem toe en zei tegen hem: ‘Zo spreekt Jahwe: Stel orde op uw huis, want gij gaat sterven en zult niet langer in leven blijven.’ Toen keerde Hizkia zijn gezicht naar de muur en bad tot Jahwe: ‘Ach Jahwe, bedenk toch hoe ik onder uw ogen geleefd heb met een trouw en toegewijd hart, en hoe ik gedaan heb wat U behaagt.' En Hizkia weende luid. Jesaja had de binnenhof nog niet verlaten of Jahwe zei hem: ‘Keer terug en zeg tegen Hizkia, de vorst van mijn volk: Zo spreekt Jahwe, de God van uw vader David: Ik heb uw gebed gehoord, Ik heb uw tranen gezien. Welnu, Ik ga u genezen: op de derde dag zul je opgaan naar de tempel van Jahwe. Ik zal aan uw leven vijftien jaren toevoegen. Ik zal u en deze stad uit de greep van de koning van Assur redden en Ik neem deze stad onder mijn hoede, om wille van Mijzelf en om wille van David, mijn dienaar.' Jesaja gaf opdracht een vijgenkoek te halen. Zij haalden er een en legden die op het gezwel, en Hizkia leefde weer op.”

Nieuwe Testament

Geneesheer

Matteüs 9, 12 // Marcus 2, 17 // Lucas 5, 31
"Jezus hoorde dit en zei: “Niet de gezonden hebben een dokter nodig, maar de zieken."
Lees meer

Jezus verwijst naar artsen wanneer Hij spreekt over zijn missie om zondaars te redden

Lucas 4, 23
“Hij zei hun: 'Natuurlijk zult ge Mij dit spreekwoord voorhouden: Geneesheer, genees uzelf. Doe al wat, naar wij hoorden, in Kafarnaüm gebeurd is, nu ook hier in uw vaderstad.'”
Lees meer

Lucas 8, 43
“Er was een vrouw bij die sinds twaalf jaar aan bloedvloeiing leed. Haar hele vermogen had zij aan dokters uitgegeven, maar bij niemand genezing kunnen vinden.”
Lees meer

Kolossenzen 4, 14
“U groet mijn vriend Lucas, de arts, en Demas.”

Geneesmiddelen

Wijn
1 Timoteüs 5, 23
“Drink niet langer alleen maar water, gebruik wat wijn voor uw maag en met het oog op uw veelvuldige kwalen.”

Paulus raadde Timoteüs aan om wat wijn te drinken voor zijn maagproblemen en veelvuldige kwalen.

Olie
Jakobus 5, 14-15
“Is iemand van u ziek? Laat hij de oudsten van de gemeente roepen; zij moeten een gebed over hem uitspreken en hem met olie zalven in de naam van de Heer.”
Lees meer

Olie en wijn
Lucas 10, 33-34
“Toen kwam een Samaritaan die op reis was, bij hem; hij zag hem en kreeg medelijden. Hij trad op hem toe, goot olie en wijn op zijn wonden en verbond ze; daarna tilde hij hem op zijn eigen rijdier, bracht hem naar een herberg en zorgde voor hem.”
Lees meer

De wijn functioneerde als ontsmettingsmiddel, de olie als een verzachtende zalf.

Suggesties

Grote kinderen

KENNISMAKEN

Een arts op bezoek

Nodig een arts uit om naar de klas te komen en te praten over zijn / haar werk.
Misschien kan die enkele eenvoudige medische handelingen demonstreren. En misschien kan die zijn / haar werk vergelijken met de manier waarop artsen tweeduizend jaar geleden te werk gingen.

ONDERZOEKEN

Arts / Jordaan

De groep kinderen wordt verdeeld in een paar aantal groepen.
De kinderen bestuderen in die kleine groepen de informatie over artsen of die over de Jordaan.
Daarna formuleren ze vragen die ze als interviewer zouden stellen op basis van die informatie.
Die vragen noteren ze op een papier (= vragenlijst).

Die vragenlijsten worden daarna voorgelegd aan de groep(en) die het ander onderwerp bestudeerde. Die andere groepen formuleren de antwoorden op die vragen op basis van het materiaal dat op de website te vinden is.

Om af te sluiten worden de vragen gesteld door leden van de ene groep en beantwoord door de leden van de andere groep.

TIPS
.
De meest interessante vragen en de antwoorden erop, worden opgenomen in de krant: 'De RONDE van de BIJBEL'.

.
Mogelijke vragenlijst:
- Wie zorgde in de tijd dat de Bijbel geschreven werd, vooral voor ziekte en gezondheid?
- Geef een paar voorbeelden van ‘geneesmiddelen’ die in de Bijbel voorkomen en die men nu niet zou verwachten.
- Waardeerden de mensen het werk van artsen?

- Ken je Elisa? Wie was hij?
- Wat zei Elisa toen Naäman naar hem toekwam met een huidziekte?
- Wat weet je over de situatie van de Jordaan nu? Zou Elisa nog dezelfde remedie voorstellen aan Naäman? Waarom?

DOEN

Eerste hulp

De kinderen leren basis EHBO-vaardigheden zoals het aanleggen van een verband (een eenvoudig verband om een vinger of pols), het oefenen met het schoonmaken van een wondje en het aanbrengen van een pleister of wat ze kunnen doen bij een bloedneus (hoofd iets voorover buigen en zachtjes op de neus drukken) …

De kinderen oefenen deze vaardigheden in een simulatiespel.