Jesaja 45, 1.4-6: Met Cyrus wordt alles anders

De tekst

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Dit zei God tegen koning Cyrus:
‘Ik heb je bij de rechterhand genomen.
Met mijn hulp zul je heersen over volken.
Hun koningen zul je ontwapenen.
Met mijn hulp worden alle deuren geopend,
geen enkele poort blijft dicht.

Omwille van Jakob mijn dienstknecht,
omwille van Israël die Ik uitverkoren heb,
heb Ik je bij je naam geroepen,
je een erenaam gegeven.
Je kende Me niet.
Ik ben Jahwe en niemand anders.
Buiten Mij is er geen god.
Je kende Me niet,
toch heb Ik van je een machtig koning gemaakt.

Van het oosten tot het westen, zal iedereen weten
dat er niemand anders is dan Ik alleen:
Ik ben Jahwe. Er is geen andere god.’

Stilstaan bij …

Cyrus
(ook Kores of Cores)
Cyrus II de Grote stichtte het Perzisch rijk. Volgens Herodotos van Halicarnassos, een Grieks schrijver in de Oudheid, volgde hij in 559 voor Christus zijn grootvader op. Na een reeks veroveringen groeide zijn rijk uit tot het grootste wereldrijk in zijn tijd. Na zijn overwinning op Babylonië, stuurde hij de godenbeelden en andere religieuze voorwerpen terug, die eerder bij overwonnen volkeren waren geroofd. Zo kregen de Judeeërs de voorwerpen terug uit hun tempel in Jeruzalem.
Cyrus was niet alleen een bekwaam legeraanvoerder, hij was ook wijs en tolerant. Omdat hij de overwonnen volken hun eigen manier van leven en godsdienst respecteerde, wordt hij de meest liberale vorst uit de oudheid genoemd.
Volgens Herodotos werd hij gedood tijdens een campagne om de noordoostelijke grens van zijn rijk te beveiligen.

Gezalfde / koning
Het is vreemd dat een Perzische vorst en niet een koning uit het huis van David ‘zijn gezalfde’ heet.
In deze context betekent ‘gezalfde’ dat Cyrus door God met macht bekleed is.

’Buiten Mij is er geen God’
Deze zin is een van de hoofdthema’s in de Deutro-Jesaja.
Dit geloof in één God moest in de tijd waarin deze tekst geschreven werd, sterk concurreren met de vele goden die in de omringende landen vereerd werden.

Je kende Me niet
Dat deze woorden herhaald worden, onderstreept hoe onverwacht en verrassend God tewerk gaat: hij realiseert zijn wil via een vreemdeling die Hem niet kent.

Bij de tekst

Historische context

Doordat de Perzische koning Cyrus de Babyloniërs in 539 voor Christus overwon, kregen de Judeeërs die als ballingen leefden in Babylonië, een nieuw perspectief. Met hem werden oude profetieën gerealiseerd die zegden dat een einde zou komen aan hun ballingschap en dat ze naar hun land en Jeruzalem zouden mogen terugkeren.

Betekenis

De buitenlandse vorst Cyrus die ‘mijn herder’ wordt genoemd, doet uiteindelijk alleen maar wat God wilt: de Israëlieten bevrijden en terugbrengen naar hun land. Het is God die via Cyrus de poorten verbrijzelt, de koningen ontwapent ...
Door een niet-Joodse heerser te gebruiken om zijn plan te realiseren, laat God zijn macht zien. Daarom noemt de profeet (Deutro-Jesaja) die koning een gezalfde / Messias.

Suggestie

Jongeren

VERDIEPEN

God maakt gebruik van Cyrus

Vooraf
Zorg voor een aantal kranten
Of herbekijk een nieuwsuitzending.

Verloop
Cyrus was voor de Judeeërs een Godsgeschenk! Onder de heerschappij van die koning krijgen de Judeese bannelingen dé kans om naar Jeruzalem terug te keren. In het optreden van die vreemde koning zien ze God aan het werk.

Op dit ogenblik werkt God niet anders!
Zoek situaties in de actualiteit waarin je God doorheen mensen aan het werk kunt zien. Verwoord hierbij vooral waarom volgens jou God doorheen die persoon / personen handelt.

Bedenking
Doorgaans wordt bij beelden van oorlog en natuurgeweld de vraag gesteld: ‘Hoe kan God nu zoiets willen?’
Met deze opdracht wordt stilgestaan bij een heel andere vraag: ‘Hoe laat God zijn aanwezigheid kennen in zoveel leed?’