Bijbel of kinderbijbel?

De meest recente teksten van de Bijbel zijn ongeveer 1900 jaar oud, de oudste ongeveer 3000 jaar. Ze ademen de sfeer van een Oosters land aan de Middellandse zee. Om die redenen zijn het geen teksten om zomaar aan kinderen te brengen.
Maar Bijbelverhalen worden sinds eeuwen in onze streken verteld en ze hebben zodanig het leven van de mensen beïnvloed, dat ze tot ons erfgoed behoren.
Om tegemoet te komen aan de noden van kinderen, die niet vertrouwd zijn met die wereld en haar gebruiken, noch met die eigen taal, verschijnen er regelmatig kinderbijbels.
Sommigen ogen als sprookjesboeken, anderen vertellen de oude verhalen zo moraliserend dat ze meer kwaad dan goed doen. Er zijn ook goede kinderbijbels...
Jammer genoeg bestaat er geen recept om in een oogopslag te zien of een kinderbijbel goed is of niet. Maar als je een uurtje vrij neemt, dan kun je voor één verhaal reeds een verantwoorde beoordeling maken.

Een kinderbijbel beoordelen in 60 minuten?

Jammer genoeg bestaat er geen recept
om in een oogopslag te zien of een kinderbijbel goed is of niet.
Maar als je een uurtje vrij neemt,
dan kun je voor één verhaal reeds een verantwoorde beoordeling maken.

Wat heb je nodig?

. De Bijbel
. De kinderbijbel(s) die je wenst te beoordelen
. De kopie van de tekst uit de kinderbijbel die je wilt bestuderen
. Een markeerstift

Hoe ga je te werk?

Kennismaking met de tekst in de Bijbel

Lees eerst de tekst die je wilt bestuderen in de Bijbel, want het is belangrijk dat je vertrouwd raakt met de tekst zoals je die in de Bijbel kunt lezen, zodat je er van binnenuit en zelfstandig mee kunt omgaan.

Probeer de structuur van de tekst bloot te leggen. Het gemakkelijkste is het de tekst in te delen in paragrafen en die dan te groeperen in: inleiding, midden, slot
Doorgaans worden in de inleiding de personages voorgesteld en de hoofdhandeling ingeleid.

Onderzoek welk personage in het verhaal het initiatief neemt en wie de personages zijn die er onmiddellijk bij betrokken zijn. Hou er rekening mee dat in de Bijbel ook God in sommige verhalen het hoofdpersonage is.

Zoek de hoofdgedachte van de tekst (meestal in het midden of op het einde ervan). Soms vind je twee hoofdgedachten in een tekst, afhankelijk van de manier waarop je de tekst leest.
B.v. Samuël zalft David
Als je de tekst op zichzelf leest, dan komt 1 Sam. 16, 7 als hoofdgedachte naar voren.
Lees je de tekst in het geheel van het boek, dan is 1 Sam. 16, 13 de belangrijkste zin.

Kennismaking met de tekst in een kinderbijbel

Lees daarna dezelfde tekst in een kinderbijbel en houd ze tegen het licht van de volgende criteria:

Twee belangrijke criteria

Een kinderbijbel moet recht doen aan de Bijbel

. Vind je bij de titel of onderaan in de tekst een verwijzing naar de Bijbel? of vind je die in de inhoudstafel?
Indien de kinderbijbel na 1980 werd uitgegeven en je vindt nergens een verwijzing naar de bijbel, dan kun je dit als een ernstig tekort zien. Hoewel de auteur dit wellicht niet zo bedoelt, toch kan dit overkomen alsof die te weinig recht doet aan de Bijbel zelf.

. Onderzoek in hoeverre je de structuur van de tekst uit de Bijbel in de kinderbijbel terugvindt.
Kijk ook na of het hoofdpersonage hetzelfde is en of de hoofdidee overeenkomt met de Bijbel.
Nu heb je al een eerste zicht op de manier waarop de auteur de Bijbel respecteert.

. Onderzoek nu de tekst woord voor woord.
Markeer met een stift de woorden/zinnen in de kinderbijbel, die woordelijk dezelfde zijn als die in de Bijbel.

Onderstreep met de markeerstift die woorden / zinnen die anders zijn, maar inhoudelijk overeenkomen met de Bijbel.
Bijvoorbeeld:
God > Heer
tollenaar > belastingontvanger
Probeer te achterhalen waarom die woorden werden veranderd (B.v. toegankelijker voor kinderen, onbekend woord ...) en spreek er je oordeel over uit.
B.v. Als de auteur van een kinderbijbel schrijft over Zacheüs als hoofdtolpachter, dan vindt hij 'hoofd van de tollenaars' wellicht onbegrijpelijk voor kinderen... maar is 'hoofdtolpachter' dan begrijpelijker?

Ga nu dieper in op de stukken tekst die niet gemarkeerd zijn.
Waarom heeft de auteur ze toegevoegd?
- Wilde hij zo de kinderen aanspreken en boeien?
- Wilde hij de kinderen een rol laten spelen in het verhaal?
- Wou hij vertrekken vanuit de ervaring van de kinderen?
- Wilde hij de boodschap van het verhaal actualiseren?
- Wilde hij het verhaal situeren op de historische achtergrond?
- Wou hij inzicht geven in het ontstaan van de Bijbelteksten?

Sommige schrijvers gaan zo ver in hun uitleg en verklaring, dat ze niet langer de Bijbelse boodschap doorgeven, maar hun eigen verhaal, waarin ze Bijbelse elementen verwerkten.

Een kinderbijbel moet recht doen aan het kind

Houdt de auteur rekening met het taalniveau van het kind? Is de tekst sober?
Geeft de auteur informatie om de gebeurtenissen in het verhaal te begrijpen?

Voor kinderen jonger dan 10 jaar
- Zijn de zinnen kort en eenvoudig?
- Komen er veel dialogen voor die de tekst toegankelijker maken?
- Is de tekst geschreven in de tegenwoordige tijd? (Maakt het verhaal dynamischer)
- Worden de personen benoemd met hun naam, en niet met verwijswoorden (hem, Hij...)
- Zijn er details die het verhaal visueel ondersteunen?

Voor kinderen ouder dan 10 jaar
- Staat het taalgebruik reeds dichter bij dat van de bijbel?
- Wordt het kind geholpen om het verhaal in zijn historische context te plaatsen?
- Wordt het kind vertrouwd gemaakt met de verschillende literatuurvormen, Bijbelse begrippen en beelden?

- Zijn de illustraties aantrekkelijk? Esthetisch verzorgd? Levendig?
- Werden ze functioneel gekozen, ondersteunen ze de tekst
(B.v. uitbeelding van de hoofdgedachte)

Voor kinderen ouder dan 10 jaar
Zijn er kaarten, een tijdsband... die helpen het verhaal in zijn historische context te plaatsen.
Zijn er foto's die de plaats van het gebeuren kunnen oproepen?

Extra

Klik hier voor meer info bij kinderbijbels.