Over bidden

Inleiding

Een belangrijk onderdeel in elke godsdienst is bidden en / of mediteren. Het is het moment waarop de gelovige probeert los te komen van de beslommeringen van de dag om open te komen (ontvankelijk te worden) voor het / de onzichtbare waarvan ze geloven dat dit / die een belangrijke rol speelt in zijn leven.

In alle tijden vonden mensen 'bidden' moeilijk. Als de apostelen zien hoe Jezus bidt, vragen ze Hem het hun te leren.

Nogal wat mensen denken dat bidden alleen is: 'vragen aan God'. Dit is niet ongewoon, want het woord 'bidden' betekent in het Nederlands oorspronkelijk 'vragen, smeken'. Wanneer mensen niet krijgen wat ze vragen, beginnen sommigen zich af te vragen of God wel bestaat, of ze vinden dat God niet deugt.

Bidden kan ‘vragen’ zijn, maar ook veel meer. Het is belangrijk dat kinderen kunnen proeven van de verschillende aspecten ervan.

Wat is bidden?

Bidden is bewust deelnemen aan wat God bezig is te doen met de mens, vanuit het geloof dat God met ieder mens begaan is (‘Jouw naam staat gegrift in de palm van Gods hand’)

Gelovigen omschrijven bidden wel eens als spreken met God, want in hun gebed drukken ze t.o.v. God uit wat ze beleven, wat ze aanvoelen, wat ze verlangen.

Maar bidden is ook luisteren naar God. Men wordt dan ontvankelijk voor wat God in zijn leven kan betekenen, men stelt zich dan open voor wat God wil.

Door te bidden komen gelovigen God en zijn bedoelingen op het spoor. Zo wordt de zaak van God, een zaak van mensen en wordt het gebed de bron die hun handelen richt en andere mensen van hen maakt.

Aan de manier waarop men met anderen omgaat, kun je het effect van het gebed aflezen: het maakt mensen hoopvol, attentvol, luisterend, aandachtig, bezorgd om de medemens.

Waar kan men bidden?

Bidden is meestal niet aan een plaats gebonden, maar in elke godsdienst zijn er plaatsen waar dit meer dan elders gebeurt. Daar voelen gelovigen zich vaak dichter bij God en ervaren ze meer dan elders dat zij deel uitmaken van een gemeenschap.

Evolutie in het bidden

Meedelen

Als kleine kinderen volwassenen zien bidden, doen ze dit na. Hun eigen gebed is overwegend egocentrisch: ze kunnen zich moeilijk in het standpunt van anderen plaatsen.
Hun gebed is als een soort mededeling aan een speelkameraad, die ingelicht moet worden over alles en nog wat: over de poes die ziek is, de tand die doorbreekt, het broertje dat komen moet, de zon die morgen moet schijnen...
Rond het zevende levensjaar blijkt er een verschil te bestaan tussen jongens en meisjes: jongens denken meestal over God als over Iemand die alles kan, bijna als een tovenaar; meisjes leggen meer de nadruk op God die lief is en tof.

Vragen

Er wordt gebeden tot iemand die iets moet doen. Zo'n gebed is minder egocentrisch: er wordt ook voor anderen gebeden...

De vraaggebeden (smeekgebeden) van kinderen (ook van volwassenen!) moeten vaak uitgezuiverd worden. Vraaggebeden zijn geen vervangmiddelen voor actie: men moet zich inzetten en zelf verantwoordelijkheid opnemen. Daarom is het goed dat dit in zo'n gebed uitgesproken wordt: in het gebed neemt de mens de zaak van God op zich als zijn eigen zaak.
Dit wil niet zeggen dat men zijn noden en verlangens niet t.o.v. God mag uiten, wel dat men niet blind mag zijn voor zijn eigen verantwoordelijkheid.

Bezinnen

Het eigen tekort speelt nog een rol, en de anderen worden nog altijd in het gebed betrokken, toch bidt men niet meer zozeer om verhoord te worden, maar om te leren met Gods ogen te zien. Doorheen het gebed voelt men aan dat het hele leven, met zorg en vreugde, in Gods hand ligt.

Gebedsopvoeding

Gebedsopvoeding wil kinderen de kans geven 'stil' te worden bij de diepte van het leven. Men werkt dan aan grondhoudingen als: ontvankelijkheid, hoop en vertrouwen, meeleven met anderen, inzet voor mens en wereld. Deze houdingen maken het mogelijk dat bidden 'van binnenuit' kan groeien. Sfeer, stilte, symbolen en rituelen ondersteunen het bidden ‘van buitenaf’.
Globaal kan men bij het aanleren van bidden twee wegen bewandelen, die elkaar niet uitsluiten:

Ruimte scheppen

Het is belangrijk dat het kind eerst aanvoelt wat het wonder van het leven is, vooraleer je dit laat verwoorden. Daarom moet het eerst aanvoelen wat vertrouwen is, voordat het verneemt dat er een God is waarop het kan vertrouwen. Begeleid daarom begeleidt het kind bij het ontplooien van zijn ervaringen en laat het allerlei grondhoudingen inoefenen als: verwondering, stilte, dankbaarheid, spijt, vertrouwen, ontvankelijkheid, liefde, zorg voor anderen, laten merken wat men nodig heeft....
Zo komt het kind vanuit zijn ervaring gemakkelijker tot een persoonlijke verwoording, een persoonlijk bidden.

Laat de kinderen ervaren wat stilte is, welke kansen stilte kan bieden, welke soorten stiltes er zijn. Laat ze ervaren dat ze met hun lichaam gevoelens kunnen uiten en dat ze dat ook in een gebedshouding kunnen doen.
. Vraag de kinderen zich op een voorwerp (kaars, boek, prent, bloem... ), op een stuk muziek of op hun eigen ademhaling te concentreren. Zeg dat ze straks de kans krijgen om te verwoorden wat ze ervaren hebben.
. Geef de kinderen de kans om de opgedane impressies tot expressie te brengen. Dit kan verbaal, maar ook plastisch of met het hele lichaam.
. Trek deze expressie open en breng God ter sprake, door op te roepen zich bewust te worden
van Gods aanwezigheid.

Participeren aan het gebed van volwassenen

Leren bidden betekent hier: het kind opnemen in een biddende gemeenschap. De waarde van dit gebed wordt bepaald door de waarde die de gemeenschap aan het gebed geeft. (B.v. uiting van geloof, van vreugde, van dankbaarheid, van angst...) Kinderen voelen zo het verschil aan tussen hun woorden en die van een biddende gemeenschap.

Leren bidden kan door na te doen wat biddende mensen doen. Als je de kinderen b.v. het Onzevader / Weesgegroet wil aanleren, dan bid je het gebed langzaam voor, met voldoende tijd tussen de zinnen, zodat de kinderen het zin per zin kunnen nazeggen. Enkele dagen (weken?) later kun je het gebed samen met hen langzaam bidden.

Op heel wat vlakken is het belangrijk op het niveau van de kinderen te spreken. Maar omdat bij het bidden niet zozeer de woorden als wel de ingesteldheid waarmee men dit doet, belangrijk is, is het te verantwoorden om een gebed als het onzevader en/of het weesgegroet samen met kinderen te bidden. Goed is om deze gebeden te laten voorafgaan of te laten volgen door een gebed dat gebruik maakt van woorden op het niveau van de kinderen.

Aandachtspunten

Een goed kindergebed …

. ... is eerlijk, eenvoudig, maar nooit kinderachtig
(Bid nooit een gebed dat je zelf kinderachtig vindt of dat vol staat met betuttelende verkleinwoorden!)

. ... gaat om dagelijkse dingen, die aansluiten bij hun eigen leven. Heel wat kindergebeden zijn 'zacht', terwijl er in het leven van kinderen ook leed is. Wanneer je dat niet in het gebed betrekt, krijgt dat een onwaarachtig karakter. Danken voor dingen die er niet zijn, is zo onwaarachtig dat bidden voor kinderen vals en onuitstaanbaar wordt.

. ... trekt de eigen wereld open naar die van de anderen. 'Ik' wordt tot een minimum herleid.

. ... laat de kinderen aanvoelen dat God met de diepste noden en verlangens van de mens te maken heeft (vragen, danken)

Bovenstaande aandachtspunten zijn belangrijk bij het uitkiezen van een gebed, of bij het zelf uitschrijven van een gebed.

Wat zeker niet kan:
. ‘buikspreken’. Je formuleert dan in een gebed wat je best zelf rechtstreeks tot het kind zegt (verwachting, afkeuring). Dat is geen bidden, maar buikspreken, waarbij het gebed misbruikt wordt om kinderen braaf en ordevol te houden en de eigen pedagogische zwakheid te verdoezelen. Zo misbruik je God tot een bondgenoot in de opvoeding.

. Vermijd ook dat kinderen een gebed dat je regelmatig bidt, gaan afdreunen. Dit bekom je door zelf goed en duidelijk voor te bidden en vooraf de kinderen uit te nodigen om na te denken bij de woorden die ze uitspreken.

Aandacht voor de variatie in de manier van bidden

Bidden is niet noodzakelijk gekoppeld aan stilte. Het kan ook zingend, bewegend, … waarbij er verschillende expressievormen aan bod kunnen komen. Die sluiten best aan bij wat de kinderen kunnen en bij wat zij zelf beleven of zeggen.

zonder woorden

Mediteren

Laat de kinderen ervaren wat stilte is, welke soorten stilte er zijn. Laat ze ervaren dat ze met hun lichaam gevoelens kunnen uiten en die ook in gebedshoudingen uitgedrukt kunnen worden.

Belangrijk is dat ze tot rust en stilte komen. Dit kan door:
- een bepaald voorwerp of onderwerp dat in de aandacht gebracht wordt (kaars, boek, prent, bloem... )
- wat muziek
- aandacht voor de eigen ademhaling

Vraag de kinderen zich op het voorwerp of op de muziek te concentreren. Zeg hen dat ze nadien de kans krijgen om te verwoorden wat ze ervaren hebben.
Laat ze de opgedane impressies tot expressie brengen. Dit kan verbaal, of plastisch of met het hele lichaam.
Trek deze expressie open en breng God ter sprake, door op te roepen zich bewust te worden van Gods aanwezigheid.

Klik hier voor nog meer info en suggesties.

Bidden met een kaars

Veel mensen die de woorden niet vinden om te bidden steken een kaars aan. In kerken die druk bezocht worden kan men bij de kaarsen een gebed vinden.

Het volgende gebed werd opgetekend in de Basilique du Sacré Coeur in Parijs:

met eigen woorden

De kracht van een persoonlijk geformuleerd gebed ligt erin dat kinderen vanuit de dagelijkse realiteit met eigen woorden God in hun leven betrekken.

met woorden van anderen

Omdat men niet steeds over voldoende energie en creativiteit beschikt om woorden te vinden waarmee men zich tot God kan richten, kun je uitdrukkingsvormen van anderen overnemen. Laat hierbij de woorden in hun volle betekenis laat doordringen zodat je kunt aansluiten bij de oorspronkelijke intentie van het gebed.
Lees zo’n gebed rustig en ‘gedragen’ voor.

met traditionele woorden (formulegebeden)

Bijvoorbeeld: 'Onzevader', 'Weesgegroet'

Een formulegebed is doorgaans inhoudelijk moeilijk voor kinderen. Maar omdat ze het kunnen meebidden met de volwassenen, functioneert het als een herkenningspunt in de liturgie (b.v. eucharistieviering; doopsel). Het is ook een welkome hulp voor wie geen woorden vindt om te bidden. In een formulegebed zegt men niet wat men voelt, maar kruipt men als het ware in de woorden die worden aangereikt. Die woorden geven de vorm waarin men gevoelens kan laten ontwikkelen. Anders gezegd: men bidt niet omdat de relatie met God overweldigt, maar om die relatie de kans te geven in zijn leven een rol te spelen.
Bovendien schakelt men zich met die woorden in in een lange traditie: men wordt één van de velen die dit gebed nu bidden, maar ook in het verleden en op andere plaatsen in de wereld.

Lees meer over het Weesgegroet.
Lees meer over het Onzevader.

met een geschikte lichaamshouding

Kinderen kunnen bij het bidden:
elkaar de hand geven, het eerst stil maken, de ogen dichtdoen, rechtstaan zitten in kleermakerszit, zingen en dansen, de handen vouwen, knielen, de armen kruisen, de handen met de handpalm naar boven richten ...

Elk van die houdingen drukt iets uit:
buigen; knielen; rechtstaan: houding van eerbied voor God
zitten; opengevouwen handen: men staat open voor God
elkaar de handen geven: men is broer of zus van elkaar

Orante in de catacombe van de Via Anapo te Rome

Deze houding wordt de ‘orante’-houding genoemd wordt. Dit was een typische gebedshouding bij de eerste christenen. Bij bepaalde delen van de eucharistieviering neemt de priester nog steeds deze oude gebedshouding aan. In die houding kun je de totale overgave lezen van de mens tegenover God. (Deze houding van overgave is soms ook terug te vinden bij slapende baby’s in hun wiegje.)
In het apocriefe boek 'De oden van Salomo' (ca 100 na Christus), wordt dit gebaar beschreven als symbool voor het kruis.

Het belangrijkste

Hoe men ook bidt, de juiste ingesteldheid is belangrijker dan welke woorden ook.

Een jonge herder kon de Hebreeuwse gebeden niet opzeggen.
Daarom bad hij zo:
'Heer van de wereld!
U ziet en weet dat ik schapen hoed voor anderen
en dat de mensen mij daarvoor betalen.
Maar als u een kudde bezat,
en u zou die door mij laten verzorgen,
daarvoor zou ik van U
helemaal geen loon willen aannemen,
want ik bemin U boven alles.'

Zo deed de jonge herder elke dag.
Tot er een geleerde hem zo hoorde bidden.
- Zo moet je niet bidden. Ik zal je leren hoe het wel moet.
De geleerde meende dat hij een goed werk deed.
Maar de jongen vergat alles
en durfde zijn vroegere gebed niet meer bidden.

's Nachts droomde de geleerde. Hij hoorde een stem:
- Als u de herder niet zegt dat hij mag bidden zoals vroeger,
zal het u niet goed gaan.

De volgende dag haastte de geleerde zich naar de arme jongen.

Aandacht voor het beeld dat men van God heeft

Kinderen zouden zich in hun gebed tot God moeten richten omwille van God zelf: Hij is het die aandacht, verering, vertrouwen, dank ... verdient. Als kinderen in hun gebed uitsluitend verlangens formuleren die op zichzelf gericht zijn, worden ze teleurgesteld omdat God die wensen niet vervult. 'God is nergens goed voor en dus heb ik Hem ook niet nodig.' Zo bidden kun je niet zomaar uit het hoofd of uit het hart van kinderen praten. Je leert ze het best een ander soort 'vraaggebed' kennen, waarbij ze bij God terecht kunnen als Hij die kracht geeft om het leven aan te kunnen zoals het zich voordoet, ook al worden niet alle wensen vervuld.

Vergelijk even volgende gebeden:

Lieve Heer,
maak oma weer beter. (= eis)

en:

Lieve Heer,
oma is erg ziek (= mededeling)
misschien moet ze wel sterven (= mededeling)
Geef oma en ons uw troost (= vraag)
Help om haar goed te verzorgen (= verantwoordelijkheid)

Aandacht voor verscheidenheid in de groep

Voor gelovigen is bidden: zich rechtstreeks tot God richten.
In een groep waarin niet alle kinderen gelovig zijn, moet men daarom aandacht hebben voor de verschillende manieren waarop ze bij het bidden betrokken kunnen zijn:
. Sommigen bidden actief mee
. Anderen leveren een eigen bijdrage met een lied of het voorlezen van een stuk tekst.
. Wie een andere geloofsovertuiging heeft is stil en respectvol aanwezig of gebruikt die tijd om op een eigen manier te bidden.

In geen geval kan men een kind verplichten te bidden, wel kan men een respectvolle houding eisen, zodat de aanwezigheid van anders-gelovigen of niet-gelovigen de kans biedt om op een positieve manier met het ‘anders-zijn' van anderen om te gaan.

Het is belangrijk de inleiding op het gebed te verzorgen. Nl. heel beknopt in eenvoudige taal de betekenis van het gebed verwoorden en God ter sprake brengen.

Aandacht voor de omgeving waarin men bidt

Het is goed een serene sfeer te creëren waardoor men in staat is met het diepste in zichzelf, met God in contact te komen. Het branden van een kaars / kaarsen, zachte muziek in de achtergrond, verdonkeren van de klas... kan helpen om tot die sfeer te komen, maar maak er geen romantisch onderonsje van. Behoud daarom deze hulpmiddelen voor voor sterke momenten als: een kerstviering, een viering in de Goede Week ...

Aandacht voor soorten gebeden

Er zijn verschillende soorten gebeden. Ze ontstaan vanuit verschillende motieven: danken, vragen, smeken, loven, meedelen, klagen, aanklagen, vergiffenis vragen ...

Bidden en kunst

Beeldhouwwerk

A. GORMLEY

Sound II (1986)

Dit beeldhouwwerk is van Antony Gormley (Hampstead, 30 augustus 1950), een belangrijk hedendaags beeldhouwer in Engeland. De figuur die gebaseerd op het lichaam van de kunstenaar, staat vaak tot de knieën in het water van de crypte zoals je op de foto kunt zien Soms is er ook water in zijn handen die hij als een kom houdt.

Het werk heet ‘sound II’, hoewel het een en al stilte, meditatie, gebed laat uitschijnen. Tenzij mediteren en bidden een manier zijn om de ‘sound’ van God te horen. Want bidden is meer dan spreken alleen, het is ook luisteren.

Suggestie
Neem dezelfde houding aan als het beeld. Vorm ook je handen tot een kommetje. Kijk op dezelfde manier gedurende een paar minuten naar je handen.
Verwoord daarna voor de andere deelnemers wat je hierbij ervaren hebt / wat hierbij door je hoofd is gegaan.

Schilderkunst

D. MUELLER

'The Power of Prayer' (1964)

Kathedraal van Cincinnati (USA)

Dit werk van de Amerikaanse kunstschilder David Mueller (1964 - ) toont zusters die voor andere mensen bidden.

Suggesties

ONDERZOEKEN

Mensen spreken over ‘bidden’

(Samuel, juni 2000, p. 7-8; Samuel, januari 2003, p. 7-8)

Ellen	Bidden kan op verschillende manieren. Je kunt naar de kerk gaan en gewoon meezingen, of een kaarsje branden voor iets of iemand, of Weesgegroetjes opzeggen. Maar je kunt ook gewoon in stilte, ergens waar je rustig alleen bent, met je eigen woorden vertellen wat je wilt vertellen, en vragen wat je wilt vragen.
Goele	Bidden dient volgens mij voor van alles. Niet iedereen bidt voor hetzelfde of op dezelfde manier. Als ik bid, dan vraag ik om wat meer vertrouwen in mezelf te hebben voor bepaalde dingen. Dus dat is voor mij bidden.
Will	Ik bid zelf niet, maar volgens mij bidden mensen om raad te vragen aan hun God.
Lientje	Mensen bidden omdat ze dichter bij God willen zijn. Ikzelf bid altijd als ik ga slapen.
Glenn	's Zondags als ik bij mijn bomma ben, doe ik wel eens een kaars aan. Ik ga voor het Mariabeeld staan en ik bid om te danken voor wat ik gekregen heb.
Wim	Weet je wat ik zo speciaal vind aan bidden? Je hoeft je nergens voor te schamen, want alleen Degene waarin je gelooft hoort je. En hij zal altijd naar je luisteren, al is het bijvoorbeeld midden in de nacht.
Karen	Ik ben wel christelijk, maar bidden… Het hangt af van persoon tot persoon of je nu wilt bidden of niet. Je kunt ook gelovig zijn en niet bidden, zoals ik.
Mona	Bidden is iets waarvoor je zelf kiest. Ik zou niet kunnen leven zonder mijn woorden te delen met God. Ik hou van Hem en bidden is ook een teken om Hem dat te laten zien.
Vincent	Ik bid als ik verdriet heb, om hulp te krijgen. Ik doe dit elke morgen en soms ook ‘s avonds. Ik doe dan mijn ogen dicht en vouw mijn handen.
Florence	Soms heeft bidden wel zin, soms ook niet. Als je droevig bent en je bidt, dan ben je terug blij daarna.

- Welke uitspraken sluiten aan bij wat jij over bidden denkt?
- In welke uitspraken vind je je helemaal niet in terug?

TIPS
. Maak een keuze tussen de bovenstaande uitspraken vooraleer je ermee werkt.

. Bespreek de uitspraken vooraleer je over bidden informeert. Nadien kun je op die uitspraken terug komen: kijken we er nog op dezelfde manier naar?

Soorten gebeden

Zorg voor een aantal gebeden.
De kinderen kleuren tot wie men bidt.
In een andere kleur onderlijnen ze hoe men bidt.
(danken, vragen, smeken, klagen, loven ...)
Bespreek dan:
- Welk soort gebed tref je het meest aan.
- Waarom zou dat zijn?
- Welk soort gebed tref je bijna niet aan?
- Waarom zou dat zijn?

Wellicht ontdekken kinderen dat het vraaggebed het meeste voorkomt. Hou dan een filosofisch gesprek dat vertrekt vanuit de volgende getuigenis:

Dat is nogal gemakkelijk: niet studeren
en dan maar aan God vragen om voor een toets te slagen.
Precies toverij! Daar geloof ik niet in.
Lucie 12 jaar

Hulpmiddelen bij het bidden

Maak een keuze tussen de volgende woorden en schrijf ze op aparte kaartjes.
Verdeel de kaartjes onder de aanwezigen. Per twee zoeken ze er afbeeldingen van op het internet en extra informatie op ‘wikipedia’, voor zover dat voorhanden is.

rozenkrans, kralensnoer (islam),
gebedenboek,
gebedsmat (islam),
kaars,
icoon (christendom), meditatiedoek,
gebedsriemen (jodendom),
gebedsmantel (jodendom),
wierook (hindoeïsme, boeddhisme, christendom)

Daarna presenteren ze hun ‘hulpmiddel’:
- Wat is de naam?
- In welke godsdienst komt het voor?
- Hoe wordt het gebruikt?

Kennismaking met gebedshoudingen via foto’s

knielen, rechtstaan, buigen, met gevouwen handen, met open handen, met omhoog geheven handen …

VERDIEPEN

Biddende monniken

(naar C. LETERME in Samuel Plus, uitgeverij Averbode, 2004, nr 4)

De monniken van de abdij van Maredsous (provincie Namen - niet ver van Dinant) bidden twee en een half uur per dag. Aan pater Bernard Lorent, de abt van Maredsous, vroeg men of zoveel bidden niet vervelend is. Hij antwoordde: 'Niet als je weet wat je aan het doen bent. Bidden is luisteren naar God.'

Gewoonlijk zeggen mensen: 'Bidden is spreken met God'. Deze monnik heeft het over 'luisteren'.

Ga hier dieper op in.
- Wat is spreken?
- Wat is luisteren?
- Hoe kunnen we spreken met God?
- Hoe kunnen we luisteren naar God?

Stel tijdens het gesprek vast dat spreken en luisteren woorden zijn die we kennen, maar dat ze hier gebruikt worden om iets te zeggen dat erop lijkt. Spreken met God en luisteren naar God is niet hetzelfde als spreken met en luisteren naar je vader. Toch lijkt het erop.

Vergelijk het antwoord van de jongeren met de volledige zin van Bernard Lorent: 'Bidden is luisteren naar God, die tot je spreekt in de teksten van de bijbel en door zijn Zoon Jezus.'

- Wat is hetzelfde?
- Wat is anders?
- Welke teksten kennen we waarin we God 'horen spreken'?
- Hoe heeft God in Jezus gesproken?

BELEVEN

Zelf bidden

Zorg voor een washandje waarin je allerlei kaartjes steekt, waarop staat:
VERGIFFENIS, NAASTE, VRIENDSCHAP, LIEFDE, DELEN, ANDEREN, VERSCHILLEN, AANVAARDEN, VREDE, GELD, GELUK, AFSCHEID, VERLIES...

Laat de kinderen één voor één een woordje uit het washandje nemen.
Rond dat woord schrijven ze een gebed tot God.

TIPS
. Als de kinderen niet zo goed weten hoe ze een gebed moeten schrijven kun je de volgende suggesties doen:
- God aanspreken
- iets aan God vertellen
- iets aan God vragen (iets voor een ander, voor jezelf, vergeving)
- iets aan God zeggen (danken, loven ...)

. De letters van dat woord kunnen ook gebruikt worden als telkens de eerste letter van een nieuwe zin.

Refreingebed

De kinderen krijgen eerst wat tijd om vrijuit na te denken bij de zin: ‘Dank je wel, goede Vader, voor …’
In een gesprek daarover noteer je de gedachten van de kinderen met trefwoorden op een bord of op een flap. Geïnspireerd door dit gesprek schrijven de kinderen daarna een eigen gebed, waarvan de startzin, de vierde en de zevende regel telkens dezelfde zin is.

TIP
Inspireer je aan bestaande gebeden, psalmen of gedichten om een geschikte zin te vinden.

SPREKEN MET BEELDEN

Stilstaan bij vier kunstwerken

Als je hier klikt zie je vier kunstwerken die een biddende Jezus voorstellen.
Er staan ook een aantal vragen bij om naar aanleiding van die kunstwerken over bidden te spreken.

Ga met de kinderen na wat de handen, de ogen, de houding van Jezus kunnen zeggen over 'bidden'.
- Let eens op de houding van Jezus. Wat zou Hij ermee willen duidelijk maken?
- Let eens op zijn gezicht. Wat drukt het uit?
- Let eens op zijn handen. Wat zouden ze willen zeggen?

Ga daarna dieper in op de houding van hun eigen lichaam bij het bidden.
- Neem jij een aparte houding aan als je bidt?
- Wil jij daarmee iets uitdrukken?
Ook voor wie geen aparte houding aanneemt is deze vraag interessant:
- Waarom neem jij geen aparte houding aan?
- Wat wil jij daarmee uitdrukken?

Sluit dit gesprek over bidden af met de vraag:
- Welk kunstwerk drukt het best uit wat jij over bidden vindt?
- Waarom is dat?

Terloops kun je nog even stilstaan bij de vier kunstwerken. Daarbij valt op dat:
. Jezus telkens een wit kleed aan heeft
(een middel dat kunstenaars gebruiken om het goddelijke van Jezus te visualiseren.)
. Jezus telkens zijn ogen dicht heeft
(een manier om zich beter te kunnen concentreren)
. de blauwe kleur veel voorkomt.
(Dit kan natuurlijk toeval zijn ... maar blauw is ook de kleur van de hemel, de plaats waar men God situeert. Het zou kunnen dat kunstenaars eerder naar blauw grijpen dan naar een ander kleur, omdat ze met die kleur iets kunnen zeggen over de relatie Jezus / God)

OP STAP

Plaatsen om te bidden

Bezoek met de kinderen kort na elkaar gebedsruimtes uit verschillende godsdiensten.
(laat zo'n bezoek begeleiden door iemand die uitlegt geeft op het niveau van de kinderen)
Nadien vergelijken de kinderen deze ruimtes met elkaar en tekenen ze het silhouet van gebedshuizen uit verschillende godsdiensten
(aandacht voor torens, koepels, klokken, minaret, klokkentorens, symbolen ...)

VERTELLEN

Het gebed van een arme jood

Een arme jood ging naar de synagoge.
Toen iedereen ging bidden,
stond hij er verslagen bij:
hij wist niet wat hij moest zeggen.
Hij was nooit naar school geweest.
Lezen of schrijven kon hij niet.
Maar...
hij kon wel het alfabet opzeggen.

Toen zei hij tot God:
'God ik ben een arme man.
Ik werk hard om mijn kinderen eten te kunnen geven.
Ik kan niet lezen en ik kan ook niet schrijven.
Ik kan wel het alfabet opzeggen.
U kent mij
en U weet wat ik U wil zeggen.
Ik zal alle letters van het alfabet opzeggen.
Wilt U er dan goede zinnen van maken?'

Heel verzorgd sprak de man toen
de letters van het alfabet uit.
En God...
... die luisterde naar hem.

De biddende clown__

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Uitgeverij Averbode 2007, p. 367)

Er was eens een clown,
die niet meer zo jong was.
Hij werd monnik.
In de abdij mocht hij werken in de tuin.
Hij was gelukkig.
Maar wanneer de monniken in de kerk
aan het bidden waren,
dacht hij: ‘Wat doe ik hier eigenlijk?
Ik ken geen enkel gebed.
Ik ben het niet waard om monnik te zijn.’

Op een dag, toen de klok luidde voor het gebed,
vluchtte hij naar een kleine kapel.
‘Ik kan niet samen met de anderen bidden,
maar ik kan het wel op mijn manier’, dacht hij.
Hij trok zijn monnikspij uit
en stond wat later in zijn kleurige clownspak.
En terwijl de monniken zongen,
begon hij met hart en ziel te dansen voor God.
Een monnik, die hem gevolgd was, zag alles.

De volgende dag liet de abt de clown bij zich komen.
Hij knielde voor de abt en zei:
‘Ik weet dat ik het niet waard ben monnik te zijn.
Ik wil uit vrije wil de abdij verlaten.’
Maar de abt boog voor de clown en zei:
‘Bid voor mij en voor alle monniken.
Met je dans heb je God geëerd met lichaam en ziel.
Ik hoop dat Hij ons die woorden wilt vergeven,
die we uitspreken zonder dat ze uit ons hart komen.’

(Naar een Franse legende)

Overweging bij het verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 16, oktober 2019, p. 1)

‘Bidden’ is een oud woord, dat ‘vragen’ betekent.
Op dit ogenblik gebruikt men dat woord bijna alleen nog
voor als men zich richt tot God.

Sommigen vragen dan van alles aan God:
een goede gezondheid, geluk, succes …
alsof God sinterklaas is.

Maar kan men in een gebed alles vragen?
Het Onzevader maakt duidelijk
welke vragen men kan stellen en hoe.

Het is bidden om dagelijks brood, niet om luxe.
Het is om vergeving vragen wanneer men fout handelde, maar
op dezelfde manier als waarop men anderen hun fouten vergeeft.

Het is vragen om niet afgeleid te worden
van wat God voor de mensen droomt.
Zo wordt bidden: leren kijken met de ogen van God.

Toen de abt in de abdij vernam dat een monnik
in clownspak met hart en ziel was beginnen te dansen,
vroeg hij hem om voor hem en alle monniken te bidden.

Vreemd is dat, maar de abt had door
dat de clown-monnik niet met woorden bad
maar in alle eerlijkheid vanuit zijn hart en met zijn lichaam.

En dat bidden niet alleen vragen was,
maar ook God eren, loven en danken
om wié Hij is en wat Hij doet voor de mens.

'Goede God ...'

(Fulton J. Sheen in een conferentie over het lijden, 1954 - Kerknet 10 januari 2020)

Twee ouders vroegen hun dochter te bidden voor de familie,
want die had de laatste tijd zo veel pech en lijden gekend.
Het meisje bad zo:
'Goede God,
mijn broer heeft de mazelen,
mijn zus viel van haar fiets en brak haar been,
en mijn oudere broer lijdt aan pneumonie,
mijn vader verloor zijn job.
Dus goede God ...
zorg alsjeblieft goed voor Uzelf,
want als U iets overkomt
zitten we allemaal in de puree!”

DOEN

Een gebedenboom

(C. LETERME in Simon, uitgeverij Averbode, 2005 nr 1)

De kinderen maken, na een gesprek over bidden, elk een kort gebed en schrijven het op een 'blad' in de vorm van een blad van een boom.
Zorg voor een dorre tak, die je in een bloempot met gips stevig vastzet
Onderaan de tak leg je alle gebeden van de kinderen.

Nadien hou je bij het begin van een activiteit een kort gebedsmoment:
- maak samen een kruisteken
- neem één van de 'gebedsbladen' onder de gebedenboom en laat dit voorlezen door wie het gebed geschreven heeft.
- maak het 'gebedsblad' dat werd voorgelezen, vast aan een tak van de 'gebedenboom' of laat één van de kinderen dit doen (met ijzerdraad, lint, koordje of plaklint)
- bid (zing) samen een Onze Vader of een Weesgegroet
(Suggestie: varieer in gebedshoudingen: elkaar de handen geven; orante-houding; handen vouwen...)
- maak samen een kruisteken

Belang van de verschillende onderdelen van dit gebedsmoment
. Het maken van een kruisteken is een ritueel dat helpt om over te stappen van de drukte van een dag naar een moment van stilte, waarbij men aandacht heeft voor God, de grond van alle leven, die mensen oproept om van hun leven iets waardevol te maken.

. Het bidden van een persoonlijk gebed biedt de kans om dichter bij het eigen leven aan te sluiten en meer van zichzelf in het gebed te leggen.

. Het bidden/zingen van het 'Onzevader' of 'Weesgegroet' benadrukt dat het christelijk geloof niet alleen individueel beleefd wordt, maar gedragen wordt door christenen, hier en elders in de wereld, nu, vroeger en in de toekomst.

. Het kruisteken op het einde van het gebedsmoment functioneert als een ritueel om terug naar het gewone leven te gaan. Laat je dit achterwege, dan kunnen jij en de kinderen een onbehaaglijk gevoel ervaren, want gebed en de activiteit erna zijn van een andere orde.

Betekenis van het kruisteken
Met het kruisteken geeft men aan dat men bewust wil worden van de aanwezigheid van God, Jezus en de Heilige Geest (heilige Drievuldigheid of Drie-Eenheid)
God: de basis van alle leven; de liefdevolle Vader
Jezus: Hij die ons de Vader leerde kennen in alles wat Hij zei en deed
Heilige Geest: Hij die gelovigen be-geest-ert, bezielt zodat ze in Jezus' geest verder leven.

Een mobile om te bidden

Knip uit verschillende kleuren papier stroken van ongeveer 7,5cm op 21 cm.
Schrijf op elke strook een ander gebed.
Maak bovenaan in het midden van elke strook een gaatje (gebruik eventueel een perforator).
Trek door elk gaatje een stukje touw.
Maak die vast op verschillende hoogtes aan een kleerhanger.
Hang het geheel in de buurt van een deur of een raam, zodat de wind de stroken doet bewegen.

Gebedskubus

(Naar een idee van Julie Rombouts)

De kubus is een gemakkelijke, eerlijke en leuke manier om een gebed te kiezen. De kinderen voelen dat ze inspraak krijgen en zijn geboeid door het feit dat er gegooid mag worden.
Knoop hier een beurtrolsysteem aan vast, zodat elk kind eens aan bod komt.
Met de kubus trek je de aandacht van de kinderen en kom je gemakkelijker tot stilte, waardoor het ‘bidden’ met de kinderen intensiever kan gebeuren.

TIPS
.
De kinderen maken een kubus uit stevig papier. Vooraleer ze de verschillende vlakken aaneenlijmen, schrijven ze op elk vlak een kort gebed dat hen bijzonder treft.

.
Je kunt ook een kind het voorgelezen gebed laten wegnemen en een nieuw op de kubus laten bevestigen. Dit verhoogt de betrokkenheid.

.
Zoek bij elk onderwerp waarrond je werkt zes gebeden of bezinningsteksten die je op de kubus bevestigt. Elk thema krijgt een andere kleur.(Bijvoorbeeld: Advent: groen, Veertigdagentijd: paars, Pasen: geel, Allerzielen: zwart, Maria: blauw ...)

.
Klik ((KUBUS|hier) voor meer info bij het werken met een kubus.

SPELENDERWIJS

Werken met een spelblad

Wat je nodig hebt
- 1 pion per speler
- 1 dobbelsteen
- kopie van het spelblad

Wat vooraf gebeurd is
- gesprek over bidden

Wat je moet weten over de dobbelsteen
1 oog = je mag één plaats vooruit.
2 ogen = je mag twee plaatsen vooruit.
3 ogen = je mag drie plaatsen vooruit.
4 ogen = ga twee plaatsen achteruit.
5 ogen = sla een beurt over.
6 ogen = wijs iemand een die een plaats vooruit mag.

BEZINNEN / MEDITEREN

Meditatiemoment bij een brandende kaars

De kinderen concentreren zich een tijd op de vlam van een brandende kaars.
Bezorg elk kind daarna de tekening van een vlammetje op papier.
Daarop schrijven ze wat door hun hoofd ging bij het kijken naar de vlam.
De kinderen lezen voor wat ze neergeschreven hebben.
Nadien worden alle ‘vlammen’ rond de kaars geschikt.

Een kubus bij het begin van een activiteit

(Naar een idee van Nathalie Van Gorp)

Op de zes vlakken van de kubus komen mogelijke activiteiten. Bijvoorbeeld: gebed, lied, gedicht, dans, kort verhaal voorlezen, stiltemoment rond een kaars / een foto.
Een kind gooit de kubus. Wat bovenaan komt te liggen, wordt de startactiviteit.

TIPS
.
Als begeleider moet je wel steeds op zes mogelijkheden voorbereid zijn.

.
Lees meer over het werken met een kubus.

BELUISTEREN

Trio mandili

Het gebed
Het trio mandili zingt polyfonisch.
Bij sommige liederen wordt de pandoeri bespeeld, een traditioneel Georgisch snaarinstrument.
Mandili in de naam van het trio, verwijst naar de Georgische sjaal, die de zangeressen dragen.

Klik hier om het gebed te beluisteren.

HOEKENWERK

1. Praathoek: ‘Bidden is om over na te denken’
Kussens / stoelen in een kring

Opdracht
Sta stil bij vragen als:
- Wanneer bidden mensen?
- Wat is bidden?
- Hoe kan God je horen als je stil bidt?
- …

2. Leeshoek: ‘Bidden is zoeken naar woorden’
Boeken / boekjes / teksten / verhalen over ‘bidden’ en ‘gebeden’

Opdracht
Zoek een gebed, een tekst of een zin die je raakt. Zeg ook waarom at zo is.

3. Zoekhoek: ‘Bidden is betrokken zijn op de wereld’
Kranten en scharen

Opdracht
Zoek een krantenartikel dat voor jou een aanleiding kan zijn om te bidden.

4. Luisterhoek: ‘Bidden is naar God luisteren’
Beluisteren van gebeden/ psalmen (voorgedragen of gezongen)

Opdracht
- Welk gebed raakt je? Waarom?

5. Kunsthoek: ‘Bidden is God een plaats geven’
Schilder- en tekenmateriaal en klei.

Opdracht
Schilder, teken of klei een gebed

6. Doehoek: ‘Bidden met je lichaam’
Foto’s waarop alle mogelijke gebedshoudingen
Eventueel: matje.

Opdracht
Doe deze houdingen na.
Bespreek:
- Wat zou men met deze houding willen duidelijk maken?
- Beschrijf de gevoelens die ze bij je oproepen.

Maak na dit hoekenwerk (onmiddellijk na de activiteit of bij de volgende bijeenkomst) een Klaagmuur van allerlei dozen.
De deelnemers brengen alle materiaal (gedichten, gebeden, tekeningen, schilderwerken, vragen, foto’s…) aan die 'Klaagmuur' aan.

Overwegingen

Dominicanen

Vragen aan God

(Liturgie Dominicanen)

Ik vroeg om kracht
en God gaf mij moeilijkheden om mij sterk te maken,
Ik vroeg om wijsheid
en God gaf mij problemen om me te leren die op te lossen,
Ik vroeg om voorspoed
en God gaf me hersenen en spieren om mee te werken,
Ik vroeg om moed
en God gaf mij gevaren om te overwinnen,
Ik vroeg om liefde
en God gaf mij mensen met moeilijkheden om te helpen,
Ik vroeg om gunsten
en God gaf mij kansen.
Ik kreeg niets waarom ik vroeg
maar ik kreeg alles wat ik nodig had.

Albert Einstein, natuurkundige

Wat bidden doet

‘Bidden verandert niet de wereld,
maar bidden verandert de mens.
En de mens verandert de wereld.’

Jos Snyders s.j.

De spiritualiteit van het gebed

Op mijn kamer stond een kleine palmboom. Hij kwijnde weg. Niettemin kreeg hij veel aandacht en zorg. Ook water ontbrak hem niet. Hij mistte licht. Na een kuur in een zonnige, frisse ruimte, fleurde hij helemaal op. Nu staat hij weer op zijn gewone plaats, een donker hoekje in mijn kamer. Maar nu krijgt hij elke dag wat licht Hij wendt zich dankbaar naar het bescheiden licht van een gewone lamp. Ik wist het allemaal niet. Toch is het zo eenvoudig: licht doet leven.

Het licht van God in je bestaan binnen laten stromen, dat is bidden. God zelf wendt je naar Hem en richt je op. Hij doet je leven. Hij maakt je bestaan zonniger. Maar de dorre blaren blijven dor. Ze vallen af. Biddend onderken je welke dromen of levenswijze geen toekomst voor je bieden. Waardeloos knip je ze af om meer ruimte te bieden aan de gezonde blaren. Zo worden groene blaren nog groener. Het goede wordt nog beter. Wat het licht is voor een plant, dat is God voor een mens.
Het allereerste gebed is een stille, woordeloze overgave in vertrouwen. God is degene aan wie je je ten volle mag toevertrouwen, omdat Hij zelf één en al liefde is. In het gebed verwacht je van Hem, vergeving van zonden, nieuwe hoop na veel mislukkingen en vooral het besef dat je, zoals je bent, door Hem aanvaard en bemind wordt.
Als je zo bidt, gebeurt er iets. Het verlangen groeit om nieuwe wegen te volgen. Al biddend keer je je zo tot Jezus Christus dat Hij je omkeert. Niet éénmaal, maar elke dag, een leven lang. Kijk je verlangend uit naar het ogenblik dat Jezus je innerlijk raakt, dan zal Hij antwoord geven op je vragen op het uur en de dag waarop je het misschien niet meer verwacht. Maar een antwoord komt, niet jouw maar zijn antwoord.
Tussen het verlangen en het resultaat loopt vaak een lange tijd. Je zou er de moed bij verliezen, als je niet geloofde dat God geduldig is. Door alle wederwaardigheden heen, het succes en de mislukkingen, doet Hij je hopen tegen alle hoop in.
God kun je ook vergeten: Hij is niet vanzelfsprekend aanwezig. Je moet er aandacht voor hebben. Wie zal niet toegeven dat het leven erg verstrooid wordt door een grenzeloze waaier van weldoende kansen, maar ook door ontredderende verleidingen? Het is een lange lijst van bezigheden en impressies die je gemoed zo kunnen overspoelen dat God onvindbaar wordt.

Zoals een plan zich richt naar het licht, zo kies je voor de weg naar God. Kiezen gebeurt niet in dagdromen over mogelijkheden, maar in het aangrijpen van de werkelijkheid. Door te handelen word je vrij. In het handelen groeit er een gezindheid. Volgens je handelen groeit je innerlijke gerichtheid. Bidden doet je kiezen, altijd opnieuw voor dat Ene belangrijke, God. Daarom leidt gebed je vaak naar een keuze metterdaad.
Om nog eens terug te komen op die plant, je mag niet vergeten ze af en toe een scheut water te geven. Om te kunnen bidden, is het nodig dat je geloof gevoed wordt. Wat water is voor een plant, dat is de zorg om je gebed niet te laten verdorren. Wanneer je gebed vermoeiend of troosteloos wordt, dan is het tijd om je gebed te verfrissen.

En nog iets over de aarde. Een plant heeft licht, water en grond nodig. Af en toe moet je de voedingsbodem van je gebed verversen of aanvullen. Is de grond gezond? Is hij niet te zuur? Is de grond niet uitgeput? Die grond ben je zelf. Daarom heeft bidden te maken met de werkelijke grond van je bestaan.

De richting van je leven voor ogen houden, telkens opnieuw je koers corrigeren in de richting die Jezus aanduidt: dat is bidden. Maar het is meer dan bidden. Je opent je hart voor God, je laat je aanspreken door Jezus Christus, zijn woord, zijn leven, zijn diepste wezen. Je verlangt je te richten naar God zelf. Dan wordt bidden het klimaat waarin je verandert, zo verandert dat je alles en iedereen anders gaat zien, omdat je kijkt met de bik van de Heer. Dan verander je zelf, ook al kun je soms weinig aan de feiten veranderen. Maar zoals geliefden zie je anders, denk je anders, leef je anders, omdat de andere in je hart aanwezig is. De uiteindelijk Andere is God zelf.

Broeders van Taizé 

Innerlijke stilte

Hoe kunnen we die innerlijke stilte bereiken? Soms zwijgen we, maar binnen in ons woedt een heftige discussie met denkbeeldige gesprekspartners of zijn we in een gevecht gewikkeld met onszelf. Rust creëren in de ziel veronderstelt een vorm van eenvoud. Stilte maken in mijzelf, dat is toegeven dat mijn zorgen niet veel kunnen uitrichten. Stilte maken, dat is aan God overlaten wat buiten mijn bereik en vermogen ligt. Een moment van stilte, hoe kort ook, is als een sabbatrust, een onderbreking die je als zaligmakend ervaart, even een moment om je zorgen aan de kant te schuiven.

'Bijbelin1000seconden.be' over bidden

Gebeden

Psalmen

Gebed van de profeet Daniël

Magnificat
'Weesgegroet'
'Onzevader'

Parabels

De rechter en de weduwe
De farizeeër en de tollenaar

Algemeen

Mediteren met kinderen