Genesis 15, 1-6; 21, 1-3: De belofte aan Abram

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 28; 36)

Korte tijd later had Abram een droom. In die droom zei de Heer: ‘Wees niet bang, Abram. Ik zal je beschermen. En ik zal je rijk maken.’ Abram zei: ‘Heer, mijn God, waarom wilt u mij rijk maken? U hebt me geen kinderen gegeven. Na mijn dood is al mijn bezit voor mijn knecht Eliëzer uit Damascus.’
Maar de Heer zei: ‘Nee, je bezit is niet voor je knecht. Je zult een kind krijgen.’ Toen nam de Heer Abram mee naar buiten. ‘Kijk eens naar de hemel,’ zei de Heer. ‘Tel de sterren eens, als je dat kunt. Zo veel nakomelingen zul je krijgen.’
Abram geloofde wat de Heer zei, en daarom vond de Heer Abram een goed mens. (…)

De Heer had beloofd dat hij aan Sara zou denken. En dat deed hij ook. Abraham was al oud. Maar de Heer zorgde ervoor dat Sara zwanger werd en dat Abraham en Sara een zoon kregen. Dat gebeurde een jaar nadat God het tegen Abraham gezegd had.
Abraham noemde hun zoon Isaak.

Dichter bij de tijd

(naar C. LETERME, Map Bijbel in 1000 seconden, fiche die hoort bij Genesis 15, 1-6; 21, 1-3)

Op een dag droomde Abram dat God naar hem toekwam en zei:
'Je moet geen schrik hebben, Abram, Ik zal als een schild voor je zijn.
Je loon zal zeer groot zijn.'
Abram zei: 'Maar God, wat heb ik eraan dat Je mij zoveel geeft?
Ik krijg maar geen kinderen.
En als ik sterf, krijgt mijn vriend Eliëzer mijn huis.'
God zei: 'Eliëzer zal je huis niet krijgen.
Dat huis is voor je eigen kind.'
Dan nam God Abraham naar buiten en zei:
'Kijk eens naar de hemel. En tel eens de sterren die je ziet.
Wel. Kun je dat? Zoveel nakomelingen zul je krijgen.'
Abram geloofde God. (…)

Wat later werd de belofte aan Abraham en Sara werkelijkheid.
Sara verwachtte een kindje.
Zo kregen ze samen toch nog een zoon.
Omdat het jongetje hen deed lachen, kreeg hij de naam Isaak.

Stilstaan bij …

Visioen / droom
Een visioen is als een droom. In de Bijbel is het vaak een middel om God aan het woord te laten. Door te zeggen dat Abram een visioen had, voorkomt men dat men zou denken dat Abram God rechtstreeks zag.

Abram
(= verheven vader)
Abram was de stamvader van het joodse volk. Hij leefde rond 2000 voor Christus. Hij kwam uit Ur, een stad nu in het zuiden van Irak ligt. Hij trok naar het land Kanaän, dat nu Israël heet. Daar kreeg hij op hoge leeftijd kinderen: Ismaël bij Hagar, een Egyptische dienares van Sara, en later Isaak bij zijn vrouw Sara. Later (Genesis 17, 5) verandert God zijn naam 'Abram' in ‘Abraham' (= vader van vele volken).

Schild
Een beeld om bescherming weer te geven.

Kinderloos / geen kinderen
Sterven zonder eigen kinderen te hebben, werd vroeger als een vervloeking ervaren. Daarom gebeurde het toen vaak dat kinderloze echtparen een erfgenaam adopteerden.

Eliëzer
(= mijn God is hulp)
Trouwe dienaar van Abraham.

Huis
Met ‘huis’ bedoelt de Bijbel niet alleen een dak boven het hoofd, maar ook al wie onder dat dak woont.

Sterren
De zichtbare aanwezigheid van de sterren is een teken van de belofte van God. Het is eigen aan volkeren die dicht bij de natuur leven om in de sterren een voorteken te zien van een aanstaande geboorte. (Vgl. Matteüs 2, 1-12)

Sara
(= vorstin)
Sara was de halfzus en vrouw van Abraham. Ze heette aanvankelijk Sarai. Volgens de Bijbel was ze tien jaar jonger dan Abraham en onvruchtbaar. Toen ze oud was en normaal geen kinderen meer kon krijgen, werd ze de moeder van Isaak.

Isaak
(Hebreeuws = God lacht)
Sara moest lachen toen ze van drie bezoekers vernam dat ze op haar hoge leeftijd nog een zoon zou krijgen. Een jaar later lachte ze van vreugde.

Bij de tekst

Historische waarde

In deze tekst staan geen precieze historische gegevens over Abram / Abraham. Hoewel er herinneringen in bewaard worden aan hem, toch is dit eerder een verhaal dat beantwoordt aan vragen die later gesteld werden, wellicht in de tijd van de Babylonische ballingschap. Abraham en zijn geloof moesten dienen als model voor de ballingen: ook als de terugkeer naar het land uitblijft, mag men zijn vertrouwen in de belofte van God niet verliezen.

Relatie met het Nieuwe testament

De boodschap aan Maria schreef Lucas (Lucas 1, 26-38) in dezelfde stijl als deze belofte aan Abraham:

ABRAHAM	MARIA
Gij moet niet vrezen Abram	Schrik niet
Abram	Maria
Uw erfgenaam zal iemand zijn die je zal verwekken ...	Je zult zwanger worden en een zoon baren ...

Bijbel en kunst

V. VAN GOGH

Sterrennacht

S. KÖDER

Abraham

Beelmeditatie
Let eens extra op de houding van Abraham
- Wat doet hij met zijn ogen?
(Hij kijkt naar omhoog)
- Wat zou de kunstenaar Sieger Köder daarmee willen zeggen?
(Hij kijkt naar de ster die in die kunstwerk God zelf oproept)

- Wat zegt Abraham met zijn handen?
(Hier ben ik, ik zal ingaan op wat u zegt)

Let ook op zijn kleding
- Wat zou de groene kleur van het kleed van Abraham kunnen duidelijk maken?
(Groen is de kleur van hoop, van leven)
- De strepen op het witte doek dat Abraham op zijn hoofd heeft, doen denken aan de gebedssjaal van de joden. Hiermee maakt de kunstenaar duidelijk dat Abraham aan het bidden is.

Let ook op de achtergrond
- Met okergeel wordt een woestijn opgeroepen.

- De donkerblauwe lucht met witte stippen herinnert aan de woorden die God tot Abraham sprak: ‘Uw nageslacht wordt zo talrijk als er sterren aan de hemel zijn.'

R. FUCIKOVA

De belofte

Renata Fučiková werd in 1964 in Praag geboren. Ze studeerde illustratie en grafisch ontwerp aan de Academie voor Kunst, Architectuur en Design te Praag. Ze legde zich vooral toe op boekillustratie.

Abraham en Sara, twee zichtbaar oude mensen, staan bij een hoop stenen die een altaar vormen. Daarop brandt een vuur. Een offer? Ze kijken omhoog in de richting van de omhoog krullende rook. In de donkere hemel zijn heel veel sterren te zien. Er zijn ook bomen en tenten. Daar wonen Abraham en Sara en hun bedienden. De kunstenares vond hiervoor inspiratie in Genesis 13, 18: 'Toen sloeg Abram zijn tent op en ging wonen bij de eik van Mamre te Hebron. Daar richtte hij een altaar op voor de HEER.'

Maar in de tekst die bij deze illustratie hoort (Genesis 15, 1-6), wordt niets gezegd van een vuur, en ook niet dat Sara mee naar buiten ging.
Met dit vuur brengt de kunstenares God zelf aanwezig. Want de rook stijgt omhoog naar de hemel, de plaats waar men God situeert.
Dat Sara ook mee naar buiten gaat om de sterren te bekijken of mee te helpen tellen, heeft te maken met de kunstenares die leeft in een maatschappij waarbij de vrouw evenwaardig staat naast de man.

Suggestie
Lees / Beluister eerst de tekst van de eerste lezing van deze zondag.
Vergelijk daarna met deze illustratie.
- Wat komt overeen met de tekst?
- Wat verschilt met de tekst?
- Hoe zou de kunstenares deze verschillen kunnen verantwoorden?

Teresa CARTER

Stars becoming

Suggesties

Kleine kinderen

KENNISMAKEN MET DE BIJBELTEKST

Heel veel sterren!

(inspiratie: Toddler Bible Blog)

Materiaal
Voor elk kind een kopie van deze illustratie.
Stickers in de vorm van een ster.

Verloop
. Bespreek eerst de illustratie:
- Wat zie je?
(palmbomen, woestijn / zand, donkere lucht, sterren, man met lange kleren...)

- Welke kleuren zie je?

- Wie zie je?
(man met lange kleren - Waarom zou hij zo gekleed zijn?
met armen wijd open - Waarom zou hij dat doen?)

. Vertel dan het verhaal over Abraham vanuit de illustratie.

. De kinderen kleven nadien stickers op de uitprint (zie: materiaal).

DOEN

Een grootse sterrenhemel

Materiaal
Wit en geel tekenpapier, schaar, lijm, donkerblauw blad
Afbeelding van Abraham die naar de sterren kijkt.

Verloop
Vertel het verhaal over Abraham. Nadien maken de kinderen elk een eigen ster. Die wordt uitgeknipt en gekleefd op een donkerblauw blad, waarop een afbeelding / tekening van Abraham gekleefd werd.

Variatie
Gele en gouden sterren die uitgeknipt of geprikt worden. Kinderen die dat al kunnen, schrijven hun eigen naam op de ster.
De sterren worden aangebracht op een donkerblauw of zwart doek.
De kinderen vullen dit aan met sterren van wie ze nog kennen. Zo maken ze visueel duidelijk dat ze behoren tot de grote familie van mensen die in God geloven.

Collage

Laat je door de volgende illustratie inspireren om de kinderen een collage te laten maken over deze tekst.

De snippers papier worden in dit geval gebruikt in plaats van kleuren uit een verfdoos of een set kleurpotloden of stiften.

ZINGEN

Achterachterachter ... kleinkind

Klik hier om dit lied te beluisteren of mee te zingen.

Overweging

Johan Poppe

God

(H. Familie - jaar B, Dendermonde, 313 december 2023)

Er wordt ons een cluster van boeiende werkwoorden aangereikt:
naar buiten leiden - niet vrezen – verwekken – schenken – geloven.

Deze werkwoorden ontnemen ons de mogelijkheid
om op een foute manier ‘Go(e)d te doen’.

Naar buiten leiden is mensen immers vrijheid schenken,
vrijheid in voelen, denken en overdenken,

Indien we daarbij zelf onze fundamentele angst kunnen loslaten
en niet langer als vreesachtige diertjes in het leven staan,
zullen ook anderen niet langer vreesachtig moeten leven.

Deze moedige levenshouding opent de poort naar een nieuwe wereld
waar we elkaar tot leven kunnen wekken,
elkaar toekomst, hoop en vertrouwen kunnen schenken.

Die moedige levenshouding, om zonder angst
en slechts vanuit een gezonde onrust, de wereld te verkennen
maakt ons tot gelovigen puur sang.

We durven mensen eindelijk weer omarmen,
woorden van zegen over hen uitspreken,
dankbaar zijn om weinig en veel.

We worden die andere mens,
niet langer Abram, man (bezitter) van een groot volk,
maar Abraham en dus mens van vele/alle volken.