.

Caesarea maritima

Caesarea, een prachtige stad, die Herodes de Grote liet bouwen aan de kust van de Middellandse Zee als eerbetoon aan de keizer (caesar) van Rome. Deze schitterende stad werd in witte steen opgetrokken. De haven ervan was groter dan die van Athene.

Caesarea van Filippus

Grieks-Romeinse stad, op ongeveer 40 km ten noorden van het meer van Genezaret, bij de bronnen van de Jordaan, op de zuid-westelijke helling van het Hermon-gebergte. Caesarea was bekend voor de aanwezigheid van veel religies: er waren veel tempels die aan de Baäl waren toegewijd. Er werd verteld dat in een grot in de stad de Griekse god Pan geboren zou zijn. Herodes de Grote liet er een witmarmeren tempel bouwen ter ere van de goddelijke Caesar Augustus.
Om de Romeinse keizer te plezieren, veranderde Filippus, een van de zonen van Herodes de Grote, de vroegere naam van de stad in Caesarea.

Catacomben

Dit zijn onderaardse gangenstelsels, vaak kilometers lang en meerdere verdiepingen diep. In de muren werden gaten uitgehakt, soms hele kamers, waarin joden en later (tweede eeuw tot begin vijfde eeuw) ook christenen hun doden begroeven. In tegenstelling tot de Romeinen wilden zij hun doden niet verbranden. Christenen omdat ze geloofden in de verrijzenis / opstanding uit de doden. Tijdens de vervolging van de christenen werden die catacomben ook gebruikt om er de eucharistie in te vieren.

.

Cenakel

'Cenakel' is de naam die men geeft aan de bovenzaal waar Jezus voor het laatst met zijn vrienden at en waar Hij de eucharistie heeft ingesteld. Het was ook de zaal waar zijn vrienden bijeenkwamen na de kruisdood van Jezus.
Het 'cenakel' men nu in Jeruzalem toont, werd in de middeleeuwen gebouwd op de plaats waarvan men vermoedde dat daar vroeger die bovenzaal te vinden was, maar niets kan de juistheid hiervan garanderen. Deze ruimte ziet men liever als een herinnering aan gebeurtenissen die in de Bijbel vermeld zijn.

Centurio

In het Romeinse leger had een centurio / honderdman het bevel over tachtig tot honderd soldaten.

.

Chanoeka

De Syrische vorst Antiochus IV Efifanes had de tempel in Jeruzalem opgeheven en er een plaats van gemaakt waar hij zelf werd aanbeden. Maar Judas de Moker / de Makkabeeër organiseerde een opstand, verjoeg hem en herstelde de tempel in eer. Dit wordt elk jaar met Chanoeka gevierd.

Charoset

(Hebreeuws = 'klei')
Brij van zoete ingrediënten: appelen, peren, rozijnen, vijgen, sinaasappelsap, wijn, pijnboompitten, kaneel.
Die ingrediënten hebben niets met klei te maken, behalve … de kleur, die Joden herinnert aan de tijd toen ze in Egypte als slaaf werkten en klei gebruikten om stenen te maken die nodig waren bij de bouw van steden.

Christenen

De eerste volgelingen van Jezus noemde men 'de mensen van de Weg'. Rond het jaar 43 gaf men in Antiochië voor het eerst de naam 'christen' aan de volgelingen van Jezus Christus.
De christenen die elkaar broeder, leerling, heilige of gelovige noemden, gebruikten die naam lange tijd zelf niet. Dat gebeurde pas vanaf de tweede eeuw na Christus .

Christenvervolging

Christenen werden niet permanent vervolgd in de eerste eeuwen van het christendom. Meestal leefden christelijke minderheden en heidenen vreedzaam met elkaar. De vervolgingen die er waren, hadden eerder te maken met plaatselijke gevoeligheden dan met het beleid van het Romeinse Rijk.

Er waren wel drie vervolgingen over het gehele Romeinse Rijk onder:
. Keizer Decius
Hij verklaarde in 250-252 dat iedereen in het Romeinse rijk de staatsgodsdienst publiek moest erkennen en aan de staatsgoden offeren. Wie dat niet deed (veel christenen waren daarbij), werd gefolterd of gedood.
Zijn opvolger Trebonianus Gallus maakte deze verplichting ongedaan.

. Keizer Valerianus
De vervolging werd hernomen onder keizer Valerianus in 257-260.
Met het teniet doen van deze verplichting, begon een periode van veertig jaar in waarin de christenen met rust werden gelaten.

. Keizer Diocletianus
Omdat de christenen nog steeds niet wilden offeren aan de staatsgoden, liet Keizer Diocletianus hen opnieuw vervolgen in 303. Deze vervolging duurde in het westelijk deel van het Romeinse Rijk tot in 306 en in het oostelijk deel van het Rijk tot in 313.
Het Edict van Milaan (313), maakte hieraan een einde. Hiermee proclameerde keizer Constantijn de Grote godsdienstvrijheid in het Romeinse Rijk.

Christus

(Grieks = Gezalfde; Hebreeuws = Messias)

Koningen
In Israël noemde men koningen ‘gezalfden’, omdat hun hoofd bij de troonsbestijging met reukolie overgoten werd. Hiermee werd duidelijk dat ze een bijzondere zending van God kregen.
Deze handeling betekende: zoals de zalf de koning doordringt, zo zal de Geest van God de koning doordringen.
Met de Babylonische ballingschap kwam een einde aan de koningen, zodat het joodse volk uitkeek naar een nieuwe Messias / gezalfde, iemand die vrede zal brengen en het rijk van God op aarde zal vestigen.
Hogepriesters
Omdat er geen koningen meer waren, ontvingen hogepriesters de zalving bij hun aanstelling.
Jezus
Ten tijde van Jezus verwachtten de Joden dat de Messias hen zou komen bevrijden van de Romeinse bezetter en het rijk van koning David zou herstellen. Ze dachten dus over die Messias als over een nationalistische figuur, een militaire aanvoerder, een politieke rebel. Dat is wellicht de reden waarom Jezus dit woord niet voor zichzelf gebruikt.
Als christenen het woord ‘Christus’ gebruiken als een titel voor Jezus, zeggen ze ermee dat Jezus door God gezonden is en beantwoordt aan de verwachtingen van de profeten over de Messias.
In zijn brieven gebruikte Paulus zo vaak de titel ‘Christus’, die de lang gekoesterde verwachtingen opriep, in samenhang met de naam ‘Jezus’ dat het leek alsof Christus de familienaam was van Jezus.
Na de tweede Wereldoorlog begon men ‘Christus’ te vertalen met ‘Messias’ waar het duidelijk is dat het om een titel gaat. Zo wilde de kerk meer aansluiten bij wat joden en christenen gemeenschappelijk hebben: het uitzien naar de komst (of de wederkomst) van de messias!

.

Cohort

Een cohort was een eenheid in het Antieke Romeinse leger. Een legioen bestond uit 10 cohortes. Elke cohort bestond uit zes afdelingen van 80-100 soldaten. Elk van die afdelingen stond onder het bevel van een honderdman / centurio.

Cyrus

Cyrus II de Grote, die in de Bijbel ook Kores wordt genoemd, was de stichter van het Perzische Rijk, dat uitgroeide tot een wereldrijk. Hij schonk genade aan verschillende vijanden. Judeeërs die in ballingschap leefden in Babylonië, kregen in 539 voor Christus de toestemming om terug naar Juda te gaan. De religieuze voorwerpen die eerder door de Babylonische koning Nebukadnesar uit de tempel waren geroofd, werden hen terug bezorgd.
Cyrus wordt gezien als de meest liberale vorst uit de oudheid.