Marcus 13, 33-37: Wees waakzaam

Marcus 13, 33-37 // Matteüs 24, 37-44 // Lucas 21, 25-28.34-36

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1605)

Jezus zei: ‘Pas op en blijf wakker! Want jullie weten niet wanneer het gaat gebeuren.
Het is net als met een man die een verre reis gaat maken. Hij geeft zijn knechten opdracht om op zijn huis te passen. Elke knecht krijgt een taak. De bewaker krijgt de taak om het huis te bewaken. Niemand weet wanneer de eigenaar van het huis terugkomt van zijn reis. Het kan ’s avonds zijn, of ’s nachts, of ’s ochtends vroeg.
Zo is het ook met jullie. Jullie moeten goed opletten, want jullie weten ook niet wanneer jullie Heer terugkomt. Zorg er dus voor dat je niet slaapt als hij onverwachts terugkomt.
Tegen jullie en tegen iedereen zeg ik: Let goed op!’

Dichter bij de tijd

(Naar C. LETERME, Map Bijbel in 1000 seconden, fiche die hoort bij Marcus 13, 33-37)

Op een dag ging Jezus weg uit de tempel.
Eén van zijn leerlingen keek om en zei:
‘Meester, wat een prachtige grote gebouwen.’
Maar Jezus zei: ‘De grote gebouwen die je daar ziet ...
wees er maar zeker van
dat er geen enkele steen nog op de andere zal blijven.
Alles zal afgebroken worden.’
Jezus ging verder naar de Olijfberg.
Hij ging er neerzitten en keek in de richting van de tempel.
Alleen Petrus, Jacobus, Johannes en Andreas waren bij Hem.
Petrus vroeg: ‘Wanneer zal dat gebeuren?’
Jezus begon erover te praten. Helemaal op het einde zei Hij:
“Pas maar op want jullie weten niet wanneer die tijd zal komen.’
Dit maakte Jezus duidelijk met een verhaal:

‘Je kunt dat vergelijken met een man die op reis gaat:
hij verlaat zijn huis en vraagt aan zijn personeel:
‘Zorg goed voor mijn huis.’ Iedereen krijgt een eigen taak.
En de portier krijgt de opdracht om de wacht te houden.
De man zegt: ‘Wees waakzaam,
want ik weet niet wanneer ik terug kom.
’s Avonds? Midden in de nacht?
Bij het eerste hanengekraai? Of ’s morgens?
Zorg ervoor dat jullie niet slapen wanneer ik plotseling terug kom.’

‘Wel,’ zei Jezus na dit verhaal, ‘Wat Ik tegen jullie zeg,
dat zeg Ik tegen iedereen: wees waakzaam!'

Stilstaan bij ...

Poortwachter
Iemand die dag en nacht klaar staat om te kunnen opendoen wanneer hij zijn heer ziet aankomen.

Waakzaam
‘Waken’ staat tegenover ‘slapen’. Wie slaapt is niet betrokken op de wereld rond hem / haar. Wie wakker is / waakzaam is, heeft aandacht voor wat rondom hem / haar gebeurt en is bereid / staat klaar om daarin het Rijk van God werkelijkheid te laten worden.

’s Avonds
In deze opsomming herken je de Romeinse indeling van de nacht. Die was verdeeld in vier nachtwaken:
- ’s avonds
- midden in de nacht
- bij het hanengekraai
- ’s morgens vroeg.
Zo zei Jezus dat men altijd waakzaam moet zijn.

Bij de tekst

Context

Deze tekst van het evangelie behoort tot de grote toespraak van Jezus over het einde van de tijd.

Betekenis

Met de man die op reis gaat, bedoelt Jezus zichzelf.
Met de dienaren / het personeel bedoelt Hij zijn volgelingen.
Jezus laat de wereld achter in handen van zijn volgelingen. Aan hen geeft Hij de opdracht ‘waakzaam’ te zijn.

Doorheen deze woorden van Jezus, reageert Marcus op de mentaliteit van de christenen van zijn tijd. Die gingen ervan uit dat met de val van Jeruzalem (65-70) het einde der tijden aangebroken was en Christus ieder moment zou terugkomen. En... dat ze dus niets meer te doen hadden.
Maar met deze woorden van Jezus maakt Marcus duidelijk dat dit moment helemaal niet bekend is en roept hij zijn medechristenen op om hun verantwoordelijkheid op te nemen.

Merk de gelijkenis op van dit verhaal met de parabel van de talenten.

Suggesties

Grote kinderen

VERDIEPEN

Wachten

Mensen kunnen op verschillende manier wachten:
- passief gelaten, zoals voor een bus, een trein.
- actief, zoals voor een feest

Geef voorbeelden van passief wachten op Kerstmis, en van actief wachten op Kerstmis.

Wachten op

Zorg er voor dat de ruimte waarin je dit gesprek voert niet verlicht is.
- Stel je nu eens voor dat de zon niet meer zou schijnen. Alles donker, verdriet van 's morgens tot 's avonds. Hoe zou dat aanvoelen?

Zoals de kinderen zich afvragen hoe zij zich zouden voelen in sommige situaties, zo voelen heel wat mensen zich. Ze hebben verdriet, zijn eenzaam, arm, zieken, opgesloten of voelen zich verlaten en alleen. Zij zoeken zoals iedereen een beetje geluk. God wil geluk voor iedereen. Bij Hem zijn al deze mensen thuis. Op de eerste zondag van de advent hebben wij het over dat lange wachten van mensen naar een beetje geluk, warmte, vriendschap en vreugde.

De kinderen brengen een slogan aan op een flap: 'Wachten op vrede, geluk, warmte, vriendschap'.
Bij de woorden hoort een tekening: vrede: duif - geluk: bloem - warmte: zon - vriendschap: hart.

Waakzaamheid

Vertel dat Jezus in het evangelie van vandaag vraagt om waakzaam te zijn. Het woord ‘waakzaam’ kennen de kinderen wellicht niet. Maar misschien wel het woord ‘waken’.

Kunnen de kinderen een zin maken waarin dat woord voorkomt?
. Vertel over mensen die waken bij iemand die heel erg ziek is. En dat mensen binnenin een familie onder elkaar afspreken dat er steeds iemand bij de zieke blijft waken.
. Je kunt ook vertellen dat mensen soms bij hun woning een plaatje aanbrengen met de foto van een hond, waarbij de woorden staan: ‘Hier waak ik.’
. Misschien kun je vertellen over mensen die een gebouw bewaken (security; militairen; politie)
Kom dan samen met de kinderen tot de vaststelling dat iemand die waakzaam is, iemand is bij wie alle zintuigen erg gespannen zijn zodat ze bij het minste wat ze horen of zien, gepast reageren (doen / handelen; spreken / zeggen).

BIDDEN / MEDITEREN

De vier J's

(Bron onbekend)

Eeuwen heeft het volk van God
uitgekeken naar de Verlosser,
naar diegene die hen zou bevrijden
en een nieuw leven schenken.
Samen met de grote profeten
willen wij uitkijken naar Jezus,
het licht van de wereld.
Wij willen ook zelf in dat licht gaan staan.

De eerste J. is van Jesaja, de profeet.
Zijn naam betekent: God helpt.
Jesaja zag lichtpuntjes in de donkere tijd.
"Een nieuwe tijd breekt aan", zei hij.
"Droom er maar van.
Dan zal de Messias komen
en zullen alle mensen zien
dat God met hen begaan is,
dat Hij hen liefheeft.
Het licht van God zal over ons opgaan.”
Wij steken een kaarsje aan.

De tweede J is van Johannes de Doper, de profeet.
Hij zag het licht waarvan Jesaja droomde.
Velen zagen het nog niet.
"Keer je af van het kwaad,
richt je leven op wat goed is", zei hij.
Dan pas zul je de Heer herkennen,
Hij die midden onder u is.
Wij steken een kaarsje aan.

De derde J is van Jezus.
Zoon van de Vader, Licht uit Licht!
Het licht waarvan Jesaja droomde,
de Verlosser die Johannes aankondigde.
Jezus, naar wie wij uitzien als een licht,
een licht voor blinden en zieken,
een licht voor ieder van ons.
Hij die wij zo dikwijls gedenken.
We steken een kaarsje aan.

De vierde J ben jij...jij...jij.
Wij allen zoals we hier samen zijn.
Heel de advent willen we uitkijken naar Jezus.
Onszelf tot Jezus bekeren.
Wegen recht maken.
Aandacht hebben voor kleine mensen.
Vrede brengen waar het kan.
Wij steken een kaarsje aan.

EXTRA

Bij deze eerste zondag van de advent kun je met de kinderen ook stilstaan bij de advent. Klik hier voor suggesties.

Jongeren

VERDIEPEN

Wees waakzaam

(Geïnspireerd door: "Baan een weg voor de HEER" - Digitale adventsretraite 2023 van www.ignatiaansbidden.org.)

‘Pas op, wees waakzaam, want jullie weten niet wanneer die tijd zal komen. Het is als met een man die op reis ging: hij verliet zijn huis en droeg het beheer over aan zijn dienaren, die elk een eigen taak kregen, en de deurwachter gaf hij opdracht om de wacht te houden.’ (Marcus 13, 33-34)

Deze oproep is bedoeld om waakzaam te zijn, aandacht te hebben voor de taken in ons leven.
- Heb jij ook zo’n taak / opdracht?
- Waar word je uitgenodigd om waakzaam op te zijn?
- Hoe ervaar je die taak / opdracht?

SPREKEN MET BEELDEN

Stilstaan bij twee foto's

Bespreek eerst deze foto.

- Wat zie je?
(huis, bomen, meer / rivier, weg, vrouw, rugzak, drinkbeker, stapschoenen)
- Wat zou die vrouw doen? Wat zou ze denken?
- Welk woord past volgens jou het best bij deze foto? En waarom is dat?
UITKIJKEN, RUSTEN, WACHTEN, VERVELEN, ZITTEN

Bespreek dan deze foto.

- Wat zie je?
(speelveld, man)
- Wat zou die man doen? Wat zou hij denken?
- Welk woord past volgens jou het best bij deze foto? En waarom is dat?
UITKIJKEN, RUSTEN, WACHTEN, VERVELEN, ZITTEN

Kom in groep bijeen en vertel elkaar wat je bij deze foto's door het hoofd ging (maak eventueel gebruik van de vragen.
- Welk woord kan voor de twee foto's gebruikt worden? (eventueel: UITKIJKEN en WACHTEN)
Vergelijk de houding van deze twee mensen.
- Welk soort uitkijken / wachten toont de vrouw? (eerder passief: bij de pakken - rugzak- zitten en afwachten)
- En de man? (actief: al zijn spieren en al zijn zintuigen zijn gespannen op de bal die er zal komen. Hij is er klaar voor; hij zal die zo goed mogelijk opvangen.)

Het uitkijken naar de komst van Jezus zou een actief wachten moeten zijn: alert zijn om in je omgeving actief mee te werken aan alles wat helpt om de droom van God te realiseren.

BIDDEN

Heer,

schud ons wakker.
zodat we weer luisteren
naar het gefluister van uw Geest.

Wij willen ons engageren
waar leven kapot wordt gemaakt,
liefde met de voeten getreden,
hoop bedreigd, mensen veracht …

Zo willen wij Uw komst voorbereiden.
Dan kan uw Rijk komen,
Een Rijk waar liefde het laatste woord heeft.

Overwegingen

Kolet Janssen

Voordelen van wachten

(K. JANSSEN, DeWereldMorgen.be: Advent en corona: een oefening in wachten, vrijdag 27 november 2020)

Wachten doe je best samen
In je eentje wachten terwijl de mensen om je heen voorthollen, is dubbel frustrerend. Samen wachten maakt de coronatijd ook leefbaarder. Iedereen heeft ermee te maken: onze hele familie, onze vrienden en buren, het ganse land en zelfs de hele wereld. Voor de ene mens zijn de gevolgen erger dan voor de andere. Maar toch: we hebben er allemaal last van. En al blijft het vervelend, toch helpt het om samen in hetzelfde schuitje te zitten. Om te beseffen dat niemand eraan ontsnapt. Het duurt zo lang als het duurt, voor ons allemaal.

Wachten zet aan tot reflectie
We hebben er tijd voor en we moeten keuzes maken. We denken na over wat misschien anders kan en moet. We maken van de nood een deugd: als het niet kan zoals we het willen, dan moet het maar anders. En misschien blijkt dat soms zelfs beter. We nemen ons voor om sommige dingen niet meer zo ver te laten komen. We gaan op zoek naar alternatieven. Hier en daar slaan we een andere weg in. Wachten kan je leven een nieuwe draai geven.

Wachten maakt je solidair met alle mensen die moeten wachten
Net zoals de moslims in hun ramadan meeleven met mensen die honger hebben. Door te wachten erken je dat je in het leven niet alles in eigen handen hebt. En zo staan we zij aan zij met mensen die om allerlei – vaak onprettige redenen – moeten wachten. Kankerpatiënten, die van onderzoek naar chemo naar onderzoek wachten. Koppels met een onvervulde kinderwens, die maand na maand hopen en wachten. Werklozen die van sollicitatie naar sollicitatie de moed erin moeten houden. Arme mensen waar dan ook, die wachten op betere tijden. En nog zoveel anderen. Door mee te wachten staan we opeens niet meer boven al die mensen. We staan een klein beetje mee in hun schoenen.

Wachten maakt je weerbaarder
Vroeg of laat kom je in je leven terecht in een periode van wachten. Een terminaal ziek familielid, een zwangerschap met problemen, een onzekere werksituatie, een lange zoektocht naar een woning, een serieuze dip in je relatie… Dat soort problemen zijn helaas niet met een vingerknip op te lossen. We moeten geduld oefenen en er het beste van maken. We leren onderscheid maken tussen wat we kunnen doen om de zaak een duwtje in de goede richting te geven, en wat buiten onze macht ligt. Een oefening in geduld en nederigheid. Ervaring in wachten kan dan helpen om het vol te houden, omdat je weet dat er ooit een einde komt aan het wachten. En ook omdat je weet dat het wachten zelf je dingen heeft geleerd.

Wachten geeft je slagkracht op lange termijn Heel veel grote wereldproblemen zijn niet in een handomdraai op te lossen. Een rechtvaardige verdeling van inkomens. Wegwerken van uitbuiting, misbruik en corruptie. Goed onderwijs en goede gezondheidszorg voor iedereen. Een duurzame omgang met onze planeet. Heel wat mensen zetten er zich op een of andere manier voor in. Maar als de resultaten slechts traag zichtbaar worden of als de problemen soms nog erger lijken te worden, verliezen mensen weleens de moed. Zal het ooit nog lukken? Mensen met ervaring in wachten, weten dat niet alles binnen de tijdsspanne van hun leven zal opgelost zijn. En toch houden ze vol. Wachten helpt hen om de waarde te zien van hun eigen kleine bijdrage in het grote geheel.

Frans Mistiaen s.j.

Wakker zijn bij de komst van onze God

God is er altijd.
Toch zeggen sommige teksten dat Hij "terugkomt".
Hoe kunnen wij dat verstaan?

God is altijd onder ons aanwezig, maar wel versluierd,
aan de binnenkant van de wereld, onderhuids.
Maar soms ervaren mensen Hem ook merkbaar aan de oppervlakte.
Dan zeggen zij: "dat Hij Zich openbaarde".
Men kan God inderdaad ervaren
in de blijde lach van een kind,
in een vragende handen van een arme,
in de lijdende ogen van de Gekruisigde.
Ziet iedereen Hem dan? Neen!
Alleen wie gelovig kijkt, kan doorheen een kind dat glimlacht
de menslievendheid zien van onze God, die ons nieuw leven biedt.
Alleen wie gelovig kijkt,
kan doorheen de arme die hem aanklampt
het gelaat zien van onze God, die om medelijden smeekt.
Alleen wie gelovig kijkt,
kan doorheen de Gekruisigde
de aanwezigheid zien van onze God,
die Zich aan ons uit liefde totaal geeft.
Gods merkbare, maar steeds verhulde aanwezigheid,
vraagt dat wij met een gelovig hart en een gelovige blik kijken
naar de dingen en de mensen op onze wereld.

God is nooit afwezig.
Wel hebben wij soms het gevoel dat Hij ver weg is.
Gods afwezigheid is een manier om te zeggen
dat wij soms gedeeltelijk blind kunnen zijn
voor Zijn merkbare tegenwoordigheid.
Dan is dat omdat wij met te weinig diepte kijken,
omdat wij, overweldigd misschien door tegenslagen,
slechts oppervlakkig waarnemen
en niet meer doorheen de zichtbare dingen
Zijn onzichtbare aanwezigheid erkennen.
Als God verdwijnt uit ons gezicht is het
omdat wij Hem minder zien en ervaren.

Dat "God terugkomt" betekent dan
dat er bij ons een bekering, een verandering, kan gebeuren
waarbij wij opnieuw bewuster en dieper
gaan kijken naar de gebeurtenissen in ons leven,
zodat wij opnieuw Zijn aanwezigheid gaan erkennen
doorheen de schamele, uiterlijke tekens rondom ons.

Tegenslagen, weemoedigheid en ontgoocheling
kunnen zó de overhand krijgen
dat onze gelovige blik vertroebeld wordt.
Onze maatschappij lijkt nogal ontwricht,
door geweld, door een financiële crisis, door morele ontreddering.
Zo kunnen wij als gemeenschap perioden meemaken
dat verschrikkingen ons van alle kanten tegelijk
lijken te treffen, zodat wij ons afvragen:
"Hoelang gaat dat nog duren?"
Het evangelie geeft hierop geen antwoord
en doet geen voorspellingen
over tijd en uur waarop de situatie zal veranderen.
Wel verkondigt het evangelie drie dingen:
de zekerheid dat God terugkomt;
de noodzaak van actieve inzet ondertussen
en dat op de concrete plaats
waar wij op het huidig ogenblik verantwoordelijkheid kunnen nemen;
en de uitnodiging tot voortdurende wakkerheid
om de tekens van nieuw leven nu reeds te durven herkennen.

Het is merkwaardig dat het evangelie met zo’n stelligheid zegt
dat God zeker terugkomt, zich opnieuw zal openbaren en ons zal redden.
Het wordt inderdaad Kerstmis, ook dit jaar.
Voor een gelovige is daar duidelijk geen twijfel over.
Daarmee wordt niet alleen verkondigd dat onze God absoluut trouw is,
trouwer dan onze ontrouw.
Maar daarmee wordt ook geaffirmeerd
dat wij opnieuw tot leven kunnen komen.
Wat wij ook aan donkere ervaringen hebben meegemaakt,
wij hebben in ons het vermogen om opnieuw levende mensen te worden.
Want Gods komst betekent voor ons een bevrijding,
het herstel van een levensverbondenheid die heilzaam is.
Wij hebben daartoe de mogelijkheid in ons!

Alleen het tijdstip waarop dit zal gebeuren, blijft onzeker.
De echte beleving van Kerstmis
valt niet voor iedereen precies op 25 december.
De nadruk op de onzekerheid van het tijdstip
is een manier om te zeggen
dat de bekering dringend noodzakelijk is.
Het is nodig dat wij nú
onze verantwoordelijkheid opnemen
en ons zeker nú gedragen als goede beheerders
van de ons toevertrouwde taken.
Het evangelie zegt ons met andere woorden :
"Doe juist nu uw werk voort.
Blijf goed doen wat gedaan moet worden,
zelfs te midden van de meest duistere tegenslagen."

Maar daarbij klinkt een oproep tot wakkerheid,
een uitdaging om ook thans,
te midden van de ontgoochelingen, alert te zijn
en toch de schamele tekens van schoonmenselijkheid te zien
die verwijzen naar Gods liefdevolle aanwezigheid.

Bij het begin van de advent
worden ons geen waardeloze bespiegelingen
over de onzekere toekomst voorgehouden,
wordt ons geen schrik
voor het zogenaamde einde van de wereld aangepraat,
maar worden wij uitgenodigd tot actieve inzet
in onze dagelijkse verantwoordelijkheden,
ieder op zijn eigen plaats binnen onze gemeenschap.
Dat is de beste manier
om, ondanks de huidige catastrofes,
mee te werken aan de komst van Gods koninkrijk
van vrede, waarheid en gerechtigheid.

Marc Gallant, trappist (Orval)

Wakkere aandacht (2014)

In dit nieuwe liturgische jaar lezen we het Marcusevangelie. Wij horen er welke houding Jezus ons aanraadt voor de Advent, de tijd van de verwachting. Tot driemaal toe geeft Jezus ons het wachtwoord: 'Waakt!'. Dit ‘wachtwoord’ is Jezus’ laatste uitspraak voor het passiegebeuren dat aanvangt met de zalving van Betanië en de paasmaaltijd met zijn leerlingen. Onmiddellijk daarop schrijft Marcus over het complot dat moet leiden tot Jezus’ aanhouding (Marcus 14, 1-31). Kenmerkend is dat Jezus ook ons betrekt bij zijn laatste aanmaning: 'En hetgeen Ik u zeg, dat zeg Ik allen: 'Waakt!'.

Wat betekent die waakzaamheid waartoe we opgeroepen worden? Waakzaamheid is veel meer dan wakker blijven. Ze is wakkere aandacht voor alles wat kan gebeuren, op alles voorbereid zijn; waakzaamheid is open staan voor, is verlangend uitzien naar, leven in verwachting.
Het verwachten van iets heerlijks kan ons spontaan wakker houden. Als kind konden we moeilijk slaap vatten de vooravond van sinterklaas of van een mooie reis: ons popelend hartje naar dat heerlijke dat komen moest hield ons wakker, we waren in verwachting, we keken uit en de slaap kwam niet.
Er is echter ook een angstige, negatieve verwachting die ons uit de slaap kan houden. Angst kan leiden tot slapeloosheid, je slaapt niet als iets ergs je kan overvallen. Het ervaren van een acute doodsbedreiging kan zelfs leiden tot hardnekkige slapeloosheid, want in de slaap zijn we zonder verweer en, bewust of onbewust, doemt die bedreiging steeds weer op.

Onze verwachting van de Heer in deze advent kan dus zeer verschillend ingekleurd worden. Wie verwachten wij? Een bemind persoon, of een onverbiddelijke rechter? Vervult onze verwachting ons van vreugde of van angst?
Leven wij echt in deze verwachting? Hoeveel personen rondom ons zien we die beleven, en die in de organisatie van hun leven rekening houden met de komst van de Heer? Misschien moeten we de vraag stellen hoe we dat praktisch kunnen beleven.

Het evangelie kan inzicht bieden. De man in de parabel die op reis gaat is sterk: hij is in staat om gedurende zijn afwezigheid volledig vertrouwen te stellen in zijn personeel en aan ieder volmacht (Grieks: exousian) te geven voor zijn taak. De portier moet daarenboven waken op de terugkomst van de meester, en dat zou kunnen gebeuren tijdens een van de vier waakronden waarin het Romeinse leger de nacht verdeelde (Marcus richt zich blijkbaar tot een Romeins publiek!): als hij komt moet de meester niet voor een gesloten deur blijven staan!

Het is zonneklaar dat in afwachting van de komst van de Heer, iedereen de verantwoordelijkheid moet opnemen die hij gekregen heeft. Ieder moet handelen in naam van de Heer, zoals de Heer, met zijn liefde. Wij mogen ons identificeren met die dienstknechten aan wie de Heer een verantwoordelijke vertrouwensfunctie geeft. De liefde is de olie die de lampen brandend houdt. Het talent dat de Heer ons geeft om het te vermenigvuldigen is dat van zijn liefde. Met die liefde in het hart zien we ongeduldig uit naar de komst van de Heer. Want Hij komt niet om te oordelen maar om te redden (Johannes 3, 17). Hij komt ons redden uit ons gebrek aan vrijheid dat onze verantwoordelijkheidszin en onze liefde in de weg staat. Omdat hij liefde is, verlost de Heer ons van onszelf.
Wij verwachten dan ook de komst van de Heer die ons komt beminnen, ons bevrijden van onszelf, ons redden uit de niet-liefde.