Lucas 21, 25-28.34-36: Wees waakzaam

Lucas 21, 25-28.34-36 // Matteüs 24, 37-44 // Marcus 13, 33-37

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1664)

Jezus vertelt:
‘Er zullen vreemde dingen gebeuren met de zon, de maan en de sterren. Alle planeten zullen heen en weer schudden. Overal op aarde zullen mensen in paniek raken door de zee, die buldert met zijn hoge golven. Mensen zullen sterven van angst. Zo bang zijn ze voor wat er met de wereld gaat gebeuren. Dan komt de Mensenzoon. Iedereen zal hem zien komen op de wolken. Hij komt als een machtige en schitterende koning. Wees vol goede moed en vertrouwen als die dingen gebeuren. Want dan is het moment van jullie bevrijding dichtbij.’
Daarna zei Jezus: ‘Let heel goed op! Op een dag komt de Mensenzoon, plotseling zal hij op aarde zijn. Overal zullen de mensen verrast worden. Zorg dat je daarop voorbereid bent. Laat je niet afleiden door feesten of drank, en ook niet door dagelijkse problemen. Laat je niet verrassen als de Mensenzoon plotseling komt. Let heel goed op en blijf steeds bidden. Vraag God om kracht, zodat jullie kunnen ontsnappen aan alle vreselijke dingen die gaan gebeuren. Vraag om kracht, zodat jullie vol vertrouwen voor de Mensenzoon kunnen staan.’

Dichter bij de tijd

(C. LETERME, Map Bijbel in 1000 seconden, fiche die hoort bij Lucas 21, 25-28.34-36)

Op een dag zegt Jezus tegen zijn leerlingen:

‘Er zullen tekenen zijn
aan de zon, de maan en de sterren.
Op aarde zullen de mensen in paniek raken.
Ze zullen radeloos zijn door de golven
van de bulderende zee.
Ze zullen sterven van schrik
en zich vol spanning afvragen:
‘Wat gaat er met de wereld gebeuren?’
Want de hemelse machten zullen wankelen.

Dan zullen ze de Mensenzoon
zien komen op een wolk.
alsof hij een machtig heerser is.
Als dat gebeurt, sta dan op, recht en fier,
want jouw verlossing is nabij.

Zorg ervoor dat jullie niet versuft zijn door drank
of door de zorgen van het leven.
Zorg ervoor dat jullie niet verrast worden door die dag.
Want die dag zal komen voor iedereen op heel de aarde.
Daarom, blijf altijd waakzaam en bid om kracht
om dit te kunnen overleven
en rechtop te kunnen staan voor de Mensenzoon.’

Stilstaan bij...

Tekenen
De beschrijving van tekenen aan de hemel en op de aarde doet denken aan teksten in het Oude Testament waarin het komen van de 'dag van God' gepaard gaat met opmerkelijke natuurverschijnselen. Hoe verschrikkelijk deze tekenen ook zijn, men kan ze zien als de geboorteweeën van een nieuwe toekomst.

Mensenzoon
Hebreeuwse naam voor de Messias. Die naam gebruikte Jezus vaak om over zichzelf te spreken. Op zich betekent ‘mensenzoon’: ‘mens’.
Maar het boek Daniël spreekt over de mensenzoon als over een koning die zorgt voor vrede en die de mensen komt oordelen.

Wolk
In deze tekst komt de wolk voor als een soort voertuig dat de verbinding maakt tussen hemel en aarde.
‘Wolk’ is ook te vinden in Handelingen 1,9-11 waar Lucas een verband legt tussen de hemelvaart van Jezus en zijn komst op het einde der tijden.

Waakzaam
Alert uitkijken naar de bevrijdende komst van God en intussen alles doen om die komst mogelijk te maken.

Stand houden
In ‘stand’ herken je het woord ‘staan’, een typische houding van de eerste christenen bij het bidden. Tot in de Middeleeuwen waren in de kerken geen stoelen en woonde men de vieringen rechtopstaand bij. Zoals orthodoxe christenen nu nog steeds doen.
‘Stand houden’, ‘rechtop staan’ zijn vormen van actieve waakzaamheid: klaar staan om in actie te schieten.

Bij de tekst

Liturgie

Christenen hopen, dromen, wachten en kijken uit naar het licht dat komen gaat in de letterlijke en figuurlijke ‘duisternis’.
De liturgie staat tijdens de advent vooral stil bij deze verwachting. Die periode van het jaar herbeleeft niet alleen de verwachting van de komst van de Messias in de geschiedenis, maar kijkt ook uit naar de wederkomst van Christus in de toekomst, op het einde der tijden, èn de komst van Jezus nu, in het hart en het bestaan van elke gelovige.

In de liturgie wordt het stuk over de vijgenboom uit de Bijbeltekst weggelaten. Zo blijft een tekst over die in drie grote delen is opgebouwd:
. Tekenen die vernietigend zijn
. Komst van de Mensenzoon
. Oproep tot alertheid.

Suggesties

Kleine kinderen

TIP

Het evangelie op deze eerste zondag van de advent is niet zo toegankelijk voor kleine kinderen. Daarom kun je met hen beter stilstaan bij wat een adventskrans is. Klik hier voor suggesties.

Grote kinderen

VERDIEPEN

Wachten

Mensen kunnen op verschillende manier wachten:
- passief gelaten, zoals voor een bus, een trein.
- actief, zoals voor een feest

De kinderen geven voorbeelden van passief wachten op Kerstmis, en van actief wachten op Kerstmis.

Wachten op

Zorg er voor dat de ruimte waarin je dit gesprek voert niet verlicht is.
- Stel je nu eens voor dat de zon niet meer zou schijnen. Alles donker, verdriet van 's morgens tot 's avonds. Hoe zou dat aanvoelen?

Zoals de kinderen zich afvragen hoe zij zich zouden voelen in sommige situaties, zo voelen heel wat mensen zich. Ze hebben verdriet, zijn eenzaam, arm, zieken, opgesloten of voelen zich verlaten en alleen. Zij zoeken zoals iedereen een beetje geluk. God wil geluk voor iedereen. Bij Hem zijn al deze mensen thuis. Op de eerste zondag van de advent wordt stilgestaan bij het lange wachten van mensen naar een beetje geluk, warmte, vriendschap en vreugde.

De kinderen brengen een slogan aan op een flap: 'Wachten op vrede, geluk, warmte, vriendschap'.
Bij de woorden hoort een tekening: vrede: duif - geluk: bloem - warmte: zon - vriendschap: hart.

Waakzaamheid

Vertel dat Jezus in het evangelie van vandaag vraagt om waakzaam te zijn. Het woord ‘waakzaam’ kennen de kinderen wellicht niet, maar waarschijnlijk wel het woord ‘waken’.

Kunnen de kinderen een zin maken waarin dat woord voorkomt?

. Vertel over mensen die waken bij iemand die heel erg ziek is. En dat mensen binnenin een familie onder elkaar afspreken dat er steeds iemand bij de zieke blijft waken.
. Je kunt ook vertellen dat mensen soms bij hun woning een plaatje aanbrengen met de foto van een hond, waarbij de woorden staan: ‘Hier waak ik.’
. Misschien kun je vertellen over mensen die een gebouw bewaken (security; militairen; politie)

Kom samen met de kinderen tot de vaststelling dat iemand die waakzaam is, iemand is bij wie alle zintuigen erg gespannen zijn zodat ze bij het minste wat ze horen of zien, gepast reageren (doen / handelen; spreken / zeggen).
Als ze nu vernemen dat Jezus komt, hoe kunnen ze dan het beste daarop reageren?

EXTRA

Bij deze eerste zondag van de advent kun je met de kinderen ook stilstaan bij de advent. Klik hier voor suggesties.

Jongeren

KENNISMAKEN MET DE TEKST UIT DE BIJBEL

Een eigen manier van spreken in de Bijbel

De sfeer die in het begin van deze evangelietekst wordt opgeroepen, kennen jongeren van sciencefictionfilms. Ze maken hierbij kennis met een eigen manier van spreken, waarbij de op hol geslagen natuur het decor wordt voor het opnieuw komen van de Mensenzoon.
Midden in al dat beangstigende natuurgeweld en de machtige verschijning van de Mensenzoon, moeten mensen rechtop staan, het hoofd omhoog houden en stand houden.
En hoe dit kan, wordt ook gezegd: door alert, waakzaam te zijn!

SPREKEN MET BEELDEN

Stilstaan bij twee foto's

Bespreek eerst deze foto.

- Wat zie je?
(huis, bomen, meer / rivier, weg, vrouw, rugzak, drinkbeker, stapschoenen)
- Wat zou die vrouw doen? Wat zou ze denken?
- Welk woord past volgens jou het best bij deze foto? En waarom is dat?
UITKIJKEN, RUSTEN, WACHTEN, VERVELEN, ZITTEN

Bespreek dan deze foto.

- Wat zie je?
(speelveld, man)
- Wat zou die man doen? Wat zou hij denken?
- Welk woord past volgens jou het best bij deze foto? En waarom is dat?
UITKIJKEN, RUSTEN, WACHTEN, VERVELEN, ZITTEN

Kom in groep bijeen en vertel elkaar wat je bij deze foto's door het hoofd ging (maak eventueel gebruik van de vragen.
- Welk woord kan voor de twee foto's gebruikt worden? (eventueel: UITKIJKEN en WACHTEN)
Vergelijk de houding van deze twee mensen.
- Welk soort uitkijken / wachten toont de vrouw? (eerder passief: bij de pakken - rugzak- zitten en afwachten)
- En de man? (actief: al zijn spieren en al zijn zintuigen zijn gespannen op de bal die er zal komen. Hij is er klaar voor; hij zal die zo goed mogelijk opvangen.)

Het uitkijken naar de komst van Jezus zou een actief wachten moeten zijn: alert zijn om in je omgeving actief mee te werken aan alles wat helpt om de droom van God te realiseren.

BIDDEN

Heer,
schud ons wakker.
zodat we weer luisteren
naar het gefluister van uw Geest.

Wij willen ons engageren
waar leven kapot wordt gemaakt,
liefde met de voeten getreden,
hoop bedreigd, mensen veracht …

Zo willen wij Uw komst voorbereiden.
Dan kan uw Rijk komen,
Een Rijk waar liefde het laatste woord heeft.

Overwegingen

Frans Mistiaen, s.j.

Geen schrik voor totale vernietiging, maar waakzaamheid voor nieuwe groei!

Het is niet moeilijk te zien
dat onze wereld vandaag uiterlijk in de grootste verwarring verkeert.
Orkanen en aardbevingen, oorlogen en aanslagen
zijn duidelijke tekens dat de "hemelse heerscharen" ook vandaag
in alle geweld losbarsten.
Ook nu verkeren vele mensen in grote angst.

Gelovigen echter - en dit is veel moeilijker -
zien nu juist meer dan alleen maar uiterlijke chaos en verwarring.
Zij erkennen een evolutie, een lijn,
een richting, een hoopvol perspectief.
Zij erkennen dat onze wereld, doorheen chaos en verwarring,
groeit naar ware bevrijding.
Dat is Gods uiteindelijke diepe bedoeling, die in onze wereld steekt.
En die beginnen wij, gelovigen, nu reeds te zien.
"Wanneer zich dit alles begint te voltrekken;
hef dan uw hoofden omhoog, want uw verlossing is nabij!"
Pessimisten en defaitisten beweren wellicht
dat onze wereld op weg is naar een totale vernietiging.
Maar christenen geloven
dat de schrikwekkende dingen van dit ogenblik
een doorgangsfase zijn naar iets nieuws:
de uiteindelijke overwinning van de Mensenzoon
en Zijn Rijk van liefde, vrede en gerechtigheid.
Neen, onze wereld wordt niet totaal vernietigd,
maar zij wordt voortdurend herschapen,
getransformeerd tot een nieuwe schepping,
nl. tot het liefderijk van Christus.
Dit is de blijde boodschap.
Dit is het hoopvol perspectief, de diepere waarheid over onze wereld,
volgens het evangelie.

Het is met veel nadruk dat de evangelist Lucas
ons wil duidelijk maken dat die bevrijdende komst van de Liefde
niet zàl gebeuren in een verre toekomst,
maar vandààg, nù, elke dag gebeurt.
Binnen onze, inderdaad verwarde wereld,
is het Rijk van de liefde, vrede en gerechtigheid
nu reeds aan het groeien.
En gelovigen die dat reeds zien, worden dan ook uitgenodigd
om als eersten, ondanks de heersende verwarring,
mee te werken aan de stichting van dat Rijk Gods.

"Wees dus waakzaam!" betekent dan ook zoveel als:
"Wees niet angstig voor de schrikwekkende dingen van de toekomst,
maar concentreer vooral uw aandacht en energie
op het goede dat nu reeds aan het gebeuren is.
Het komt erop aan, te midden van de huidige verwarring,
nu reeds de tekenen van bevrijding, vrede en gerechtigheid
te onderscheiden en mee te bevorderen!"
Dit is de kern van de boodschap van vandaag:
"Heb geen schrik voor vernietiging,
maar wees waakzaam voor nieuwe groei in de schepping,
waaraan je kunt meewerken!"

Inderdaad, het nieuwe is er al!
Maar, waarom zien wij het dan zo weinig?
Misschien omdat wij soms zo moeilijk durven verwachten
dat er nog iets nieuws mogelijk is
in die oude, vertrouwde wereld rondom ons
of in die verstarde gewoontes van ons eigen hart.
Maar het nieuwe is wel degelijk mogelijk!
Dat zullen wij over vier weken vieren, met Kerstmis.

Laten wij ondertussen kijken naar de natuur,
want die heeft ons ook in deze periode weer iets te leren.
Zijn de bomen, deze laatste weken, soms aan het doodgaan?
Zijn die kale herfstbomen het teken
dat de totale ondergang en vernietiging van de natuur op komst is?
Helemaal niet!
Dat kan misschien zo lijken,
maar dan alleen voor een oppervlakkige toeschouwer.
Wie met gelovige ogen kijkt, ziet veel meer.
Hij voelt aan dat die bladerloze bomen eigenlijk veel missen
en nu met groot verlangen uitzien naar de nieuwe lentescheuten,
die al aanwezig zijn, maar onzichtbaar nog, onder de schors.
De natuur is onderhuids al volop bezig
een nieuwe lente aan het voorbereiden.
Voorlopig echter, komt het erop aan te wachten,
dat wil zeggen actief te verlangen, met grote hoop in het hart.

Welnu dat gevoel van gemis
en dat verlangen naar het nieuwe leven,
dat is in deze Adventsperiode zeer heilzaam voor de bomen,
én voor de mensen.

Marc Gallant, trappist (Orval)

Blijf waakzaam! (2015)

De Advent is een tijd van verwachting. We verwachten de komst van de Heer, en wel op en driedubbel niveau. Met zijn geboorte is hij reeds gekomen, en op Kerstmis zullen wij er de herdenking van vieren. De Heer komt ook nu, op ieder ogenblik, en het belangrijkste voor ons is wel het ‘nu’ van zijn komst te beleven. De Heer zal ook komen op het einde der tijden om de geschiedenis van de mensheid af te sluiten. Het mag ons op eerste zicht verwonderen dat wij vandaag beginnen met het einde, en dat ons zondagsevangelie een perspectief opent over het einde van de wereld. Deze lezing wil ons echter van meet af aan het eindpunt voor ogen stellen waar de geschiedenis naartoe gaat en dat er zijn volle betekenis aan geeft.
Het Lucasevangelie zal onze gids zijn gedurende dit nieuwe liturgische jaar. Het brengt ons vandaag een tekst ontleend aan de rede van Jezus over het einde van de wereld, (in technische termen: “de eschatologische rede”). Die is in de stijl van de Joodse apocalyptische teksten, die we, met het boek Daniël, voor het eerst in de Bijbel vinden, tweehonderd jaar vòòr Christus. In deze apocalyptische teksten is het einde van de wereld een complex geval met natuurrampen, de verrijzenis van alle doden, het oordeel met de straf van de kwaden, de komst van een nieuwe wereld: het hemels Jeruzalem dat uit de hemel nederdaalt …
Marcus, Matteüs en Lucas plaatsen juist voor Jezus’ passie, een rede in deze apocalyptische stijl die we bij Jezus niet gewoon zijn. Omwille van de verwoesting van Jeruzalem die, dacht men, het einde van de wereld betekende, leefden hun gemeenschappen in een psychose van het einde van de wereld, en die stijl kwam daar goed over. Marcus en Matteüs kleurden die rede in met spectaculaire apocalyptische natuurrampen.
Van zijn kant had Lucas reeds wat afstand genomen van de speculaties over het einde van de tijden met deze woorden van de Heer: “Het koninkrijk van God komt niet op een spectaculaire wijze. Je kunt niet zeggen: “Kijk hier is het !” of: “Daar is het !” Ziet u, het koninkrijk van God ligt binnen in u” (Lucas 17, 20-21). Lucas zal vooral steunen op de nodige waakzaamheid (Lucas 21, 36). Hij blijft daarbij dichter bij Jezus’ denken dat het niet heeft voor apocalyptiek. Die is trouwens totaal afwezig in het Johannesevangelie. Het drama van de eindtijd is in de eerste plaats een menselijk drama: voor ieder van ons komt het einde van de wereld met onze dood.
Zo Lucas de angst noteert waarin de mensheid door deze gebeurtenissen geworpen wordt (Lucas 21, 26), dan is het om daar onmiddellijk aan toe te voegen dat Jezus’ getrouwen echter niets te vrezen hebben, want die rampen drukken de overwinning uit van hun Heer op het kwaad, en betekenen dus hun “bevrijding” (Lucas 21, 28: Grieks: apolutrôsis). We vinden dat woord ‘bevrijding’ niet terug in de andere evangeliën. Lucas ontleent het zonder twijfel aan Paulus, die hij op zijn reizen vergezeld heeft. Deze gebruikt het dikwijls om Jezus’ heilswerk uit te drukken (Romeinen 3, 24) en de vruchten van heiligheid (1 Korintiërs 1, 30) en vergeving der zonden (Kolossenzen 1, 14; Efeziërs 1, 7) die er voor ons uit voortvloeien. Voor Paulus gaat die bevrijding samen met de verrijzenis van ons lichaam (Romeinen 8, 23). Lucas denkt hier aan die ultieme gave die onze hoop een vaste basis geeft. Wij mogen dus met vreugde de tekenen onthalen van de komst van onze Heer: ze kondigen onze definitieve bevrijding aan van alle kwaad.
Een heel ander perspectief opent zich met de slotverzen (Lucas 21, 34-36). Hier wordt de komst van de Heer niet meer aangekondigd door tekenen, maar ze is er plots en onvoorzien, zoals in de parabels over de waakzaamheid (Lucas 12, 35-46 ; cf. Lucas 21, 36). Jezus heeft beide voorstellingen gebruikt, want hij was niet bezorgd letterlijk de toekomst te beschrijven, maar wel zijn leerlingen uit te nodigen tot een durende waakzaamheid. Dat zij zich vooral hoeden voor de grove bekoringen van losbandigheid en dronkenschap (vgl. Lucas 12, 45 ; 1 Tessalonicenzen 5, 6-7 ; Romeinen 13, 13), om nog niet te spreken over de aardse bekommernissen die de mens afleiden van het enig noodzakelijke. Ze moeten paraat staan want “die dag” zal plots alle mensen overvallen (vgl. 1 Tessalonicenzen 5,3). Ook hier mogen we denken aan onze dood.

Het evangelie van de komst van de Mensenzoon past bijzonder goed bij deze eerste adventszondag. Natuurlijk, de komst van Jezus is er reeds geweest in de armoede en de vreugde van Betlehem. De Heer is ons reeds de Goede Boodschap komen brengen, we zijn reeds in zijn Kerk. Als we echter zijn eerste komst in de schamelheid van de kerststal gedenken, dan is het om ons vandaag op weg te begeven naar de uiteindelijke komst van de Heer in glorie, die ons bij onze dood zal geopenbaard worden. Ieder mens is, de hele geschiedenis door, geroepen tot waakzaamheid. We hebben met ons geloof reeds een optie genomen in die zin. Wij weten echter maar al te goed dat er in ons nog duistere zones zijn van ongeloof. Vandaag nodigt het evangelie ons uit die zones te reduceren: Keert u tot de Heer die komt, weest waakzaam, en ge zult paraat staan om Hem te onthalen en zijn Rijk binnen te gaan”.