Lucas 21, 25-28.34-36: Wees waakzaam

Matteüs 24, 37-44 // Marcus 13, 33-37 // Lucas 21, 25-28.34-36

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1664)

Jezus vertelt:
‘Er zullen vreemde dingen gebeuren met de zon, de maan en de sterren. Alle planeten zullen heen en weer schudden. Overal op aarde zullen mensen in paniek raken door de zee, die buldert met zijn hoge golven. Mensen zullen sterven van angst. Zo bang zijn ze voor wat er met de wereld gaat gebeuren. Dan komt de Mensenzoon. Iedereen zal hem zien komen op de wolken. Hij komt als een machtige en schitterende koning. Wees vol goede moed en vertrouwen als die dingen gebeuren. Want dan is het moment van jullie bevrijding dichtbij.’ (…)

Daarna zei Jezus: ‘Let heel goed op! Op een dag komt de Mensenzoon, plotseling zal hij op aarde zijn. Overal zullen de mensen verrast worden. Zorg dat je daarop voorbereid bent. Laat je niet afleiden door feesten of drank, en ook niet door dagelijkse problemen. Laat je niet verrassen als de Mensenzoon plotseling komt. Let heel goed op en blijf steeds bidden. Vraag God om kracht, zodat jullie kunnen ontsnappen aan alle vreselijke dingen die gaan gebeuren. Vraag om kracht, zodat jullie vol vertrouwen voor de Mensenzoon kunnen staan.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Op een dag zei Jezus tegen zijn leerlingen:

‘Er zullen tekenen zijn
aan de zon, de maan en de sterren.
Op aarde zullen de mensen in paniek raken.
Ze zullen radeloos zijn
door de golven van de bulderende zee.
Ze zullen sterven van schrik
en zich vol spanning afvragen:
‘Wat gaat er met de wereld gebeuren?’
want de hemelse machten zullen verward zijn.
Dan zullen ze de Mensenzoon
zien komen op een wolk.
als een machtig heerser.
Als dat gebeurt, sta dan op, recht en fier,
want je verlossing is nabij. (…)

Zorg ervoor dat je niet versuft bent door drank
of door de zorgen van het leven.
Zorg ervoor dat je niet verrast wordt door die dag,
want die komt er voor iedereen over de hele wereld.
Daarom, blijf altijd waakzaam en bid om kracht
om dit te kunnen overleven
en recht te staan voor de Mensenzoon.’

Stilstaan bij...

Tekenen
De beschrijving van tekenen aan de hemel en op de aarde doet denken aan teksten in het Oude Testament over het komen van de 'dag van God' die gepaard gaat met opmerkelijke natuurverschijnselen. Hoe verschrikkelijk deze tekenen ook zijn, men kan ze zien als de geboorteweeën van een nieuwe toekomst.

Mensenzoon
Dit is de Hebreeuwse naam voor de Messias. Die naam gebruikte Jezus vaak om over zichzelf te spreken. Op zich betekent ‘mensenzoon’: ‘mens’. Maar in het boek Daniël wordt over de mensenzoon gesproken als over een koning die zorgt voor vrede en de mensen komt oordelen.

Wolk
In deze tekst wordt over een wolk gesproken als een soort voertuig dat de verbinding maakt tussen hemel en aarde.

Waakzaam
‘Waakzaam zijn’ betekent dat men alert uitkijkt naar de bevrijdende komst van God: intussen doet men alles om die komst mogelijk te maken en te doen slagen.

Stand houden / recht staan
In ‘stand’ herken je het woord ‘staan’, een typische houding van de eerste christenen bij het bidden. Tot in de Middeleeuwen stonden er geen stoelen in de kerken en woonde men de vieringen rechtopstaand bij. Zoals orthodoxe christenen nog steeds doen.
‘Stand houden’, ‘recht staan’ zijn vormen van actieve waakzaamheid: men staat klaar om in actie te schieten.

Bij de tekst

Liturgie

Christenen hopen, dromen, wachten en kijken uit naar het licht dat zal komen in de letterlijke en figuurlijke ‘duisternis’.
De liturgie staat tijdens de advent vooral stil bij die verwachting. De advent herbeleeft niet alleen de verwachting van de komst van de Messias in de geschiedenis, maar kijkt ook uit naar zijn terugkomst in de toekomst op het einde der tijden èn zijn komst nu, in het hart en het bestaan van elke gelovige.

In de liturgie wordt het stuk over de vijgenboom uit de Bijbeltekst weggelaten. Zo bekomt men een tekst die in drie grote delen is opgebouwd:
. Tekenen die vernietigend zijn
. Komst van de Mensenzoon
. Oproep tot alertheid.

Suggesties

Kleine kinderen

TIP

Het evangelie op deze eerste zondag van de advent is niet zo toegankelijk voor kleine kinderen. Met hen kun je beter stilstaan bij wat een adventskrans is. Klik hier voor suggesties.

Grote kinderen

KENNISMAKING MET EEN NIEUW WOORD

Waakzaam / Waakzaamheid

Vertel dat Jezus in het evangelie van vandaag vraagt om waakzaam te zijn. Het woord ‘waakzaam’ kennen de kinderen wellicht niet, maar wellicht wel het woord ‘waken’.
De kinderen maken een zin waarin dat woord voorkomt?

. Vertel over mensen die waken bij iemand die heel erg ziek is. En over mensen die in een familie onder elkaar afspreken dat er steeds iemand bij de zieke blijft waken.
. Vertel ook over mensen die soms bij hun woning een plaatje aanbrengen met de foto van een hond, waarbij de woorden staan: ‘Hier waak ik.’
. Of vertel over mensen die een gebouw bewaken (security; militairen; politie)

Kom samen met de kinderen tot de vaststelling dat iemand die waakzaam is, iemand is bij wie alle zintuigen erg gespannen zijn zodat ze bij het minste wat ze horen of zien, gepast reageren (doen / handelen; spreken / zeggen).

Als mensen vernemen dat Jezus komt, hoe kunnen ze dan daarop het best reageren?

VERDIEPEN

Wachten

Mensen kunnen op verschillende manier wachten:
- passief gelaten, zoals op een bus, een trein.
- actief, zoals voor een feest

De kinderen geven voorbeelden van passief wachten op Kerstmis en van actief wachten op Kerstmis.

Wachten op

Zorg ervoor dat de ruimte waarin je dit gesprek voert niet verlicht is.
- Stel je nu eens voor dat de zon niet meer zou schijnen. Alles is donker van 's morgens tot 's avonds. Hoe zou dat aanvoelen?

Heel wat mensen voelen zich dan verdrietig, eenzaam, arm, ziek, opgesloten of verlaten en alleen.
Ze zoeken zoals iedereen een beetje geluk.
De eerste zondag van de advent staat stil bij dit wachten naar wat geluk, warmte, vriendschap en vreugde.
God wil geluk voor iedereen. Bij Hem zijn al die mensen thuis.

De kinderen brengen een slogan aan op een flap: 'Wachten op vrede, geluk, warmte, vriendschap'.
Bij de woorden hoort een tekening: vrede: duif - geluk: bloem - warmte: zon - vriendschap: hart.

EXTRA

Bij deze eerste zondag van de advent kun je met de kinderen ook stilstaan bij de advent. Klik hier voor suggesties.

Jongeren

KENNISMAKEN MET DE TEKST UIT DE BIJBEL

Een eigen manier van spreken in de Bijbel

De sfeer in het begin van deze evangelietekst, kennen jongeren van sciencefictionfilms. Ze maken in die tekst kennis met een eigen manier van spreken, waarbij de op hol geslagen natuur het decor wordt voor het terugkomen van de Mensenzoon.
Middenin al dat beangstigend natuurgeweld en de machtige verschijning van de Mensenzoon, moeten mensen recht staan, het hoofd omhoog houden en stand houden.
Hoe dit kan, wordt ook gezegd: ze moeten alert zijn, waakzaam zijn!

SPREKEN MET BEELDEN

Stilstaan bij twee foto's

Bespreek eerst deze foto.

- Wat zie je?
(huis, bomen, meer / rivier, weg, vrouw, rugzak, drinkbeker, stapschoenen)
- Wat zou die vrouw doen? Wat zou ze denken?
- Welk van de volgende woorden past volgens jou het best bij deze foto? En waarom is dat?
UITKIJKEN, RUSTEN, WACHTEN, VERVELEN, ZITTEN

Bespreek dan deze foto.

- Wat zie je?
(speelveld, man)
- Wat zou die man doen? Wat zou hij denken?
- Welk van de volgende woorden past volgens jou het best bij deze foto? En waarom is dat?
UITKIJKEN, RUSTEN, WACHTEN, VERVELEN, ZITTEN

Kom in groep bijeen en vertel elkaar wat je bij deze foto's door het hoofd ging. Maak hierbij gebruik van de bovenstaande vragen.
- Welk woord kan voor de twee foto's gebruikt worden? (eventueel: UITKIJKEN en WACHTEN)
Vergelijk de houding van deze twee mensen.
- Welk soort uitkijken / wachten toont de vrouw? (eerder passief: bij de pakken - rugzak- zitten en afwachten)
- En de man? (actief: al zijn spieren en al zijn zintuigen zijn gespannen op de bal die er zal komen. Hij is er klaar voor; hij zal die zo goed mogelijk opvangen.)

Het uitkijken naar de komst van Jezus zou een actief wachten moeten zijn: alert zijn om in je omgeving actief mee te werken aan alles wat helpt om de droom van God te realiseren.

BIDDEN

Heer,
schud ons wakker.
zodat we weer luisteren
naar het gefluister van uw Geest.

We willen ons engageren
waar leven kapot wordt gemaakt,
liefde met de voeten getreden,
hoop bedreigd, mensen veracht …

Zo willen wij Uw komst voorbereiden.
Dan kan uw rijk komen,
Een rijk waar liefde het laatste woord heeft.

Overwegingen

Frans Mistiaen, s.j.

Geen schrik voor totale vernietiging, maar waakzaamheid voor nieuwe groei!

Het is niet moeilijk te zien
dat onze wereld vandaag uiterlijk in de grootste verwarring verkeert.
Orkanen en aardbevingen, oorlogen en aanslagen
zijn duidelijke tekens dat de "hemelse heerscharen" ook vandaag
in alle geweld losbarsten.
Ook nu verkeren vele mensen in grote angst.

Gelovigen echter - en dit is veel moeilijker -
zien nu juist meer dan alleen maar uiterlijke chaos en verwarring.
Zij erkennen een evolutie, een lijn,
een richting, een hoopvol perspectief.
Zij erkennen dat onze wereld, doorheen chaos en verwarring,
groeit naar ware bevrijding.
Dat is Gods uiteindelijke diepe bedoeling, die in onze wereld steekt.
En die beginnen wij, gelovigen, nu reeds te zien.
"Wanneer zich dit alles begint te voltrekken;
hef dan uw hoofden omhoog, want uw verlossing is nabij!"
Pessimisten en defaitisten beweren wellicht
dat onze wereld op weg is naar een totale vernietiging.
Maar christenen geloven
dat de schrikwekkende dingen van dit ogenblik
een doorgangsfase zijn naar iets nieuws:
de uiteindelijke overwinning van de Mensenzoon
en Zijn Rijk van liefde, vrede en gerechtigheid.
Neen, onze wereld wordt niet totaal vernietigd,
maar zij wordt voortdurend herschapen,
getransformeerd tot een nieuwe schepping,
nl. tot het liefderijk van Christus.
Dit is de blijde boodschap.
Dit is het hoopvol perspectief, de diepere waarheid over onze wereld,
volgens het evangelie.

Het is met veel nadruk dat de evangelist Lucas
ons wil duidelijk maken dat die bevrijdende komst van de Liefde
niet zàl gebeuren in een verre toekomst,
maar vandààg, nù, elke dag gebeurt.
Binnen onze, inderdaad verwarde wereld,
is het Rijk van de liefde, vrede en gerechtigheid
nu reeds aan het groeien.
En gelovigen die dat reeds zien, worden dan ook uitgenodigd
om als eersten, ondanks de heersende verwarring,
mee te werken aan de stichting van dat Rijk Gods.

"Wees dus waakzaam!" betekent dan ook zoveel als:
"Wees niet angstig voor de schrikwekkende dingen van de toekomst,
maar concentreer vooral uw aandacht en energie
op het goede dat nu reeds aan het gebeuren is.
Het komt erop aan, te midden van de huidige verwarring,
nu reeds de tekenen van bevrijding, vrede en gerechtigheid
te onderscheiden en mee te bevorderen!"
Dit is de kern van de boodschap van vandaag:
"Heb geen schrik voor vernietiging,
maar wees waakzaam voor nieuwe groei in de schepping,
waaraan je kunt meewerken!"

Inderdaad, het nieuwe is er al!
Maar, waarom zien wij het dan zo weinig?
Misschien omdat wij soms zo moeilijk durven verwachten
dat er nog iets nieuws mogelijk is
in die oude, vertrouwde wereld rondom ons
of in die verstarde gewoontes van ons eigen hart.
Maar het nieuwe is wel degelijk mogelijk!
Dat zullen wij over vier weken vieren, met Kerstmis.

Laten wij ondertussen kijken naar de natuur,
want die heeft ons ook in deze periode weer iets te leren.
Zijn de bomen, deze laatste weken, soms aan het doodgaan?
Zijn die kale herfstbomen het teken
dat de totale ondergang en vernietiging van de natuur op komst is?
Helemaal niet!
Dat kan misschien zo lijken,
maar dan alleen voor een oppervlakkige toeschouwer.
Wie met gelovige ogen kijkt, ziet veel meer.
Hij voelt aan dat die bladerloze bomen eigenlijk veel missen
en nu met groot verlangen uitzien naar de nieuwe lentescheuten,
die al aanwezig zijn, maar onzichtbaar nog, onder de schors.
De natuur is onderhuids al volop bezig
een nieuwe lente aan het voorbereiden.
Voorlopig echter, komt het erop aan te wachten,
dat wil zeggen actief te verlangen, met grote hoop in het hart.

Welnu dat gevoel van gemis
en dat verlangen naar het nieuwe leven,
dat is in deze Adventsperiode zeer heilzaam voor de bomen,
én voor de mensen.

Marc Gallant, trappist (Orval)

Blijf waakzaam! (2015)

De Advent is een tijd van verwachting. We verwachten de komst van de Heer, en wel op drie niveaus. Met zijn geboorte is hij reeds gekomen. Op Kerstmis zullen we er de herdenking van vieren. De Heer komt ook nu, op ieder ogenblik, en het belangrijkste voor ons is wel het ‘nu’ van zijn komst te beleven. De Heer zal ook komen op het einde der tijden om de geschiedenis van de mensheid af te sluiten. Het mag ons op het eerste gezicht verwonderen dat we vandaag beginnen met het einde, en dat ons zondagsevangelie een perspectief opent over het einde van de wereld. Die lezing wil ons van meet af aan het eindpunt voor ogen stellen waar de geschiedenis naartoe gaat en dat er zijn volle betekenis aan geeft.

Het Lucasevangelie wordt onze gids gedurende dit nieuwe liturgische jaar. Het brengt ons vandaag een tekst ontleend aan de rede van Jezus over het einde van de wereld, (in technische termen: ‘de eschatologische rede’). Die is in de stijl van de Joodse apocalyptische teksten, die we, met het boek Daniël, voor het eerst in de Bijbel vinden, tweehonderd jaar vòòr Christus. In die apocalyptische teksten is het einde van de wereld een complex geval met natuurrampen, de verrijzenis van alle doden, het oordeel met de straf van de kwaden, de komst van een nieuwe wereld: het hemels Jeruzalem dat uit de hemel nederdaalt …

Marcus, Matteüs en Lucas plaatsen juist voor Jezus’ lijden en dood, een rede in deze apocalyptische stijl die we bij Jezus niet gewoon zijn. Omwille van de verwoesting van Jeruzalem die, dacht men, het einde van de wereld betekende, leefden hun gemeenschappen in een psychose van het einde van de wereld, en die stijl kwam daar goed over. Marcus en Matteüs kleurden die rede in met spectaculaire apocalyptische natuurrampen. Maar Lucas nam reeds wat afstand van de speculaties over het einde van de tijden met deze woorden: ‘Het rijk van God komt niet op een spectaculaire wijze. Je kunt niet zeggen: “Kijk hier is het!” of: “Daar is het!” Ziet u, het rijk van God ligt binnen in u” (Lucas 17, 20-21). Lucas steunt vooral op de nodige waakzaamheid (Lucas 21, 36). Zo blijft hij dichter bij het denken van Jezus die het niet heeft voor apocalyptiek. Die is trouwens totaal afwezig in het evangelie volgens Johannes.

Als Lucas de angst noteert waarin de mensheid komt te staan door deze gebeurtenissen (Lucas 21, 26), voegt Hij daar onmiddellijk aan toe dat Jezus’ getrouwen niets te vrezen hebben, want die rampen drukken de overwinning uit van hun Heer op het kwaad, en betekenen dus hun ‘bevrijding’ (Lucas 21, 28). We vinden dat woord ‘bevrijding’ niet terug in de andere evangelies. Lucas ontleent het zonder twijfel aan Paulus, die hij op zijn reizen vergezelde. Die gebruikt het dikwijls om Jezus’ heilswerk uit te drukken (Romeinen 3, 24) en de vruchten van heiligheid (1 Korintiërs 1, 30) en vergeving der zonden (Kolossenzen 1, 14; Efeziërs 1, 7) die er voor ons uit voortvloeien. Voor Paulus gaat die bevrijding samen met de verrijzenis van ons lichaam (Romeinen 8, 23). Lucas denkt hier aan die ultieme gave die onze hoop een vaste basis geeft. We mogen dus met vreugde de tekenen onthalen van de komst van onze Heer: ze kondigen onze definitieve bevrijding aan van alle kwaad.

Een heel ander perspectief opent zich met de slotverzen (Lucas 21, 34-36). Hier wordt de komst van de Heer niet meer aangekondigd door tekenen, maar is ze er plots en onvoorzien, zoals in de parabels over de waakzaamheid (Lucas 12, 35-46 ; vgl. Lucas 21, 36). Jezus gebruikte de twee voorstellingen, want hij wilde niet letterlijk de toekomst beschrijven, maar wel zijn leerlingen uitnodigen tot een durende waakzaamheid. Ze moeten zich hoeden voor de grove bekoringen van losbandigheid en dronkenschap (vgl. Lucas 12, 45 ; 1 Tessalonicenzen 5, 6-7 ; Romeinen 13, 13), om nog niet te spreken over de aardse bekommernissen die de mens afleiden van het noodzakelijke. Ze moeten paraat staan want ‘die dag’ zal plotseling alle mensen overvallen (vgl. 1 Tessalonicenzen 5,3).