2 Makkabeeën 6, 18-31: De dood van Eleazar

De tekst

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Eleazar, een van de belangrijkste schriftgeleerden,
was een oude man met een indrukwekkende verschijning.
Men dwong hem om varkensvlees te eten.
Maar omdat hij een eervolle dood verkoos boven een onrein leven,
ging hij vrijwillig naar het schavot.
Zo toonde hij dat men moedig moet navolgen,
door voedsel te weigeren, zelfs als het eigen leven op het spel staat.
Zij die de leiding hadden bij dat afschuwelijke offermaal,
namen Eleazar, een oude bekende van hen, apart
en spoorden hem aan vlees te halen dat hij wel mocht eten.
Hij zou het zelf mogen klaarmaken.
Hij moest alleen maar doen alsof hij at
van het offervlees dat de koning voorschreef.
Als hij dat zou doen, zou hij niet gedood worden,
maar vriendelijk behandeld worden op basis van hun oude vriendschap.
Maar Eleazar nam een edel besluit, dat paste bij zijn hoge leeftijd
en zijn eerbiedwaardige grijze haren én in de lijn lag
van het voorbeeldig leven dat hij leidde vanaf zijn jeugd.
Zijn besluit was vooral in overeenstemming
met de heilige wet, die God zelf had gegeven.
Zonder enige aarzeling verklaarde hij dat men hem maar moest doden.
‘Want’, zei hij, ‘het zou onwaardig zijn te doen alsof op mijn leeftijd.
Veel jongeren zouden dan geloven dat de negentigjarige Eleazar
de zeden van de heidenen had aangenomen.
En door die huichelarij, die mijn leven een klein beetje kon verlengen,
zouden ze op een dwaalspoor gebracht worden.
Omdat ik voor die dwaling verantwoordelijk zou zijn,
zou ik scha en schande brengen over mijn oude dag.
En al kan ik dan een bestraffing door de mensen ontlopen,
nooit, niet levend en niet dood,
ontkom ik aan de hand van de Almachtige.
Daarom kies ik ervoor om nu moedig van dit leven afscheid te nemen. Zo toon ik me mijn leeftijd waardig
en laat ik de jongeren een edel voorbeeld na
van hoe men vrijwillig en fier kan sterven
voor de eerbiedwaardige en heilige wet.'
Na die woorden ging hij naar het schavot.
Zij die hem zojuist nog welwillend gezind waren,
voerden hem nu vijandig naar de folterplaats,
omdat zijn woorden krankzinnig waren in hun ogen.
Voordat Eleazar onder de slagen bezweek, zuchtte hij:
'God weet in zijn heilige wijsheid, dat ik aan de dood kon ontkomen.
En al lijdt mijn lichaam gruwelijke pijn door de geseling,
mijn ziel voelt de vreugde omdat ik dit onderga uit eerbied voor God.'
Zo stierf hij. En zo gaf hij door zijn dood niet alleen aan de jongeren,
maar ook aan het grootste deel van het volk
een voorbeeld van edelmoedigheid en onvergetelijke deugd.

Stilstaan bij …

Varkensvlees
Voor joden is een varken een onrein dier. Wie een varken aanraakt of varkensvlees eet, wordt uitgesloten uit het volk van God (= zondaar).
Bovendien ging het hier om het vlees van een dier dat aan een afgod was geofferd.