2 Samuël 11, 1-17: David en Batseba

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 462-463)

Het was lente geworden, de tijd dat koningen oorlog voeren. David wilde de Ammonieten verslaan en hun stad Rabba veroveren. Hij stuurde zijn leger op weg, onder leiding van Joab. Maar David bleef zelf in Jeruzalem.

Op een dag had David ’s middags geslapen. Toen hij opstond, ging hij naar het dak van zijn paleis. Daar liep hij wat heen en weer. Toen hij naar beneden keek, zag hij een heel mooie vrouw. Ze nam net een bad, omdat ze pas ongesteld geweest was.
David vroeg wie de vrouw was. Zijn dienaren zeiden: ‘Dat is Batseba, de dochter van Eliam. Ze is getrouwd met de Hethiet Uria.’ David liet haar bij zich komen en hij sliep met haar. Daarna ging Batseba terug naar huis.

Korte tijd later merkte Batseba dat ze zwanger was. Dat liet ze aan David weten. Toen stuurde David aan Joab het volgende bericht: ‘Stuur Uria terug naar Jeruzalem.’ Dat deed Joab.
Toen Uria bij David kwam, vroeg David hoe het met Joab en het leger was. En hij wilde weten of de strijd goed ging. Daarna zei David: ‘Ga naar huis en rust uit bij je vrouw.’ Toen Uria het paleis uit ging, kreeg hij een cadeau mee van David.

Maar Uria ging niet naar huis. Hij bleef slapen bij de ingang van het paleis. Daar sliepen alle dienaren van David.
David hoorde dat Uria niet naar huis gegaan was, en hij vroeg: ‘Waarom ben je niet naar huis gegaan? Was je niet moe van de lange reis?’ Uria antwoordde: ‘De heilige kist van de Heer staat in een tent, en Joab en zijn soldaten slapen buiten. Dan kan ik toch niet naar huis gaan om te eten en te drinken? En om te slapen met mijn vrouw? Dat zou ik nooit doen, zo zeker als u leeft!’ Toen zei David: ‘Blijf ook vandaag nog hier. Morgen laat ik je teruggaan.’ Daarom bleef Uria die dag nog in Jeruzalem.
De volgende dag nodigde David hem uit voor een maaltijd. Hij zorgde ervoor dat Uria dronken werd. Maar weer ging Uria ’s avonds niet naar huis. Ook nu bleef hij slapen bij de ingang van het paleis, waar Davids dienaren sliepen.

De volgende ochtend schreef David een brief aan Joab. Hij gaf de brief mee aan Uria. In de brief stond: ‘Zet Uria op de plaats waar het hardst gevochten wordt. Zeg dan tegen de andere soldaten dat ze zich moeten terugtrekken. Dan zal Uria gewond raken en sterven.’
Toen Joab de stad aanviel, liet hij Uria vooraan vechten. Want Joab wist dat de Ammonieten daar hun beste soldaten hadden. De Ammonieten vielen Joab en zijn leger aan. Sommige soldaten van David werden gedood. Ook Uria werd gedood.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

In het begin van de lente,
toen koningen gewoonlijk ten strijde trokken,
stuurde David Joab met een leger uit om de Ammonieten te verslaan.
Hijzelf bleef in Jeruzalem achter.

Op een dag stond hij aan het eind van de middag op van zijn bed
en wandelde op het dakterras van het paleis.
Beneden zag hij een heel mooie vrouw die aan het baden was.
Hij liet uitzoeken wie ze was. Men zei:
‘Dat is Batseba, de dochter van Eliam, de vrouw van de Hethiet Uria.’
David liet haar bij zich komen en sliep met haar.
Daarna ging ze weer naar huis.

Toen Batseba een tijd later merkte dat ze zwanger was,
stuurde ze een bericht naar David.
Toen David dat las, vroeg hij aan Joab
om Uria naar hem toe te sturen.
Toen die bij David was, vroeg David:
‘Hoe gaat het met Joab? En met het leger en met de oorlog?
Na een tijd zei hij: ‘Ga naar huis en neem een bad.’
Toen Uria het paleis verliet, gaf de koning hem een geschenk.
Maar Uria ging niet naar huis.
Hij bleef slapen in het poortgebouw van het paleis, bij de soldaten.

Toen men aan David zei dat Uria niet naar huis was gegaan,
vroeg hij aan Uria: ‘Waarom ging je niet naar huis?
Je had toch een lange reis achter de rug.’
Uria zei: ‘De ark, Israël en Juda wonen in hutten,
en Joab en de soldaten van mijn heer slapen in de open lucht.
Dan kan ik toch niet naar mijn huis gaan
om daar te eten en te drinken en bij mijn vrouw te slapen!
Zowaar u leeft, dat doe ik niet.
Toen zei David tot Uria:
'Blijf ook vandaag nog hier, morgen laat ik je vertrekken.'
Zo bleef Uria een paar dagen in Jeruzalem.
De dag daarna nodigde David hem bij zich aan tafel.
David gaf hem zoveel wijn dat hij dronken werd.
Toch ging Uria ‘s avonds niet naar huis,
maar ging opnieuw slapen bij de soldaten.

De volgende morgen schreef David een brief aan Joab.
Hij gaf die mee met Uria. In de brief stond:
‘Zet Uria waar het meest wordt gevochten.
Geef hem geen rugdekking, zodat hij getroffen wordt en sneuvelt.’
Joab onderzocht waar de verdediging van de stad het sterkst was,
en stelde Uria daar op.
De verdedigers van de stad deden een uitval naar Joab.
Er vielen slachtoffers in het leger van David, ook Uria was daarbij.

Stilstaan bij …

Lente
De lente was een goed seizoen om ten strijde te trekken omdat dan de zware winterregens voorbij waren.

David
(= de geliefde of liefhebber)
Koning David had veel vrouwen. Voor een oosters koning was dat een teken van rijkdom. De Bijbel keurt dit noch goed noch af. Wat David wel verweten wordt is niet dat hij nog een vrouw wil, maar dat hij haar man benadeelt en hem zelfs laat doden.
Bijbelse rechtvaardigheid vraagt dat ieder aan zijn rechten kan komen.

Joab
(= ‘God is vader’)
Bekwaam en succesvol bevelhebber in het leger van koning David.

Ammonieten
De Ammonieten waren verwant met de Israëlieten, toch waren hun contacten zelden vriendschappelijk. Ze bewoonden het koninkrijk Ammon dat lag ten oosten van de Jordaan en ten noordoosten van de Dode Zee. De hoofdstad was Rabbat-Ammon, het huidige Amman.

Uria
(= JHWH is mijn licht)
Hij is een Hethiet en dus geen echte Israëliet. Toch blijkt hij een man uit één stuk te zijn. In groot contrast met David, de koning van het volk Israël.
Hiermee toont de schrijver aan dat een uitverkiezing door God geen garantie is voor een rechtvaardig leven.

Bij de tekst

Zonde

Zelfs koning David, een buitengewone koning, bleek tot zonde in staat. Hij maakte misbruik van zijn vrijheid en zijn macht ten koste van anderen. Daarin ligt de kern van elke zonde.

Suggestie

Jongeren

INLEVEN

#Me too

'Als Batseba vandaag had geleefd had ze getwitterd: #MeToo en zich daarmee aangesloten bij de bekende protestactie die begon in Hollywood.' (Paulien Couvée)

Lees het hele verhaal 2 Samuël 11. De Bijbel verdoezelt het niet.

- Wat zou Batseba kunnen getwitterd hebben?

Het standpunt van God hierbij is erg duidelijk: lees 2 Samuel 12, 1-15
- Hoe zou God kunnen gereageerd hebben op de tweet van Batseba?

Overweging

Paulien Couvée

David en Batseba

(Paulien Couvée in, Batseba, #MeToo en advent, "Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap", 6 december 2022)

"David is op het toppunt van zijn macht. Toch proef je meteen dat het niet goed gaat, dat hij het contact met zijn omgeving verliest. Hij blijft thuis terwijl zijn leger in gevecht is. Hij weet wie Batseba is en ván wie zij is. Maar hij neemt haar. Het laat dramatische sporen na in zijn leven en gezin. Net zo erg als het misbruik is Davids poging om het te verdoezelen. Als Batseba zwanger blijkt, probeert hij tot twee maal toe Uria over te halen bij zijn vrouw te slapen. Dat mislukt. Dan escaleert het kwaad. Uria wordt op bevel van David opgesteld op een kwetsbare plaats en sneuvelt. Moord. Je vraagt je af: ‘Waar is God in dit verhaal?’ Nou - daar eindigt het verhaal mee: ‘Het was kwaad in de ogen van God.’"