Jesaja 53, 10-11: De rechtvaardige dienaar
De tekst
’Bijbel in gewone taal’
(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1206)
Want de Heer wilde dat zijn dienaar zou lijden. Zijn dienaar moest gedood worden. Hij moest zijn leven geven om de schuld van de mensen te dragen.
Gods dienaar heeft de schuld van de mensen weggenomen. Daarom zal hij weer leven, en hij zal veel nakomelingen krijgen. Hij zal ervoor zorgen dat Gods plannen uitgevoerd worden. Als zijn lijden voorbij is, zal hij weer leven in het licht. En hij zal begrijpen wat God voor de mensen gedaan heeft.
De Heer zegt: ‘Mijn dienaar heeft de schuld van veel mensen gedragen. Daarom zal ik hem veel macht geven. Hij zal net zo machtig zijn als de machtigste koningen van de wereld.
Alle mensen zullen zien dat mijn dienaar een goed mens is. Ze dachten dat hij een misdadiger was. Maar mijn dienaar wilde sterven voor de mensen. Hij heeft de schuld van veel mensen gedragen. En hij heeft vergeving gevraagd voor misdadigers.’
(Jesaja 53, 10-12)
Dichter bij de tijd
(Bewerking: C. Leterme)
God wilde zijn dienaar ziek maken en breken.
Hij offerde zijn leven voor hun schuld
om zijn nakomelingen te zien en lang te blijven leven.
Door hem slaagde God in wat Hij voor ogen had.
Na zijn lijden zal hij leven in het licht en begrijpen.
Mijn rechtvaardige dienaar zal velen recht geven
omdat hij hun fouten op zich nam.
Stilstaan bij …
Dienaar
Een dienaar is iemand die ondergeschikt is aan iemand: een slaaf aan zijn meester, een onderdaan aan zijn koning ... In een religieuze context is een dienaar iemand die zich overgeeft aan God, of iemand met wie God en bijzondere relatie heeft.
Nakomelingen
Het zou kunnen dat de schrijver van deze tekst dacht aan een mogelijke verrijzenis, maar zeker is dat niet.
Bij de tekst
Liederen over de dienaar van Jahwe
Verspreid over het boek Jesaja staan er vier liederen over de ‘Dienaar van JHWH’. (Ebed JHWH-liederen)
| Referentie | Lied | Inhoud |
| Jesaja 42, 1-4 | eerste lied | De taak van de Dienaar bestaat erin rechtvaardigheid op aarde te realiseren. |
| Jesaja 49, 1-6 | tweede lied | De Dienaar moet de terugkeer van de joden in ballingschap realiseren en een licht voor alle volkeren zijn. |
| Jesaja 50, 4-9 | derde lied | De Dienaar mag de woorden van God uitspreken, omdat hij naar God luisterde. Niettegenstaande de vele moeilijkheden die hij zal ondervinden, blijft hij trouw aan God die hem helpt. |
| Jesaja 52, 13-53, 12 | vierde lied | Hierin wordt de rol van de Dienaar verder uitgewerkt. |
In de eerste teksten lijkt die dienaar samen te vallen met Jakob / Israël, maar geleidelijk verschillen die dienaar en Israël steeds meer van elkaar en wordt hij een anonieme figuur: iemand die toont wat gehoorzaamheid aan God betekent, een trouw die hem tot zijn dood brengt.
De eerste christenen lazen die liederen als het levensprogramma van Jezus Christus. Met Hem begon een nieuwe tijd, waarin recht en gerechtigheid zegevieren. Tegelijk zagen ze die teksten als richtingwijzer voor hun eigen levensweg.
Jezus Christus en de 'lijdende dienaar'
In het Nieuwe Testament (Evangelies – brieven) werden de teksten over de dienaar van Jahwe toegepast op Jezus. Zo werd aangetoond dat Jezus past in de traditie van het Oude Testament.
Het boek Handelingen over de 'lijdende dienaar'
In Handelingen 8, 26-35 leest een schatbewaarder uit Ethiopië (het hoofd van de schatkamer van de koningin) in het boek Jesaja de verzen die in deze tekst staan. Omdat hij niet begrijpt wie er met de dienaar van God bedoeld wordt, legt de apostel Filippus, die hem hoorde voorlezen, hem uit dat deze tekst over Jezus gaat: Hij leed om onze zonden weg te kunnen nemen.
Veel christenen begrijpen deze profetie in Jesaja 53 nog steeds op die manier.
Overweging
Agnes Lameire
Veel vragen…
‘De HEER wilde hem breken, Hij maakte hem ziek.’
Ligt God aan de grondslag van het onrechtmatige leed dat de dienaar wordt aangedaan?
Of aanvaardt deze het lijden uit vrije wil?
‘Hij offerde zijn leven voor hun schuld, om zijn nageslacht te zien en lang te leven.’
Is het God die zijn dienaar opoffert?
Is het de dienaar die zichzelf als offer aanbiedt?
Bestaat er in de geschiedenis van Israël iemand die aan de figuur van de dienaar beantwoordt?
Aan Joodse zijde wordt de tekst veelal in collectieve zin geduid. Het lijden van Israël wordt in zijn geheel op de rug van ‘de lijdende dienaar’ geschreven. Van christelijke kant wordt naar één persoon verwezen en als profetie toegepast op Jezus Christus.