Matteüs 5, 1-12a: Zaligsprekingen

Matteüs 5, 1-12a // - // Lucas 6, 17.20-26

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1526)

Toen Jezus al die mensen zag, ging hij een berg op. Daar ging hij zitten. Zijn leerlingen kwamen bij hem. Jezus begon zijn leerlingen uitleg te geven over de nieuwe wereld. Hij zei:
‘Het echte geluk is voor mensen die weten dat ze God nodig hebben. Want voor hen is Gods nieuwe wereld.
Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Want God zal hen troosten.
Het echte geluk is voor mensen die vriendelijk zijn. Want aan hen zal God de aarde geven.
Het echte geluk is voor mensen die doen wat God wil, en die dat het allerbelangrijkste vinden. Want God zal hun moeite belonen.
Het echte geluk is voor mensen die goed zijn voor anderen. Want God zal goed zijn voor hen.
Het echte geluk is voor mensen die eerlijk zijn. Want zij zullen God zien.
Het echte geluk is voor mensen die vrede sluiten. Want zij zullen kinderen van God genoemd worden.
Het echte geluk is voor mensen die lijden omdat ze doen wat God wil. Want voor hen is Gods nieuwe wereld.
Het echte geluk is voor jullie. Jullie zullen het moeilijk hebben omdat je bij mij hoort. Misschien schelden de mensen je uit, of willen ze je gevangennemen. Misschien vertellen ze allerlei leugens over je. Als dat gebeurt, moet je blij zijn en vrolijk. Want jullie krijgen een grote beloning in de hemel.

Wat een geluk …

(bron onbekend)

Wat een geluk
dat men niet vastgeroest zit
aan zijn bezit.

Wat een geluk
wanneer men niet oppervlakkig leeft
maar dieper durft graven.

Wat een geluk
als men kan meeleven
en de anderen de moeite waard vindt.

Wat een geluk
als men een goed mens is
en bereid is vergeving te geven én te ontvangen.

Wat een geluk
wanneer je hart eenvoudig is
en je jezelf niet anders voordoet dan je bent.

Wat een geluk
als men vrede brengt
daar waar het mogelijk is.

Wat een geluk
wanneer men - ondanks pijn en moeite -
voor zijn overtuiging durft uit te komen.

Ja wat een geluk
zo'n mensen zijn een zaligheid.
Zij lijken op Jezus van Nazaret.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Toen Jezus de vele mensen zag, ging Hij de berg op.
Toen Hij ging zitten, kwamen zijn leerlingen bij Hem.
Hij nam het woord en zei:
‘Gelukkig zijn jullie als jullie niets te verliezen hebben,
want dan horen jullie thuis bij God.
Gelukkig zijn jullie als jullie verdrietig zijn,
want jullie zullen getroost worden.
Gelukkig zijn jullie als jullie zacht en moedig zijn,
want jullie zullen de aarde bezitten.
Gelukkig zijn jullie als jullie verlangen dat alles goed wordt,
want jullie zullen dat overvloedig zien gebeuren.
Gelukkig zijn jullie als jullie mild zijn,
want jullie zullen zelf mild behandeld worden.
Gelukkig zijn jullie als jullie een zuiver hart hebben,
want jullie zullen God zien.
Gelukkig zijn jullie als jullie vrede brengen,
want God zal jullie zijn kinderen noemen.
Gelukkig zijn jullie als men jullie nawijst
omdat jullie zo goed mogelijk willen leven
want dan horen jullie thuis bij God.
Gelukkig zijn jullie als jullie omwille van Mij
uitgelachen en vervolgd worden.
Wees blij en juich,
want God zal jullie een rijke beloning geven.

Stilstaan bij ...

Berg
Palestina is een bergachtig land. Alleen een strook langs de Middellandse zee en de vallei van de Jordaan zijn vlak.
Heel wat belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Jezus spelen zich af op een berg. Net als veel belangrijke momenten uit de geschiedenis van zijn volk.
Een berg was voor hen een plaats waar men God kon ontmoeten. Daarom lees je in de Bijbel dat God aan Mozes de tien woorden gaf op de berg Sinaï. En schrijft Matteüs dat Jezus een berg opging om zijn leerlingen toe te spreken en te zeggen hoe ze gelukkig konden leven.
Zo stelt Matteüs Jezus voor als Iemand zoals Mozes en vergelijkt hij het belang van de verzameling uitspraken van Jezus voor de christenen met het belang van de tien woorden voor de joden.
Nu nog zie je in bergachtige streken op heel wat bergtoppen een kruis of een kerk. Want bovenop een berg voelen de mensen zich dichter bij God.

Zalig / gelukkig
Of ook: proficiat of geluk-gewenst...

Armen van geest/ wie niets te verliezen heeft
Het woord voor ‘arm’ dat in het evangelie staat, betekent: iemand die niet de macht of het vermogen heeft om voor zichzelf op te komen en afhankelijk is van mensen met macht en rijkdom.
Een arme van geest’ is iemand die beseft dat hij niet de schepper en beschermer van zijn eigen leven is, maar dat hij het ontvangt als geschenk van God.
Merk op dat 'armoede' op zich geen ideaal is, anders zouden christenen zich niet zo inzetten om het lot van armen te verbeteren.

Rijk der hemelen
(= Rijk van God)
Joden spreken uit eerbied de naam van ‘God’ niet uit, en vervangen ‘God’ door een woord dat naar Hem kan verwijzen (Bijvoorbeeld: hemel, engel...) Zijn Rijk heeft te maken met een levensstijl waarbij men ruimte geeft aan zijn woord. Het heeft niets te maken met het materiële noch met succes, of met werelds machtsvertoon. Op dit punt botste Jezus op onbegrip en verzet bij zijn leerlingen en bij de mensen. Want die dachten dat bij de komst van het Rijk van God de Romeinse bezetter verdreven zou worden.

Zachtmoedige
Iemand die in staat is innerlijke vrede te bewaren.

Land / aarde
Oorspronkelijk sloeg dit woord op het Beloofde Land, dat men zou verkrijgen. Geleidelijk werd ‘land’ het beeld van de liefde en trouw van God.

Gerechtigheid
Gerechtigheid is: leven volgens de tien geboden, in een juiste (rechte) verhouding tussen mensen onderling en tussen de mensen en God.
Jezus is hierbij heel radicaal. Bijvoorbeeld:
. niet alleen iemand doden is verkeerd, maar ook iemand haten
. je moet niet alleen van je vrienden houden, maar ook van je vijanden
. aalmoezen geven, bidden en vasten zijn alleen goed als ze voortkomen uit een juiste ingesteldheid
'Gerechtigheid' is dus niet helemaal hetzelfde als 'rechtvaardigheid' (= iemand recht doen, geven wat iemand toekomt)

Barmhartige
Iemand die lichamelijk leed helpt dragen, vergeeft, schulden kwijtscheldt en kwaad met goed overwint.

Zuiver van hart
Iemand die niet leugenachtig, huichelachtig, hypocriet, schijnheilig ... is. In zijn streven zoekt zo iemand zichzelf niet, maar heeft die aandacht voor wat uiteindelijk waardevol is.

Vrede
Het joodse woord ‘sjalom’ dat gewoonlijk met ‘vrede’ vertaald wordt, zegt meer dan alleen ‘geen oorlog’. Het verwijst naar een harmonie, een tevredenheid bij de mens, die te vinden is in de relatie met zichzelf, zijn medemens, de natuur, God.

Bij de tekst

Als je dit aan kinderen vertelt ...

... vervang dan het woord gerechtigheid niet door het woord ‘rechtvaardigheid’, wat er op schijnt te lijken. Gerechtig is hij die handelt naar de woorden van God.

Inhoud

Deze acht ‘gelukwensen’ geven de morele leer van Jezus in een notendop. Het zijn richtlijnen in de levenshouding die een christen moet aannemen.

De eerste vier: bewust zijn van zijn innerlijke beperktheid
. bewustzijn van zijn afhankelijkheid van God
. bewustzijn van zijn tekorten
. bewustzijn van zijn kleinheid tegenover God
. bewustzijn van zijn onvolmaaktheid

De laatste vier: actieve houdingen
. barmhartig zijn (= meeleven en tegemoet komen aan noden)
. zuiver van hart zijn (= eerlijk en oprecht leven)
. vrede stichten (= onrechtvaardige situaties uit de weg helpen)
. vervolgd worden omwille van Jezus (= Jezus navolgen en zijn ideaal in praktijk brengen).

Jezus prijst de mensen die arm zijn treuren, honger en dorst hebben niet gelukkig omdat zij het slecht hebben, maar omdat aan hun ellendige toestand een einde komt:
wie treurt, zal getroost worden
wie honger en dorst heeft, zal verzadigd worden.
Merkwaardig: de armen wordt geen rijkdom toegezegd. Ze worden gelukkig genoemd omdat het rijk van God van hen is, een rijk waarin geen armen en geen rijken meer zijn.

Echt gebeurd?

Deze gelukwensen zijn het begin van de eerste rede van Jezus die in het evangelie volgens Matteüs voorkomt. Omdat die rede volgens Matteüs op een berg uitgesproken werd, wordt ze de bergrede genoemd. Maar het is weinig waarschijnlijk dat die Bergrede gehouden is zoals Matteüs dat beschrijft. Hij wilde wel een afgerond geheel geven van wat Jezus te zeggen had en op verschillende momenten uitsprak. Zo brengt hij de krachtlijnen van Jezus’ ideaal samen, die een wegwijzer voor Jezus’ leerlingen kunnen zijn. De sfeer van de bergrede wordt getekend door optimisme en is gedragen door de overtuiging dat God in de wereld aanwezig is voor het heil/geluk van de mensen.

Merk op

Een wet geeft normaal aan wat minimaal moet onderhouden worden. Jezus verwijst naar een maximum, een ideaal. Hij geeft aan in welke richting zijn volgelingen moeten leven. Ze willen de mens stimuleren steeds meer verder te streven naar een ideale manier van omgang met elkaar en met God.

Zoals Mozes

Berg

Dat Jezus zijn redevoering op een berg houdt, is omdat Matteüs in Hem een nieuwe Mozes ziet, die zijn leerlingen een levensprogramma aanbiedt dat hoort bij het Rijk van God. Daarom ook laat Matteüs deze rede uitspreken op een berg.

MOZES	JEZUS
Zoals Mozes	zo brengt Jezus
op de berg Sinaï	op een berg
de 10 geboden kreeg	een rede, met de kern van zijn boodschap

Het belang van die rede voor christenen is te vergelijken met het belang van de tien woorden voor de joden.

Vijf

De bergrede is de eerste van de vijf grote redes in het evangelie volgens Matteüs, naar analogie van de vijf boeken die Mozes volgens de traditie schreef.

De bergrede	Matteüs 5, 1 - 7, 29
De zendingsrede	Matteüs 9, 36 - 11, 1
De parabelrede	Matteüs 13, 1 - 52
De gemeenschapsrede	Matteüs 18, 1 - 35
De eschatologische rede	Matteüs 24, 3 - 25, 46

Bijbel en kunst

J.BREUGHEL de Oude

De bergrede (1598)

(The J. Paul Getty Museum, Los Angeles)

Dit schilderijtje lijkt op een zoekplaat: waar staat Jezus? Hij is uiteindelijk te vinden in het midden van een kring mensen en te herkennen aan de stralenkrans (aureool) om zijn hoofd. Zijn leerlingen staan achter Hem.
Hoe dichter bij Jezus, hoe meer aandacht voor zijn woord. Voor wie wat verderop staat lijkt de toespraak van Jezus eerder een sociaal gebeuren, zoals een kermis dat is, of de plaats om over de woorden van Jezus te discussiëren.
De hoofddeksels en de kleding van de mensen uit de tijd van de schilder, verraden hun afkomst of hun beroep: Joden, Arabieren, monniken, boeren, armen, rijken, ouderen, kinderen, iemand met een handicap, soldaten ...
Zo maakte Jan Brueghel de Oude (1568 - 1625) duidelijk dat de Bergrede er is voor iedereen!

Suggesties

Kleine kinderen

DOEN

Kleuren

Vertel dat de mensen graag naar Jezus kwamen luisteren: Hij vertelde verhalen die hen deze nadenken over hun manier van leven en Hij zei hun wat in de ogen van God belangrijk was.

De kinderen kleuren deze tekening. Eventueel kunnen ze er zichzelf ook bij tekenen en iedereen die ze er graag bij zouden willen zien.

Klik hier voor een bladvullende tekening.

Grote kinderen

ONDERZOEKEN

Te koop: Geluk

(Zonneland Plus 2003 nr 2)

Sta stil bij de uitspraken van Ludovic, Katia en Maité.
- Wat denken zij over geluk?
- Is dat ook jouw mening?
Als je 'geluk' moet samenvatten in vier woorden, welke woorden zouden dat zijn?

Hoe kun je de tekst van H. Jackson- Brown samen vatten?
O Men is gelukkig als men alles heeft waar men naar verlangt
O Men is niet gelukkig als men niet houdt van het leven zoals het is.
O Geluk heeft te maken met de manier waarop men geniet van het leven.

En - wat is geluk voor jou?
Zoek eens een beeld uit de natuur om duidelijk te maken wat jij vindt.

Uitspraken over geluk

De kinderen bespreken in groepjes de verschillende uitspraken (selecteren!): ze trachten kort te omschrijven wat geluk voor iemand betekent.
Bijvoorbeeld: geluk ligt in gewone dingen; bij de liefdevolle aandacht voor anderen; in een gezond lichaam; in iets waar je zelf aan werkt; in jezelf; in dankbaar nagenieten; in veel geld ...
En ze zeggen of ze met een bepaalde uitspraak kunnen akkoord gaan of niet en waarom dat zo is.

Klavertjevier

Teken op een flap / een bord een gestileerd 'klavertjevier' (vier hartjes met de hartpunten bijeen). Mensen zeggen dat een klavertjevier geluk brengt.
Noteer in de vier hartjes van het klavertjevier wat de kinderen na hun gesprek aan woorden aanbrengen.

Suggestie
Groepeer hun aanbreng rond:
. hebben
. gezond zijn
. kunnen
. gelukkig maken

FILOSOFEREN

Gesprek

Mogelijke vragen
. Indien je heel veel speelgoed zou hebben, zou je dan gelukkig zijn?
. Indien je heel veel vrienden zou hebben, zou je dan gelukkig zijn?
. Indien je heel veel boeken zou hebben, zou je dan gelukkig zijn?

. Is het mogelijk dat je helemaal geen speelgoed hebt en toch gelukkig bent?
. Is het mogelijk dat je helemaal geen vrienden hebt en toch gelukkig bent?
. Is het mogelijk dat je helemaal geen boeken hebt en toch gelukkig bent?

. Wanneer je plezier hebt, ben je dan gelukkig?
. Zou je plezier kunnen hebben en toch niet gelukkig kunnen zijn?
. Is het mogelijk dat je heel veel speelgoed en vrienden en boeken hebt en dat je toch niet gelukkig bent?

. Zou je tegelijk opgewekt en gelukkig kunnen zijn?
. Zou je tegelijk bedroefd en gelukkig kunnen zijn?
. Zou je tegelijk ziek en gelukkig kunnen zijn?
. Zou je gelukkig kunnen zijn en terzelfder tijd vol van vreugde?
. Zou jij gelukkig kunnen zijn terwijl al je vrienden ongelukkig zijn?
. Wat is het verschil tussen gelukkig zijn en tevreden zijn?

Van concreet naar abstract
Concreet
. Was je ooit heel erg gelukkig?
. Wat deed je toen? Wat voelde je toen?
. Ken je mensen die er echt gelukkig uitzien?
. Kun je jezelf gelukkig maken?
. Kun je iemand anders gelukkig maken?

Abstract
. Wat is geluk?
. Is genieten hetzelfde als geluk?
. Is iemand die er gelukkig uitziet ook echt gelukkig?
. Kun je altijd gelukkig zijn?

Voor meer info: filosoferen met kinderen

KENNISMAKEN MET DE BIJBELTEKST

Gelukkig ...

EVEN TESTEN

Gelukkig ben je ...

Viermaal zegt Jezus dat mensen gelukkig zijn.
Kleur het rondje bij de juiste uitleg.

Gelukkig ben je wanneer je niets te verliezen hebt,
want dan hoor je thuis bij God.
O Wie niets heeft, weet wat echt belangrijk is
O Mensen die arm zijn, zijn altijd gelukkig
O Arm zijn is een voorrecht

Gelukkig ben je wanneer je verdrietig bent,
want je zult worden getroost.
O Verdrietig zijn is een goede zaak.
O Verdriet blijft niet duren, er komt een einde aan.
O Men is gelukkig als men verdrietig is.

Gelukkig ben je wanneer je verlangt dat alles goed wordt,
want je zult het overvloedig zien gebeuren.
O Men is goed, als men even in de schoenen van iemand anders kan staan.
O Men is goed als men altijd zijn goesting doet.
O Men is goed als men lief is voor de ander.

Gelukkig ben je wanneer je vrede brengt,
want God zal je zijn kind noemen.
Men brengt vrede...
O ... als men meehelpt een ruzie uit te praten.
O ... door zich alleen met zijn eigen zaken te bemoeien.
O ... door zelf tevreden te zijn.

Correctiesleutel
Gelukkig ben je wanneer je niets te verliezen hebt, want dan hoor je thuis bij God.
Wie niets heeft, weet wat echt belangrijk is (Goed)
Mensen die arm zijn, zijn altijd gelukkig (niet goed)
Arm zijn is een voorrecht (niet goed)

Gelukkig ben je wanneer je verdrietig bent, want je zult worden getroost.
Verdrietig zijn is een goede zaak (niet goed)
Verdriet blijft niet duren, er komt een einde aan (goed)
Men is gelukkig als men verdrietig is. (niet goed)

Gelukkig ben je wanneer je verlangt dat alles goed wordt, want je zult het overvloedig zien gebeuren.
Men is goed, als men even in de schoenen van iemand anders kan staan (goed)
Men is goed als men altijd zijn goesting doet (niet goed)
Men is goed als men lief is voor de ander (goed)

Gelukkig ben je wanneer je vrede brengt, want God zal je zijn kind noemen.
Men brengt vrede...
... als men meehelpt een ruzie uit te praten.(Goed)
... door zich alleen met zijn eigen zaken te bemoeien.(niet goed)
... door zelf tevreden te zijn. (Goed)

VERDIEPEN

Gelukkig zijn

Materiaal
Reclames uit tijdschriften
Tekst met de geluksprekingen en de contouren van een klavertje vier.

Verloop
. Bezorg de kinderen per groep een aantal reclames, met de vraag:
- Welk soort geluk tonen deze advertenties?
Zo ontdekken de kinderen dat reclame inspeelt op bepaalde invullingen van geluk. Meestal: gezondheid, zich goed voelen, zich verwennen, luxe producten ...
- Welk soort geluk komt er weinig of niet in aan bod?
(geluk om gewone dingen; geluk in de aandacht voor /van anderen)
- Hebben jullie ook een idee waarom dat zo is?

. De kinderen schrijven dan in vier punten wat geluk voor hen is, nadat ze niet alleen hun eigen visie hebben verwoord, maar ook over die van anderen hebben nagedacht.

. Geef de kinderen elk / per twee het blad met de tekst en het klavertje vier. Laat ze elk van de acht gelukwensen zin per zin bestuderen.
Daarna schrijven ze vier gelukwensen van Jezus - naar keuze - over in hun eigen woorden. Bespreek:
- Wat denk je van die woorden van Jezus?
- Vergelijk met de vier zinnen die je eerder over geluk schreef. - Wat valt op?
(Belangrijk: armoede, honger en verdriet niet idealiseren, want daar gaat het niet om. Het gaat erom dat wie op een of andere manier 'arm', 'hongerig', 'verdrietig' is, zal kunnen genieten van een nieuwe situatie, waarbij Gods droom met de mensen gerealiseerd wordt)

. Nodig de kinderen uit om zelf een aantal gelukwensen te formuleren. Bijvoorbeeld:
. Gelukkig zij die wat willen doen aan de armoede in de wereld
. Gelukkig zij die hopen op een betere toekomst voor de kinderen
. Gelukkig iedereen die zin heeft in het leven.

Wees gelukkig

In de zaligsprekingen van Jezus gaat het opvallend over levenshoudingen:
- ‘arm van geest’ zijn
- zachtmoedig zijn
- honger en dorst hebben naar gerechtigheid
- barmhartig zijn
- zuiver van hart zijn
- vredelievend zijn

De kinderen zoeken welke levenshouding hoort bij de zaligsprekingen.
Bezorg hen de tekst van de zaligsprekingen. Noteer de levenshoudingen op aparte kaartjes.

ZALIGSPREKINGEN	LEVENSHOUDINGEN
Gelukkig wie arm van geest is, want dan hoor je thuis bij God.	Ik ben niet erg gehecht aan mijn bezittingen
Gelukkig wie treurt, want die zal getroost worden.	Ik ben gevoelig voor de tegenslagen van anderen.
Gelukkig wie zachtmoedig is, want die zal het Beloofde Land bezitten.	Ik kan goed luisteren en troosten
Gelukkig wie honger en dorst heeft naar gerechtigheid want die zal dat overvloedig zien gebeuren.	Ik wil werken aan een betere wereld
Gelukkig wie barmhartig is, want die zal barmhartigheid ondervinden.	Ik vergeef gemakkelijk
Gelukkig wie zuiver van hart is, want die zal God zien.	Ik zie heel vaak het positieve in mensen en situaties
Gelukkig wie vrede brengt, want die zal kind van God genoemd worden.	Ik kom op voor vrede
Gelukkig wie vervolgd wordt omdat hij gerechtig wil leven, want dan hoor je thuis bij God.	Ik heb het er voor over dat anderen me een buitenbeentje vinden als ik zeg dat Jezus belangrijk is in mijn leven.

Reclamespot

Verdeel de groep in groepjes van vier tot zes. Elk van die groepjes maakt een reclamespot waarin men de mensen iets presenteert dat hen kan helpen om gelukkig te zijn.

Nadien wordt deze spot gespeeld voor de rest van de groep.

Bij de bespreking hiervan kun je vragen:
- Werd het spotje overtuigend gebracht?
- Ga je akkoord met de inhoud van het spotje?
- Vind je in het spotje iets terug van de boodschap van Jezus?

TIP
Wie over heel veel tijd beschikt kan de kinderen eerst zomaar een 'spotje rond geluk' laten maken, zonder dat er bij de bergrede werd stilgestaan.
Wat later - wanneer de kinderen geconfronteerd werden met de woorden van Jezus - maken ze opnieuw een 'spotje rond geluk'.
- Is dat hetzelfde?
- Is dat anders? Op welke punten is dat anders?
- Zou Jezus zich terugvinden in dat spotje? Waarom? Waarom niet?

VERTELLEN

De schat

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Uitgeverij Averbode, 2007, p. 31)

Lang geleden woonde in Krakau een arme jood.
Op een nacht hoorde hij in zijn droom een stem die zei:
‘Ga naar de hoofdstad en zoek daar naar een schat
onder de brug bij het koninklijk paleis.’

Hij ging naar de hoofdstad.
en herkende de brug die hij in zijn droom had gezien.
Ze werd bewaakt door soldaten.
Een van de soldaten riep:
‘Wat heb je hier te zoeken?’
‘Ik droomde dat er hier bij de brug een schat zou liggen.’
De soldaat begon hard te lachen.
‘Arme man,’ zei hij,
‘wie vertrouwt er nu op dromen?
Als ik de droom zou geloven die ik had,
moest ik nu naar de stad waar jij vandaan komt.
Want in mijn droom werd gezegd:
‘Er ligt een schat in Krakau bij een jood.
Hij ligt onder de oven van zijn huis.’

De arme jood ging de lange weg terug naar huis.
Hij ging graven onder zijn oven en ... vond de schat.

Naar een Chassidisch verhaal

Overweging bij het verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 27 december 2017, p. 1)

Wie wil nu niet gelukkig zijn?
Wie wil niet voluit van het leven genieten?
Veel mensen hebben er veel geld voor over
en ondernemen verre reizen om ‘geluk’ te vinden
in de ontspanning, in het gezelschap, in allerlei ‘kicks’....

Zo zocht een arme jood - in het verhaal hierbij - zijn geluk in de hoofdstad.
De aanleiding: een droom die hem had wakker gehouden.
Maar in de hoofdstad kreeg hij te horen
dat het geluk te vinden is onder de oven van zijn huis.
De arme jood ging terug, begon te graven en vond de schat.

Dit verhaal heeft het duidelijk over een doodongelukkige arme jood.
die een schat vindt in zijn eigen huis onder de oven.
Maar het verhaal zegt tegelijk: geluk moet je niet ver zoeken,
het is te vinden op de plaats waar je woont.
Het ligt er wel niet te grabbel! Je moet moeite doen om het te vinden!

Binnenkort start een nieuw jaar.
Mensen wensen elkaar dan veel geluk op alle vlakken:
goede gezondheid, welvaart, liefde …
Maar veel van wat gelukkig maakt, valt niet uit de lucht!
Je moet er zelf ook aan werken.

Het hemd van de gelukkige

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Uitgeverij Averbode 2007, p. 263)

Er was eens een koning die al jaren ziek was.
Hij zei: ‘Ik geef de helft van mijn koninkrijk
aan wie mij weer beter maakt.’
Wijzen uit het hele land kwamen bijeen en bespraken
hoe ze de koning konden genezen.
Na lang beraad besloten ze:
‘We moeten iemand vinden die echt gelukkig is.
Als de koning zijn hemd krijgt,
dan wordt die weer beter.’
De koning vond dat een wijs besluit
en gaf zijn dienaren de opdracht
om overal in het land te zoeken
naar zo’n gelukkig mens.
Eerst vonden ze iemand die heel rijk was.
‘Die kan zijn geluk niet op,’ dachten de mensen.
Maar toen hoorden ze hoe ziek hij was
en hoe weinig hij van zijn rijkdom kon genieten.
Een ander was wel gezond maar bleek heel arm te zijn.
En iemand die rijk én gezond was
had een heel nare vrouw.
En bij een ander ging het niet goed met de kinderen.
Allemaal hadden ze iets te klagen.

Tegen het vallen van de avond bereikten ze een hut.
Ze hoorden de herder die er woonde zeggen:
‘Goddank had ik vandaag genoeg te eten
en kan ik nu gaan slapen.
Wat kan ik nog meer wensen?’
Toen de dienaren van de koning dit hoorden,
waren ze blij
dat ze eindelijk een gelukkig mens hadden gevonden.
Ze klopten aan bij de herder en vroegen naar zijn hemd.
Maar de gelukkige herder was zo arm
dat hij niet eens een hemd bezat.

(Naar een verhaal van: L. TOLSTOÏ)

Overweging bij het verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 25 januari 2017, p. 1)

'Geluk'
Dat wensen mensen elkaar toe op belangrijke dagen.
Deze drijfveer van heel wat keuzes in het leven
hangt niet samen met rijkdom, noch met gezondheid.

In het verhaal hierbij zoeken dienaren van een ongelukkige koning
tot in de kleinste hoekje van het koninkrijk
naar het hemd van iemand die gelukkig is,
want dit hemd kan hun koning genezen.

Omdat ze dachten dat geluk met rijkdom te maken had,
zochten ze naar gelukkige rijke mensen.
Maar dat viel dik tegen:
rijke mensen kunnen ook tegenslag hebben.

Misschien had geluk te maken met gezondheid.
Dat zou zeker kunnen helpen!
Maar gezonde mensen kunnen arm zijn,
of een partner hebben waarmee het niet botert.

Toen de dienaren bij een arme stakker kwamen,
die zelfs geen hemd had,
beseften ze:
geluk heeft niets te maken met het materiële.

Geluk is in vrede kunnen leven
met zichzelf en de anderen
en zich daar heel goed bij voelen.
Meer moet dat niet zijn!

DOEN

Collage

Vooraf
Scheur uit tijdschriften bladen uit waar grote gezichten op te vinden zijn. Zorg ervoor dat er een zo groot mogelijke variatie van uitdrukking op af te lezen is.
Zorg voor: groot blad; lijm, stiften

Verloop
Overloop de verschillende zaligsprekingen van Jezus. Maakt hierbij gebruik van een kindvriendelijke weergave. Probeer samen met de kinderen bij elke zaligspreking een symbool of een gelaatsuitdrukking te vinden die erbij past.
Daarna zoeken ze die gelaatsuitdrukkingen in het materiaal dat je verzameld hebt. Eventueel kunnen ze een aantal gezichtsuitdrukkingen ‘creëren’. Bijvoorbeeld: tranen tekenen op een gezicht om verdriet weer te geven.
Soms kan het tekenen van een symbool bij een gezichtsuitdrukking ook helpen om een zaligspreking weer te geven: een omgekeerde geldbeugel voor wie arm is; een vredesduif voor wie vrede nastreeft; misschien kan een lammetje zachtmoedigheid weergeven; een hart …
Daarna worden de bewerkte gezichten gegroepeerd per zaligspreking en op een blad geschikt.

Deze collage wordt nadien best niet alleen getoond, maar ook gepresenteerd met wat uitleg bij de tekeningen en de keuze van de gezichten die de kinderen maakten.

TIPS
Bereid deze activiteit goed voor, zodat je de kinderen goed kunt begeleiden. Tracht hiervoor zelf vooraf bij elke zaligspreking een paar alternatieven te vinden.

Klik hier voor meer informatie bij het maken van een collage.

Laat je bij de schikking van het materiaal eventueel inspireren door dit kunstwerk van Francoise Burtz:

BIDDEN

Ik wil als geschenk

God,

Ik wil zo graag als geschenk,
een grote doos met daarin:
geluk voor iedereen.

Dan zou ik
aan iedereen iets geven:
een stukje vreugde,
een vleugje blijdschap,
een portie moed

Het is een droom,
ik weet het, God.
Geluk laat zich niet
In een doosje steken

Maar,
Ik wil net als Jezus,
mensen gelukkig maken,
Gewoon, op mijn manier.

(naar K. Van Cleynenbreugel)

Jongeren

VERDIEPEN

Top-10

Zoek samen met de jongeren naar een meer persoonlijke omschrijving van elk van de zaligsprekingen.
Bijvoorbeeld:
Gelukkig wie arm van geest is, want dan hoor je thuis bij God.
- Ik ben niet erg gehecht aan mijn bezittingen
Gelukkig wie treurt, want die zal getroost worden.
- Ik ben gevoelig voor de tegenslagen van anderen
Gelukkig wie zachtmoedig is, want die zal het Beloofde Land bezitten.
- Ik kan goed luisteren en troosten
Gelukkig wie honger en dorst heeft naar gerechtigheid, want die zal dat overvloedig zien gebeuren.
- Ik wil dat er meer vrede is rondom mij; Ik wil werken aan een betere wereld
Gelukkig wie barmhartig is, want die zal barmhartigheid ondervinden.
- Ik vergeef gemakkelijk; Ik zie heel vaak het positieve in mensen en situaties
Gelukkig wie vrede brengt, want die zal kind van God genoemd worden.
- Ik ben niet gewelddadig

Daarna schikken ze de zaligsprekingen volgens belangrijkheid in hun ogen. Leg hierbij veel nadruk op het formuleren waarom ze iets belangrijk vinden.

De goede weg

Probeer de Zaligheden zo opnieuw te schrijven.
Als je dat gedaan hebt, vergelijk dan even met de tekst van Marc Gallant (zie verder: overwegingen).
Inspireer je aan zijn tekst om die van jou nog beter te maken.

Spreekwoorden

(Kolet Janssen)

Geluk is niet te koop!
- Kun je ergens geluk kopen?
- Word je gelukkig door bepaalde dingen te kopen? Waarom (niet)?
- Hoe word je dan wel gelukkig?

Geluk en glas breken even ras (snel)!
- Is geluk breekbaar? Waarom (niet)?
- Kun je geluk beschermen? Hoe?
- Bestaat er ook onbreekbaar geluk?

Geluk krijg je als je het met iemand deelt.
- Hoe kun je iets krijgen door het weg te geven?
- Is het gemakkelijker om samen gelukkig te zijn dan alleen? Waarom (niet)?

Geluk mag je niet te ver zoeken
- Zijn er mensen die geluk ver gaan zoeken?
- Moet je op reis gaan om het geluk te vinden?
- Kan geluk ook dichtbij zijn? Zoek voorbeelden.

Ongeluk in het spel, geluk in de liefde.
- Klopt dit spreekwoord volgens jou? Waarom (niet)?
- Als je moet kiezen tussen geluk in het spel of geluk in de liefde, wat kies je dan? Waarom?

VERTELLEN

De spiegel

C. LETERME, 99 verhalen met een knipoog, uitgeverij Averbode 2014, p. 13

In een ver land
lieten een koning en een koningin
een prachtig paleis bouwen.
De mooiste zaal van hun paleis
zou de spiegelzaal worden.
Aan de beste spiegelmaker van hun land vroegen ze
om de grootste spiegel te maken
die hij maar kon maken.

Een tijd later was de spiegel klaar.
Maar toen de dragers die in het paleis droegen,
viel die uiteen in meer dan duizend stukken.
En de droom van de koning en de koningin
over de prachtige spiegelzaal
viel ook in stukken uiteen.
Iedereen in het paleis keek verdrietig
naar de stukjes spiegel op de grond.
Toen zei de architect:
- Laten we met deze stukjes spiegel
één groot mozaïek maken.
Iedereen in het paleis begon heel voorzichtig
de stukjes op te rapen.
Een paar kunstenaars maakten
er een prachtige mozaïek van.

Zo werd de spiegelzaal
het lichtend hart van het paleis
want ieder stukje spiegel weerkaatste op zijn manier
elk licht in de zaal.

Overweging bij het verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 10 januari 2018, p. 1)

‘Scherven brengen geluk’ wordt wel eens gezegd,
Maar intussen is er wel het verdriet om wat in scherven ligt.
Niet alleen glazen en borden kunnen in scherven eindigen,
ook op een ander vlak worden mensen met scherven geconfronteerd:
een ziekte die niet meer te overwinnen valt,
een ruzie die maar niet bijgelegd wordt …
scherven die mensen moeilijk kunnen plaatsen in hun leven.

In het verhaal hierbij zagen de koning en de koningin
hun prachtig project voor de spiegelzaal
in duizenden stukjes uiteenvallen.
Een bijdehandse creatieve architect
kwam al snel met een oplossing op de proppen:
hij liet een paar kunstenaars
een schitterend mozaïek maken met de scherven.

Of dat in het dagelijks leven ook zo werkt
is zeer de vraag.
De dromen die mensen zien stuk gaan, zijn soms niet min:
geluk maakte plaats voor ongeluk, vrede voor oorlog
welvaart voor armoede, gezondheid voor ziekte.
Maar het verhaal daagt wel uit te zoeken
naar wat men kan doen met de scherven ervan.

Eén groot antwoord dat voor iedereen geldt, is er zeker niet!
Daarvoor verschillen mensen nu eenmaal van elkaar
en ook hun dromen zijn verschillend.
Maar op een andere manier naar de ‘scherven’ kijken,
kan wonderen verrichten
kan het leven terug leefbaar maken
en misschien een andere droom realiseren.

MEDITEREN

Geef vreugde in het leven

Waar je ook woont, geef smaak aan het leven.
Werk er aan een betere samenleving
waarin dromen kunnen gerealiseerd worden.

Als iemand in je omgeving geen zin meer heeft in het leven,
geen betekenis meer vindt in het bestaan,
probeer die dan opnieuw de vreugde van het leven te geven,
de betekenis van zijn werk, zijn huis, zijn lijden terug te vinden.
Door zo te doen, beantwoord je helemaal aan de oproep van Jezus:.
‘Wees het licht van de wereld en het zout van de aarde.’

Overwegingen

Valeer Deschacht

(V. DESCHACHT, Herfsttij, een enig mooi seizoen, Uitgeverij Muurkranten)

Mocht het zo worden:
de krenterigen vrijgevig,
de hooghartigen eenvoudig,
de koppigen zachtmoedig,
de humeurigen blijmoedig,
de zelfgenoegzamen medelevend,
de onvriendelijken attentievol,
de ongeduldigen rustig,
de ontrouwen loyaal,
en ikzelf de mens
die ik zou moeten zijn.

Paul Kevers 

Echt geluk is ...

(P. KEVERS in Samuel, uitgeverij Averbode, 2003 nr 2, p. 12)

In het evangelie van Matteüs houdt Jezus vijf keer een grote toespraak. De eerste van die toespraken is de zogenaamde 'bergrede'. Jezus gaat samen met zijn leerlingen een berg op, zet zich neer en begint het volk toe te spreken. Dat doet een beetje denken aan Mozes, over wie het Oude Testament vertelt. Mozes ging ook een berg op, de berg Sinaï. En nadien sprak hij het volk toe. Hij gaf hun de 'tora': een hele reeks afspraken, de basisregels voor het samenleven van het volk van God. Die regels worden samengevat in de 'tien geboden'.

Voor Matteüs is Jezus een nieuwe Mozes. Ook Jezus geeft een aantal basisregels voor het nieuwe volk van God. Die staan in de bergrede, en worden in het begin van die toespraak samengevat in acht 'gelukwensen': de 'acht zaligheden' zei men vroeger. Als je die voor de eerste keer leest, vind je ze misschien een beetje 'soft', iets voor 'seuten'. Maar als je er een beetje over nadenkt, zul je wellicht toegeven dat er moed voor nodig is om zo 'tegendraads' te leven. Niet uit zijn op succes, bekendheid, rijkdom en macht. Maar je inspannen voor vrede, rechtvaardigheid, eerlijkheid en zorg voor de zwaksten. Wie zo leeft, zal waarschijnlijk tegenwerking ondervinden en uitgelachen worden, zoals Jezus zelf. Maar diep in hun hart, zullen die mensen vrede vinden, want alleen door anderen gelukkig te maken, word je zelf gelukkig en maak je de wereld mooier.

Johan Poppe

Nieuwe kijk

((Vierde zondag - jaar A, Dendermonde, 29 januari 2023)

Wie Bijbels en dus ootmoedig probeert te leven
zal zich een nieuwe kijk op de zaligsprekingen eigen maken:

tegen onrecht neemt hij het woord.

om vrede te bewerken gaat hij op de barricade staan.

om honger en dorst uit de wereld te helpen
wordt hij de wijze (wat zachte) klimaatactivist.

barmhartigheid zal voor hem synoniem worden
van gastvrijheid en respcet.

treurnis helpt hij uit de wereld door vreemdeling noch vluchteling
te dwingen tot zinloze vormen van aanpassend gedrag.

vervolging maakt hij ongedaan door zelf heel nederig (ootmoedig dus)
het kwade in zichzelf te bestrijden.

laster en eerroof krijgen bij hem geen gehoor, wel in tegendeel,
hij verheugt zich net over de talenten van een ander.

De zalige mens zal elk gevoel van wantrouwen als vanzelfsprekend bestrijden.
Hij rekent mensen immers niet af op afkomst of intellect,
hij weet de hartelijkheid van een ander te waarderen
door niet op zichzelf te roemen.

Hij legt het middelpunt van zijn denken en handelen
op een zalige wijze bij die dragende
en uitdagend ethisch religieuze ervaring
die God was en is en blijven zal.

Frans Mistiaen s.j.

Zalig niet zij die hebben, maar zij die zich geven!

Tot ons klinken vandaag de woorden:
‘Zalig de armen van geest, de zachtmoedigen, de vredestichters...’
Deze zaligsprekingen,
kunnen echter gemakkelijk verkeerd worden verstaan.

Jezus zegt hier niet dat de armoede zelf,
de honger, de droefheid of het lijden ‘op zich’ goed zouden zijn.
Jezus spoort ons hier niet aan om het ongeluk en de pijn te zoeken,
als zouden armoede en lijden
noodzakelijke voorwaarden zijn om gelukkig te worden.
Christenen worden hier niet uitgenodigd om passief en mak te blijven
als zij in een sociaal onrechtvaardige situatie zitten.
Hier worden dus niet de armoede of de vervolging zelf geprezen.
Hier worden bepaalde mensen zalig geprezen, - dit wil zeggen:
sommige mensen krijgen van God Zelf een diep gemeende proficiat -
diegenen namelijk die, ook midden in hun armoede, hun honger,
hun droefheid of hun lijden, ja ondanks al hun ongeluk,
toch de innerlijke liefde en overgave van de kinderen van God bewaren.
Niet de uiterlijke ontbering,
maar de innerlijke houding van het hart,
wordt door Jezus zalig geprezen.
‘Zalig de armen van geest,
want aan hen behoort nu het Rijk der hemelen!’
Er wordt dus niet gezegd dat het lijden zelf een ideaal zou zijn.
Er wordt ook niet gezegd dat alle armen
automatisch in de hemel komen.
Er wordt een zaligprijzing uitgesproken
over arme en kleine mensen,
niet omdat ze nu arm zijn of pijn hebben,
wel omdat zij, in hun armoede of pijn,
toch blijven reageren met een hart
dat vervuld is van liefde en overgave,
omdat zij nu de liefde van het evangelie beleven: danken, delen, dienen,
ook te midden van hun ongelukkige situatie.

Eigenlijk nodigt Jezus ons in de zaligsprekingen uit
los te komen van een spontaan, instinctmatig verlangen
naar een bepaald soort geluk zoals het ons ook wordt opgedrongen
door ons milieu, onze cultuur, onze omgeving,
nl. het oppervlakkig geluk
‘verzadigd te worden door vele dingen voor onszelf te hebben’,
en Hij vraagt ons open te komen
voor een geluk van een veel dieper niveau:
nl. het geluk van te kunnen en te mogen ‘liefhebben’.
En Jezus durft dat voorstellen aan allen,
ook aan mensen die in de miserie zitten.
Hij zegt niet: ‘Zalig de armen, want zij zullen uiterlijk rijk worden’,
maar: ‘Zalig de armen van geest,
want aan hen behoort het Rijk der hemelen’.
Met andere woorden:
Diegenen die niet gehecht zijn aan de drang naar bezit,
diegenen die niet leven in de illusie
dat verzadiging en rijkdom geluk brengt,
maar die bereid zijn te geven en te delen met anderen,
zíj treden binnen in het Rijk van de liefde
en alleen dat brengt het echte geluk.
Het christendom steunt de pogingen van diegenen
die uit hun ongelukkige situatie willen geraken.
Maar zalig zijn zij die,
te midden van hun rechtmatige drang om hun lot te verbeteren,
er toch op de eerste plaats op uit zijn
dienend en gevend lief te hebben.
Want de dienende en zichzelf-gevende liefde van het Rijk Gods
dat is de allereerste prioriteit,
in rijkdom of armoede, in welke situatie ook!

De zaligsprekingen zijn een bemoediging en een felicitatiewens.
Een bemoediging, want aan kleine en eenvoudige mensen
die door droefheid, honger, dorst, haat,
zelfs vervolging worden gekweld, wordt in ieder geval gezegd:
‘God staat niet aan de kant van diegenen die u bedroeven.
God staat aan uw kant.
Uw Vader blijft bij u staan, juist nu.’
Maar ze zijn ook een felicitatiewens:
Tot die kleine en eenvoudige mensen wordt gezegd:
‘In tegenstelling tot de spontane reactie van velen,
sluit gij in uw tegenspoed uw hart en gemoed nu niet af voor God.
Gij weet dat Hij het immers is die u het best
de inspiratie kan geven, de vindingrijkheid,
de kracht, de innerlijke vrede of de overgave
om deze tegenspoed het hoofd te bieden.
Gij blijft reageren met een hart dat vervuld is van liefde
ook op het moment
dat gij misschien te weinig uiterlijk tastbare hulp rondom u voelt.’

Zalig de ‘armen’ betekent dus niet
dat God de ‘uiterlijk behoeftigen’ gelukkig prijst,
maar wel de ‘innerlijk eenvoudigen’,
zij die met respect en bescheidenheid omgaan
met de mensen en de dingen.
De ‘treurenden’ die Jezus zalig prijst,
zijn niet de zwartkijkers en de pessimisten die zichzelf beklagen,
maar diegenen die oog hebben
voor het verdriet en het leed van anderen.
De ‘zachtmoedigen’ die Jezus zalig prijst,
zijn niet de sentimentele zwakkelingen,
maar de lieve, tedere, geweldloze mensen.
De ‘gerechtigen’ zijn niet diegenen die erop uit zijn
hun recht op te eisen,
maar diegenen die voor iedereen zonder onderscheid
en op dezelfde manier waardering kunnen opbrengen.
De ‘barmhartigen’ zijn niet de bevreesde slappelingen,
maar diegenen die zo sterk zijn
dat zij de eerste stap durven zetten om te vergeven.
De ‘zuiveren van hart’ zijn niet de puriteinen,
maar de ongecompliceerden, de rechtzinnigen.
De ‘vredestichters’
zijn niet diegenen die, om zelf geen last te krijgen,
alle ruzies proberen te sussen en alle problemen proberen toe te dekken,
maar diegenen die moedige gebaren stellen van verzoening.
De ‘vervolgden’ zijn niet diegenen
die zich steeds tekort gedaan en verongelijkt voelen,
maar diegenen die de verdediging
van de onderdrukten en de machtelozen moedig op zich nemen.
Zij worden ook vandaag door God zalig geprezen.

Voor ons een hele opgave toch wel,
om, zelfs in de donkere dagen van ons leven, te blijven reageren
als kinderen van de Vader en volgelingen van Jezus,
dit wil zeggen, als liefhebbende mensen
die geven, delen en bezorgd zijn voor anderen.
Laat ons bidden dat ons hart in die uren van beproeving
niet doordrenkt worden van bitterheid en geslotenheid,
maar eerder rustig straalt van diepe vreugde
omdat wij het diepe geluk kennen
te behoren tot die groep van mensen
die de vrienden zijn van de Heer, die Hij zalig prijst.

God prijst zijn vrienden zalig (2017)

Deze zaligsprekingen
kunnen gemakkelijk verkeerd worden verstaan.

Jezus spreekt niet tot iedereen.
Hij roept zijn leerlingen bij Zich.
Hen prijst Hij zalig, niet iedereen.
En Hij zegt hier niet dat de armoede,
de honger, het lijden of de vervolging ‘op zich’ goed zouden zijn
of het ideaal moeten zijn voor iedereen.
Mensen worden hier niet uitgenodigd om passief en mak te blijven,
als zij sociaal onrechtvaardig worden behandeld. Neen!
Uit een grote menigte worden hier bepaalde mensen zalig geprezen,
diegenen namelijk die, ook te midden van hun armoede, hun honger
of hun lijden, ja ondanks al hun ongeluk,
toch Jezus’ leerlingen blijven, toch de innerlijke houding bewaren
van liefde en overgave van de kinderen Gods.
Niet de uiterlijke armoede van de behoeftigen van de hele aarde
wordt door Jezus zalig geprezen,
maar wel de innerlijke houding in het hart van Zijn leerlingen:
‘Zalig de armen van geest,
aan hen behoort nu het Rijk der hemelen!’
Er wordt dus helemaal niet gezegd dat het lijden een ideaal zou zijn.
Er wordt ook niet gezegd dat alle armen
automatisch in de hemel komen.
Er wordt van Godswege een zaligprijzing, een felicitatiewens,
uitgesproken over sommige arme en kleine mensen,
niet omdat ze arm zijn of pijn hebben,
wel omdat zij de armengeest van het evangelie blijven beleven,
dwz. liefdevol blijven danken, delen en bezorgd zijn voor anderen,
ook te midden van hun ongelukkige situatie.
Eigenlijk nodigt Jezus ons
- de beperkte groep van zijn leerlingen dus - uit
los te komen van het spontaan verlangen
naar het oppervlakkig geluk,
dat allen instinctmatig in zich voelen,
nl. het verlangen ‘verzadigd te worden
door vele dingen te bemachtigen voor onszelf’.
De moderne mentaliteit, onze omgeving, de reclame of de lotto
gaan dat verlangen naar het oppervlakkig geluk
‘veel te hebben voor onszelf’ geweldig aanmoedigen,
dikwijls zelfs als het hoogste ideaal opdringen.
Jezus vraagt zijn leerlingen open te komen
voor een geluk van een veel dieper niveau:
nl. het geluk van ‘te kunnen en te mogen liefhebben’.
En dat dieper geluk van ‘beminnend door het leven te gaan’
durft Hij voorstellen aan al Zijn leerlingen,
ook aan diegenen onder hen die in de miserie zitten.
Hij zegt niet: ‘Zalig de armen, want zij zullen rijk worden’,
maar: ‘Zalig de armen van geest,
want aan hen behoort het Rijk der hemelen,
het Rijk van de liefde’.
Het christendom is dus niet tegen de sociale vooruitgang
of tegen de bevrijding uit onrechtvaardige structuren.
Integendeel het steunt de pogingen van diegenen
die juist uit hun ongelukkige situatie willen geraken.
Maar het gaat over de manier waarop.
Het evangelie zegt: Zalig zijn zij die,
te midden van hun rechtmatige drang om hun lot te verbeteren,
er toch op de eerste plaats op uit zijn
om lief te hebben, dit wil zeggen: zichzelf te geven en anderen te dienen.
Want de dienende liefde van het Rijk Gods
dat is de allereerste prioriteit,
in rijkdom of armoede, in welke situatie ook!

Door de zaligsprekingen wordt in ieder geval gezegd
aan ons, de volgelingen van Jezus,
die op bepaalde momenten door droefheid, honger, dorst, haat,
zelfs vervolging worden gekweld:
‘God staat niet aan de kant van diegenen,
die u miserie of lijden aandoen.
God staat aan uw kant.
Uw Vader blijft bij u staan, juist nu.’

Het zijn de gelovigen onder de lijdenden die worden gefeliciteerd,
zalig geprezen door God,
natuurlijk niet omwille van hun miserie,
wel omwille van hun innerlijke kracht
om tegen hun miserie te reageren.
Aan hen wordt gezegd:
‘Zalig zijt gij, want,
in tegenstelling tot de spontane reactie van velen,
sluit gij in uw tegenspoed uw hart en gemoed nu niet af voor God.
Gij weet immers dat het Zijn liefde is
die u het best de inspiratie kan geven
om uw tegenspoed het hoofd te bieden,
de vindingrijkheid, de kracht, de innerlijke vrede of de overgave.
Gij probeert uw lot te verbeteren, dat is evident.
Maar niet op eender welke manier.
Bij alles wat gij onderneemt, blijft gij toch altijd reageren
met een hart, dat vervuld is van een liefde,
die zichzelf wil wegschenken en anderen wil dienen.’

Marc Gallant, trappist (Orval)

Het belang van kleine dingen

Met de zaligsprekingen nodigt Jezus ons uit tot de heiligheid. Hoe kunnen we dit waarmaken in ons leven? De eenvoudigste manier bestaat erin de kleine dingen te doen met een grote liefde die niet kijkt naar zichzelf.

Niet te koop (2017)

‘Gelukkig die arm van geest zijn, gelukkig die verdriet hebben, gelukkig die zachtmoedig zijn ...” We hoorden zojuist het tegenovergestelde van wat de media ons dag na dag voorschotelen. Maar de Zaligsprekingen zeggen niets over het geluk dat in de winkels te koop is.

Het Aramese woord ‘asjre’ dat Jezus gebruikte en dat we vertalen door ‘zalig’, heeft iets te maken met ‘lopen, gaan, op weg zijn’. Daarom kunnen we bij het vertalen van ‘Zalig de armen van geest’ beter met de dynamische betekenis van het oorspronkelijke woord rekening houden. Dat zou dan worden: ‘je bent op de goede weg als je arm van geest bent’, ‘je bent op weg om gelukkig te zijn als je barmhartig bent’. Proberen we eens de Zaligheden zo te vertalen?

Je bent op goede weg naar het geluk als je arm van geest bent, als rijkdom en bezit, weelde en luxe niet het einddoel van je leven zijn, als je bereid bent te delen met hen die nauwelijks te eten hebben. Maar je bent op de verkeerde weg als je meent dat je alleen gelukkig kunt zijn wanneer je zoveel geld hebt dat jij je alles kunt permitteren, wanneer je zoveel macht hebt dat je naar niemand hoeft om te zien.

Je gaat de richting op om gelukkig te worden als je verdriet hebt om al het onrecht, het kwaad en de ellende die er in de wereld is, en als je probeert daar iets aan te doen. Maar je bent op de verkeerde weg als het je alles onverschillig laat.

Je bent op de goede weg naar het geluk als je zachtmoedig bent, als je geen kwaad met kwaad vergeldt, als je kunt vergeven en vergeten. Maar je bent op de verkeerde weg als je wraak koestert, als je terugslaat, als je probeert je op te werken ten koste van anderen.

Je bent op de goede weg als je hongert en dorst naar rechtvaardigheid, als je opkomt voor de mensenrechten. Maar je bent op de verkeerde weg als je over rechtvaardigheid en eerlijkheid heen trapt en anderen uitbuit tot eigen voordeel.

Je bent op goede weg als je barmhartig bent, als je meeleeft met hen die in nood zijn, als je altijd klaar staat om hulp te bieden. Maar je bent op de verkeerde weg als je hardvochtig bent en als menselijk leed je onberoerd laat.

Je bent op goede weg als je zuiver bent van hart, als je hart niet verdeeld is, maar eerlijk, loyaal, en je God dient met heel je hart, zonder berekening of geaffecteerde godsvrucht, en als je in de andere een kind van God ziet dat in klaarheid moet bemind worden. Maar je bent op de verkeerde weg als God voor je een middel wordt voor macht en invloed om de anderen te gebruiken voor je welzijn en genot.

Je bent op goede weg als je vrede sticht, als je in oprechte verstandhouding met je medemensen wil leven, als je probeert mensen met elkaar te verzoenen, als je de zon niet laat ondergaan over uw toorn. Maar je bent op de verkeerde weg als je wrok koestert, als je met geweld doorzet en probeert voordeel te halen uit het feit dat anderen ruzie met elkaar hebben.

Je bent op goede weg als je wel eens iets onaangenaams kunt incasseren, of nog dat je vervolgd wordt of uitgescholden omwille van je inzet voor rechtvaardigheid. Maar je bent op de verkeerde weg als je anderen monddood maakt of probeert te liquideren omdat ze je carrière in de weg staan of omdat ze er anders over denken dan jijzelf.