Het feest
Wanneer?
'Christus Koning' of voluit 'Het feest van Christus Koning van het Heelal' (Dominus Noster Jesus Christus Universorum Rex) is het feest waarmee het kerkelijk jaar afgesloten wordt. De week nadien begint de advent.
Men zou ook kunnen zeggen dat Christus Koning valt op de vijfde zondag voor Kerstmis (25 december)
Geschiedenis
De aanleiding voor paus Pius XI om in 1925 dit feest in te stellen was de 1600-jarige viering van het Concilie van Nicea.
Op dat concilie werd de tekst van de geloofsbelijdenis geschreven die nog altijd in de eucharistieviering uitgesproken wordt. Dat Concilie bepaalde ook de datum van Pasen: de eerste zondag na de eerste volle maan van de lente.
Gebruiken
Christus Koning is hét feest van de Chiro.
In de meeste kerken wordt één van de zondagsmissen door hen feestelijk voorbereid.
In sommige parochies wordt met andere jeugdbewegingen afgesproken om dit feest gezamenlijk te vieren.
Hoe is Jezus koning?
Een koning zoals David
David was de jongste zoon van Isaï, een herder, door God als herder van zijn volk aangeduid.
Een goede herder
God zei tot de profeet Ezechiël:
Ik ben kwaad op de herders van Israël.
Ze zorgen niet voor hun schapen.
Ze kleden zich wel met de wol
en eten de schapen op als ze vet genoeg zijn,
maar intussen zorgen ze er niet voor.
Ze behandelen de schapen hard en ruw.
De zwakke en gewonde dieren laten ze aan hun lot over.
Zieke schapen verzorgen ze niet
en als er schapen verloren lopen,
dan zoeken ze ze niet op,
zodat de wilde dieren ze kunnen verscheuren en opeten.
Mijn schapen dolen rond over de bergen en over de heuvels
omdat niemand zich erom bekommert
en ze geen goede herders hebben.
Daarom zal ik zelf naar omzien naar mijn kudde:
als mijn schapen verloren gelopen zijn,
zal ik ze veilig terugbrengen naar de stal.
De gewonde schapen zal ik een verband aanleggen.
De zieke dieren zal ik extra verzorgen.
Ik zal ze een goede herder geven,
die voor mijn schapen zal zorgen zoals het moet.
Die ervoor zorgt dat mijn kudde in vrede kan leven
en dat alle wilde dieren uit het land verdreven worden.
Zo sprak God tot de profeet Ezechiël.
Na de aanklacht tegen de slechte herders die de koningen van Israël dikwijls waren, belooft God alle verstrooide schapen, maar vooral de meest verwaarloosden, weer bijeen te brengen. Daartoe zal Hij een nieuwe David doen opstaan, een koning die zijn kudde zal weiden op wegen van gerechtigheid en liefde, en die voor de zwakste schapen een bijzondere aandacht heeft.
Deze nieuwe koning, deze goede herder, hebben christenen gezien in Jezus.
Een koning die bekoord wordt
1e zondag van de veertigdagentijd
De drie bekoringen van Jezus maken duidelijk in welke richting zijn leven uitgaat:
- Materieel voordeel is van ondergeschikt belang:
een mens leeft niet van brood alleen, maar van ieder woord dat komt uit de mond van God.
- Populariteit en succes staan de relatie met God in de weg:
jullie zullen God niet op de proef stellen.
- Macht gebaseerd op het kwade (satan) is schijnmacht:
jullie zullen alleen God aanbidden.
Dit verhaal dat gesitueerd wordt in het begin van het leven van Jezus, toont aan welke krachtlijnen zijn leven bepalen.
.Hij wil God in zijn leven de belangrijkste plaats geven.
. Alles wat Hij doet (relatie tot de mensen, met voorkeur voor de minsten)
alles wat Hij zegt, is ondergeschikt aan de realisatie van wat God wil.
Een koning op een ezel
Jezus gaat Jeruzalem niet binnen als de koning die beantwoordt aan de politieke verwachtingen van de joden, maar als de koning die trouw is aan God en het recht van de armen en verdrukten beschermt.
Deze koning is meer aan zijn goedheid dan aan zijn grootheid te herkennen.
En hij is een nederige koning: hij komt niet te paard, symbool van macht en kracht, maar op een ezel, symbool van eenvoud.
Dit verhaal, dat een groot contrast vormt met de lijdensverhalen, wil mensen aanzetten anders te denken over de grootheid van Jezus. Zijn grootheid is niet van politieke aard, maar komt voort uit de kracht van Gods liefde.'
Een koning die gemarteld en bespot wordt
Een koning op een kruis
Bijbel en kunst
Christus in majesteit
Dit werk werd gemaakt in opdracht van Keizer Iyasu I Yohannes van Ethiopia om te gebruiken in zijn koninklijke stad Gondar, die tot 1855 de hoofdstad was van Ethiopië.
L. OUSPENSKY
De tronende Christus
Deze icoon stelt de tronende Christus voor. Jezus zit in een mandorla (amandelvorm). Die wordt omringd door vier dieren. Over die dieren kun je lezen in het boek van de Openbaring (4e hoofdstuk) – een passage die terug gaat op het roepingsvisioen van de profeet Ezechiël (1, 10). Reeds heel lang zijn die dieren het symbool van de vier evangelisten:
- Matteüs: engel of mens
- Marcus : leeuw
- Lucas: stier
- Johannes: adelaar
Jezus wordt voorgesteld met
| een wit kleed | de witte kleur verwijst naar zijn verrijzenis. | |
| een zegenende rechterhand | Zijn wijsvinger en ringvinger vormen de letter X, de letter waarmee de naam 'Christus' begint in het Grieks. | |
| twee vingers bijeen | Die vingers zeggen ook dat Hij én God én mens is (Concilie van Chalcedon) | |
| drie andere vingers bijeen | Die vingers verwijzen naar de Heilige Drieëenheid waar Jezus Christus deel van uitmaakt. | |
Extra
Relikwie: de doornenkroon
Alleen de evangelisten Matteüs, Marcus en Johannes schrijven over een kroon van doornen die Jezus droeg bij zijn veroordeling en kruisiging.
In 1239 kocht de Franse koning Lodewijk IX die 'doornenkroon' van Boudewijn II van Namen, keizer van het Byzantijnse Rijk, die in geldnood was. Voor deze relikwie en nog andere relikwieën (o.a. deel van het kruis van Christus, enkele spijkers) liet de koning tussen 1243 en 1248 in Parijs de Sainte-Chapelle bouwen binnen de muren van zijn eigen paleis. Het bedrag dat hij voor de doornenkroon betaalde, zou twee en een half keer het bedrag geweest zijn van de kosten voor de bouw van de Sainte-Chapelle.
De relikwie, een cirkel van biezen met een diameter van 21 centimeter, wordt sinds de Franse revolutie bewaard in de kathedraal Notre-Dame de Paris. Sinds 1896 zit die ‘kroon’ in een kristallen buis die met goud versierd is.
Tijdens de grote brand in de Notre-Dame (15 april 2019 ) kon deze relikwie in veiligheid gebracht worden.
Merk op
In de late Middeleeuwen werden veel relikwieën verhandeld en werden daarrond heel veel misbruiken gepleegd (oa. bedrog). Als gevolg daarvan is verering van relikwieën binnen het christendom omstreden en is die in het Nederlandstalig gebied op veel plaatsen zelfs niet meer gebruikelijk.
Suggesties
Kleine kinderen
VERDIEPEN
Wat past bij een koning?
Materiaal
Kopieer dit blad of inspireer je eraan om een collage te maken met beelden die hetzelfde oproepen.
Verloop
De kinderen vertellen wat zij allemaal over een koning weten.
Daarna duiden ze op het blad of op de collage welke beelden bij een koning horen.
Vertel de kinderen dat vandaag het feest wordt gevierd van Jezus die ook koning genoemd wordt.
- Is Jezus een koning zoals wij denken dat een koning is?
- Op welke manier is Jezus een koning?
Een koningskroon
Maak vooraf een mooie kroon.
Bespreek met de kinderen:
- Wat / Wie is een koning?
- Is Jezus een koning?
De kinderen tekenen/schrijven op de kroon de eigenschappen van een goede koning.
Daarna plaatsen ze deze kroon voor het altaar.
Grote kinderen
ONDERZOEKEN
Uitkijken naar een nieuwe koning
Soms is de wereld waarin we leven een rotwereld. Maar ook onze stad, onze buurt, ons land kan dat zijn. De kinderen zeggen waarom dat kan zijn.
- Waar komen problemen vandaan?
- Kunnen we alles oplossen wat fout gaat?
- Is er iets wat we kunnen doen?
Net als mensen van lang geleden wachten we op een eerlijke, rechtvaardige koning die alles weer goed zal maken. We zetten zijn troon alvast klaar.
Zet een (versierde) stoel op een verhoog / in het midden van een kring.
Dit is de troon voor de koning die moet komen. Jullie zullen in kleine groepjes praten over:
- als ik koning van was dit groepje / de klas...
- als ik koning was van de parochie / de school...
- als ik koning was van de buurt...
- als ik koning was van ons dorp / onze stad...
- als ik koning was van ons land...
- als ik koning was van de wereld...
Wat zou ik doen om alles zo eerlijk mogelijk te laten verlopen?
Iemand van het groepje noteert wat gezegd wordt.
Na een tiental minuten mag die op de troon gaan zitten om te zeggen hoe jullie het zouden aanpakken.
- Wat vinden de anderen van zijn ideeën?
VERDIEPEN
Christus, een koning?
(Naar: Dit is mijn 40-dagenboekje 2009)
Jezus een koning?
Hij draagt toch geen prachtige gewaden?
Hij heeft zelfs geen gouden kroon op zijn hoofd.
En toch is Jezus een koning.
- Wat voor soort koning?
- Welke van de volgende dingen doet een gewone koning?
Kleur het eerste rondje.
- Welke van de volgende dingen doet Jezus?
Kleur het tweede rondje.
O O Hij zwaait naar de mensen
O O Hij geeft de mensen een tweede kans
O O Hij vertelt verhalen aan de mensen
O O Hij bestuurt het land
O O Hij helpt mensen
O O Hij knipt lintjes door
O O Hij helpt om belangrijke dingen te doen voor het land
Een bijzondere kroon
Materiaal
kopie van deze tekening, stevig papier om er een kroon mee te maken, tijdschriften, kranten, lijm, schaar
Verloop
Bezorg elk van de kinderen het werkblad.
Bespreek:
- Wat zie je op deze tekening?
Let op de kleding van de mensen bovenaan de tekening.
Let ook op hun gelaatsuitdrukking.
Schrijf in de tekstballonnen:
- Wat zouden ze kunnen zeggen?
Bespreek:
- Wat doen die mensen?
(Ze staan in een cirkel als een kroon op de figuur onderaan de tekening.)
- Wat zou de kunstenaar hiermee willen duidelijk maken?
Opdracht:
Maak zelf een kroon waarop te zien is wat Jezus echt belangrijk vindt.
Jezus, 'koning van mijn hart'
Toon deze tekening aan de kinderen.
- Wat zien jullie hierop?
- Wat zou de tekenaar hiermee willen duidelijk maken?
Maak nadien een groot hart en schrijf er met rode stift alles in wat Jezus belangrijk vindt.
VERTELLEN
De parel
(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Uitgeverij Averbode 2007, p. 5)
Er was eens een prinses die wilde trouwen.
Ze zei: ‘Mijn prins moet een goed hart hebben,
en mij de parel geven, die licht geeft in de nacht.’
Twee prinsen gingen op weg.
De oudste kwam in een dorp dat bijna overstroomd was.
De mensen zeiden hem:
‘Alleen de gouden pompoen van de draak kan ons redden.’
‘Die zal ik voor jullie meebrengen,’ zei de prins.
Wat later kwam de jongste prins in datzelfde dorp
en ook hij beloofde aan de mensen de gouden pompoen.
Beide prinsen kwamen in het paleis van de draak.
De oudste prins vond er een prachtige witte parel.
Hij nam die en reed er snel mee naar de prinses.
Wat later kwam ook de jongste prins in het drakenpaleis.
Daar vond hij de gouden pompoen
en reed er snel mee naar het overstroomde dorp.
Toen de burgemeester de pompoen in het water legde,
daalde het water in de straten en op het veld.
De burgemeester gaf een zwarte parel aan de jongste prins en zei:
‘Neem deze parel als teken van onze dankbaarheid.’
De jonge prins nam de parel aan
en reed daarna snel naar het paleis van de prinses.
Intussen was het donker geworden.
Vol verwachting keek de prinses
naar de parel in de hand van de oudste prins.
‘Dit is niet de echte parel’ zei ze treurig.
Toen gaf de jongste prins haar de zwarte parel.
‘Ik kreeg die van de mensen uit het overstroomde dorp,’ zei hij.
De parel begon te stralen in haar handen.
‘Dit is de parel die licht geeft in de nacht!’ zei de prinses,
‘Met jou wil ik trouwen!
Jij zult een goede koning zijn!’
Naar verhaal uit China
Overweging bij het verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 21 november 2018, p. 1)
Als men Christus Koning noemt, wat bedoelt men dan daarmee?
Want er zijn verschillende soorten koningen.
Koningen die wreed zijn, machtig, gevaarlijk, wijs, rijk, belangrijk…
Er zijn er zelfs die heilig zijn!
Het sprookje hierbij kan ons helpen!
Daarin kiest de prinses niet voor de prins die het snelst bij haar is,
maar voor de prins die een parel meebracht
die licht geeft in de nacht.
‘De prins met die lichtende parel in de nacht,’ zei ze,
‘wordt zeker een goede koning voor het land.’
Zei men niet van Jezus
dat Hij ‘het licht in de wereld’ was?
Wat dit inhoudt, staat ook in dat sprookje.
De prins met de juiste parel
kreeg de parel van de burgemeester van het dorp
dat kort voordien bijna overstroomd was.
Hij had aan de mensen van het dorp beloofd
om de gouden pompoen mee te nemen
die de overstroming ongedaan kon maken.
De parel was hij hierbij helemaal vergeten.
De prins met de parel die nadien koning werd,
was iemand die kon luisteren,
aandacht had voor de nood van mensen
en in actie schoot.
Zo’n koning is Jezus geweest:
een ‘licht in de duisternis’!
DOEN
Een vlag voor het rijk van God
Geef de kinderen de volgende opdracht:
Bedenk een vlag voor het rijk waar Jezus koning is
Zorg voor verschillende kleuren papier.
Laat de kinderen per twee zo'n vlag maken.
Bespreek daarna waarom ze precies deze vlag hebben gemaakt.
Jongeren
ONDERZOEKEN
Jezus, een merkwaardig koning
| Hij wordt gezalfd | ... door een vrouw | Johannes 12, 3 |
| Hij komt Jeruzalem binnen | ... op een ezel | Johannes 12, 14 |
| Hij wordt gekroond | ... met een doornenkroon | Johannes 19, 2 |
| Hij krijgt een purperrode (koninklijke kleur!) mantel | .... van soldaten | Johannes 19, 2 |
| Men groet Hem als een koning | .... maar geeft Hem klappen in zijn gezicht | Johannes 19, 3 |
| Hij sterft | ... op een kruis, als een misdadiger | Johannes 19, 18 |
Koningen in de bijbel
Materiaal
Bijbel
Verloop
Bestudeer elk van de volgende koningen aan de hand van de volgende vragen.
. Wanneer leefden ze?
. Waar waren ze koning?
. Wat typeert hun heerschappij?
. Waren ze een koning naar het hart van God? Waarom?
Deze opdracht kan wel niet verdeeld worden over zes groepen of zes deelnemers, omdat de Bijbelteksten erg in lengte verschillen.
Koningen van Israël
SAUL
(Hebreeuws = de afgebedene)
De eerste koning van Israël. Hij regeerde rond 1030-1015.
De Bijbel beschrijft hem als iemand die wantrouwend stond tegenover zijn omgeving en erg jaloers was op de populariteit van David.
Hij pleegde zelfmoord. Zijn dochter Mikal was getrouwd met David.
Bijbel:
1 Samuel 18
DAVID
(= de geliefde)
David was zo belangrijk dat de naam die zijn vader hem bij de geboorte gaf niet meer bekend is. De mensen noemden hen: de geliefde.
Hij was dé grote koning van Israël van 1015-975 voor Chr.
De joden herinneren zich zijn tijd als een gouden tijd: voor het eerst moesten ze niet meer rondzwerven, hadden ze een vaste stek gevonden.
Niettegenstaande de vele vrouwen in zijn harem, begint hij een relatie met Batseba, de vrouw van Uria.
Bijbel:
2 Samuel 11,1 - 12, 25
SALOMO
(= de vreedzame. In deze naam herkent men het Hebreeuwse woord voor vrede, 'sjalom')
Salomo was de zoon van David en Batseba.
Hij was de derde koning van Israël van 975 - 936.
Tijdens zijn heerschappij werd de eerste tempel te Jeruzalem gebouwd. Hij was niet alleen bekend om zijn wijsheid maar ook om zijn grote rijkdom.
Tegen het einde van zijn leven komt hij tot afgodendienst.
Bijbel:
1 Koningen 11, 4-13
ACHAB
(= broer van de vader)
Hij was koning van het Noordrijk van 874-852 voor Chr.
Hij was getrouwd met Izebel, een dochter van de koning van Sidon. Onder haar invloed voerde Achab de afgodendienst in in Israël.
Bijbel:
1 Koningen 16, 29-33
Koningen in het buitenland
Egypte: FARAO
(= titel van de koningen van het oude Egypte. Dit woord betekent: Groot huis)
De meest bekende farao in de Bijbel is die die de Israëlieten verdrukte en hen met tegenzin uit Egypte liet gaan. Dat die farao in de bijbel niet onder zijn eigennaam bekend is, geeft aan hoe weinig achting de Israëlieten voor hem hadden.
Bijbel:
Exodus 1; Exodus 7,1 - 12,33
Babylonië: NEBUKADNESSAR
(= dat de god Nabu zijn zoon beschermt)
Nebukadnessar was de belangrijkste koning van het Nieuwbabylonische rijk (605-562) Hij veroverde Jeruzalem en voerde een deel van het joodse volk weg naar Babylonië.
Hij werd dement.
Bijbel:
2 koningen 24
De Bijbel gaat er blijkbaar van uit dat een koning een machthebber is, die de wereld naar zijn hand wil zetten. Iemand die alleen aandacht heeft voor zichzelf en zijn onderdanen gebruikt voor zijn eigen belang, het eigen gelijk en de eigen macht. Tegen zo'n koningen hebben profeten geprotesteerd. Ze vonden dat een koning moest lijken op God. Hij moest voor kleine mensen bereikbaar zijn en omzien naar wie het moeilijk heeft.
Jezus kreeg de titel 'Christus koning'.
Waarom verdient hij volgens jou deze titel in het licht van wat de Bijbel over koningen vindt?
Overwegingen
Gerald Darring
(St Louis University, Center for Liturgy)
Het koninkrijk van God is een ruimte.
Het bestaat in elk huis waar ouders en kinderen van elkaar houden.
Het bestaat in elke regio en in elk land
dat zorgt voor zijn zwakken en kwetsbaren.
Het bestaat in elke parochie die zich uitstrekt naar de behoeftigen.
Het koninkrijk van God is een tijd. Het gebeurt
telkens als iemand een hongerige persoon te eten geeft,
een dakloze onderdak biedt
of zorg verleent aan een verwaarloosd persoon.
Het gebeurt telkens als we een onrechtvaardige wet ongedaan maken,
een onrecht corrigeren of een oorlog afwenden.
Het gebeurt wanneer mensen meedoen
in de strijd om armoede te overwinnen,
onwetendheid uit te wissen, het geloof door te geven.
Het koninkrijk van God is in het verleden
- in het leven en werk van Jezus van Nazaret.
Het is in het heden
- in het werk van de Kerk en in de inspanningen van vele anderen
om een wereld van goedheid en rechtvaardigheid te creëren.
Het ligt in de toekomst
- en bereikt zijn voltooiing in het komende tijdperk.
Het koninkrijk van God is een toestand.
De symptomen ervan zijn liefde, gerechtigheid en vrede...'
(Geciteerd door P. van der Vorst in 'Christian Art. Daily Gospel Reading and Art Reflexion’ - 26 november 2023)
Patrick van der Vorst
Einde van het liturgisch jaar
(P. van der Vorst in 'Daily Gospel, Christian Art.Today’ - 21 november 2021)
Vandaag vieren we het hoogfeest van Christus Koning, dat ook het einde van het liturgisch jaar tekent.
In het afgelopen jaar herleefden we het leven van Christus en zijn apostelen door alle vreugden en lijden heen.
Daarom:
Is Christus vandaag meer koning in mijn leven dan een jaar geleden?
Heerst Hij meer in mijn hart dan voorheen?
Heb ik zijn koninkrijk van gerechtigheid, hoop, vrede en liefde in mijn hart laten vestigen?
Met het begin van Advent volgende week nodigt de Kerk ons uit om samen een nieuw liturgisch jaar te beginnen. Het is een uitnodiging om het ritme van het leven van Christus opnieuw te beleven, om ons op weg te helpen naar een diepere ontmoeting met Hem.