Roept vragen op

Na een wekenlange, intense en nauwgezette voorbereiding mogen de zevenjarigen voor het eerst echt 'mee maaltijd vieren rond de tafel van Jezus' - wij zeggen : naar de communie gaan.
Het is een dag waar ze naar uitkijken en ... laten we eerlijk zijn: sommigen alleen omwille van de geschenken. Wat de kinderen van die dag verwachten hangt ook af van wat de ouders van die dag willen maken: wordt het een dag van mooie kleren, lekker eten... geschenken? ... of wordt het een vreugdevolle dag waar men tijd heeft voor elkaar, waar iets gerealiseerd wordt van de mooie thema's en intenties waar de kinderen en de onderwijzers wekenlang aan gewerkt hebben? Hoe we het ook draaien of keren: een communicant in huis doet ouders nadenken.
Het roept vragen op als:
- hoe oud zijn we nu al geworden...
maar ook:
- hoe gaan we met onze kinderen om?
- kunnen we hen meegeven wat we belangrijk vinden?
- kunnen we hen ons geloof doorgeven?
- wat betekent dat geloof voor ons? voor mij?

We kunnen dan zo'n vragen naast ons neerleggen en zeggen: 'ze zijn te moeilijk' of 'geloven, dat is niet voor ons'... maar we kunnen die eerste communicant in huis ook zien als een unieke kans om het gelovige leefklimaat in het gezin op te frissen, aan te wakkeren of te versterken.

Waarom een doopsel en waarom nu de eerste communie?

Algemeen

Vanaf de geboorte van ons kind, hebben we het omringd met al onze zorgen: de zorg voor voldoende slaap, voor voldoende eten, voor voldoende kleding. We hebben onze kinderen het allerbeste van onszelf willen meegeven op elk gebied: we wilden ze materieel niets tekort laten komen en zorgden ook voor de best mogelijke babysit, de best mogelijke school... Alle goede kwaliteiten die we in ons leven zien, willen we met onze kinderen delen en het maakt ons behoorlijk ongelukkig als we daar niet in slagen.

Waarom doopsel?

Sommige ouders willen hun kinderen ook laten delen in hun geloof. Als we kort na de geboorte ons kind lieten dopen, dan wilden we hiermee uiting geven aan ons geloof dat een mens niet leeft van het materiële alleen, maar ook van waarden die daarboven staan. Waarden die we de moeite waard vinden, waarden waar ook Jezus van leefde, waarden die met God te maken hebben. Daarom wilden we ons kind ook een christelijke opvoeding geven.
Sommigen onder ons hebben het hier moeilijk mee: ze vinden niet de juiste woorden om over God en Jezus te spreken of er zijn voor hen veel meer vragen dan antwoorden. Dan denken ze: 'ik kan dat niet zo goed'. Met de vragen van hun kinderen weten ze niet goed raad omdat het soms hun eigen vragen zijn. Veel ouders laten dan alles in handen van de meester of de juf in de klas die dat veel beter weet als hen ... die heeft er voor geleerd! Veel van die ouders vergeten dan hoe goed het is dat kinderen ervaren en vernemen dat ook hun ouders dezelfde grote waarden delen: verzoening, respect, eerbied, delen, aandacht voor de medemens, delen, danken, liefzijn. Ze vergeten hoe goed het is dat kinderen merken dat hun ouders aan God een plaats geven in hun leven, zelfs al kunnen ze dat niet met de juiste woorden gezegd krijgen.

Waarom eerste communie?

Nu is dit kind groter geworden. We dragen het niet meer naar de kerk zoals bij het doopsel, maar we nemen het aan de hand mee naar de kerk en laten het, niet alleen met het gezin, maar met de klasgroep delen in hetzelfde geloof. Je kunt zeggen dat het in hun leven hun eerste stap is in de grote mensenwereld. De kleuters die ze vorig jaar rond deze tijd nog waren zijn jonge kinderen geworden die al kunnen lezen, schrijven, rekenen.
Nog niet volleerd, maar ze hebben die eerste stappen daartoe al gezet. Nu zetten ze een andere stap, waardoor ze door de volwassenen beschouwd worden als jonge mensen die groot genoeg zijn om samen zoals de volwassenen naar de mis te gaan en dus ook naar de communie. Dan krijgen ze niet meer een kruisje of een tik op de wangen, maar een echt stukje brood net als de grote mensen. Daarom wordt feest gevierd, daarom worden nieuwe kleren aangetrokken, daarom is de familie uitgenodigd om te feesten, daarom worden geschenken gegeven. Het kind dat vorig jaar nog kleuter was krijgt een volwaardige plaats onder de kerkgangers - nog niet 100% bewust, maar dat is voor de andere dingen ook nog niet - maar het zit erin in, zoals het zal kunnen lezen, zal kunnen rekenen, zal kunnen schrijven... zo zit het erin dat dit jonge kind, uw zoon of dochter, zich zal ontplooien als gelovige: iemand die nog wat anders belangrijk vindt dan het nut en de financiële waarde van wat het doet en die aan God de plaats in zijn leven geeft die Hem toekomt. Zo'n stap is niet vrijblijvend... ze houdt een opdracht in voor het kind zelf, voor de ouders, voor het gezin en voor allen die ermee te maken hebben.
Wat zo fris en feestelijk een begin kent, moeten we koesteren... we kunnen zoveel goede wil toch niet smoren in een oppervlakkige benadering ervan.
Een eerste communie is dus niet een gebeuren van de school alleen, net zoals dat ook niet is voor de andere dingen in het leven die we belangrijk vinden.

Wat is dat: eerste communie?

De eerste communie is een sacrament. Een moeilijk woord om te zeggen dat mensen op zo'n moment meer dan anders ervaren dat God een rol speelt in hun leven. Een sacrament is eigenlijk de uiting van ons geloof dat het goede het haalt op het slechte (B.v. Brood haalt het op honger, leven en liefde halen het op de dood, lijden en dood hebben niet het laatste woord...) en dat God er wat mee te maken heeft. Dat wil je delen met je kind. Eucharistie is samenkomen als familie van God. Zijn dag feestelijk vieren, samen luisteren, bezorgd zijn voor de schepping, danken voor het nieuwe leven in Jezus, deelnemen aan zijn maaltijd, gezonden worden om in het dagelijks leven iets meer van de droom van God over de mens te realiseren.
Omdat mensen het van alle tijden moeilijk gevonden hebben om zo abstract te spreken hebben ze in zo'n sacrament een aantal uiterlijke tekenen een bijzondere plaats gegeven. In het doopsel was dat: water, zalf, licht... in het vormsel zal het zijn: zalf, de tik op de wang, het leggen van uw hand op de schouder van uw kind... in het huwelijk worden het de ringen... Tijdens de eerste communie spelen de volgende uiterlijke tekenen een rol:

TAFEL
Met de eerste communie speelt de tafel een centrale rol. De tafel als centrum van het huis, vinden we ook centraal in de kerk en in het centrum van een eucharistieviering. (Tafel = cristalisatiepunt in het leven van de mens) Belangrijke gelegenheden worden aan tafel gevierd. Zijn er spanningen, dan gaat men niet aan tafel met die persoon, of is het samen aan tafel zitten een marteling. Nu zijn er reeds een kleine 2000 jaar mensen die rond een tafel bijeenkomen en bij het eten en het drinken de herinnering aan Jezus hoog houden op zijn vraag: "Als je van die brood eet, en van deze beker drinkt, doe dit om mij te gedenken". Deze tafel wordt dan het raakpunt tussen het gewone leven en Jezus. Als we rond de tafel, het altaar, bijeenkomen, dan vieren we onze verbondenheid met God en de mensen en horen we er de oproep in om die verbondenheid ook in het gewone leven te beleven.

BROOD
Het kind zal een hostie krijgen. Dit is een stuk brood dat niet gegist is en dat doet denken aan de uittocht van de joden uit Egypte. Brood verwijst ook naar de zorg en het werk van veel mensen: de boer, de molenaar, de bakker... In de groei van het graan, de zon en de regen, in de inzet van mensen voor elkaar, klinkt iets door van het mysterie van ons bestaan, van God. Brood is een teken van zorg voor elkaar, een teken van leven. Brood leent er zich voor om gebroken en gedeeld te worden: het schenkt verbondenheid, gemeenschap, communie. De laatste avond dat Jezus met zijn leerlingen aan tafel zat, nam hij brood, brak het en gaf het aan zijn leerlingen en zei hun: 'Ieder keer als je dit doet moet je aan mij denken en mij in herinnering brengen.' Dit is niet passief terugdenken aan Jezus, maar zich actief inzetten voor datgene waarvoor hij uiteindelijk op een kruis is gestorven.

FEESTKLEDING
Dit hoeft geen luxe kleding te zijn - maar wel iets wat het kind nog niet eerder gedragen heeft - zodat deze uiterlijke zaken kunnen verwijzen naar die gehele dag: er gebeurt iets apart - je kunt dat ook zien: het kind is er mooi voor aangekleed.

Het belang van het feest

Waarom een feest? Uw kind wordt opgenomen in de groep van volwassenen: het wordt niet langer aanzien als een kleuter die er tussen loopt. Het is een kleine mens die aanspreekbaar is en zelf begint na te denken over wat het ziet en wat het niet ziet. De vragen over wat het kind ziet kunnen we wel aan; de vragen over wat het niet ziet, maar vermoedt, stellen ons voor heel wat problemen. Het zijn ook onze vragen (b.v. wat na de dood?) of het zijn onze vragen geweest die we intussen dichtgeklapt hebben (b.v. wie is God?)
Eerste communie is als wij het kind feestelijk laten delen in dat wat ook ons bekommert: een mens leeft niet van brood alleen. Als al onze materiële honger gestild is, dan blijft er nog dat andere waar we als mens voluit willen van leven. Hoe belangrijk feestelijke kleding en een feestelijke maaltijd ook zijn... ze zijn maskers als ze niet gedragen worden door een innerlijke ingesteldheid. Het eerste communiefeest is dus een uiterlijk teken van wat binnenin ons gaande is. En wat is er gaande? Een aantal waarden worden meer dan anders uitdrukkelijk beleefd:

VERBONDENHEID
Het geeft een goed gevoel aan ouders en kinderen wanneer tijd wordt vrijgemaakt voor elkaar om samen bezig te zijn. Concreet kan dit naar aanleiding van het boekje dat de onderwijzers hebben samengesteld en van de concrete voorbereiding van het feest.
Samen bezig zijn, samen iets voorbereiden geeft een gevoel van verbondenheid. Voor een kind bevestigt zo'n ervaring wat in de catechese met woorden is gezegd.
Vanuit de ervaring van wat het betekent tijd en aandacht te krijgen wordt het kind veel meer opgeroepen om zelf ook tijd en aandacht voor anderen te hebben, dan met woorden alleen.

IK TEL MEE
OOK MIJN NAAM STAAT GESCHREVEN IN DE PALM VAN GODS HAND
Het is het feest van het kind dat zijn eerste communie doet. Daarom mag het in het nieuw staan, ook de anderen mogen feestelijk staan om dat te bevestigen. Het is echter niet goed compensaties te zoeken voor de jaloerse broertjes of zusjes. Ook moeten tantes en nonkels niet absoluut voor elk van de kinderen een geschenkje willen meenemen. Die andere kinderen krijgen nog hun beurt of hebben die gekregen. Jaloersheid is een gevoel dat ze nog zullen tegenkomen in hun leven, maar dat niet verwerkt wordt door het te ontlopen.
In een gezin met meer kinderen is het een buitengewone ervaring voor het kind om mee te maken: 'ik ben niet alleen belangrijk als lid van de groep - ik tel ook persoonlijk mee!'
Bovendien tellen de kinderen niet alleen mee in het gezin, maar ook in de kerk - daarom is het ook zo bijzonder frustrerend en pijnlijk voor de kinderen om te merken dat datgene wat ze beleven en waar ze naartoe gegroeid hebben in een aantal gevallen als een eendagsvlieg is. Het is vreemd dat functioneel denkende mensen zo veel energie steken in de voorbereiding van een eerste communie en dan alles zomaar laten vallen zodat de eerste communie soms de laatste of voorlaatste blijkt te zijn.

Een feest zonder voorbereiding is een half feest

Samen met kinderen denken 'wat gaan we van dit feest maken', maakt dat het feest al veel vroeger begint in de ervaring van warme betrokkenheid op elkaar. In de manier waarop we feestvieren kunnen we heel wat uitdrukken van wat ons bezielt. Er zijn soorten kinderen: zij die gedragen worden door het speciale van het feest, waarvan je kunt merken dat ze er met hart en ziel naar toeleven... Er zijn ook kinderen voor wie het feest eigenlijk niet meer is dan een groot feest met lekker eten en veel geschenkjes. Toch is een goede voorbereiding van groot belang.
Er is de voorbereiding op school, en er is de voorbereiding thuis. Vergeet ook daar niet waar het om gaat. De schoonmaak, de zoektocht naar feestkledij, de zorg voor het feestmaal moeten uiteindelijk gedragen worden en gekleurd worden door wat gebeuren gaat.
Vraag daarom al eens aan je kind waarom dat allemaal gebeurt? Wat het is eerste communie doen. Tracht dan samen met je kind die vraag te beantwoorden. Eerste communie = ik wil aan tafel zitten met Jezus; = ik wil doen zoals Jezus. En wat deed Jezus zoal? Dan kun je uit een kinderbijbel vertellen: Jezus hield van kinderen en van alle mensen, ook van hen die door anderen aan de kant gezet werden. En Jezus gaf God een plaats in zijn leven. Van ons vraagt Hij dat wij hetzelfde zouden doen. Je mag er rustig bij zeggen dat Jezus dat ook vraagt van de grote mensen en dat dat niet altijd zo gemakkelijk is. En ook dat Jezus gezegd heeft dat je altijd weer opnieuw mag en moet proberen. Je kunt ook met je kind samen een kort gebed bidden.
Sommige kinderen kunnen beter zo 'n spontaan gebed bidden dan hun ouders dat kunnen. Kun je dat niet, grijp dan terug naar het 'Onze Vader'. Het kind begrijpt dan wel niet allemaal wat het zegt en jij als volwassene misschien ook niet, maar op dat ogenblik druk je met je hele lichaam en in die moeilijke woorden uit dat je gelooft dat er meer is dan alleen het zichtbare, iets wat je niet ziet, maar waarvan je gelooft dat het met liefde te maken heeft. Je kunt samen een gebed opstellen dat het kind kan voorlezen bij het begin van de maaltijd of er een uitzoeken in een gebedenboek.

Chantal Leterme