Genesis 28, 10-22: De droom van Jakob
De tekst
’Bijbel in gewone taal’
(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 49-50)
Jakob was uit Berseba vertrokken. Hij was op weg naar de stad Charan. Toen de zon onder was, zocht hij een plaats om te slapen. Hij pakte een grote steen. Die legde hij onder zijn hoofd, en zo ging hij slapen.
Toen kreeg hij een droom. Hij zag een trap van de aarde naar de hemel. Hij zag engelen van God die de trap op liepen en weer naar beneden gingen. En hij zag dat de Heer bij hem kwam staan.
De Heer zei: ‘Ik ben de Heer, de God van Abraham en van Isaak. Het land waarop je nu ligt te slapen, zal ik aan jou en je nakomelingen geven. Je zult veel nakomelingen krijgen. Zo veel dat niemand ze kan tellen. Je nakomelingen zullen steeds meer land krijgen, in het oosten, het westen, het noorden en het zuiden. En als de volken op aarde elkaar geluk toewensen, zullen ze zeggen: ‘Ik hoop dat je net zo gelukkig wordt als Abraham en zijn nakomelingen.’
Ik zal bij je zijn. Ik zal je beschermen, overal waar je heen gaat. En ik zal je weer terugbrengen naar dit land. Ik blijf bij je totdat ik gedaan heb wat ik je beloofd heb.’
Toen Jakob wakker werd, dacht hij: Ik wist niet dat de Heer hier aanwezig was. Maar het is wel zo! Dat maakte veel indruk op hem. Hij dacht: Wat een bijzondere plek is dit. Dit is het huis van God en de poort naar de hemel.
Vroeg in de ochtend stond Jakob op. Hij pakte de steen waarop hij geslapen had. Die zette hij rechtop, en hij goot er wat olie overheen. Zo werd het een heilige steen. De plaats waar hij was, heette Luz. Maar Jakob noemde die plaats Betel. Toen deed Jakob een belofte. Hij zei: ‘De Heer zal mijn God zijn als hij me helpt en me onderweg beschermt. Hij zal mijn God zijn als hij voor eten en kleren zorgt, en als ik weer veilig bij mijn familie terugkom. Op de plek waar ik deze steen rechtop gezet heb, zal later een huis voor God zijn. En ik zal een tiende deel van alles wat God me geeft, aan hem teruggeven.’
Dichter bij de tijd
(Bewerking: C. Leterme)
Jakob ging op weg naar zijn oom in Haran.
’s Avonds zocht hij een plek om te overnachten.
Hij nam één van de stenen die daar lagen als hoofdkussen
en viel er in slaap. Hij kreeg een droom
en zag een trap van de aarde tot in de hemel.
Op die trap liepen de engelen van God op en neer.
Ineens stond God bij hem en zei:
‘Ik ben de God van Abraham en van Isaak.
Het land waarop je ligt, zal Ik geven aan jou en aan je nakomelingen.
Je zult er zoveel krijgen als het stof van de aarde.
Je zult je uitbreiden naar het westen en het oosten,
naar het noorden en het zuiden.
Door jou en je nakomelingen
zullen alle families van de aarde gezegend worden.
Ik ben met je. Ik zal je beschermen waar je ook bent,
en je terugvoeren naar dit land.
Ik zal je niet verlaten tot Ik mijn belofte heb vervuld.’
Jakob werd wakker en riep uit: ‘Echt waar,
ik wist niet dat God op deze plaats was.’ Dat overweldigde hem.
‘Wat een bijzondere plaats is dit!’ zei hij,
‘Dit kan niet anders zijn dan het huis van God
en de poort van de hemel.’
De volgende ochtend nam hij de steen
die hij als kussen had gebruikt.
Hij zette die rechtop, goot er olie over uit en noemde die plaats Betel.
Die naam betekent: ‘Huis van God’
Toen legde Jakob de volgende belofte af:
‘Als God met mij is en me beschermt op de reis die ik nu onderneem,
als Hij me voedsel geeft om te eten en kleding om me te bedekken,
en als ik veilig naar mijn ouderlijk huis terugkeer,
dan zal Hij mijn God zijn.
De plaats waar ik deze heilige steen rechtop gezet heb,
zal het huis van God zijn.
Van alles wat God me geeft, geef ik Hem een tiende deel terug.’
Stilstaan bij ...
Haran / Charan
Stad waar Abraham en zijn familie woonden, nadat ze uit Ur waren weggetrokken. Haran lag aan de rivier Balich, een zijrivier van de Eufraat.
Jakob ging er naar zijn oom Laban die daar nog woonde.
Nu ligt Haran in Turkije.
Droom
Veruitwendiging van een diepte-ervaring.
In de Bijbel komen dromen vaak voor als een middel waarmee God zijn boodschap kenbaar maakt.
Ik ben met u, Ik zal u behoeden waar u ook bent
In deze woorden kan men de naam van God herkennen die Hij aan Mozes gaf. Bij de heidenen zijn goden gebonden aan een plaats, maar niet de God van Israël, die gaat mee waar zijn mensen zijn.
Steen
Die steen was wellicht een onversierde steen, die meestal langwerpig was van vorm en afgerond aan de top. Men gebruikte zo'n stenen om een territorium af te bakenen of om een speciale plaats te markeren.
Deze stenen kregen vaak een sacraal karakter: men goot er olie op om ze aan God te wijden.
Betel
(Bet-el = huis van God)
Dit verhaal geeft aan waarom het heiligdom van Betel een heilige plaats is.
Bij de tekst
Spreken met beelden
| Trap | In veel godsdienstige culturen is de trap een bekend symbool voor het contact tussen hemel en aarde. Denk aan de ziggurats, de trappentorens die dienden als trap tussen hemel en aarde en omgekeerd. Merk op dat er in kunstwerken eerder sprake is van een ladder dan van een trap. |
| Steen | De steen waarop Jakob sliep en zijn opmerkelijke droom had, werd nadien het symbool van Gods aanwezigheid onder de mensen. Later nam een tempelgebouw die functie over. |
Betekenis
. De opmerkelijke droom van Jakob toont aan hoe nauw het dagelijks leven van de aartsvaders met God verweven was.
. In dit verhaal wordt de belofte van Jahwe aan Abraham tegenover Jakob bevestigd.
Jakobsladder
In de droom van Jakob komt een trap voor. Soms heeft men het over een ladder. In de middeleeuwen zei men dat er aan die ladder vijftien sporten zaten. Die deden denken aan de vijftien deugden die een goed mens moest beoefenen. De engelen die opklimmen verwijzen naar het beschouwende leven, de engelen die dalen vertegenwoordigen het actieve leven.
Ken je taal
Een jakobsladder is …
| wanneer je zonnestralen ziet komen door gaten in een wolk | |
| een plant: de Polemonium caeruleum waarvan de bladeren als treden van een ladder naast elkaar staan. | |
| speelgoed: blokjes hout die zo aan elkaar vastzitten dat er steeds een langs de andere naar beneden ‘klimt’. | |
| een fitnesstoestel, waarbij men rollende sporten steeds verder omhoog beklimt. | |
| een transportband met tussenschotjes, die gebruikt wordt om iets wat lager is omhoog te krijgen. | |
Bijbel en kunst
Beeldhouwwerk
ANONIEM
Jakobsladder
Dit beeldhouwwerk is te zien rond het westportaal van de abdijkerk in Bath (Engeland)
Schilderkunst
N. DIPRE
De ladder van Jakob (ca 1525)
Nicolas Dipre (1495-1532) werd ook Nicolas d'Ypres of soms Nicolas d'Amiens genoemd. Hij was een Franse vroege renaissance-schilder.
Dit schilderij is een van zijn bekendste werken.
Jakob die op stap was (zie de staf in zijn handen) ligt in een diepe slaap langs de kant van de weg. Hij droomt van een ladder die hemel en aarde verbindt. Op die ladder zijn engelen te zien.
M. WILLMANN
Jakobsladder (1691)
Michael Willmann (Koningsbergen, 27 september 1630 - Leubus, 26 augustus 1706) was een Duits kunstschilder, die behoorde tot Duitse Barok.
BLAKE
Jakobsladder
William Blake (1757 - 1827) was een Engels schrijver, dichter, tekenaar, schilder en graveur.
Merk op dat Blake geen ladder, maar een trap schilderde en zo dichter bij de Bijbeltekst staat.
SHALOM OF SAFED
De ladder van Jakob
Shalom of Safed (1887-1980) was een Israëlisch kunstenaar.
Suggesties
Grote kinderen
VERDIEPEN
Opklimmen - dalen
Teken een ladder op een flap. Verdeel die ladder verticaal in twee, zodat de ene kant van de ladder kan dienen om op te klimmen, de andere om te dalen. Maak de klimmende en dalende kant van de ladder duidelijk met een pijl.
Zoek met de kinderen wat men kan doen om dichter bij God te komen, en noteer dat op de sporten van de ladder aan de opklimmende kant. Zoek daarna wat verder van God doet komen en noteer dat op de sporten van de dalende kant.
Deze 'ladder' kan daarbij inspireren:
Gesprek
(Uit: 'Kijk eens met je oren - kinderen van Abraham' - p. 15)
God zegt tegen Jakob: 'Ik doe wat ik beloof.'
- Wat heeft God beloofd?
- Wat zijn de mooie woorden van God?
Laat de kinderen vertellen over mooie woorden die iemand tegen hen gezegd heeft.
- Waren ze toen blij?
- Kunnen ze die woorden goed onthouden?
- Wie heeft die woorden gezegd?
- Zeggen zij ook woorden waarmee ze iemand heel blij maken?
- Kennen ze mooie woorden die God nu nog altijd tegen hen zegt?
- Hoe voelen zij zich daarbij?
- Wanneer heeft iemand hen al eens iets beloofd?
- Worden beloften altijd gehouden?
De kinderen vertellen over hun ervaringen en hun gevoelens daarbij.
DOEN
Herdenkingstenen
Jakob zette een steen rechtop om niet te vergeten dat God hem wilde beschermen.
Laat de kinderen verwoorden wat ze van God willen onthouden en waarom.
Zorg voor een aantal keien.
De kinderen nemen er één naar keuze.
Ze beschilderen die met allerlei kleuren.
Nadien zeggen ze in een kort bezinningsmoment wat ze niet willen vergeten van God.