Werken in hoeken

Wat?

De inhoud waarin de kinderen zich zullen verdiepen, wordt in verschillende stappen verdeeld over verschillende hoeken. Deze hoeken zijn in aantal niet beperkt door de vier hoeken van de ruimte waarin het hoekenwerk doorgaat. Het kunnen er ook vijf of zes zijn.
Het 'werk' bestaat er dan in dat de kinderen de opdrachten van elke hoek doornemen (doorschuifsysteem). Zo diepen ze per hoek één aspect van het onderwerp uit. Het gaat gemakkelijker om de inhoud van elke hoek goed af te bakenen, wanneer men zichzelf verplicht om bij elke hoek te verwoorden wat de bedoeling van die hoek is (titel).
Het is zeer zinvol om kinderen samen rond een bepaalde opdracht te laten werken. Zo leren ze overleggen, informatie uitwisselen, samen klemtonen leggen, tot een consensus komen ...

Het kan ook dat de verschillende hoeken een andere manier aanbieden om inhoud te verwerken (Bv. tekenen, schilderen, lied schrijven, acteren, boetseren ...). In dat geval kunnen de kinderen hun hoek kiezen volgens hun belangstelling.
Voorzie in dit geval een moment waarop de kinderen kunnen tonen wat ze in hun hoek gerealiseerd hebben.

Soorten hoeken

Variatie in de hoeken stimuleert de aandacht van de kinderen.

. Deze hoeken zijn verschillend van elkaar door:
- de manier waarop het onderwerp inhoudelijk benaderd wordt,
- de methode die gebruikt wordt
(groeperen, reconstrueren, kringgesprek, tekststudie, creëren, spel …)
- het materiaal dat gebruikt wordt
(b.v. foto’s, muziek, woordkaarten, video, PC …)
- de manier waarop de kinderen bezig zijn
(waarnemen, onderzoeken, spelen, lezen, beluisteren, doen, bestuderen …)

Belangrijk
Hoeken waarbij iets concreet te doen valt, houden de aandacht gemakkelijker gaande.
Bijvoorbeeld:
. Journalistenhoek - schrijven over ...
. Spelhoek
. Knutselhoek
. Vragenhoek

TIPS
. Steek in een ‘hoek’ niet teveel verschillend materiaal en steek er ook niet teveel verschillende inhouden in. De verscheidenheid komt naar voren in de verscheidenheid van de hoeken die aangeboden worden.

. In een hoekenwerk zijn het de deelnemers zelf die de activiteiten in handen hebben.

Voorbeelden

Hoekenwerk rond Kerstmis en licht

Hoek 1 - BESTUDEREN
Hier kom je alles te weten over licht

Hoek 2 - BESPREKEN
Wat heeft licht met Kerstmis te maken?

Hoek 3 - ONDERZOEKEN
Lichtfeesten in verschillende godsdiensten

Hoek 4 - DOEN
Een eigen licht maken

Hoekenwerk rond bidden

Klik hier voor een uitgewerkt voorbeeld van een hoekenwerk rond bidden.

Organisatie

Zorg ervoor dat de activiteiten op zichzelf kunnen lopen. Dit betekent dat je per hoek een opdrachtenfiche maakt waarop de werkvolgorde staat.
Als begeleider kun je ten hoogste maar één hoek volwaardig begeleiden.
De duur van de activiteiten in de verschillende hoeken moet ongeveer even lang zijn. Voorzie daarom in de bundel een aantal activiteiten voor de groepen die sneller klaar zijn.

De begeleider krijgt bij het hoekenwerk de volgende functies:
- nagaan of alles vlot verloopt
- het eigen aanbod van groepsactiviteiten kritisch evalueren (té moeilijk, té gemakkelijk, spreekt aan, is inhoudelijk sterk, stimuleert de kinderen tot meer)
- geen eigen inbreng, eventueel wel extra vragen die doen nadenken.

Aan de slag

Vooraf

Allereerst: heel goed het onderwerp bestuderen waarrond de kinderen zullen werken.
Daarna bepalen wat het doel van het hoekenwerk is: verwerven van informatie of het verwerken ervan.

De informatie of de verwerking van inhoud verdelen over de verschillende hoeken.
Het helpt als je een titel geeft aan elk van je hoeken.

Materiaal

Documentatiemateriaal

Handboeken, boeken uit de bib, leerspelen, gezelschapsspelen, zelfgemaakt materiaal, educatieve software ... op het niveau van de kinderen.

TIPS
. niet te veel / te weinig materiaal.
. Zorg ervoor dat het aantrekkelijk, uitnodigend, uitdagend is om de betrokkenheid van de kinderen te verhogen.
. Geef eventueel de moeilijkheidsgraad van het materiaal met een kleur of een pictogram aan.

Opdrachten

Verwerkingsoefeningen
Herhalingsoefeningen
Ontspannende activiteiten
...

Belangrijk
Formuleer de opdrachten zo dat kinderen er zelfstandig mee aan de slag kunnen.

TIPS
. Heb aandacht voor de moeilijkheidsgraad van de activiteiten. Die wordt bepaald door de (mentale) leeftijd van de kinderen.

Bijvoorbeeld
Kinderen van 9 jaar krijgen de opdracht om twee foto’s te verbinden met twee andere foto's.
Dit stellen de vier foto's voor:

Moslim knielend op een gebedsmat	Meisje met gevouwen handen
Kerkgebouw	Moskee

Merk op: deze opdracht is te gemakkelijk. De kinderen moeten maar één keer bewust kiezen.
In dit geval is dit te verhelpen door twee foto's toe te voegen: een vrouw offert bloemen; een hindoetempel.

Een vrouw offert bloemen	Moslim knielend op een gebedsmat	Meisje met gevouwen handen
Kerkgebouw	Hindoetempel	Moskee

. Als je de kinderen een ‘creatieve’ opdracht geeft, geef dan een aantal aanzetten.

Bijvoorbeeld
De kinderen wordt gevraagd om een gedicht, een gebed te schrijven …
- Geef een voorbeeld van hoe men een elfje opbouwt
- De kinderen formuleren de inhoud rond woorden die bijvoorbeeld in een andere activiteit gevonden werden.

Werkbladen / Werkboekje

Beperk het aantal werkbladen per hoek: 1, maximaal 2 bladen.
Het is beter een boekje met alle werkbladen te maken i.p.v. losse bladen per hoek.
Boven elke bladzijde van het boekje staat duidelijk de titel van de hoek vermeld.
In dat werkboekje staan vragen en opdrachten die de leerlingen alleen kunnen beantwoorden vanuit het materiaal dat in de hoek ligt (boeken, foto’s, verhalen, teksten, auditief materiaal, tekstmateriaal…) en eventueel ook van de route die de kinderen moeten volgen. Op het einde van het boekje staan een aantal extra opdrachten voor groepen die sneller klaar zijn.

Taal

Het opgavenblad in de hoek en de opdrachten in de werkbladenbundel van de kinderen zijn geschreven in een concrete, toegankelijke en eenvoudige taal.
Suggestie: Bereid de opgaven en opdrachten voor. Bekijk ze enkele dagen later opnieuw alsof iemand anders ze heeft neergeschreven.

Verloop

Bij de inleiding van het hoekenwerk goed de werking ervan informeren.
- Wat wordt verwacht?
- Welke hoeken zijn er?
- Hoe wordt de groep verdeeld?
- Hoeveel tijd mag men in een hoek werken? (Bijvoorbeeld 10 minuten. Deze afspraak nadien goed in het oog houden)
- Mag er gepraat worden?
- Wat moet je doen als alle opdrachten in een hoek gemaakt werden?

Evaluatie 

De kinderen

. Verbeteren ze hun opdrachten zelf? Zelfcorrectie?

De begeleider

De hoeken
. Zit er voldoende variatie in de verschillende hoeken?
. Beschikt elke hoek over voldoende goed materiaal? (niet te weinig / niet teveel)
. Kon de hoek functioneren zonder de aanwezigheid van de begeleider?

Het werk van de kinderen
. Is het werk: degelijk, creatief, correct en inspirerend?
. Is er een goede dosering tussen het werk en de tijd die men ervoor heeft.
. Is het nodig onverwachte controles te voorzien van de zelfcorrecties om onnauwkeurigheden tegen te gaan?

Werkboekje
. Waren de opdrachten voldoende duidelijk geformuleerd?
. Waren de opdrachten niet te moeilijk? niet te gemakkelijk?
. Zijn de opdrachten geschikt van bekend naar onbekend, en van gemakkelijk naar moeilijk?
. Zijn de teksten in het boekje niet te lang?
. Worden de moeilijke woorden in de tekst ook omschreven of worden ze beter door synoniemen vervangen?
. Spreken de teksten en de illustraties voldoende aan?
. Gebeurt nog iets meer met de illustraties dan louter verluchten van de tekst?
. Maakt het de kinderen enthousiast?
. Werd voldoende met de bedoeling van dit hoekenwerk rekening gehouden?