Kinderen in het 3e en 4e leerjaar

WERKBLAD 1: De eerste paus

Een kei van een man

Materiaal
- twee diepe borden
- hoeveelheid zand, een steen of een kei
- twee potloden
- gietertjes / fles met water
- werkblad: De eerste paus

Neem twee diepe borden. In het ene bord leg je een hoopje zand, in het andere een steen. Op het zand en de steen leg je een potlood of een ander voorwerp.
Giet nadien voorzichtig op het zand en de steen een glas water.
Wat zie je?
Vertel het verhaal over de man die een huis bouwt (zie werkblad).
Bespreek het met de vraag: op welke grond kun je best bouwen?

Zet de twee borden in twee uithoeken van de klas. De kinderen van de klas staan in het midden.
Lees de verschillende situaties voor. Vinden de kinderen dat de personages een voorbeeld zijn van ‘rots’, dan gaan ze bij het bord met de steen staan. Is de situatie een voorbeeld van ‘zand’, dan gaan ze bij het bord met zand staan. (ZAND: Nathalie, Michaël, Thomas; ROTS: Sarie, Boris, Margot)

Vertel het verhaal van Jezus en Petrus (Matteüs 16, 13-20).
Sta kort stil bij de betekenis van de naam (Petrus = steen). Sta eventueel even stil bij sommige namen van kinderen. De betekenis van een naam kunnen mensen ervaren als een opdracht om in hun leven te realiseren.
Om het verhaal te actualiseren, schrijven de kinderen in getekende rotsblokken waarin mensen naar hun aanvoelen volgens Jezus in iets een kei kunnen zijn.

WERKBLAD 2: Verkiezing van een paus

Gesprek

Materiaal
- enkele kranten of tijdschriften met foto's en artikels over de paus.
- werkblad: Verkiezing van een paus

Begin deze activiteit met de vraag: kan men leren voor paus? Laat de kinderen daarover nadenken.
Vertel in dialoog met de kinderen hoe een paus verkozen wordt. (zie verder)
Gebruik hierbij de volgende woorden als staakwoorden: dood, begraven, aftreden, foto's, bisschoppen, paus, gekozen, kardinalen, kapel, stembriefjes, zwart, wit, klokken, Habemus papam, zegen.
Illustreer je verhaal met foto’s over: de rook uit de schouw, Sint-Pietersbasiliek, de zegenende paus.
Nadien vullen de kinderen het werkblad in. (Juiste volgorde van de woorden: dood, begraven, aftreden, foto's, bisschoppen, paus, gekozen, kardinalen, kapel, stembriefjes, zwart, wit, klokken, Habemus papam, zegen.)

Stellingenspel

Materiaal
Een kaartje waarop staat:WAAR
Een kaartje waarop staat:NIET WAAR.

Verdeel de ruimte in twee.
Op het ene deel leg je het kaartje waarop staat: WAAR, op het andere deel leg je het kaartje waarop staat: NIET WAAR.
Lees een voor een de stellingen voor. (Maak er eerst een keuze in)
Is de stelling waar, dan gaan de kinderen staan waar het kaartje WAAR ligt. Is de stelling niet waar, dan gaan de kinderen staan waar het kaartje NIET WAAR ligt.

Pausen worden begraven in Jeruzalem.	(Niet waar)
Pausen worden dicht bij het graf van Petrus begraven.	(Waar)
Kardinalen mogen een gsm gebruiken als ze een nieuwe paus kiezen.	(Niet waar)
Als een paus gekozen is, zegt de oudste kardinaal: ‘We hebben een paus.’	(Waar)
Alle stembriefjes die gebruikt worden bij de verkiezing van een paus, worden verbrand.	(Waar)
Als een paus gekozen wordt is de rook uit de schoorsteen zwart.	(Niet waar)
Petrus was de derde paus.	(Niet waar)
Als een paus gekozen is, is de rook uit de schoorsteen wit.	(Waar)
De nieuwe paus zegent de gelovigen van op het balkon van de sint-Pietersbasiliek	(Waar)
Als de nieuwe paus gekozen is, worden de klokken geluid.	(Waar)
Als een paus gekozen wordt is de rook uit de schoorsteen blauw.	(Niet waar)
Om een nieuwe paus te kiezen gaan komen alle kardinalen bijeen in een grote feestzaal.	(Niet waar)
De kardinalen eten en drinken niet tot er een nieuwe paus gekozen is.	(Niet waar)
Als de rook uit de schouw rood is, heeft men nog geen nieuwe paus gekozen.	(Niet waar)
Om een paus te kiezen schrijven kardinalen op een stembriefje de naam van een kardinaal die volgens hen de beste paus wordt.	(Waar)
Wie paus wordt, moet Nederlands kennen.	(Niet waar)
Het plafond van de kapel waarin de paus verkozen wordt, is prachtig geschilderd.	(Waar)

WERKBLAD 3: Een nieuwe paus

Een nieuwe naam voor een paus

Materiaal
- Werkblad: Een nieuwe paus

Verloop
Houd met de kinderen een gesprek over artiesten die vaak een andere naam hebben naast hun echte naam. (artiestennaam of pseudoniem)
Axelle Red heet bijvoorbeeld niet echt Axelle Red, maar Fabienne Demal.
Misschien kennen jij of de kinderen nog andere voorbeelden?
Welke artiestennaam zouden de kinderen zelf willen aannemen?

Een kardinaal die tot paus wordt gekozen, kiest voor zichzelf ook een andere naam.
Meestal is dat de naam van een heilige waarvoor hij een grote waardering heeft, of die iets gedaan heeft, dat hem inspireert.
Zo koos Jorge Bergoglio als pausnaam: Franciscus.

Sta ook stil bij het eventuele Romeinse cijfer na de naam van de paus. Dit getal geeft aan hoeveel pausen die naam al hebben gekozen.
Kunnen de kinderen de Romeinse cijfers ontcijferen. naast hun namen staat iets wat je eventueel aan de kinderen kunt vertellen.

Benedictus XVI	Deze paus was de eerste paus die aftrad sinds 1415.
Johannes Paulus II	Deze paus was meer dan 26 jaren paus. Hij kwam uit Polen.
Johannes Paulus I	Deze paus was maar 33 dagen paus.
Johannes XXIII	Met deze paus werd het tweede Vaticaans concilie bijeengeroepen: een belangrijke vergadering met heel veel bisschoppen onder de leiding van de paus.
Pius X	Deze paus liet de kinderen hun eerste communie doen vanaf hun zevende levensjaar.
Leo XIII	Hij schreef de encycliek ‘Rerum Novarum’, die elk jaar herdacht wordt op O.H. Hemelvaart.

De paus in mijn vriendenboek

Vertel over paus Franciscus. Maak hierbij gebruik van foto’s en van materiaal op Youtube.
Verwerk in je verhaal ook gegevens die de kinderen nadien in de plaats van de paus in het ‘vriendenboek’ zullen invullen.
In de rubriek ‘Wat ik je wens’, laat je de kinderen formuleren wat een paus voor hen zou kunnen wensen.

Correctiesleutel
Naam: Jorge Mario Bergoglio; Franciscus
Verjaart: 17 december
Woont in: Vaticaanstad
Broers: Alberto (+), Oscar (+)
Zussen: Marta Regina (+), Maria Elena
Hobby’s: voetbal, tango
Wat ik je als paus wens: ........................................

WERKBLAD 4: Het wapenschild van paus Franciscus

Informatie
Een wapenschild is een soort visitekaartje. Op het schild worden de kenmerken, kwaliteiten, voorgeschiedenis en heldendaden van de eigenaars uitgebeeld. Wat erop staat zegt dus iets over wie of wat dit wapenschild voert: een edelman, een stad, een land, een bisschop, een paus.

Meestal is het schild onderverdeeld in vakken met symbolen.

Ook de kleuren hebben een eigen symbolische betekenis. In zo’n wapenschild hebben de kleuren een eigen naam.

Officiële kleurcode	Gewone benaming	Symbolische betekenis
Keel	rood	moed, opoffering
Azuur	blauw	wetenschap, waarheid
Sinopel	groen	mildheid, hoop
Goud	goud/geel	wijsheid, rijkdom
Zilver	wit/zilver	trouw
Sabel	zwart	gevaar, kracht
Purper	paars	waardigheid

Onder een wapenschild komt heel vaak een korte spreuk. Zo staat onder het Belgische wapenschild de spreuk: ‘Eendracht maakt macht’

Paus Franciscus koos voor de woorden: 'Miserando atque eligendo'. Dat betekent ‘Door medelijden te hebben en uit te kiezen’

Materiaal
- Werkblad: Het wapenschild van de paus

Bestudeer het wapenschild van de gemeente of stad van de meeste kinderen, of het wapenschild van België. Eventueel ook het wapenschild van de eigen bisschop. Bestudeer daarna het wapenschild van het Vaticaan: daarop zijn de sleutels van Petrus te zien en een tiara.
Die tiara is nu niet meer te zien op het wapenschild van de paus, omdat deze drie kronen boven elkaar teveel aan macht doen denken. De pausen nu zien zich veel meer als een bisschop voor de gelovigen.

Daarna maken de kinderen een eigen wapenschild.
Zodra alle wapenschilden gemaakt zijn, proberen ze de eigenaars ervan terug te vinden.
- Ontdek je de kwaliteiten die werden uitgebeeld?
- Leert het wapenschild jou iets nieuw over de anderen?

WERKBLAD 5: De kleding van de paus

Informatie

Typische kleding voor een priester
stola
Lange band stof die wit, rood, paars of groen kan zijn en om de hals ligt. Buiten de mis draagt de priester een stola telkens hij als priester optreedt bij het toedienen van sacramenten.

albe
Dit is een wit linnen kleed dat reikt tot aan de voeten. De priester draagt het onder zijn kazuifel.

kazuifel
Een soort mantel die wit, rood, paars of groen kan zijn. De priester draagt die tijdens de eucharistie over de albe en de stola heen.

Typische kleding voor een bisschop
mijter
Een hoofddeksel in een vijfhoekige vorm die spits uitloopt. Aan de achterzijde hangen twee linten.

staf
Onderstreept de waardigheid van een bisschop. Verwijst ook naar zijn opdracht om de gelovigen te begeleiden zoals een herder zijn kudde.

Typische kleding voor de paus
kruisstaf
Onderstreept de waardigheid van een paus. Het kruis verwijst naar Jezus Christus.

pallium
Dit is een strook stof (5 cm breed) uit witte lamswol, die om de hals wordt gedragen boven het kazuifel. Er zijn twee afhangende stroken, een naar voren en een naar achteren. Op zes verschillende plaatsen werden vierkante zwarte kruisjes geborduurd. Ieder jaar zegent de paus een aantal pallia. Die worden in een zilveren urn bewaard onder het hoofdaltaar van de Sint-Pietersbasiliek boven het graf van Petrus. Zo maakt dit ereteken de verbondenheid met Petrus en zijn opvolgers duidelijk. Het pallium wordt alleen gedragen door een paus of een aartsbisschop.

vissersring
Pauselijke zegelring met de afbeelding van de vissende Sint-Petrus. Na de dood van de paus wordt deze ring met een zilveren hamertje vernietigd. Dit gebruik stamt uit de middeleeuwen, toen deze ring gebruikt werd om officiële documenten te bezegelen. Het vernietigen van het zegel was nodig om misbruik na de dood van de paus te voorkomen.

tiara/driekroon
Deze kroon bestaat uit drie kronen boven elkaar, die de drie functies van de paus symboliseren: priester, koning en leraar. De laatste paus die een tiara droeg was paus Paulus VI. Tijdens zijn pontificaat verkocht hij zijn tiara ten voordele van de armen. Sindsdien dragen de pausen geen tiara’s meer. De tiara is nog te zien op het wapenschild van het Vaticaan en van de paus.

Materiaal
- Werkblad: De kleding van de paus

Correctiesleutel
. Paus, bisschoppen en abten dragen dit voorwerp: een soort vijfhoekige hoed die spits uitloopt. Aan de achterzijde hangen twee linten: mijter (rood)

. Lange band stof die rood, paars, groen, wit of goudkleurig kan zijn, en om de hals ligt. Buiten de mis draagt de priester die telkens hij als priester optreedt bij sacramenten: stola (groen)

. Dit is een wit linnen kleed dat reikt tot aan de voeten. De priester draagt het onder zijn kazuifel: albe
(groen)

. Een soort mantel die wit, rood, paars, groen of goudkleurig kan zijn. De priester draagt die tijdens de eucharistie over de albe en de stola heen: kazuifel (groen)

. Teken van zijn waardigheid als paus. Het kruis verwijst naar Jezus Christus: kruisstaf (geel)

. Witte wollen halsband met zes kruisjes, die gedragen wordt boven een kazuifel. Ereteken voor de paus en aartsbisschoppen: pallium (geel)

. Hierop staat een afbeelding van de vissende Sint-Petrus. Dit voorwerp werd vroeger gebruikt bij het bezegelen van pauselijke documenten: vissersring (geel)

WERKBLAD 6: De kerkgemeenschap

Materiaal
. Werkblad: De kerkgemeenschap

Laat de kinderen om beurt een naam zeggen van iemand die iets doet in de kerk.
Toon ze hiervoor een aantal foto’s die op ideeën brengen. Stel heel gerichte vragen. Bijvoorbeeld:
- Hoe noemt een jongen of meisje die de priester helpt bij de eucharistie?
- Hoe noemt het hoofd van een bisdom?
- Hoe noemt men de groep mensen die zingt in de mis?
- ...

Bij een gesprek over de opbouw van de Kerk is het belangrijk concreet te werk te gaan en de leiders niet te isoleren van de gemeenschap waartoe zij behoren.
Hoe heet de pastoor van onze parochie? Wie zijn zijn medewerkers (bijvoorbeeld: parochieraad, kerkbestuur)?

WERKBLAD 7: Waarom de paus in Rome woont

Materiaal
- Maak gebruik van de volgende foto's die je kunt afprinten of op je PC kunt laten zien:
. Palestina: zicht op het meer van Galilea
. Palestina: maquette van de tempel zoals die eruit zag toen Jezus leefde.
. Colosseum
. Catacomben
. Sint-Pietersbasiliek
. Sint-Pietersbasiliek: het altaar onder het baldakijn staat boven het graf van de heilige Petrus.
- Actuele beelden zie je elk jaar op TV, n.a.v. de kruisweg die de paus doet in het Colosseum, en de zegen ‘urbi et urbi op Kerstmis en Pasen vanaf het balkon van de Sint-Pieterskerk (Youtube).
- Werkblad: Waarom de paus in Rome woont

De paus woont in Rome omdat hij de opvolger van Petrus is, die in de 1e eeuw de leider was van de eerste christelijke gemeenschap te Rome. Veel plaatsen in Rome herinneren nog aan die tijd:
oa. de catacomben, Colosseum, de Sint-Pietersbasiliek gebouwd op het graf van Petrus.

Maak met de kinderen een 'reis' door Rome en vertel erbij wat de relatie is met de paus.
Ga dan met zevenmijlslaarsen terug in de tijd ... Maak hierbij gebruik van de tekst op het werkblad.
Nadien lezen de kinderen deze tekst heel aandachtig en kun je ze testen met de meerkeuzevragen.

Correctiesleutel
Petrus was de eerste paus
Het graf van Petrus ligt onder de Sint-Pietersbasiliek
Catacomben zijn onderaardse begraafplaatsen
Een martelaar is iemand die getuigt van zijn geloof
Het Colosseum is een gebouw waarin spelen georganiseerd werden
De Sint-Pietersbasiliek is de kerk die gebouwd werd op de plaats waar Petrus begraven is
De eucharistie is een viering waarbij men God dankt voor Jezus
De christenen zijn mensen die Jezus willen volgen
Palestina is het land waar Jezus en Petrus gewoond hebben
De keizer was een machtig heerser

WERKBLAD 8: Paus Franciscus

Materiaal
werkblad

Sta met de kinderen stil bij de twee foto's van Jorge Bergolio.
Vertel wat je ziet op de linkse foto.
Gekleed met rood kazuifel en mijter, want hij is bisschop.

Vertel daarna wat je ziet op de foto hieronder.
Gekleed met een wit kleed, de kleding van een paus.
Aan zijn rechterhand draagt hij een zegelring.

Wat is er met Jorge Bergolio gebeurd?
Hij is tot paus gekozen. Hij koos zelf als naam: 'Franciscus'
De kinderen schrijven hierover een paar zinnen.