Jesaja 58, 1-9a: Wat God wil

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1211-1212)

De Heer zei tegen mij: ‘Jesaja, je moet heel hard roepen. Houd jezelf niet in, maar schreeuw zo hard mogelijk. Laat je stem zo luid klinken als een trompet! Vertel de Israëlieten wat ze allemaal verkeerd doen.’

Volk van Israël, de Heer zegt tegen jullie: ‘Jullie denken dat jullie goed leven en trouw aan mij zijn. Net zo trouw als andere volken aan hun goden zijn.
Jullie zeggen dat jullie mij elke dag vragen wat ik wil. Jullie zeggen dat jullie mijn regels willen volgen. Jullie zeggen dat jullie graag dicht bij mij willen zijn! En jullie zeggen ook: ‘Waarom ziet u niet dat we vasten? Waarom merkt u het niet als we ophouden met eten en drinken?’
Maar wat doen jullie op de dagen dat jullie vasten? Jullie gaan gewoon door met jullie eigen handel. Jullie dwingen de arbeiders om hard te werken, en jullie maken ruzie. Jullie gebruiken zelfs geweld en jullie vechten met elkaar!
Als jullie je zo blijven gedragen, luister ik niet naar jullie. Want dat is niet de goede manier om te vasten. En ik wil ook niet dat jullie jezelf pijn doen, en alleen maar huilen en rouwen. Dat is niet de goede manier om mij te dienen.

Nee, ik wil dat het heel anders gaat! Jullie moeten niet alleen vasten, jullie moeten meer doen. Bevrijd mensen die gevangen zitten, maak hun boeien los. Laat alle slaven vrij. Zorg dat niemand meer onderdrukt wordt. Deel je brood met mensen die honger hebben. Geef arme mensen een plek in je huis. Geef kleren aan mensen die naakt zijn. Zorg goed voor de mensen om je heen!
Als je dat doet, dan zul je echt gelukkig zijn. Je zult lijken op de zon die stralend opkomt in de ochtend. Volk van Israël, als jullie zo leven, zal het snel beter met jullie gaan. En met mijn macht zal ik jullie overal beschermen. Als jullie mij roepen, zal ik antwoord geven. Als jullie mij om hulp vragen, dan kom ik jullie helpen.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Zo zegt God:
‘Roep luid, houd je niet in,
verhef je stem als een ramshoorn.
Zeg aan mijn volk wat het verkeerd deed,
aan het volk van Jakob wat zijn zonden zijn.

Dag na dag zoeken ze Me,
vol verlangen om te weten wat Ik wil,
als was het een volk dat rechtvaardig leeft
en het recht van zijn goden niet verwaarloost.
Ze vragen naar mijn wetten
en verlangen naar mijn nabijheid.

‘Waarom zie Je niet dat we vasten,
en merk Je niet op dat we van alles laten staan?’
Omdat je op de dagen waarop je vast
nog profijt haalt en je arbeiders afbeult,
omdat je bij het vasten vecht en ruzie maakt.
Als je zo vast, hoort de hemel je stem niet.

Is dat het vasten dat Ik graag heb?
Is dat een dag van soberheid:
de dag waarop iemand zijn hoofd buigt als een riet
en zich neerlegt in zak en as?
Noem je dat soms vasten?

Dit is het vasten dat Ik graag heb:
misdadige ketens losmaken,
de banden van het juk ontbinden,
de verdrukten bevrijden en elk juk breken.

Is vasten niet het volgende:
je brood delen met wie honger heeft,
arme zwervers onderdak geven,
kleding geven aan wie er geen heeft,
en niet weglopen als je voor je broer kunt zorgen?

Dan zal je licht doorbreken
zoals de zon de nacht verdrijft.
Je wonden zullen genezen.
Dan zal iedereen het erover hebben
hoe goed je wel bent,
en de heerlijkheid van God zal je volgen.
Als je dan bidt, zal God je antwoorden.
En als je smeekt om hulp,
dan zal Hij zeggen: ‘Hier ben Ik!’
Zo spreekt de almachtige God.

Stilstaan bij ...

Gerechtigheid / rechtvaardig leven
Gerechtigheid is: leven volgens de Wet van God, in een juiste (rechte) verhouding tussen mensen onderling en tussen de mensen en God. Gerechtigheid wordt vaak verward met het woord ‘rechtvaardigheid’ (= iemand recht doen, geven wat iemand toekomt)

Delen, opnemen, kleden ...
Hiermee verwoordt de profeet Jesaja wat God onder ‘vasten’ verstaat: concrete handelingen die belangrijk zijn bij het uitbouwen van een gemeenschap.

Licht als de dageraad / de zon die de nacht verdrijft
Dit licht dat opvallend straalt na een nacht vol duisternis, is een beeld dat het effect toont van het lenigen van de noden van de medemens.

Bidden
Bidden is te vergelijken met spreken: men zegt tot God wat men hoopt, gelooft, verwacht ...
Bidden is ook te vergelijken met luisteren: men probeert stil te worden om God beter te leren kennen. Zo voelt men beter aan wat God verwacht.
Door te bidden komen gelovigen de bedoelingen van God op het spoor. Als ze Hem in hun leven toelaten, maakt dit andere mensen van hen.

Bij de tekst

Vasten

In deze tekst laat Jesaja weten hoe God over ‘vasten’ denkt. (In de Bijbel begint de tekst van deze lezing met de zin: 'Is dit niet de vasten zoals Ik het verkies?')
Vasten houdt in dat men gedurende een bepaalde tijd bewust minder voedsel en drinken tot zich neemt. Vasten is van alle tijden, van alle culturen en komt in alle godsdiensten voor. Men legt zich dan lichamelijke beperkingen op om een 'juiste' lichamelijke en geestelijke conditie te bereiken: men wil met zichzelf in het reine komen, boete doen voor zijn zonden, of dichter bij God komen naar aanleiding van een feest of een cultische handeling.

Vasten in de Bijbel gebeurt vooral om religieuze en spirituele redenen:

. Door te vasten kan men helderder denken, scherper zien. Men laat het materiële los en stelt zich open voor God.

. Door te vasten wordt men weerbaarder, doordat men ‘nee’ zegt tegen zaken die eigenlijk niet echt nodig zijn.

. Door te vasten kan men zich verplaatsen in de situatie van mensen die tekort hebben aan voedsel en andere dingen. Zo nodigt vasten uit tot solidariteit, tot delen met de ander.

Christenen kennen tijdens de veertigdagentijd twee verplichte vastendagen: Aswoensdag en Goede Vrijdag, waarop ze sober eten.
De reden waarom dat zo weinig is en waarom de hele periode voor Pasen niet meer de 'Vasten' wordt genoemd, maar de 'Veertigdagentijd', is in deze tekst van Jesaja te vinden: solidariteit met wie honger heeft, of dakloos, of ... daar gaat het om!

Context

De joden die terugkeerden uit de ballingschap in Babylonië deden er alles aan om de dienst aan God zo goed mogelijk te verrichten. Velen dachten dat God een uitgebreide ceremonie verwachtte en de beste vruchten van de aarde als offer.
Maar Jesaja maakt duidelijk: God verlangt niets voor zichzelf of voor zijn persoonlijke glorie. Zijn geluk ligt erin te zien dat wet en rechtvaardigheid de onderlinge relaties kleuren, dat mensen samen leven als broeders, die aandacht hebben voor de zwaksten en de armsten.

Suggesties

Kleine kinderen

BELEVEN

Licht in het donker

Materiaal
. Zwart tekenpapier
. Wasco of kleurkrijt

Verloop
Laat de kinderen vertellen over licht.
- Wanneer is er licht? (zon / lamp / kaars)
- Wat vind je van licht? (fijn, gezellig ...)
Zoals licht is voor de mensen, zo willen mensen 'licht' zijn voor elkaar.
Laat de kinderen verwoorden wat ze daarvoor kunnen doen.

Geef dan de kinderen een zwart tekenpapier.
Met wasco of kleurkrijt, tekenen ze er 'licht' op.

TIP
In plaats van op zwart tekenpapier, kunnen de kinderen ook tekenen op wit papier. Het effect is dan wel minder indrukwekkend.

Jongeren

ONDERZOEKEN

Gesprek

- Wat is 'vasten' (werkwoord)?
(veel minder eten of niet eten)

- Waarom vasten mensen?
. om iets af te dwingen (hongerstakers)
. om zich te zuiveren (gezondheid)
. om slanker te worden (schoonheid / gezondheid)
. om religieuze redenen (bv. Ramadan)

- Welke bedenkingen heb je daarbij?

Vroeger sprak men over 'dé Vasten', nu over de 'Veertigdagentijd'.
- Waarom zou dat zijn?

Lees de tekst: Jesaja 58, 1-9a (zie hoger)

Deze tekst uit de Bijbel was de aanleiding om het niet meer te hebben over dé 'Vasten', als de tijd voor een belangrijk feest (Bijvoorbeeld Pasen).
Laat de jongeren in eigen woorden formuleren waarom dit woord officieel niet meer gebruikt wordt.

VERDIEPEN

Lettertekst

Nodig de jongeren uit om een tekst / gedicht te maken met de nieuwe invulling van het woord 'vasten'.
Elke nieuwe regel begint met een andere letter van dit woord.

V	................................................................................................
A	.................................................................................................
S	..................................................................................................
T	..................................................................................................
E	..................................................................................................
N	..................................................................................................

Overweging

Valérie Kabergs

De boodschap van Jesaja

(Valérie KABERGS in Kerk en Leven, 5 februari 2020, p. 18)

De schrijver van de Jesajapassage spreekt in zijn eigen tijd de teruggekeerde ballingen toe. Hij belooft de nog van hun geloofscrisis herstellende Israëlieten genezing indien ze zich blijven openstellen voor hun medemens. In plaats van zich veeleer passief terug te plooien op zichzelf, maant de Jesajatekst net aan naarstig actie te ondernemen en daarbij vooral oog te hebben voor mensen die zich op een of andere manier in een gelijkaardige positie bevinden van meer duisternis dan licht. Zij het omdat het hen ontbreekt aan het broodnodige, zij het omdat hun hart mistroostig is. Net wanneer de Israëlieten nog volop bekomen van alle onderdrukking, vraagt de schrijver van Jesaja hen om zelf aandacht te hebben voor allerlei vormen van onderdrukking, dreiging en kwaadsprekerij en dat voor zover als mogelijk uit het eigen midden te bannen. De ontmoedigde ballingen worden hier dus niet getroost op zeemzoeterige wijze, maar uitgedaagd met de opdracht buiten zichzelf te treden. Enkel dan, zo voorziet Jesaja, zal God zijn kracht aan hen gewaar kunnen laten worden en zal Hij zich kunnen tonen als Hij die altijd aan hun zijde is. Het komt er met andere woorden niet allereerst op aan het licht buiten jezelf te gaan zoeken wanneer je het niet meer voelt – want wat als je het ook ergens anders niet vindt? – maar er alles aan te doen om de gedoofde vlam in jezelf opnieuw aan te wakkeren door ze te laten schijnen voor je medemens.

Lode Van Hecke, bisschop van Gent

Veertig dagen minder

Veertig dagen zonder vlees, een maand zonder alcohol, koffie of suiker
Onze samenleving is creatief in het uitdenken van manieren om te vasten.
'Ik onderken daarin positieve elementen. Het is een weg om menselijker te worden,' meent de voormalige abt van de trappisten in Orval, 'maar verschilt grondig van het christelijke vasten. Dat gaat niet zozeer om wat je je ontzegt, maar om een fundamentele bekering naar God. Niet als vlucht uit deze wereld, wel om er met een extra kracht in te staan, gedragen door God.'