Johannes 3, 7-15: Eeuwig leven
De tekst
’Bijbel in gewone taal’
(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1676-1677)
Wees dus niet verbaasd als ik zeg: Jullie moeten op een nieuwe manier geboren worden.
Denk aan de wind: Die waait waarheen hij wil. Je hoort hem, maar je weet niet waar hij vandaan komt en waar hij naartoe gaat. Zo is het ook met de Geest: Je weet niet waar hij vandaan komt en hoe hij werkt. Want hij hoort bij de hemelse wereld. En iedereen die door de Geest geboren wordt, hoort ook bij de hemelse wereld.’
Nikodemus vroeg: ‘Maar hoe kan dat?’ Jezus zei: ‘Begrijp je dat niet? Jij bent toch een leraar van het volk van Israël? Luister heel goed naar mijn woorden: Ik vertel jullie over de hemelse wereld, die ik ken en zelf gezien heb. Maar jullie geloven mij niet. Jullie geloven me niet eens als ik vertel over de aardse wereld. Dan zullen jullie me zeker niet geloven als ik vertel over de hemelse wereld!’
Nog nooit is er iemand van de aarde omhooggegaan naar de hemel. Alleen de Mensenzoon, die eerst vanuit de hemel naar de aarde kwam.
Mozes zette in de woestijn een koperen slang hoog op een paal. Net zo moet de Mensenzoon een hoge plaats krijgen, eerst aan het kruis en daarna in de hemel. En daardoor krijgt iedereen die in hem gelooft, het eeuwige leven.
Dichter bij de tijd
(Bewerking: C. Leterme)
Jezus zei tegen Nikodemus: ‘Verbaas je er niet over dat Ik je zei:
jullie moeten opnieuw geboren worden, nieuwe mensen worden
om het rijk van God te kunnen binnen gaan.
De wind blaast waarheen hij wil. Je hoort wel zijn gesuis,
maar je weet niet waar hij vandaan komt en waar hij naartoe gaat.
Zo gaat het met iedereen die geboren is uit de Geest.’
‘Hoe kan dat?’ vroeg Nikodémus.
Jezus zei: ‘Je bent een leraar van Israël en je begrijpt dat niet?
Echt waar, Ik zeg je: Ik spreek over wat Ik weet
en getuig van wat Ik gezien heb,
maar je neemt mijn getuigenis niet aan.
Als je Me zelfs niet gelooft als Ik spreek over dingen van de mensen,
hoe zul je Me dan geloven, als Ik spreek over de dingen van God?
Nooit is er iemand naar de hemel gegaan,
tenzij de Mensenzoon, die uit de hemel is neergedaald.
Die Mensenzoon moet omhoog geheven worden,
zoals Mozes eens de slang omhoog hief in de woestijn,
zodat iedereen die gelooft in Hem eeuwig leeft.
Stilstaan bij ...
Herboren worden / Opnieuw geboren worden
Het Griekse woord dat hier als ‘opnieuw” vertaald is, betekent ook ‘van bovenaf’. ‘Van bovenaf’ wil zeggen: door God zelf, door het werk van de heilige Geest.
Men zegt soms van iemand die uit een diep dal naar omhoog is gekropen: hij is een herboren mens. Men bedoelt dat niet letterlijk. Men wil daarmee zeggen dat die persoon zijn levenskracht heeft herwonnen en dat hij de draad van zijn leven verder opneemt als was hij een ander mens geworden. In die zin bedoelde Jezus met ‘geboren worden uit water en geest’ een tweede geboorte die mensen doet uitstijgen boven de beperkingen en de zwakheid van hun aardse lichaamsgebonden bestaan.
Wind / geest
Zowel in het Hebreeuws als in het Grieks kent het woord twee betekenissen, waarmee in deze tekst gespeeld wordt.
Mensenzoon
Het boek Daniël spreekt over de mensenzoon als over een koning die zorgt voor vrede en die de mensen komt oordelen.
De naam ‘Mensenzoon’ wordt gebruikt voor de Messias.
Omhoog heffen
Verwijst naar de kruisiging van Jezus.
Wat men kan ervaren als de diepste nederlaag, beschrijft Johannes als een grootse overwinning.
Mozes
(Hebreeuws = ‘uit het water gered’)
Mozes werd uit het water van de Nijl gered, maar redde ook het joodse volk uit de slavernij en leidde het door de Rode Zee / Rietzee naar het Beloofde Land.
Hij vertegenwoordigt de wet, omdat hij volgens de traditie de schrijver was van de eerste vijf boeken van de Bijbel, de Tora, waarin de wet staat van de joden. Die wet kennen christenen vooral - samengevat - als de 'tien woorden / geboden'.
Slang
Zoals het opzien naar de bronzen slang de Israëlieten deed genezen van de dodelijke slangenbeten (Numeri 21, 4-9), zo zal wie opziet naar het kruis van Christus eeuwig leven kennen.
Eeuwig leven
Voor de joden is dit de samenvatting van al wat goed is.
Bij de tekst
Als je dit verhaal vertelt ...
... vergeet dan niet dat deze tekst overwegend een preek, een toespraak van Jezus is, vol woorden met een tweede betekenis.
Dus niet vanzelfsprekend bij kinderen!
Wortel in het Oude Testament
Numeri 21, 4-9
Tijdens de veertigjarige tocht door de woestijn werd het volk Israël bedreigd door giftige slangen, waarvan de beten velen dood maakten.
God zei tegen Mozes dat hij zo'n slang in brons moest laten maken en op een paal zetten. Wie naar die slang zou kijken, zal in leven blijven.
Klik hier voor meer info hierbij.
Betekenis
Al wie opziet naar Jezus, de gekruisigde, zal in 'leven' blijven, eeuwig leven. Wie Jezus in zijn leven binnen laat, laat het ware licht in zijn duisternis vallen.
Licht dat komt van bij God en toont dat God van de mensen houdt.
Jezus redde mensen van wie de daden slecht waren en deed bedrukte mensen ‘opstaan’, zodat ze van hun kwalen werden genezen.
Mensen die het goede doen zijn als licht voor de wereld. Doorheen zo'n mensen is het licht van God, zijn liefde te zien. Wie zoals Jezus liefde geeft, straalt als licht. Wie dat niet doet zal donker als de duisternis zijn.
Nikodemus
Nikodemus, een farizeeër die lid was van het Sanhedrin
Toen er een discussie was tussen de rechters, vroeg hij: 'Veroordeelt onze Wet iemand zonder eerst naar hen te luisteren? (Johannes 5, 50-53)
Na het overlijden van Jezus, zorgde hij voor zo’n grote hoeveelheid welriekende kruiden, alsof Jezus een koning was (Johannes 19, 39-40).
Nicodemus, de knecht van sinterklaas
In sommige streken van ons land heet de knecht van sinterklaas Nikodemus. Wellicht heeft dit te maken met deze tekst van Johannes, waarbij hij vertelt dat Nikodemus in de nacht naar Jezus ging. Er wordt verteld dat hij dan zijn gezicht zwart maakte om niet gezien te worden.
Bijbel en kunst
C. HENDRICKSZ
Christus bij Nicodemus (17e eeuw)
Werk van de Nederlandse kunstschilder Crijn Hendricksz Volmarijn (1601 - 1645).
H. O. TANNER
Jezus en Nikodemus
Henry Ossawa TANNER (1859 - 1937) was de eerste Afro-Amerikaanse kunstschilder die internationale bekendheid genoot met zijn werk. In 1891 verhuisde hij naar Parijs om er te studeren. Hij besloot er zich te vestigen omdat hij goed aanvaard werd in de Franse artistieke kringen.
Suggestie
- Beschrijf wat je ziet.
- Hoe is de relatie tussen die twee personen? Hoe maakt de kunstenaar dat duidelijk?
- Jezus zegt dat Hij het licht in de wereld is. Hoe maakt de kunstenaar dat duidelijk?
- De evangelist Johannes zegt dat deze ontmoeting zich afspeelt tijdens de nacht. Waarom is die mededeling volgens jou van belang?
Ga zelf aan de slag met drie kleuren: zwart, blauw en geel.
(Verf of pastel, kleurstiften, kleurpotloden of... stukken papier in die kleuren)
Geef de ontmoeting van Jezus met Nikodemus weer met die kleuren.
(kleuren, verven, collage maken...)
Suggesties
Kleine kinderen
DOEN
Tekenen
Laat de kinderen ‘licht’ tekenen / kleuren.
Nadien ‘tekenen’ ze er de letters van de naam Jezus boven op.
Grote kinderen
KENNISMAKEN MET DE TEKST UIT DE BIJBEL
Nikodemus
(naar een tekst van Annemieke Verwaal in 'Klapnet')
Nikodemus is een Farizeeër, een belangrijk man. Hij weet heel veel over God. Hij vertelt de mensen hoe God wil dat ze leven. De mensen kijken op naar hem. De mensen vertelden hem over Jezus. Jezus vertelt ook veel over God, heeft hij gehoord. Nikodemus wil wel eens met Jezus praten. Hij hoorde dat Jezus heel knap kan antwoorden. Daar houdt Nikodemus van. Nikodemus neemt een besluit. Hij gaat naar Jezus toe. Nee, niet overdag als het licht is en als iedereen het kan zien. Hij gaat 's nachts.
Nikodemus zegt tegen Jezus: 'Wij weten dat Je ons veel kunt leren over God. Niemand doet zo veel goed als U.'
Jezus kijkt Nikodemus aan en zegt: 'Weet je, als je niet opnieuw geboren wordt, kun je het rijk van God niet zien.'
'Opnieuw geboren worden?', vraagt Nikodemus, 'Hoe kan dat nu? Ik ben al oud. Ik kan toch niet in mijn moeder terugkruipen?'
'Ik zal het anders zeggen', zegt Jezus. 'Je moet anders gaan leven. Je moet niet alleen maar denken aan regels en aan wetten die mensen moeten gehoorzamen. De Geest van de wet is eruit. Niet wetten en regels zijn belangrijk, maar leven zoals God het wil. Genieten van het leven en andere mensen helpen. Breng licht in de duisternis van mensen, Nikodemus!'
Wanneer Nikodemus naar huis gaat wordt het licht.
Aan mijn goede vriend Baltus,
Het was een vreemde nacht, Baltus. Zo vreemd, dat ik er deze ochtend meteen een brief over schrijf. Normaal zou ik nog een paar uur slapen, maar ik ben nog veel te opgewonden over mijn bezoek aan die Jezus. Mijn collega’s van de tempel moeten niets van Hem hebben. Een onruststoker is het volgens hen. En toen ik Hem voor het eerst zag dacht ik ook: ‘Daar heb je weer zo’n fanatiekeling’. Maar Hij doet bijzondere dingen. Sommige van zijn leerlingen zijn vissers en arbeiders. En zie, nu doen ze sociaal werk onder leiding van Jezus.
Vannacht trok ik mijn stoute schoenen aan. Ik ben met Hem gaan praten. Natuurlijk vroeg ik meteen hoe Hij over de oude verhalen van ons volk denkt. Bovendien sprak ik nogal kritisch over de wonderen die Hij verricht in naam van God. Zijn kennis van de Bijbel is uitstekend. Dat had ik wel verwacht. Hij was al beroemd bij zijn Bar mitswa. (zijn eerste bezoek aan de tempel).
Maar Jezus vertelt ánders. Ongelooflijk! Het verhaal van Mozes bijvoorbeeld. Je kent het zo goed, dat je amper oplet als het verteld wordt. Maar als Jezus het vertelt, heb je het gevoel dat je zélf voor die brandende doornstruik staat en je God hoort zeggen: ‘Ik heb gezien hoe ellendig mijn volk er in Egypte aan toe is en Ik weet hoe ze lijden. Daarom ben Ik afgedaald om hen uit Egypte te bevrijden, en te brengen naar een mooi uitgestrekt land.’ Wat zou het mooi zijn als dit in deze tijd kon gebeuren. Dat wij weer zelf de baas zouden zijn in plaats van die Romeinen. (de vorige zin doorstrepen, censuur!) Dit maakte me helemaal blij. Er kwamen zelfs allerlei ideeën bij me op om er iets aan te gaan doen.
Over de wondertekenen verliep het gesprek heel anders dan ik verwachtte. Ik noemde Hem een leraar die door God gezonden is. Hij was niet eens gevoelig voor dat compliment! Ik snapte niets van zijn verhaal over opnieuw geboren moeten worden om in de hemel te komen. Het zou een tweede, geestelijke geboorte moeten zijn, die wij niet kennen. Ik wist echt niet waar Hij het over had. Daarom laat het me niet los. Ik, als leraar van Israël, zou dat toch moeten begrijpen?
Kom je snel weer eens naar Jeruzalem om hierover te praten, Baltus? In mijn verslag voor de tempelvergadering schrijf ik daar niets over, want het zou me nog mijn baan kunnen kosten.
Hartelijke groeten aan je lieve vrouw Julia.
Nikodemus
Overweging
Marc Gallant, trappist (Orval)
Jezus en God
Wat weten we over God? We hebben zelfs geen woorden om Hem uit te drukken. En wat kunnen we zeggen over God? Immers “niemand heeft ooit God gezien”. Maar, het valt mee: ”de enige Zoon die in de schoot van de Vader is heeft het ons onthuld” (Johannes 1, 18). Hij spreekt over wat Hij weet, “Hij getuigt over wat Hij gezien heeft” (Johannes 3, 11), want niemand is ten hemel gestegen tenzij Hij die uit de hemel nedergedaald is, de Mensenzoon (Johannes 3, 13).
Daarmee zijn de mijlpalen gelegd die garanderen wat Jezus ons over zijn Vader zegt: de enige authentieke kennis van God is ons gegeven door Hem die uit de hemel is nedergedaald.
Ja, maar als Jezus van Godswege gekomen is, hoe kan het dan dat Hij gestorven is in de uiterste schande van iemand die aan het kruis hangt? Kan God zoiets toelaten?
De verheffing van Jezus is, in het Johannesevangelie, het antwoord op deze vraag. In hetzelfde gebaar waarmee de mensen Jezus aan het kruis heffen, verheft de Vader Hem in de heerlijkheid. In de daad zelf waarmee Jezus door de mensen verworpen wordt, trekt Hij alle mensen tot zich: “Voor Mij, als Ik van de aarde zal verheven worden zal Ik alle mensen tot Mij trekken“ (Johannes 12, 32).
Om dat te doen aanvaarden door een leraar in Israël zoals Nikodemus, crediteert Jezus zijn woord door het te wortelen in de geschiedenis van Israël. De slang die, volgens het boek Numeri 21, 4-9, in de woestijn verheven werd, redde de Hebreeërs van de dood. De Mensenzoon zal op het kruis verheven worden, zoals de slang verheven werd. Zo zal ook de mens worden gered door een blik op de verheven Jezus.
Het feit zelf dat Jezus op het kruis verheven is, bewijst dat God zozeer de wereld bemind heeft, dat Hij zijn eigen Zoon gegeven heeft. God heeft nochtans de vrijheid van de mensen gerespecteerd, en hun negatieve reactie op deze gave van liefde zonder terugname. Zo is het kruis het bewijs geworden van Gods onherroepelijke liefde voor de mensen. Als de mens Gods liefde voor hem erkent in de verheffing van Jezus op het kruis en in de glorie, dan vergaat hij niet, maar heeft hij eeuwig leven,
Waarom is de verheffing op het kruis, “schandaal voor de Joden, zinloosheid voor de heidenen” (1 Korintiërs 1, 23) het hoogtepunt van de openbaring bij Johannes (vgl. Johannes 19, 31-37)? Eenvoudigweg omdat ze de plaats is waar Gods liefde onthuld wordt. Het is opmerkelijk dat juist hier voor de eerste maal over Gods liefde gesproken wordt in het Johannes evangelie: “God heeft zo bemind dat Hij zijn Zoon gegeven heeft”. Het is dank zij deze gave van God dat Johannes kan spreken over de liefde. De liefde toont zich in die gave van zichzelf. De menswording is openbaring van liefde die op het kruis haar hoogtepunt bereikt.
We moeten hier wel noteren dat het kruis niet de bron is van het heil door haar bloederig offeraspect. We zijn hier ver van sommige visies over het kruis als plaats van de woede van een sadistische God die zich op zijn Zoon zou wreken omwille van de zonde der wereld. Wel integendeel: de Zoon en de Vader communiceren in eenzelfde liefde voor de wereld.