Lucas 1, 5-25: De boodschap aan Zacharias

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1615-1616)

Toen Herodes koning was van Judea, was er een priester die Zacharias heette. Hij hoorde bij de priestergroep van Abia. Zijn vrouw heette Elisabet. Ook zij kwam uit een familie van priesters. Zacharias en Elisabet waren eerlijke mensen die zich heel precies hielden aan alle wetten van God. Ze waren al oud. En ze hadden geen kinderen, omdat Elisabet die niet kon krijgen.

Op een keer was de priestergroep van Zacharias aan de beurt om in de tempel te werken. De priesters gingen met elkaar loten om te bepalen wie het offer moest brengen. Zo deden ze dat altijd. Het lot wees Zacharias aan, en hij ging de heilige zaal van de tempel binnen.
Terwijl Zacharias het offer bracht, stonden er buiten veel mensen te bidden.

Opeens zag Zacharias een engel van de Heer. De engel stond aan de rechterkant van het altaar. Zacharias schrok en werd bang. Maar de engel zei: ‘Je hoeft niet bang te zijn, Zacharias. God heeft naar je gebed geluisterd. Je vrouw Elisabet zal een zoon krijgen. Je moet hem Johannes noemen. Je zult blij en gelukkig zijn, en zijn geboorte zal veel mensen blij maken. Want hij zal een belangrijke dienaar van God zijn. Daarom zal hij geen wijn of bier drinken. En al voor zijn geboorte zal de heilige Geest in hem zijn.
Johannes zal ervoor zorgen dat veel Israëlieten God weer gaan gehoorzamen. En hij zal in alles wat hij doet en zegt, lijken op de profeet Elia. Johannes zal komen voordat de Heer komt. Hij zal zorgen dat ouders en kinderen weer goed met elkaar omgaan. En hij zal slechte mensen leren om goed te leven. Zo zal hij het volk van Israël klaarmaken voor de komst van de Heer.’

Zacharias zei tegen de engel: ‘Hoe weet ik of dat waar is? Ik ben al oud, en mijn vrouw ook.’ Toen zei de engel: ‘Ik ben de engel Gabriël. Ik ben altijd dicht bij God. En nu heeft God mij gestuurd om je dit goede nieuws te vertellen. Maar jij gelooft niet wat ik je verteld heb. Daarom zul je niet meer kunnen praten tot de dag dat het gaat gebeuren.’
Buiten stonden de mensen op Zacharias te wachten. Ze vonden dat hij heel lang in de tempel bleef. Eindelijk kwam Zacharias naar buiten. Maar hij kon niet meer praten. Hij kon alleen maar gebaren maken met zijn handen. Toen begrepen de mensen dat hij in de tempel iets bijzonders meegemaakt had.

Toen Zacharias klaar was met zijn werk in de tempel, ging hij naar huis. Kort daarna werd Elisabet zwanger. Vijf maanden lang bleef ze binnen. Ze zei: ‘De mensen vonden mij niets waard omdat ik geen kinderen kon krijgen. Maar de Heer heeft ervoor gezorgd dat ik zwanger geworden ben. De Heer is goed voor mij!’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Toen Herodes koning was in Judea,
was er een priester die Zacharias heette.
Hij was getrouwd met Elisabet. Ze waren alle twee erg gelovig.
Ze hadden geen kinderen,
want Elisabet was onvruchtbaar en ze waren allebei al oud.
Op een dag, toen Zacharias alleen was in de tempel
om wierook te offeren aan God, verscheen een engel van God.
Toen Zacharias hem zag, was hij bevreesd.
De engel zei: 'Schrik niet, Zacharias, want je gebed is verhoord.'
Je vrouw Elisabet zal een zoontje krijgen.
Je moet het de naam Johannes geven.
Veel mensen zullen blij zijn met zijn geboorte,
want hij zal groot zijn in de ogen van de Heer.
Hij zal vervuld zijn van de Heilige Geest, zelfs al voor zijn geboorte.
Hij zal voor de Heer uitgaan
in de geest en de kracht van de profeet Elia,
om het volk gereed te maken voor de Heer.
Maar Zacharias zei tegen de engel:
'Hoe kan dat? Ik ben een oude man en mijn vrouw is ook al oud.'
De engel zei: 'Ik ben Gabriël. Ik sta dicht bij God.
Ik ben gezonden om met u te spreken
en u dit blijde nieuws te brengen.
Maar omdat u mijn woorden niet geloofde,
zul je niet meer kunnen spreken tot de dag van de geboorte.'

Toen Zacharias naar buiten ging kon hij niet meer spreken.
De mensen begrepen dat hij in het heiligdom een verschijning zag.
Een tijd later werd Elisabet zwanger.
Vijf maanden lang sprak ze er met niemand over.
Ze dacht bij zichzelf: Dit heeft God voor mij gedaan.
Hij is het die een einde gemaakt heeft
aan mijn schande in de ogen van de mensen.

Stilstaan bij ...

Herodes
De 'dagen van Herodes' werden ervaren als dagen van uitzichtloosheid, van wanhoop.

Priester
De priesters in Jeruzalem verzorgden om beurt de dienst in de tempel. Het was een grote eer voor hen als ze in de tempel zelf mochten binnengaan.

Onvruchtbaar
Elisabet is onvruchtbaar en oud, zodat ze geen kinderen kon krijgen. Daardoor voelde ze zich beschaamd en verstoten door haar omgeving.
Het valt op dat in de Bijbel de meeste moeders van belangrijke personen aanvankelijk geen kinderen konden krijgen. Zo wil de Bijbel duidelijk maken dat de geboorte van zo'n kind door God gewild werd.
Vgl.: de aanvankelijke kinderloosheid van Abraham en Sara; de ouders van Simson; de ouders van Samuel.

Wierookoffer
Dit offer bestond erin wierook te branden. Wierook is een soort hars dat bij verbranding een heerlijke geur verspreidt. Dit offer werd elke ochtend en avond door een priester gebracht op een klein altaar, dat met goud bedekt was, dat stond in de voorste zaal van de tempel. (Exodus 30, 7).

Tempel des Heren / Heilige der heiligen
Deze plaats bevond zich in het centrale gebouw van de tempel. De joden geloofden dat de onzichtbare God daar aanwezig was.
Voor het heilige der heilige was een ruimte met een altaar, waar reukoffers gebracht werden. Daar bevonden zich ook de zevenarmige kandelaar (menora) en de tafel waarop de broden lagen die aan God geofferd werden.
Dieren die geofferd werden, werden verbrand op het grote offeraltaar, rechts voor het heiligdom.

Engel
Het Nederlandse woord ‘engel’ komt van het Griekse ‘angelos’, een vertaling van het Hebreeuwse oord ‘mal’ach’. ‘Angelos’ en ‘mal’ach’ betekenen ‘boodschapper’.
Engelen in de Bijbel brengen dus vooral een boodschap van God aan de mensen. Ze worden meestal met vleugels voorgesteld omdat ze de boodschap van God (boven in de hemel) met grote snelheid aan de mens willen brengen.

Uit eerbied voor God, spraken de joden de naam van God niet uit. Ze gebruiken omschrijvingen of andere woorden om naar God te verwijzen.
Bijvoorbeeld: hemel, de engel des Heren, de Heer …

Vrees
In de Bijbel roept dit woord op: ontzag, opkijken naar ...

Johannes
Deze naam betekent: God is genadig.
Nu zou men zeggen: God is goed voor ons.

Gabriël
(= held van God)
In het boek Daniël legde de engel Gabriël een droom van Daniël uit (Daniël 8,15-16).
In het evangelie volgens Lucas zei de engel Gabriël aan Maria dat ze een zoon zal krijgen: Jezus, die Zoon van de Allerhoogste zal worden genoemd (Lucas 2, 26-38).

Bij de tekst

Wortels in het Oude Testament

Het valt op dat in de bijbel de meeste moeders van belangrijke personen aanvankelijk geen kinderen konden krijgen:
. Abraham en Sara, de ouders van Isaak (Genesis 18, 1-33)
. de ouders van Simson (Rechters 13,1-24)
. de ouders van Samuel (1 Samuel 1,1-2,8 en 3,1-21)

Kinderen die zo bijzonder hun leven begonnen, werden ook buitengewone mensen. Het is alsof de schrijver al van bij de start van hun leven wil zeggen: die persoon was al buitengewoon in het begin van zijn leven én hij was door God gewild. Tegelijk wilde de schrijver ook iets zeggen over de liefde van God, die het verdriet kent van vrouwen die geen kinderen kunnen krijgen. God koos zelfs die verstoten vrouwen uit om gidsen en profeten te geven aan de wereld.

Context

In de eerste hoofdstukken van zijn evangelie schrijft Lucas over de geboorte van Jezus en van Johannes. Hij ordende de verschillende taferelen zo, dat er een dubbel tweeluik ontstond:

Zacharias	Maria
'Benedictus'	'Magnificat'
Jeruzalem (groot in aanzien)	Nazaret (klein en gering)
Plechtig	Gewoon

Johannes (die later de komst van de Messias voorbereidt)	Jezus (die later die voorbereiding zal vervullen)
/	+ opdracht in de tempel
/	+ terugvinden in de tempel

De bedoeling van dit parallellisme in de vorm is: het contrast in de inhoud te laten uitkomen. De hoofdpersonen die betrokken zijn bij de geboorte van Johannes zijn maatschappelijk duidelijk de meerderen van Maria en Jozef - maar dat zijn ze niet in de ogen van God!

Bijbel en kunst 

A. IVANOV

De aartsengel Gabriël slaat Zacharias met stomheid ca. 1850

Aleksandr Andrejevitsj Ivanov, (1806 – 1858), was een Russisch kunstschilder, die vooral neoclassicistische stukken met historische of Bijbelse onderwerpen schilderde. Dit werk was een van de vele schetsen die hij maakte als voorbereiding op een aantal grote fresco's die hij in gedachten had.

Suggesties

Grote kinderen

ONDERZOEKEN

Neven die veel op elkaar lijken

Er zijn veel overeenkomsten in de verhalen rond de geboorte van de twee neven Johannes en Jezus:
- een engel kondigt de geboorte van het kind aan
- heel beknopt wordt over het leven van dit kind verteld
- de naam van het kind wordt door de engel gegeven. De betekenis van die naam zegt iets over de betekenis dat dit kind later zal hebben. Dat een engel die naam geeft, wil zeggen dat het God zelf is die deze betekenis voor ogen heeft.

Vertel over de geboorte van Johannes én ook van Jezus.
Vergelijk nadien beide verhalen:
- Wie zegt aan één van de ouders dat er een kindje op komst is?
- Wat wordt al voor de geboorte over dit kind verteld?
- Wie kiest de voornaam van het kind?

Klik hier voor meer info over geboorteverhalen.

Jongeren

ONDERZOEKEN

Een man met een opdracht

De jongeren zoeken ze in de tekst welke opdracht Johannes van de engel krijgt om in zijn leven te realiseren. (Lucas 1, 14-17)

Ze staan er ook bij stil dat de betekenis van zijn naam een opdracht inhoudt.
(Hij moet zo leven dat hij de goedheid van God voor de mensen duidelijk maakt)

Daarna omschrijven ze het ‘takenpakket’ van Johannes in een viertal punten.

Bijvoorbeeld:
. Sober leven
. Mensen tot God bekeren
. De komst van de Heer (Jezus) voorbereiden
. De goedheid van God duidelijk maken