Lucas 1, 57-66.80: Johannes is zijn naam

De tekst

Bijbel in gewone taal

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1617.1618)

Toen kwam het moment dat Elisabets kind geboren werd. Ze kreeg een zoon. Haar buren en familie hoorden het nieuws. Ze waren blij en zeiden tegen elkaar: ‘Wat is God goed geweest voor Elisabet!’ Een week later werd het kind besneden. De mensen die erbij waren, wilden hem Zacharias noemen. Want dat was de naam van zijn vader. Maar Elisabet zei: ‘Nee, hij moet Johannes heten.’ De mensen zeiden: ‘Johannes? Maar zo heet niemand in jullie familie!’ Met gebaren vroegen ze aan Zacharias hoe hij het kind wilde noemen. Toen pakte Zacharias een schrijfbordje en schreef daarop: ‘Het kind heet Johannes.’ Iedereen was verbaasd. Meteen daarna kon Zacharias weer praten, en hij dankte God. Alle mensen die in de buurt woonden, waren diep onder de indruk. En in heel het bergland van Judea vertelden de mensen elkaar wat er gebeurd was. De mensen dachten: Hoe zal het verdergaan met dit kind? Want het was duidelijk dat God een bijzonder plan met hem had.

Johannes groeide op, en de heilige Geest maakte hem sterk. Hij leefde in de woestijn, totdat hij begon met de taak die God hem gegeven had.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Toen kwam de dag van de bevalling.
Elisabet kreeg een zoon.
Toen haar buren en haar familie hoorden
hoe goed God voor haar was geweest,
waren ze blij samen met haar.
Acht dagen na de geboorte werd het kind besneden
en wilde men het Zacharias noemen, net zoals zijn vader.
Maar Elisabet, zijn moeder, zei:
‘Nee, Johannes zal hij heten!’
‘Maar er is niemand in je familie die zo heet,’ zeiden ze.
Toen vroegen ze aan zijn vader:
‘Welke naam wil jij jouw zoon geven?’
Zacharias nam een schrijftablet en schreef erop:
‘Johannes is zijn naam.’
Iedereen was verbaasd.

Meteen was de verlamming van zijn mond en zijn tong weg.
Zacharias begon te spreken en loofde God.
Iedereen uit de buurt was diep onder de indruk.
En overal in het bergland van Judea werd erover gesproken.
Ieder die het hoorde bleef erover nadenken, en vroeg zich af:
Hoe zal het verder gaan met dit kind?
Want God heeft hem beschermd.

Johannes groeide op en werd sterk door de Heilige Geest.
Hij ging naar de woestijn en bleef er
totdat hij deed wat God van hem vroeg.

Stilstaan bij

Barmhartigheid / het goed zijn van God
Het Hebreeuwse woord voor barmhartigheid is verwant aan hun woord voor baarmoeder. Zoals kinderen in de baarmoeder groeien, zo mogen mensen groeien in de veilige omarming van God.
In deze context verwijst de barmhartigheid van God naar het feit dat Elisabet toch een kindje krijgt, niettegenstaande haar hoge leeftijd. Hierbij valt op dat in de bijbel de meeste moeders van belangrijke personen aanvankelijk geen kinderen kunnen krijgen. Op die manier wil de bijbel zeggen dat de geboorte van zo'n kind door God gewild werd.

Johannes
Deze naam wil zeggen: 'God is genadig' / 'God is goed'.

Naam
In die tijd was het de gewoonte om de eerste zoon in het gezin te noemen naar zijn vader. Door van deze gewoonte af te wijken, beklemtoont men heel sterk via de naam, wat de betekenis is die dit kind voor de mensen zal hebben.

Besnijdenis
De besnijdenis was voor de joden het teken van de verbondenheid van God met zijn volk en hun verbondenheid met God, niet zoals een slaaf aan zijn meester, maar zoals een kind aan zijn ouders of zoals vrienden aan elkaar toebehoren.
Bij de besnijdenis krijgt het jongetje zijn naam. Hiermee maakt men duidelijk dat dat van dan af zijn werkelijke leven begon.

Bij de tekst

De geboorte van Johannes in de Kerk

Samen met Jezus en Maria, is Johannes de enige waarvan zijn geboorte gevierd wordt in de Kerk.
Geboorte van Christus: 25 december
Geboorte van Maria: 8 september
Geboorte van Johannes de Doper: 24 juni

Omdat voor elk van die drie de precieze geboortedatum niet bekend is, werd een dag in het jaar uitgekozen die inhoudelijk aanvaardbaar is.

Bijbel en kunst

Icoon

De geboorte van Johannes de Doper

FRA ANGELICO

De naamgeving van Johannes de Doper (1434-1435)

GHIRLANDAIO

Zacharias schrijft de naam van Johannes (1486-1490)

Domenico Ghirlandaio (1449 – 1494) maakte een serie fresco's over het leven van Johannes de Doper voor de kapel van de familie Tornabuoni in de Santa Maria Novella in Firenze.

MURILLO

De geboorte van Johannes de Doper (1655)

De Spaanse kunstschilder Bartolomé-Esteban Murillo (1617-1682) schilderde vooral religieuze onderwerpen.

Op het kunstwerk van de geboorte van Johannes geven vroedvrouwen de eerste verzorging aan het kind.
Zijn moeder bekomt van de bevalling (rechts op het schilderij).
Zijn vader spreekt een profetie uit over zijn kind (Lucas 1, 68-79)(links op het schilderij).
De ‘engeltjes’ bovenaan het schilderij symboliseren de betrokkenheid van wereld van het goddelijke op de gebeurtenis die wordt afgebeeld.
De hond op de stoel rechts van het kunstwerk symboliseert de trouw van Johannes aan zijn opdracht als profeet.
Het rode gordijn (rechts) herinnert aan de rode doek die op een icoon voorkomt en duidelijk maakt dat het voorgestelde gebeuren zich binnenskamers afspeelt.

Suggesties

Kleine kinderen

BELEVEN

Hoera voor Johannes!

Bespreek:
- Hoe tonen mensen dat ze blij zijn dat er een kindje geboren wordt?

DOEN

Kleuren

Mogelijkheid 1

Mogelijkheid2

De kinderen zeggen wat er op de afbeelding staat en brengen zo de tekst in herinnering. Nadien kleuren ze de tekeningen.

Grote kinderen

EVEN TESTEN

Bezorg de kinderen dit werkblad per twee. Ze knippen de illustraties uit en kleven ze op een ander blad in de juiste volgorde.

Afhankelijk van hun mogelijkheden vraag je ze om er telkens één zin uitleg bij te geven.