Lucas 6, 20-26: Jezus spreekt over echt geluk

Matteüs 5, 1-12a // - // Lucas 6, 20-26

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1627-1628)

Jezus keek zijn leerlingen aan en zei: ‘Het echte geluk is voor mensen die arm zijn. Want voor hen is Gods nieuwe wereld. Het echte geluk is voor mensen die nu honger hebben. Want zij zullen veel te eten krijgen. Het echte geluk is voor mensen die nu huilen. Want zij zullen lachen.
Het echte geluk is voor jullie. Jullie zullen het moeilijk hebben, omdat je bij mij hoort. Misschien word je gehaat of weggestuurd. Misschien schelden de mensen je uit of bespotten ze je. Dat is vroeger ook gebeurd met de profeten. Als dat met jullie gebeurt, moet je blij zijn en vrolijk. Want jullie krijgen een grote beloning in de hemel.
Maar het loopt slecht met je af als je rijk bent. Want dan heb je het nu goed, maar straks niet meer. Het loopt slecht met je af als je nu heel veel te eten hebt. Want dan zul je straks honger hebben. Het loopt slecht met je af als je nu lacht. Want dan zul je straks verdriet hebben en huilen. Het loopt slecht met je af als iedereen goede dingen over je zegt. Dan ben je net als de valse profeten, daar zeiden ze vroeger ook altijd goede dingen over.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Jezus keek naar zijn leerlingen en zei:
‘Gelukkig ben je als je die arm bent,
voor jou is het rijk van God.
Gelukkig ben je als je nu honger hebt,
je zult volop te eten krijgen.
Gelukkig ben je als je nu huilt,
je zult lachen.
Gelukkig ben je als de mensen je haten,
als ze je uitsluiten en uitschelden
en je naam door het slijk halen omwille van Mij.
Dans die dag van blijdschap, want, vergeet niet,
dat er voor jou in de hemel een rijke beloning wacht,
want hun voorvaders deden hetzelfde met de profeten.

Ai, jij die rijk bent,
je hebt je deel al.
Ai, jij die nu voldaan bent,
je zult honger hebben.
Ai, jij die nu lacht,
je zult treuren en huilen.
Ai, als iedereen lovend over je spreekt,
want dat deden hun voorouders ook met valse profeten.

Stilstaan bij …

Jij die arm bent, honger lijdt, weent ...
Wanneer Jezus zich richt tot armen, treurenden en hongerigen, dan prijst Hij hen gelukkig niet omdat ze arm zijn, honger hebben en treuren, maar omdat God zich om hun lot bekommert.
Het zou ook kunnen dat Jezus die woorden tegelijk in hun figuurlijke betekenis gebruikte.

Nu
Door Jezus' komst en activiteit is het geluk voor deze groep reeds begonnen. Alle ellende is voorbij! God is begonnen hun recht te laten geschieden door hen in zijn nieuwe gemeente op te nemen.

Wee / Ai
Dit is geen veroordeling, geen vloek, maar een jammerklacht, een uitroep van spijt en pijn. Want ook wie rijk is, is kind van God en het doet Jezus pijn die broers en zussen in hun ongeluk te zien lopen.
Lucas prijst de sociaal misdeelden, niet om hun sociaal mindere positie, maar omdat hun toestand helpt om zich voor God open te stellen en zijn geluk te ontvangen.

Valse profeten
Heel de Bijbel door komen 'valse profeten’ ter sprake.
Een profeet spreekt vals als hij spreekt in zijn eigen naam.

Bij de tekst

Inhoud

Jezus kondigt een omkering van de situatie aan. Hierbij legt Hij sterk de nadruk op de verantwoordelijkheid van de mensen: God verwezenlijkt geluk, maar doet dit niet zonder de mensen.

Zaligsprekingen bij Lucas

Bij Lucas zijn de zaligsprekingen korter en scherper geformuleerd dan bij Matteüs (Matteüs 5, 1-12)
Vier keer zegt Jezus dat zijn leerlingen gelukkig zijn, maar Hij zegt ook vier keer dat ze te beklagen zijn.

Vlakterede

In het evangelie van Matteüs wordt de eerste grote toespraak van Jezus de 'bergrede' genoemd, omdat Jezus er een berg opgaat waar Hij zittend lesgeeft aan zijn leerlingen en volgelingen.
De evangelist Lucas schrijft een veel kortere versie van die toespraak, die hij situeert op een vlak terrein waar Jezus naar afdaalt, nadat Hij zich een hele nacht had teruggetrokken in het gebergte om tot God te bidden. Die rede die gelijkt op de eerste rede van Jezus in het evangelie volgens Matteüs, wordt daarom de 'vlakterede' genoemd.

Hoewel er zowel bij Matteüs ls bij Lucas over een 'rede' wordt gesproken, is dat in beide gevallen geen echte rede: het lijkt eerder een verzameling van uitspraken en spreuken.

 

Suggesties

Kleine kinderen

DOEN

Kleuren

Vertel dat de mensen graag naar Jezus kwamen luisteren: Hij vertelde verhalen die hen deden nadenken over hun manier van leven en Hij zei hun wat in de ogen van God belangrijk was.

De kinderen kleuren deze tekening. Eventueel kunnen ze er zichzelf ook bij tekenen en iedereen die ze er graag bij zouden willen zien.

Klik hier voor een bladvullende tekening.

Grote kinderen

ONDERZOEKEN

Reclame over geluk …

Bezorg de kinderen een aantal reclames uit tijdschriften, met de vraag: ‘Welk soort geluk tonen deze advertenties?’ Laat de kinderen ontdekken dat reclame inspeelt op bepaalde invullingen van geluk. Meestal rond: gezondheid; zichzelf: zich goed voelen, zich verwennen; rond veel geld: luxe producten; soms rond gewone dingen
Welk soort geluk komt er weinig of niet in aan bod? (geluk om gewone dingen; geluk in de aandacht voor /van anderen) Kunnen de kinderen ook denken waarom dat zo is?

De kinderen schrijven in vier punten wat geluk voor hen is, nadat ze niet alleen hun eigen visie hebben verwoord, maar ook over die van anderen hebben nagedacht.

Wat mensen zeggen over geluk

Maak een selectie uit de volgende uitspraken:

Een gelukkig mens brengt licht waar het donker is,
hij brengt leven waar het doods is.
Hij koestert zijn eigen problemen niet,
verwacht niet alles van anderen
en neemt eigen verantwoordelijkheid.
(Phil Bosmans)

Gelukkig zijn dat is...
... een dochter hebben die me een dikke knuffel geeft als ik aankom
... de grond bewerken en er met jonge plantjes een pracht van een tuin van maken
... de wind in mijn gezicht voelen net voor een fikse regenbui
... ontwaken uit een diepe slaap, achtervolgd door een toffe droom tot in het midden van de dag.
(Aaron Milavec)

Ik ben gelukkig als ik kan doen waar ik zin in heb.
(Jeroen, 12 jaar)

Met de hele ploeg hebben we een dag georganiseerd voor de zieken. Dat had heel wat voeten in de aarde. We waren er erg moe van. De volgende dag brachten vrienden ons een volledige maaltijd, met een overheerlijk dessert. Ze zegden gewoon: ‘We waren heel gelukkig gisteren. Dit is onze manier om jullie te danken voor wat jullie deden en om jullie de kans te geven wat uit te rusten.’
Dat maakte me heel gelukkig. Ik geloof dat het God was die ons doorheen onze vrienden dankte.
(Anne-Dominique, 42 j.)

Geluk heb je als je 1 000 000 euro wint.

Gelukkig ben je als je met vrienden samen bent.

Ik geloof niet in geluk. Mijn papa is werkloos. Dit is heel erg voor iedereen bij ons thuis.
(Samira 11jaar)

We wensen jullie een gelukkig nieuw jaar, en jaar vol vreugde en goede gezondheid.
(Een nieuwjaarswens)

Ik zou graag gelukkig willen worden. Ik wil later nogal rijk worden, zodat ik alles kan kopen wat ik wil.
(A.P. 12 jaar)

Niets geeft meer geluk, dan te merken dat je iets kunt bijdragen aan het geluk van andere mensen
(D. Bonhoeffer)

Voor mij bestaat er geen geluk meer. Ik heb reeds te veel meegemaakt. Driemaal is mijn vrouw geopereerd. Het heeft niet geholpen. Ze is verlamd. Ik heb geld tekort.
(G.W. 73 jaar)

De kinderen bespreken de uitgezochte uitspraken: ze trachten kort te omschrijven wat geluk voor iemand betekent.
Bijvoorbeeld: Geluk ligt in gewone dingen; bij de liefdevolle aandacht voor anderen; in een gezond lichaam; iets waar je zelf aan werkt; dankbaar nagenieten; veel geld ...
Daarna duiden ze aan of ze met een bepaalde uitspraak kunnen akkoord gaan of niet.

KENNISMAKEN MET DE TEKST UIT DE BIJBEL

Treffende zin

Bezorg de kinderen een kopie van deze tekening:

De kinderen beluisteren de tekst uit het evangelie. Daarna zoeken in de tekst ervan de zin / zinnen die met deze tekening duidelijk gemaakt worden.
Ze schrijven die zin / zinnen onderaan de tekening – eventueel doen ze dat in hun eigen woorden.
Daarna kleuren ze de tekening.

MERK OP
Lang geleden was het voor kunstenaars ongewoon om God als een oude man uit te beelden, zoals dit nu gebruikelijk is. Om God toch aanwezig te stellen tekenden ze de hand van God vanuit een wolk of vanuit een donker cirkelsegment.

VERDIEPEN

Wat is geluk?

Vertrek vanuit de zin: ‘Eigenlijk is het eenvoudig het geluk te vinden‘. (Advertentie voor de Gouden gids – 2000)
Wat is voor jullie ‘geluk’?
Waar is dat te vinden?
Is dat eenvoudig te vinden?
Hoe zou je de volgende zin aanvullen: ‘Gelukkig ben je als ...’

Klavertje vier

Mensen zeggen dat een klavertjevier geluk brengt.
- Maar wat is geluk?

Als je ‘geluk’ in vier woorden zou moeten samenvatten …
- Welke woorden zouden dat zijn?

Lees dan de tekst voor uit het evangelie.
- Is voor Jezus ‘geluk’ hetzelfde als voor ons?
- Wat vind je goed gevonden van Jezus?
- Waar heb je het moeilijk mee? Waarom?

Jezus over geluk

- Wat denken jullie dat geluk is?
- Waar is dat te vinden?
- Hoe zouden jullie de volgende zin aanvullen: ‘Gelukkig ben je als ...’

Selecteer samen met de kinderen vier antwoorden.

Lees de ‘gelukwensen’ die Lucas over Jezus heeft geschreven.
Laat de kinderen elk van deze gelukwensen zin per zin bestuderen.
B.v.: Begin elke zin met: Voor hem (voor haar, voor hen) is geluk: ................

Of: nodig de kinderen uit om de woorden van Jezus opnieuw te schrijven.
Jullie die ...................................................................
jullie zijn gelukkig want ..........................................................

- Wat denk je van die woorden van Jezus?
- Vergelijk ze met de vier zinnen die je eerder over geluk schreef.
- Wat valt op?

Belangrijk
Zorg ervoor om armoede, honger en verdriet niet te idealiseren, want daar gaat het niet om. Het gaat erom dat wie op een of andere manier ‘arm’, ‘hongerig’, ‘verdrietig’ is, zal kunnen genieten van een nieuwe situatie, waarbij de droom van God met de mensen gerealiseerd wordt.

VERTELLEN

De onzichtbare schat

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, uitgeverij Averbode, 2007, p. 285)

Op een dag riep een oude boer zijn zonen bijeen en zei:
‘Mijn zonen,
het einde van mijn leven nadert,
weldra zal ik sterven.
Dit is mijn laatste wil:
verkoop nooit het erfgoed,
want in de wijngaard ligt een schat verborgen.’

Niet lang daarna stierf de oude boer.
Zijn zonen begonnen in de wijngaard
naar de schat te zoeken.
Ze braken de aardkluiten met een hark
en woelden ze met een schop om.
Zo doorzochten ze grondig
de vruchtbare grond van de hele wijngaard.

Maar ze zwoegden tevergeefs:
er was geen schat.
Teleurgesteld keerden ze naar huis terug
en verwensten hun dode vader.

Maar het volgende jaar droegen de wijnstokken
heel veel druiven.
En de wijn, die eruit geperst werd,
was de beste van de hele streek.
De zonen verkochten de wijn
en werden zeer rijk.
Toen dachten ze terug
aan de woorden van hun vader.

Overweging bij het verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 26 december 2018, p. 1)

Het zal je maar overkomen dat je een wijngaard erft
waarin een schat ligt die je maar niet kunt vinden.
Je zou er voor minder de moed bij verliezen,
maar je kunt ook verder blijven zoeken.

Alles hadden de zonen omgewoeld. Er was geen schat!
Maar groot was hun verbazing toen na een heel jaar ploeteren
de oogst van de wijngaard uitzonderlijk groot was.
Ze verdienden een schat aan de wijn die ze ervan maakten.

Gaat het verhaal hierbij over een wijngaard
Of gaat het over een schat?
Eigenlijk niet
en uiteindelijk toch wel.

De wijngaard in het verhaal is de wereld waarin we leven.
Wie zich dienstbaar opstelt en alles in het werk stelt
om deze wereld bewoonbaar te maken voor iedereen
draagt bij tot een betere wereld die gelukkig maakt.

De verborgen schat in die wereld is dat geluk
dat af te lezen is van de mensen, wie ze ook zijn.
Iedereen krijgt in zijn leven die grote opdracht:
mee te werken aan een gelukkige wereld.

Jongeren

VERDIEPEN

Fano

Bekijk eerst goed deze tekening.
- Wat zie je? (weegschaal, zakken, geldstukken, biljetten, brood, hand + arm)
- Wie zie je? (dikke man met buishoed; magere man zonder haar, man met groen kleed)

- Wat zou de man met het groene kleed willen zeggen?
- Wat wil de tekenaar zeggen met de hand in de rechtbovenhoek?
- Van wie is die arm?

Lees daarna Lucas 6, 20-26.
- Welke verzen uit dit evangelie heeft de tekenaar hier uitgebeeld?
- Welk onderschrift zou je bij deze tekening plaatsen?

MERK OP
Lang geleden was het voor kunstenaars ongewoon om God als een oude man uit te beelden, zoals dit nu gebruikelijk is en uiteindelijk geïnspireerd aan de voorstelling van de Romeinse vadergod Jupiter (sinds de renaissance). Om God toch aanwezig te stellen tekenden ze vroeger de hand van God vanuit een wolk of vanuit een donker cirkelsegment (op nogal wat iconen).

Overwegingen

Hubert Sergeant pr.

Het rijk van God

Een sleutelwoord om de zaligsprekingen te ontcijferen:
het rijk van God is midden onder u!

Het rijk van God krijgt gestalte
wanneer de armen worden opgenomen in een brede solidariteit,
wanneer zij meegerekend worden
in de gerechtige opmars van de droom van God:
er is genoeg voor iedereen.
Geen aalmoezen maar eerlijke verdeling van goederen ...
zalig!

Het rijk van God krijgt gestalte
wanneer tranen het onrecht in de wereld geweld aandoen
en een stroom van echt meeleven ontstaat …
zalig!

Het rijk van God krijgt gestalte
wanneer zachtmoedigheid de harde korst doorbreekt
van onverschilligheid
en geweldloosheid zegeviert …
zalig!

Het rijk van God krijgt gestalte
wanneer de knagende honger en dorst vervangen worden
door broederlijk delen
niet op commando van de vastentijd
maar iedere dag opnieuw omgebogen wordt
van ellende naar medeleven …
zalig!

Het rijk van God krijgt gestalte
wanneer verdrukking omwille van zijn geloof omgebogen wordt
tot uitdrukking van en getuigenis van zijn geloof …
zalig!