Wat?

Temidden van het nerveuze, gespannen, drukke leven even bewust stoppen,om stil, rustig en ontspannen enkele belangrijke levenswaarden (ivm jezelf, de anderen, natuur, God) te ontdekken en de overwegen om ze nadien een plaats te geven in je leven.
Dit kan gebeuren via een bezinningstekst, een gebed, een foto, een voorwerp ...

Doel

De deelnemers krijgen de kans hun visie, hun standpunt, hun bedenkingen te delen, vertrekkend van een meditatieve tekst (een gebed of een bezinningstekst) of iets wat ze te zien kregen (bv. een foto - geen bewegend beeld)

Aandachtspunten

.
Start de meditatie-oefening met een aantal ontspanningsoefeningen die als 'opwarmer' functioneren.

.
Help diegene voor wie de meditatie-oefening bedoeld is, om stil te worden in zichzelf, zodat ze niet meer gehinderd worden door hun lichaam, hun gevoelens, hun gedachten.

.
Bied een hulpmiddel aan, zodat men zich op iets kan concentreren: een woord, een bloem, een kaarsvlam, een tekst (bv. uit de Bijbel), de eigen adem, een korte zin ...

.
Bespreek de onwennigheid ivm stilte.
Stel de kinderen gerust dat die onwennigheid in het begin normaal is.
Je kunt dit ook in een gesprek verwerken:
- Was het moeilijk om zolang naar de stilte te luisteren?
- Welke geluiden maakten anderen die volgens jou de stilte stoorden?
- Waren er geluiden die de stilte nog meer verstoorden? Waarom was dat?
Heel belangrijk bij dit alles is om de deelnemers stapsgewijze met stilte te laten kennismaken.

Vormen van mediteren

Mediteren bij een tekst

Zorg ervoor dat de tekst waarover men wil mediteren in het groot op een flap of op een bord geschreven is. De deelnemers krijgen elk een kopie van deze tekst.
Lees de tekst langzaam voor, eventueel met wat muziek op de achtergrond. Daarna leest iedereen de tekst opnieuw in stilte en onderlijnt één of twee woorden die inspireren, oproepen, doen nadenken...
Nadien worden deze woorden ook onderlijnd op de tekst op de flap of op een bord.
Lees wanneer iedereen de kans kreeg om zich uit te drukken, de tekst opnieuw voor en stop bij elk woord dat onderlijnd werd. Wie dat woord onderlijnd heeft, verwoordt zijn bedenking of zijn gebed.
Ga zo te werk tot het eind van de tekst.

Kinderen mediteren bij een foto

(naar een tekst van Jan Peeters - abdij Averbode)

Plaats of hang een uitgezochte foto zo dat hij voor iedereen duidelijk zichtbaar is. Tijdens de eerste fase is die foto nog even bedekt.

1e fase: 'opwarmen'
'Zo dadelijk gaan we luisteren en kijken naar een foto. Misschien vertelt de foto jou wat. Om goed te kijken en te luisteren, moeten we het heel stil maken. We zitten samen in een kring. Het is fijn om even dicht bij elkaar te zijn. We maken het stil, heel stil bij onszelf. Als je je ogen dicht doet, kun je je eigen adem voelen en horen. Misschien hoor de zelf je eigen hartslag. Probeer eens, luister eens.'

Laat hierbij wat muziek beluisteren. De kinderen ondergaan zo onbewust de invloed van rust en stilte.
Geef de instructies op een rustige manier.

2e fase: 'invoelen'
'We gaan nu samen naar de foto kijken. Even bestaat er niets anders op de wereld dat wij en de foto. Probeer goed te kijken, te luisteren.
Misschien wil die man of die jongen op de foto jou wat vertellen.'

De kinderen kijken naar de foto, maar de foto kijkt ook naar hen. Er ontstaat dus een wisselwerking tussen het kind en de foto als meditatie-object.
De suggesties en de vragen die de begeleider stelt, stimuleren de aandacht van de kinderen zodat hun betrokkenheid groter wordt.

3e fase: 'verstillen'
'We doen nu onze ogen dicht. Maar we blijven wel bezig met de foto. Misschien zien we nog de foto met onze ogen dicht. Misschien denk je wel aan een woord of een zin die zomaar in je hoofd opkomt... of heeft de persoon op de foto jou wat toegefluisterd.'

Deze fase is de belangrijkste in het meditatief gebeuren. Het beeld van de foto gaat nu a.h.w. verstillen in het bewustzijn van het kind. Dit kan op geruisloze wijze bijdragen tot de geestelijke ontplooiing van het kind.

4e fase: afsluiten
De kinderen openen weer de ogen en kijken nog een laatste keer naar de foto.
Sluit af met een kort gedicht of gebed. De kinderen kunnen eventueel in eigen woorden aan elkaar vertellen wat ze gezien, gehoord of gevoeld hebben, waar ze aan gedacht hebben.

BELANGRIJK
- Gebruik een meditatiemoment nooit met het doel iets over een bepaald onderwerp te leren. Want dan maak je stuk wat je moeizaam hebt opgebouwd: mediteren is van een heel andere orde.
- De verschillende fasen hoeven niet lang te duren en moeten ook niet aangegeven worden: ze lopen spontaan in elkaar over. Het benoemen van die fases is een hulpmiddel bij het begeleiden van een meditatiemoment.

Mediteren met je lichaam: zitten als een berg

(naar: Hemel en aarde, herfst 2003, p. 44-45)

Vooraf
. Zorg voor een ruimte waar kinderen gemakkelijk op de grond kunnen zitten.
. Zorg ervoor dat elk kind een kussentje heeft om het zitvlak te ondersteunen
. Zorg voor een belletje, een klankschaal of een gong.

Verloop
Vertel: boven op een berg ben je ver weg van het alledaagse leven. Het lijkt of je dichter bij de hemel en bij God bent. Je kunt naar een berg gaan, om tot rust te komen en na te denken.
Maar...
Je kunt ook zelf een berg worden ...
zo rustig, stil en dicht bij God, als een berg. Dit zullen we oefenen.

Nodig de kinderen uit om te gaan zitten, met het zitvlak op een kussen, de rechtervoet op de linkerdij en de linkervoet op de rechterdij. (eventueel: alleen de linkervoet op de rechterdij)
Of de kinderen laat op de knieën zitten met het zitvlak op de voetzolen.
Vertel ze hierbij dat het normaal is dat hun benen of voeten gaan slapen. Dat is snel over als de oefening gedaan is.

Lees dan het volgende voor:

Luid na het voorlezen het belletje.
Daarna is er stilte.
Luid aan het einde van de stilte-oefening weer het belletje.
De duur van die stilte-oefening is afhankelijk van de groep en van de vertrouwdheid met dit soort activiteiten. (van 1 tot 10 minuten)

Laat de kinderen daarna even rustig bijkomen, en hun armen en benen wat bewegen.
Praat vervolgens met de kinderen na. Stel ze vragen als:
. Hoe voelde het?
. Was het moeilijk?
. Wat deed je met je gedachten?
. Hoe voel jij je nu?

Mediteren rond een rozijn

(http://www.wij-stenen.be)

Even stilstaan om de kostbaarheid van de dingen te ontdekken…

De kinderen zitten in een kring.

'We maken het heel rustig. Het enige wat jullie moeten doen, is luisteren naar mijn stem. We zullen al onze zintuigen aan bod laten komen: zien, horen, ruiken, voelen, smaken.'
Ga rond met een bord, waarin rozijnen liggen. Minstens voor elk kind één.

Vasthouden
- Pak de rozijn en houd die in je handpalm of tussen duim en wijsvinger
- Concentreer je erop, verbeeld je dat je net van Mars komt en zoiets nog nooit gezien hebt.
- Het lijkt wel een wonder: Weet je dat deze rozijn vroeger een druif was?

Zien
- Neem de tijd om de rozijn echt te zien. Bekijk hem heel aandachtig. Hou hem eens in het licht.
- Laat je ogen elk deeltje verkennen, de deeltjes waarop het licht valt, de donkere holten, de plooitjes en ribbeltjes, ongelijke vorm, …
- Gek dat dit kleine rozijntje misschien wel al meer van de wereld heeft gezien dan jijzelf. Deze rozijn heeft meer dan 1000 kilometer gereisd om vanuit Spanje naar hier te komen met de boot, het vliegtuig,de vrachtwagen en de auto van zijn koper.

Aanraken
- Draai hem tussen je vingers rond, ga na hoe de rozijn aanvoelt. Herhaal dit met je ogen toe.
- Deze rozijn is van jou. Maar ook een beetje van alle mensen die ervoor gezorgd hebben dat deze rozijn hier gekomen is. De tuinman in Spanje, de inpakkers, de transporteurs, de mensen van de supermarkt die het product hier aanbieden.

Ruiken
- Haal diep adem en hou de rozijn onder je neus. Let bij elke ademhaling op wat er allemaal mogelijk in je mond of maag gebeurt.
- Ruik je misschien iets van het water dat nodig was om de druiven te laten groeien, of de grond waarin de druivenrank stond of de zuiderse wind?

Plaatsen
Breng de rozijn langzaam naar je lippen. Je hand en arm weten exact hoe en waar ze de rozijn moeten plaatsen. Gek toch. Plaats de rozijn voorzichtig in je mond – we kauwen nog niet -. Tast een beetje rond de rozijn met je tong.

Proeven
Als je zover bent, mag je heel langzaam kauwen op de rozijn. Bijt één of twee keer heel bewust in de rozijn en concentreer je op wat dit teweeg brengt, alsof je het nooit meer wilt vergeten. Let erop hoe de smaak bij elke bijt een beetje verandert.

Doorslikken
Als je voelt dat het moment is aangebroken, mag je bewust de rozijn doorslikken.

Meditatie met een klankschaal

Een klankschaal is een schaal, gemaakt uit een legering van verschillende metalen. Als je met een roemer zacht over de rand van de schaal strijkt, ontspint zich een klank die dieper en voller wordt en heel lang blijft nazinderen. Als je met de roemer tegen de schaal slaat, krijg je het effect van een gong.
De meditatie bestaat erin dat men zich met zijn hele wezen richt op het geluid van die ene klank die op je afkomt. Eerst kun je de kinderen er met open ogen naar laten luisteren, een andere keer met de ogen dicht. Kinderen kunnen soms zo geconcentreerd luisteren dat ze hun ogen gesloten houden tot de uitstervende klanken niet meer te horen zijn.
Deze activiteit stimuleert kinderen tot een houding waarbij ze kunnen loskomen van zichzelf en tot ontvankelijkheid komen.

Mediteren met een mandala

Mandala
Een 'mandala' wordt als woord gebruikt voor elke tekening die geordend is rond een cirkel.
Elk punt van die cirkel staat in relatie tot het centrum ervan.
Het bezig zijn met een mandala (creëren of inkleuren) helpt om de eigen kern te ontdekken en de verhouding tot de wereld rondom.

In het christendom vindt men deze vorm terug in de rozetten van gotische kathedralen.

Men kan zijn eigen mandala tekenen/ creëren, maar doorgaans kleurt men een bestaande tekening, die men kiest in het verlengde van zijn eigen persoonlijkheid. Deze manier van werken creëert rust, kalmte en concentratie zodat men kan komen tot harmonie met zichzelf en zijn omgeving.

Materiaal
- Zorg ervoor dat er verschillende mandala's aanwezig zijn.
- kleurstiften, kleurpotloden, verf (ecoline, plakkaat ...)

Verloop
De kinderen kiezen een mandala. Die kleuren ze in stilte in met kleuren die ze zelf kiezen.
Daarna krijgen ze de kans om over hun eigen mandala te spreken:
- Wat heb ik gevoeld bij het kleuren?
- Wat is me toen door het hoofd gegaan?

Belangrijk
. Een mandala wordt in stilte gemaakt of gekleurd
. Hoe kleiner de kinderen, hoe eenvoudiger de mandala
. Met het kleuren van een mandala wil men door concentratie komen tot ontspanning
. Vergroot of verklein de tekening naargelang de tijd die men er aan kan besteden
. Niet het eindresultaat, maar het proces dat men doormaakt bij het inkleuren of creëren van een mandala is belangrijk.

Meditatie over handen

Mediteren bij muziek

Maak het innerlijk stil bij het beluisteren van Vikingur Olafsson in de Etude nr. 5 van Philip Glass. Klik hier

Tips

Opwarmingsoefeningen

(Naar: T. DE HAES, Christelijke meditatie? De kracht van de stilte, in Samuel, uitgeverij Averbode 05 2016-2017 p. 9)
Net zoals voor een sportactiviteit is het goed om zich 'op te warmen'.

Zorg voor een bel en een horloge.

De begeleider belt zacht bij het begin en het einde van de activiteit.
De deelnemers moeten zo lang mogelijk hun hele lichaam (hoofd, handen, voeten, ogen) rustig en stil houden. Intussen loopt de begeleider rond en praat. Wie beweegt moet het hoofd omlaag houden en het einde van de activiteit afwachten.
De begeleider belt zachtjes na één minuut.

Doe de activiteit een tweede keer. Maar nu moeten de deelnemers hun ogen gesloten houden, zonder het hoofd neer te leggen of hun ogen met hun handen te verbergen. De activiteit start en sluit af met het zacht rinkelen van de bel.

Bespreek
- Kon je gemakkelijk helemaal stil zijn?
- Werd het ook stil in jezelf?
- Wat was het gemakkelijkste: stil worden met je ogen open of stil worden met je ogen dicht?

Algemeen

. Zorg voor een ontspannen sfeer .
. Zorg er altijd voor dat kinderen iets te zien of te horen krijgen, waar ze hun aandacht op kunnen richten.
Bijvoorbeeld: een voorwerp uit de natuur, een kunstwerk, een brandende kaars ..., de nagalm van een klankschaal, of een gong.
. Gebruik een meditatie nooit met het doel iets over een bepaald onderwerp te leren. Want dan maak je stuk wat je moeizaam hebt opgebouwd.

Bijzondere ruimtes

Chapel of sound

Deze bijzondere ruimte (winner 'Building of the Year 2022) ligt naast de ruïnes van de Chinese Muur in de vallei nabij Chengde, een historische stad ten noordoosten van Bejing (China).
Ze is het werk van Li Hu en Huang Wenjing ('Open Architecture'). Dit gebouw zonder verwarming of airconditioning staat in dialoog met het landschap buiten het gebouw.