Matteüs 13, 10-17: Spreken in gelijkenissen

Matteüs 13, 10-17 // Marcus 4, 10-12 // Lucas 8, 9-10.18b; Lucas 10, 23-24

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1543)

De leerlingen kwamen naar Jezus toe en vroegen: ‘Waarom geeft u steeds voorbeelden als u de mensen toespreekt?’
Jezus zei: ‘Jullie mogen de geheimen van Gods nieuwe wereld kennen. Maar de andere mensen niet. Want iemand die veel heeft, krijgt nog meer, zelfs meer dan genoeg. Maar iemand die bijna niets heeft, raakt ook het laatste nog kwijt. Ik geef de mensen voorbeelden. Ze zien mij en ze horen mij, maar ze begrijpen mij niet.
Zo gebeurt wat de profeet Jesaja al heeft gezegd over dit volk: «Jullie luisteren wel goed, maar jullie begrijpen het niet. Jullie kijken wel goed, maar jullie snappen het niet. Dat komt doordat jullie zo vreselijk eigenwijs zijn. Jullie ogen en oren zitten dicht. Jullie willen het niet zien. Jullie willen het niet horen. Anders zouden jullie begrijpen dat jullie je leven moeten veranderen. En dan zou ik jullie te hulp komen.»’
Jezus zei tegen zijn leerlingen: ‘Het echte geluk is voor jullie. Want jullie zien en horen de geheimen van Gods nieuwe wereld. Luister goed naar mijn woorden: Er zijn veel profeten geweest, en mensen die dicht bij God leefden. Zij hoopten die geheimen te horen en te zien. Maar zij kregen ze niet te zien of te horen, en jullie wel.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

De leerlingen vroegen aan Jezus:
‘Jezus, waarom gebruik je toch steeds beelden om iets te zeggen?’
Hij zei: ‘Alleen jullie mogen geheimen van het rijk der hemelen kennen.
Als spreek in met beelden, dan is het omdat anderen,
hoewel ze ogen hebben, niet zien
en hoewel ze oren hebben, niet horen of begrijpen.
Zo worden de volgende woorden van Jesaja gerealiseerd:
Met je oren zul je luisteren en toch niet verstaan,
met je ogen zul je kijken en toch niet zien.
Want het hart van dit volk is verhard,
met hun oren luisteren ze slecht en hun ogen doen ze dicht,
uit vrees dat ze zouden zien met hun ogen, horen met hun oren,
verstaan met hun hart, zich zouden bekeren en Ik zou hen genezen.
Gelukkig je ogen, omdat ze zien, en je oren, omdat ze horen!
Echt waar, Ik zeg jullie: veel profeten en rechtvaardigen
verlangden ernaar te zien wat jullie zien, maar zagen het niet
en te horen wat jullie horen, maar ze hoorden het niet.

Stilstaan bij ...

Rijk der hemelen
Volgens het toenmalig joodse gebruik schreef Matteüs uit eerbied voor God ‘rijk der hemelen’ in plaats van ‘Rijk van God’. Matteüs schreef zijn evangelie voor mensen in Palestina, mensen die vroeger joden waren en dezelfde terughoudendheid hadden voor het gebruik van het woord ‘God’. Het ‘rijk der hemelen’ wordt gerealiseerd, wanneer mensen naar het woord van God leven, handelen en spreken. Dit rijk heeft niets te maken met het materiële noch met succes, of werelds machtsvertoon. Op dit punt botste Jezus op onbegrip en verzet bij zijn leerlingen en bij de mensen. Want die waren ervan overtuigd dat bij de komst van het rijk van God de Romeinse bezetter verdreven zou worden.

Horen
Duidt niet op een passief horen, maar op een actief en creatief luisteren dat gericht is op engagement en inzet.

Jesaja
(Hebreeuws = God redt. Dezelfde betekenis dus als de naam Jezus)
Jesaja leefde rond 735 voor Christus. Hij was een bekende en belangrijke profeet uit het Oude Testament.
Hij riep de mensen op om zich te bekeren, om zich tot God te keren. Hij verzette zich tegen de grote tegenstelling die er was tussen arme en rijke mensen.
Hij is ook bekend om zijn woorden van hoop en troost. Hij zag in zijn dromen hoe zijn volk ronddwaalde in het donker, maar hij zag ook uiteindelijk een helder licht schijnen. In zijn teksten over de Messias zagen christenen later voorspellingen van de komst van Jezus Christus.

Vrucht
Hiermee maakt Jezus duidelijk dat men kan zien aan de ‘vruchten’, aan wat ze doen voor hun medemensen, of zij echt luisteren naar het woord van God.

Bij de tekst

Context

Deze parabel komt voor in de parabelrede. Na de Bergrede en de zendingsrede de derde rede / preek van Jezus. Hierin schreef Matteüs heel veel parabels van Jezus bijeen. Ze hebben het allemaal over het rijk van God.

Wortels in het Oude Testament

Jesaja 6, 9-10	De profeet Jesaja heeft het over het volk dat niet luistert naar de boodschap van God die hij hun brengt omdat hun hart verhard is. Dit herkent Jezus bij sommige van zijn tijdgenoten: ze horen wel maar luisteren niet en begrijpen zeker niet. Net zoals zaad op heel veel plaatsen niet voluit groeit.
Genesis 26, 12	'Isaak had in die streek gezaaid en hij oogstte dat jaar honderdvoudig, want Jahwe zegende hem.'

Suggesties

Grote kinderen

INFORMEREN

Spreken met beelden

(naar: C. LETERME in Simon Plus, uitgeverij Averbode, 2005 nr 7)

Vooraleer dieper in te gaan op de betekenis van de tekst, vertel je aan de kinderen dat Jezus elementen uit de natuur gebruikt die zijn toehoorders kenden. Dit doet Hij om te kunnen spreken over het Rijk van God, op een manier die de mensen gemakkelijk kunnen verstaan.
Je kunt deze manier van 'spreken met beelden' bij de kinderen toetsen op de volgende manier:
confronteer ze met enkele zegswijzen en laat ze die verbinden met de juiste betekenis.
Doorgaans kan dit rond de leeftijd van 10 jaar.

Mogelijkheid 1

1	Iets voor een appel en een ei kopen	3	Straf krijgen, betrapt worden
2	Teveel hooi op zijn vork nemen	5	Niet weten wat te zeggen
3	Tegen de lamp lopen	4	Zich met alles bemoeien
4	Zijn neus overal in steken	2	Meer willen doen dan men kan
5	Met zijn mond vol tanden staan	1	Iets heel goedkoop kunnen kopen

Mogelijkheid 2

1	Blaffende honden bijten niet	4	Een reden vinden om ruzie te maken
2	Iets op de kop tikken	1	Je moet geen schrik hebben van wie hard roept
3	Een kat in een zak kopen	5	Uitgesloten worden
4	Een haar in de boter vinden	3	Iets kopen zonder het te zien
5	Het zwarte schaap zijn	2	Iets vinden wat moeilijk te krijgen is

Mogelijkheid 3

1	De appel valt niet ver van de boom	3	Dat is geen gemakkelijk iemand
2	Dat valt in goede aarde	5	Dat kost veel moeite
3	Dat is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken	4	Heel snel groeien
4	Groeien als een kool	2	Dat valt in de smaak
5	Dat heeft voeten in de aarde	1	Kinderen lijken op hun ouders