Feest?

Wanneer?

Op 28 december wordt het feest gevierd van de ‘Onschuldige Kinderen’. Maar wat op die dag herdacht wordt is helemaal niet zo feestelijk: kinderen werden gedood om zo de pasgeboren Jezus zelf te doden.

Andere benaming

Het ‘Feest van de Onschuldige Kinderen’ wordt ook het ‘Feest van de Onnozele Kinderen’ genoemd.
In de tijd waarin deze titel aan dat feest gegeven werd, betekende ‘onnozel’, wat nu ‘onschuldig’ is.

Herdenking

In het evangelie volgens Matteüs Matteüs 2, 13-18 staat dat ‘wijzen uit het oosten’ van koning Herodes de opdracht kregen om het kind, de pasgeboren ‘koning van de joden’, te gaan zoeken. Omdat de wijzen in een droom gewaarschuwd werden om niet naar Herodes terug te keren, gebruikten ze na hun bezoek aan Jezus en zijn moeder langs een andere weg om naar huis terug te gaan.
Toen Herodes dit wist, gaf hij de opdracht om alle jongetjes van twee jaar en jonger in Betlehem en de omgeving te doden. Maar een engel had Jozef hierover in een droom geïnformeerd, zodat hij met Jezus en zijn moeder kon vluchten naar Egypte aan die moordpartij te ontsnappen.
Daarom valt dit feest een paar dagen na Kerstmis.
Die ‘Onschuldige Kinderen’ werden in de heiligenkalender van de katholieke kerk opgenomen als martelaren.

Folklore

In de middeleeuwen was het de gewoonte dat kinderen zich op die dag verkleedden als volwassenen (zelfs een kinderbisschop) en baas waren voor één dag.

Echt gebeurd?

Matteüs

Matteüs schreef als enige evangelist over die moordpartij. Ook in de apocriefe teksten is er geen spoor te vinden van deze gebeurtenis.
Hoewel koning Herodes een wrede koning was die zo’n bevel had kunnen geven, bevestigt geen andere bron dit gebeuren. Ook de Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus vermeldt deze moordpartij niet in zijn lange lijst van misdaden van Herodes.

Beeldende taal

Het valt wel op dat Matteüs in zijn evangelie Jezus portretteert als een ‘nieuwe Mozes’. En zoals Mozes aan de kindermoord van de Farao kon ontsnappen, dank zij de vindingrijkheid van zijn ouders (ze legden hem in een mandje dat met pek was ingestreken, zodat het tussen het riet van de Nijl verborgen kon blijven), zo kon Jezus aan die kindermoord ontsnappen doordat Jozef met Hem en zijn moeder naar Egypte vluchtte.

Overweging

Kolet Janssen

De Herodessen van onze tijd

(K. JANSSEN in de blog van de auteur, 29 december 2024)

In een droom door God gewaarschuwd ontsnapte Jozef aan de allesverwoestende woede van Herodes en redde zo het leven van Jezus. Hij vluchtte met vrouw en kind naar een ander land. Maar de jongetjes die bleven, hadden minder geluk.

Wie denkt bij dat wrede verhaal van toen niet aan de vele wrede verhalen van nu, waarin niets ontziende heersers geen kinderleven sparen? Iemand van het leven beroven is altijd vreselijk. Maar een kind doden is dubbel afschuwelijk, omdat je een stuk toekomst doodt. Een kans die nooit werkelijkheid zal worden, een vermogen tot liefde dat nooit zal openbloeien.

Hoog tijd voor een stel wijze mannen en vrouwen, die op een kameel of een fiets door de wereld reizen. Ze volgen de ster van de hoop, ook al is die soms nauwelijks zichtbaar tussen de withete flitsen van haat en geweld. Ze koken hun soep, doen hun werk en horen de stem van mensen vlakbij en veraf. Ze houden de wereld overeind, elke dag weer.

Zijn ze opgewassen tegen de Herodessen van onze tijd? Misschien niet. Maar ze zijn alles wat we hebben, alles wat ons drijft om het niet op te geven en verder te groeien. Tot we de warmte van God voelen op onze huid. Herodes krijgt niet het laatste woord, toen niet en nu niet. Al vloeien er veel tranen voordat er recht wordt gedaan aan wie wordt uitgespuwd en vertrapt.

Het feest van de ‘Onnozele Kinderen’ is een dag om alle onschuldige slachtoffers te eren, waar en wanneer dan ook. En om doorheen onze tranen de ster van hoop te blijven zien.