Feest van de verrijzenis

Moeder van alle zondagen

Pasen is het belangrijkste feest van de christenen. Dan herbeleven ze het sterven en de verrijzenis van Jezus Christus

Pasen is de dag die alle zondagen tot zondag gemaakt heeft. Want omdat Christus op de dag na de sabbat verrezen is, maakten christenen die dag tot hun wekelijkse feest. Elke zondag is sindsdien een herinnering aan die verrijzenis.

Pasen valt elk jaar op een andere datum in de lente. De hele natuur ontwaakt dan uit haar winterslaap en onderstreept op haar manier de betekenis van Pasen: leven haalt het op de dood.
In 325 bepaalde het concilie van Nicea dat Pasen moest gevierd worden op de zondag na de volle maan die volgt op 21 maart (ten vroegste 22 maart, ten laatste 25 april)
Wanneer de volle maan op een zondag valt, wordt Pasen de week daarna gevierd.

Het woord 'Pasen'

In de omringende landen gebruikt men de volgende woorden voor Pasen:
- Ostern (Duitsland), Easter (Engeland)
- Pasen (Nederland), Pâques (Frankrijk)
Beide woordgroepen gaan terug op de dubbele oorsprong van Pasen: het natuurgebonden lentefeest van de Germanen én de historisch en religieus geladen feesten van joden en christenen.

Het lentefeest
Sinds de 19e eeuw wordt verteld dat men vóór de kerstening rond Pasen Eostra vierde. Zij zou de godin geweest zijn van lente, licht, liefde, leven. Haar attribuut was de haas die tot driemaal per jaar kan jongen en daarom symbool is van de vruchtbaarheid. Deze haas herkent men in de paashaas die vooral actief is in de meer oostelijke provincies van België. Het lievelingsoffer voor Eostra waren eieren, symbool van nieuw leven en vruchtbaarheid.

In Oost-Europa bestaat nog steeds het gebruik om uitgeblazen eieren te beschilderen met steeds dezelfde kleuren: bruin / zwart (aarde), rood (oppergod Wodan) en geel (lentegodin).

Het joods paasfeest
Sinds de uittocht uit Egypte, vieren de joden jaarlijks Pesach op de 14e dag van de maand Nissan. Dan vertellen ze dat op de vooravond van deze uittocht de engel des doods passeerde, 'genadig voorbij' (= Pesach) ging, aan de huizen waarvan de deurposten bestreken waren met het bloed van het lam dat op die dag werd gegeten.

Dit feest draagt sporen van:
- het vroegere voorjaarsfeest bij de nomaden (herders), waarbij een lam geofferd werd om de vruchtbaarheid van de kudde te verzekeren
- het vroegere feest van de ongedesemde broden bij de landbouwers. Bij het vieren van de eerste oogst (gerst), werd ongedesemd brood gegeten. (desem = een stuk deeg dat men laat verzuren om nadien als desem – vgl gist - voor het nieuwe brood te gebruiken)

Zo evolueerde een feest dat het begin van de lente vierde, naar een feest dat de lente van een volk viert, omdat het zich kon bevrijden uit de slavernij. De oude symbolen - paaslam, ongedesemd brood - werden aan deze nieuwe betekenis gekoppeld.

Het christelijk paasfeest
Tijdens de voorbereiding van een joods paasfeest werd Jezus gekruisigd. (Jezus' laatste avondmaal was een paasfeest) De eerste christenen bleven dit joodse paasmaal vieren, maar koppelden het aan hun geloof dat de dood van Jezus een nieuw begin betekent.

Pasen in de liturgie

Met Pasen begint de paastijd. De Kerk viert dan zeven weken lang Pasen tot het Pinksteren is.
Heel die tijd kleedt de priester zich in feestelijk wit. Deze feestelijke ‘vijftigdagentijd’, die veel langer duurt dan die van Kerstmis (3 tot 4 weken), toont aan hoe belangrijk Pasen wel is.

Met Pasen worden de doopbeloften hernieuwd (ik geloof… ik beloof), en wordt men symbolisch her-doopt (sprenkelen met wijwater).

In de paastijd komt het woord halleluja veelvuldig voor in de eucharistieviering. Dit Hebreeuwse woord betekent: 'Loof de Heer' en wordt beluisterd en gezongen als een uiting van jubelende vreugde.
Klik hier voor een overzicht van de lezingen in de liturgie.

'Verrijzenis' en 'opstanding'

(C. LETERME in Samuel plus, 2006 nr 7)

Verrijzenis en opstanding zijn synoniemen van elkaar. Het woord ‘verrijzenis’ wordt eerder door katholieke christenen gebruikt, het woord ‘opstanding’ door protestantse christenen. Beide woorden willen met een beeld het belangrijkste geloofspunt van christenen uitdrukken.

In het woord verrijzen herkent men het woord ‘rijzen’. Water vermengd met bloem is een plompe massa. Maar wanneer aan die massa gist werd toegevoegd, komt die ‘massa’ tot leven. Jezus gebruikt dit beeld wanneer Hij zegt dat zijn volgelingen moeten zijn als gist in het deeg.
Nadeel van het woord ‘verrijzenis’ is dat het verwijst naar een ervaring die voor de meeste kinderen niet meer herkenbaar is.

In het woord ‘opstanding’ herkent men het woord ‘opstaan’.
Wie slaapt, wie gevallen is, ligt neer; wie ‘opstaat’, komt in actie, komt tot leven.
In de Bijbel vindt men deze beweging terug in heel wat wonderverhalen:
Een lamme ligt op zijn bed, ... Jezus doet hem opstaan.
Het dochtertje van Jaïrus is dood, ... Jezus doet het opstaan.
Jezus slaapt wanneer het stormt, ... wanneer Hij opstaat, bedwingt Hij de storm.
Het woord ‘opstanding’ heeft als voordeel dat de ervaring neerliggen/opstaan voor kinderen meer herkenbaar is.

De betekenis van deze woorden is de sleutel voor al wat christenen in beweging brengt. Daarom is het belangrijk deze beelden niet éénmalig te gebruiken in een les of activiteit rond Pasen, maar het hele jaar door. Dit kan men door bewust om te gaan met woorden als ‘opstaan’, ‘leven’. Hierdoor wordt het nadien gemakkelijker de betekenis van Pasen toe te lichten. Want christenen worden opgeroepen om leven te brengen waar 'dood' is, om genezing te brengen waar ziekte is, om liefde te brengen waar haat is, om vriendschap te brengen waar onverschilligheid is, om vrede te brengen waar ruzie is, om hoop het brengen waar wanhoop is, om geloof te brengen waar wantrouwen heerst...

Symbolen rond Pasen

Geel (narcis, forsythia...)	herinnert aan de frisse lentezon, symbool van licht in de wereld dat Jezus is voor zijn volgelingen.
Groen	Dit groen is niet meer het donkere groen van de dennenboom of de hulst in de winter, maar het frisse groen van pas ontloken bladeren, dat verwijst naar het nieuwe leven dat christenen kennen wanneer ze leven vanuit de boodschap van Jezus.
Paaskaars	Deze dikke, met symbolen versierde kaars, wordt op de paasnacht (= de avond voor Pasen op Paaszaterdag) ontstoken. De brandende paaskaars is het symbool van de verrezen Christus. Ze brandt nadien bij elke liturgische viering tot en met Pinksteren. Hiermee wordt de eenheid van de paastijd beklemtoond.
Ei	In alle culturen zijn eieren symbool van vruchtbaarheid en oneindigheid. Het christendom nam dit symbool van leven over als symbool voor de verrijzenis. Omdat het tot in de late Middeleeuwen verboden was tijdens de vasten vlees, melk, kaas en ook eieren te eten, was er tegen de paastijd een groot overschot aan eieren... Ze zijn dan ook talrijk aanwezig in allerlei folkloristische gebruiken rond Pasen.
Paashaas	De haas behoort tot de meest vruchtbare dieren, daarom kan die gemakkelijk het overvloedige leven en de vruchtbaarheid van de aarde voorstellen. Bij de Germanen zou de haas toegewijd geweest zijn aan Eostra, de godin van de lente.

Dat een paashaas eieren legt kan verklaard worden door het feit dat vogels hun eieren dikwijls achterlieten in lege hazenlegers. Deze eieren werden beschouwd als hazeneieren.

Dat de paaseieren door de klokken vanuit Rome gebracht worden is een christelijker verhaal dan dat van de paashaas. Daarom verdringt in een geseculariseerde samenleving het verhaal van de paashaas dat van de klokken (vgl. kerstman t.o.v. sinterklaas).

Gebruiken

. Op paasmorgen vragen volwassenen aan kinderen om te zoeken naar de paaseieren die de klokken in hun tuin hebben laten vallen (of die de paashaas in de tuin heeft verstopt)
De vaststelling van de ware identiteit van de milde schenker rond sinterklaas, valt meestal samen met de waarheid rond de paasklok.

. 's Middags wordt meer dan anders lam gegeten aan een feestelijk gedekte tafel, waar de kleuren geel en fris groen de bovenhand hebben.

Vragen van kinderen

Wat betekent het verhaal van de verrijzenis voor ons?
P. KEVERS in Samuel, uitgeverij Averbode, 2004 nr. 7, p. 12.

De dood betekende voor Jezus niet het einde. Jezus leeft, op een onvoorstelbaar nieuwe manier, bij God. Daarom vragen de mannen in het wit: 'Waarom zoeken jullie de levende bij de doden? Je moet niet blijven treuren bij het graf van Jezus.'
Bovendien vragen ze: 'Blijf denken aan al wat Jezus gezegd en gedaan heeft. Een 'sluitend bewijs' van Jezus' verrijzenis is er niet. Maar je zult misschien toch wel ervaren dat Jezus leeft, dat Hij je aanspreekt en kracht geeft om te leven zoals Hij het ons heeft voorgedaan.'

Waarom vertelt men eigenlijk dat de klokken paaseieren brengen? - Maud, 12 jaar
(Y. De Langhe in Samuel 2003, nr 7, p. 2)

Eieren zijn een symbool van nieuw leven. Denk maar aan de kuikentjes die eruit komen! Daarom worden er al heel lang eieren gegeten met Pasen. Want met Pasen vieren christenen dat Jezus leeft, dat Hij verrezen is. Geleidelijk begon men mekaar met Pasen eieren cadeau te doen. Men beschilderde ze in vrolijke kleuren en legde ze in een mooi mandje. Edellieden en koningen gaven mekaar eieren cadeau van porselein, die met edelstenen, goud en zilver waren versierd!
En waarom het de klokken zijn die die paaseieren brengen? Op Goede Vrijdag en paaszaterdag wordt de dood van Jezus herdacht. Dan zwijgen de klokken als teken van rouw. Met Pasen luiden ze opnieuw om de verrijzenis van Christus te vieren. Aan kleine kinderen wordt verteld dat de klokken intussen naar Rome gaan. En dat ze vol lekkere chocolade-eieren zitten als ze terugkomen.
Soms zegt men dat de eieren gebracht worden door de paashaas. Ook de haas is een symbool van nieuw leven, omdat hij heel vroeg op het jaar jongen krijgt.

Waarom gaan christenen vooral op zondag naar de mis en niet op woensdag bijvoorbeeld? - Stef, 11 jaar
(C. LETERME in Samuel, uitgeverij Averbode, 2000 nr 1, p. 2)

Christenen kunnen elke dag van de week naar de mis gaan, maar als ze op zondag samen eucharistie vieren heeft dat iets speciaals, iets feestelijk. Dit is al zo van sinds het begin van het christendom.
Hoe dat komt?
Wanneer christenen hun geloof belijden zeggen ze: 'Ik geloof dat Jezus gekruisigd is, gestorven en begraven. Ik geloof dat hij verrezen is op de derde dag volgens de schriften.'
Als Jezus op een vrijdag gestorven is, dan is Hij op een zondag, de derde dag na de vrijdag, verrezen. Dit wordt met Pasen gevierd. Daarom kun je zeggen dat elke zondag een mini-paasfeest is. Er wordt dan gezongen, het orgel speelt, het altaar is mooi versierd met verse bloemen, er zijn misdienaars....
Maar hoe komt het dat sommigen al op zaterdagavond naar de zondagsmis gaan?
Bij de joden begint een dag altijd bij het ondergaan van de zon. Daarom beginnen ze de sabbat (onze zaterdag) te vieren op vrijdagavond.
Christenen kennen het gebruik om de dag de avond voordien te laten beginnen vooral met Kerstmis: in heel wat gezinnen wordt Kerstmis al de 24e december in de avond gevierd.
En sinds het laatste concilie krijgen de christenen de kans om op zaterdagavond de zondagsmis te kunnen vieren.

Waarom is Jezus drie dagen na zijn dood verrezen? En niet één dag, of twee of meer? - Egon, 10 jaar
(C. LETERME in Samuel, uitgeverij Averbode, 2002 nr 7, p. 2)

Eigenlijk weten we niet wanneer Jezus verrezen is. We weten wel dat zijn volgelingen na zijn dood aan alles merkten dat Hij verder leefde.
Voordien waren ze nog angstig. Ze kropen dicht bijeen in de zaal waar ze met Jezus voor het laatst hadden gegeten omdat ze zo'n schrik hadden voor de buitenwereld. Maar op een dag voelden ze in zichzelf een kracht die hen naar buiten duwde. Dit is het wat met Pinksteren gevierd wordt.
En die drie dagen dan?
Dat is een ander verhaal. In de bijbel doet het getal drie aan God denken. De eerste dag en de tweede dag... dat is de tijd van de mens. Dat is niet letterlijk een dag, dat kan een hele periode zijn.
En de derde dag? Dat is de dag van God. Dat is het moment waarop God zich aan de mens laat kennen. Het moment dat de mens voelt en weet: God laat me niet in de steek.
Dat Jezus verrezen is wil zeggen dat hij verder blijft leven na de dood. Het getal drie zegt dat hij bij God verder leeft.

Pasen in het Nederlands

Vijgen na Pasen
= iets komt te laat om nog betekenis te hebben.
Vroeger had men een lijst van wat men wel en niet mocht eten tijdens de veertigdagentijd. Gedroogde vijgen waren zowat de enige toegelaten zoetigheid. Omdat die geïmporteerd werden, kon het gebeuren dat er al eens een lading vijgen na Pasen aankwam. Die vijgen hadden dus eigenlijk geen nut meer.

Men roept zo lang Pasen, tot het eens komt
= iets gebeurt, nadat er lang naar is uitgekeken.

Op z'n paasbest gekleed zijn
= piekfijn gekleed zijn.
Vroeger was het de gewoonte om met Pasen nieuwe kleren voor het eerst aan te doen.

Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen
Als Pasen op een vrijdag valt
= nooit.
Wordt gezegd over iets dat toch nooit zal gebeuren, want tussen Pasen en Pinksteren zijn er vijftig dagen. (Die vijftig is nog te horen in het woord 'Sinksen', dat afgeleid is van het Franse cinquante.) En Pasen valt steeds op een zondag.

Geen paaseieren op Goede Vrijdag eten
= geen feest vieren voor zijn datum.

Na de vasten komt Pasen
= na een minder goede periode komt er beterschap.

Groene Kerstmis, witte Pasen (weerspreuk)
= als het met Kerstmis warm is, dan is het op Pasen koud.

Pasen en kunst

Muziek

G. F. HÄNDEL

Halleluja
Klik hier om deze muziek te beluisteren.

Schilderkunst

Paasicoon

De paasicoon wordt de 'Opstanding' genoemd, of 'Anastasis' in het Grieks, maar ook 'de nederdaling ter helle'. Ze wil de overwinning op de dood en de redding van de mensen uitdrukken, eerder dan een opstanding uit een graf.

('Die nedergedaald is ter helle': deze geloofsbelijdenis drukt uit dat Jezus het dodenrijk is binnengegaan. Hij verbrijzelde er de poorten van het dodenrijk, zodat iedereen kon deelhebben aan de verrijzenis, ook wie voor Hem had geleefd)

	Een engel draagt het overwinningskruis (Jezus overwon de dood), een ander een wierookvat (verering)
Achter Adam staan David en Salomo (beide met kroon. Koning David met baard). Achter hen staat een profeet (rode pompon). Rechts van hen staat Johannes de doper. Ze wijzen allen naar de verrezen Christus, de verwachte Messias.	Jezus is stralend wit gekleed. (Gebruikelijk op iconen bij het voorstellen van de verrezen Heer). Zijn lichtend kleed herinnert ook de woorden: 'Ik ben het licht in de wereld'. Achter Hem: een blauwgroene mandorla (vertegenwoordigt God)	Achter Eva staan: Mozes die de 'stenen tafels' draagt, Jona die drie dagen in de buik van een vis zat en Elia die de weduwe van Sarefat tot leven bracht.
Adam vertegenwoordigt alle mensen. Jezus trekt hem zijn pols uit zijn graf, Hij riskeert niet dat hij kan ontsnappen. Hun blikken kruisen elkaar.	Jezus heeft in zijn linkerhand een boekrol, verwijzing naar zijn Blijde Boodschap (evangelie) voor alle mensen en het woord dat Hij kwam vervullen.	Eva houdt haar handen onder een doek, een teken van respect, waarmee ze ook toont dat ze bidt.
De doodskist beeldt de dood uit.	Jezus staat op de kapotte deuren van het dodenrijk, waar de zielen van de overledenen de komst van de Messias verwachten. De manier waarop ze liggen doet denken aan een kruis. Dat Hij er op stapt maakt duidelijk dat Hij de dood overwon. Overal rond slingeren schroeven, grendels, sloten en kettingen. (Psalm 107, 16)	De doodskist beeldt de dood uit.

Suggestie
Vertel eerst over deze icoon:
Deze icoon hoort bij Pasen. Een icoon is een schilderij dat uitbeeldt wat christenen geloven. Deze icoon werd in Moskou geschilderd in de 16e eeuw. Geef uitleg bij wat afgebeeld staat.
Geef de deelnemers nadien kaarten waarop de volgende teksten staan. Die leggen ze op de icoon, op de plaats waar het om gaat.

Zo maakt Jezus duidelijk dat Hij de dood overwon.

Dit zijn de koningen David en Salomo.

Dit is Johannes de doper. Hij wijst naar Jezus.

Dit is een doodskist. Die beeldt de dood uit.

Dit is Eva. De doek om haar handen wil zeggen dat ze bidt.

Herinnert aan de woorden van Jezus: 'Ik ben het licht in de wereld'.

Dit kruis is een teken van overwinning.

Dit zijn Mozes, Jona en Elia.

Dit is de vertegenwoordiger van de mensen.

Dit is het symbool van de Blijde Boodschap (evangelie).

Merk op
er bestaan veel versies van de paasicoon. De grote lijnen ervan zijn herkenbaar: centaal staat steeds de verrezen Christus in stralend wit. Ook Adam en Eva staan erop, maar niet altijd op dezelfde plaats en met dezelfde houding. De groep personen achter Adam en Eva kan uitgebreider zijn.

A. DE HAAS

De Verrijzenis van Jezus uit de dood (1946-47)

Adrianus Johannes (Aad) de Haas (Rotterdam 30 december 1920 – 21 maart 1972) studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten te Rotterdam. Zijn kunstwerk ‘De Verrijzenis van Jezus uit de dood’ maakt deel uit van de kruisweg die hij schilderde voor de Sint Cunibertuskerk. Omdat de stijl toen niet beantwoordde aan de verwachtingen, moest hij die kruisweg verwijderen uit de kerk. In 1980 had men er geen bezwaar meer tegen en mochten de werken teruggeplaatst worden.

Suggestie
Bezorg de deelnemers een kopie van de volgende afbeelding van dit schilderij:

Nodig de deelnemers uit om die in te kleuren met de kleuren van hun voorkeur.
Bespreek daarna wat ze met die kleuren wilden weergeven.
Toon het schilderij in zijn oorspronkelijke kleuren pas na de bespreking.

Beeldhouwkunst

P. FAZZINI

De verrijzenis (1971)

Deze bronzen sculptuur (20 meter breed, 7 meter hoog, 3 meter diep) staat sinds 1977 in de Paulus VI-zaal van het Vaticaan. Het is het bekendste werk van Pericle Fazzini (1913 – 1987), een Italiaans schilder en beeldhouwer. Hij was hoogleraar beeldhouwkunst aan de academie van Firenze en aan de Accademia di Belle Arti di Roma.
In 1954 vertegenwoordigde hij Italië op de Biënnale van Venetië en won er de eerste prijs in de afdeling beeldhouwkunst. Hij stelde ook tentoon op documenta II in Kassel.

Suggesties

Kleine kinderen

VERDIEPEN

Pasen, nieuw leven

Zoek samen met de kinderen het antwoord op de vragen die op het volgende blad te vinden zijn.
Het zijn allemaal aspecten van 'opstaan' 'verrijzen' 'nieuw leven'.
Kleine kinderen mogen dit nog heel letterlijk bekijken. Dit mag je evenwel niet beletten om het over andere vormen van nieuw leven te hebben: wanneer men nieuwe kansen krijgt na een ruzie, wanneer een zieke zich veel beter voelt na bezoek, wanneer mensen in nood opgevangen worden ...

DOEN

Kleuren: twee kruisen

Vooraf
Zorg voor verschillende kleurpotloden (o.m. blauw, geel).
Zorg voor een wit blad waarop twee kruisen getekend staan (Bijvoorbeeld: vijf vierkanten in de vorm van een kruis. Bij het ene kruis staat: 'Goede Vrijdag; bij het andere: 'Pasen'.

Verloop
Gesprek:
- Welke kleuren doen je aan 'dood' denken?
- Welke kleuren doen je aan 'leven' denken?

Activiteit
De kinderen kleuren beide kruisen in en houden hierbij rekening met wat ze in het gesprek zegden:welke kleuren herinneren aan Goede Vrijdag en welke kleuren herinneren aan Pasen?

Paaskaart

Vooraf
Zoek een techniek om een 'paaskaart' te maken.
Zorg voor materiaal dat daarbij hoort.

Verloop
Het is de gewoonte om met Kerstmis een kerstkaart te sturen. Met Pasen deed men dat vroeger (tot halfweg de 20e eeuw) ook. Toch was dat nooit zoveel als met Kerstmis.

Laat de kinderen eerst stilstaan bij vragen als:
- Wat betekent Pasen voor jou?
- Hoe kun je zoiets voorstellen? (kleuren; symbolen)

Stel de techniek voor die je hebt bedacht.

Bespreek met de kinderen: naar wie zullen ze deze kaart sturen / brengen?

Placemats voor Pasen

Materiaal
Papier: A3-formaat
Stiften / kleurpotloden / verf: groen en geel

Verloop
Laat de kinderen vertellen over de natuur op dit ogenblik.
Alles ontwaakt uit een diepe winterslaap. De ene na de andere boom krijgt groene blaadjes. Er zijn ook bloemen: narcissen, forsythia, sleutelbloemen...
Met Pasen zijn er tussen al dat frisse groen paaseieren te vinden.
Alles verwijst naar LEVEN: de groene kleur, de eieren (echte eieren dragen in zich een kiem van leven).

Daarna tekenen de kinderen met het geel en het groen narcissen, sleutelbloemen en paaseieren op hun blad, dat kan nadien geplastificeerd wordt en kan gebruikt worden als placemat.

Werden er verschillende placemats gemaakt, dan worden ze gebruikt onder elk bord op de tafel. Werd er maar één placemat gemaakt, dat wordt die in het midden van de tafel gelegd.
Enkele kaarsen in de vorm van paaseieren ondersteunen dit geheel.

VERTELLEN

Rupsje Nooitgenoeg

(Eric Carle, Rupsje nooitgenoeg, ISBN 9789025722166 )

Rupsje Nooitgenoeg heeft honger. Hij eet maar door. Als alle blaadjes op zijn, begint hij aan taart, worst, snoep, fruit en chocolade. Elke dag van de week wordt hij wat dikker, tot hij verschrikkelijke buikpijn krijgt. Hij bouwt een huisje om zich heen en aan het eind van de week komt hij er uit als een prachtige vlinder!
Een dikke rups wordt een mooie vlinder.

Te zien via youtube

MEDITEREN

Pasen

(J. DREESEN)

'Vandaag is het Pasen,' zegt papa.
'Waaraan kan je dat zien?' vraag ik.
'Je ziet het als je naar de bomen kijkt,' zegt papa.
'Die ontwaken uit hun winterslaap.'
'Ontwaken? Wat is dat dan?'
'Wakker worden,' zegt papa.
'Pasen is het feest van het wakker worden.
Alles gaat opnieuw leven.
Straks staan alle bomen en struiken weer feestelijk in het groen.
En ook de mensen worden opnieuw wakker,
want met Pasen is Jezus uit het graf opgestaan.
Iedereen herleeft!'
Dàt is dus Pasen!

Grote kinderen

EVEN TESTEN

Kruis-woordraadsel

(C. LETERME in Samuel 2006, nr 7 - werkblad)

Horizontaal
1. Hierop is Jezus gestorven.
4. Hiermee heeft Judas Jezus verraden.
5. Meisjesnaam (verkorting van 'Hanna')
6. Stad waar Jezus gekruisigd werd; Moeder van Jezus
8. Jezus zei tot zijn volgelingen: 'Jullie zijn het ..... van de aarde'; Deel van de bijbel (afkorting) ; Deel van de bijbel (afkorting); Werd vroeger gegeten tijdens het joodse paasfeest.
10. Vrouw van Abraham; Dag waarop Jezus gestorven is
12. Seizoen waarin Pasen gevierd wordt
15. Het belangrijkste feest van de christenen.

Verticaal
1. Hij is op een kruis gestorven
6. Men zegt dat die rond Pasen naar Rome gaat; Zo wordt één van de twaalf eerste volgelingen van Jezus genoemd.
8. Men vertelt dat dit dier aanwezig was bij de geboorte van Jezus; Mozes ontving op de berg Sinaï de ... 'woorden' van God; Hiermee geeft de priester tijdens de eerste woensdag van de veertigdagentijd een kruisje op het voorhoofd.
9. Dit is het laatste woord van een gebed.
10. Eigennaam van de man die het kruis van Jezus heeft helpen dragen; Jezus wilde die wassen van zijn leerlingen, voor het laatste avondmaal.
11. Stad waar Abraham vandaan komt.
15. Mensen die ... zijn, komen bij Jezus steeds op de eerste plaats.

Klik hier om het rooster te downloaden op een kant-en-klare A4-pagina.

Correctiesleutel
Horizontaal
1. kruis
4. kus
5. An
6. Jeruzalem; Maria
8. zout; OT (= Oude Testament, 1e deel van de bijbel); NT(= Nieuwe Testament, 2e deel van de bijbel); lam
10. Sara; vrijdag
12. lente
15. Pasen

Verticaal
1. Jezus
6. Klok; apostel
8. os; tien; as
9. amen
10. Simon; voeten
11. Ur
15. arm

Kruisrooster

Kopieer dit blad voor de kinderen.
Ze doorstrepen in het kruis de woorden die ook in het lijstje voorkomen.
De overgebleven letters vormen de zin: Jezus is verrezen, halleluja.

TIP
Schrijf de verschillende woorden uit het lijstje over op kaarten.
Maak drie extra woordkaarten met daarop: Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Pasen. (Gebruik hiervoor een andere kleur van kaart of letters)

De kinderen groeperen de woordkaarten met de woorden uit het rooster onder Witte Donderdag, Goede Vrijdag of Pasen.
Daarna doorstrepen ze die woorden in het kruis-rooster en vormen een zin met de letters die overgebleven zijn.

Witte Donderdag:
AVONDMAAL, BEKER, BROOD, DELEN, WIJN

Goede Vrijdag:
BARABBAS, DOOD,HOGEPRIESTER, JERUZALEM, JUDAS, KRUIS, KUS, NAGEL, PETRUS, PILA-TUS,SIMON

Pasen:
DRIE, EIEREN, KAARS, KLOK, LENTE, LEVEN, PASEN, ROME

Blijven over:
EZEL, MESSIAS, MOZES, VEERTIGDAGENTIJD

Herinnering aan de Goede Week

Schrijf de volgende woorden op de juiste plaats:
Hosanna, brood en wijn, dood, ezel, vasten, laatste avondmaal, eieren, kruisweg, palmtakken, leven, voetwassing, open graf

Daarna vertellen de kinderen wat die woorden met die bijzondere dagen in de Goede Week te maken hebben.

Correctiesleutel
PALMZONDAG: palmtakken, ezel, Hosanna
WITTE DONDERDAG: laatste avondmaal, brood en wijn, voetwassing
GOEDE VRIJDAG: dood, kruisweg, vasten
PASEN: eieren, open graf, leven

Het ABC van de veertigdagentijd en Pasen

Daag de kinderen uit om het 'ABC van de veertigdagentijd en Pasen' te maken.
Daarna geven ze bij elk woord een korte uitleg in hun eigen woorden.

Hier alvast enkele ideeën:

A	Aswoensdag / As
B	Broederlijk Delen / Bezinning / Bidden / Brood /
C	Christus / Chrisma /
D	Doopwater / Delen /
E	Eieren /
F	Farizeeën /
G	Goede Week / Goede Vrijdag /
H	Haan / Halleluja /
I	Inri /
J	Jezus / Jeruzalem /
K	Kruisweg / Kruis / Klokken /
L	Lijden /
M	Maria Magdalena / Matse /
N	Nazaret / Negende uur /
O	Opstanding /
P	Pasen / Paaseieren / Petrus / Palmen / Palmpasen / Paaskaars / Paars / Paaszaterdag
R	Rome /
S	Soberheid / Solidariteit / Stille Zaterdag
T	Tempel /
U	Uittocht uit Egypte /
V	Veertigdagentijd / Voetwassing / Verrijzenis / Vasten /
W	Wijwater / Woestijn / Witte Donderdag / Wit /
Z	Zondag

ONDERZOEKEN

De paaskaars

Materiaal
oude paaskaars. woordenboek of encyclopedie

Verloop
Geef eerst informatie met behulp van de oude paaskaars. Beperk je informatie tot wat je op de paaskaars van je parochie ziet.
Bijvoorbeeld: een vis komt niet op elke paaskaars voor.

JAARTAL
De betekenis van het jaartal kunnen de kinderen zelf ontdekken. Het is het jaar waarop die paaskaars voor het eerst heeft gebrand.

VIS
Voor de betekenis van de vis vertel je wat een letterwoord is: een woord, waarvan elke letter verwijst naar een ander woord. Zoek hierbij naar een letterwoord dat in de omgeving bekend is. Anders licht je bijvoorbeeld het woord NMBS toe.

Het Griekse woord voor vis is 'i ch th u s'. Deze vijf letters staan voor: Jezus (i), Christus (Ch), Gods (Th-, theou) Zoon (u- uios) redder (S s- sootèr). Ze zijn de samenvatting van de betekenis van Jezus:
. Hij is de verwachte Messias (=Christus)
. Hij is de Zoon van God (wegens zijn heel nauwe band met God)
. Hij is onze Redder (Hij redt mensen uit hun ziekte en uit hun zonde)

VLAM
Bij de vlam van de kaars laat je de kinderen hun ervaringen van 'licht in het donker' verwoorden. Zo voelen ze beter aan wat het betekent als men van Jezus zegt dat Hij het licht in de wereld is.

ALFA EN OMEGA
'Alfa en omega' zijn de eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet.
In ons alfabet zijn dat de letters A en Z. Toon een woordenboek of een encyclopedie, en wijs erop dat tussen die twee letters de hele inhoud van het woordenboek gevangen zit. Als je iets kent van A tot Z wil dat zeggen dat je alles van iets afweet. Als je van Jezus zegt dat Hij 'alfa en omega' is, wil dat zeggen dat Hij alles voor je betekent.
Men zou dus op een paaskaars evengoed A en Z kunnen schrijven. Toch blijft men de Griekse letters gebruiken omdat de meeste eerste christenen Grieks spraken. Daarom worden ook nogal wat Griekse woorden nog steeds in de Kerk gebruikt. Het meest toegankelijke voorbeeld daarvan voor kinderen zijn de woorden: 'Kyrié éleison'. Ze betekenen 'Heer, ontferm u' en zijn te lezen in de evangelietekst over Bartimeus. Want hij riep Jezus na met de woorden 'Kyrié éleison'. De gebruikelijke vertaling voor deze woorden (Heer, ontferm u) komt nu als verouderd over. Bovendien weten de meeste kinderen niet wat het woord 'ontfermen' betekent. In kinderbijbels vertaalt men 'ontfermen' met: 'zorgen voor', 'kijken naar' ...

KRUIS
Bij het kruis sta je stil bij de betekenis van de kruisdood van Jezus. Dit kruis is tegelijk ook het symbool voor verrijzenis.

Na deze info geef je de kinderen de volgende kaartjes. Een willekeurig kind leest voor wat er op zijn/haar kaartje staat. De andere kinderen zien na of op hun kaartje het vervolg van die zin staat.

TIP
Schrijf het eerste deel van elke zin op een gekleurd kaartje. Het tweede deel van elke zin komt op een wit kaartje.

Het kruis op de paaskaars wil zeggen ...	... de uitspraak van Jezus dat Hij het licht in de wereld is en aan zijn verrijzenis.
De vis als versiering op deze kaars doet denken aan een Grieks letterwoord dat betekent: ...	... zegt in welk jaar die paaskaars voor het eerst werd aangestoken.
De eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet willen zeggen ...	...dat Jezus door zijn dood het leven aan de mensen heeft gegeven.
De vlam van de paaskaars herinnert aan ...	... Jezus Christus, zoon van God, Verlosser.
Het jaartal op de kaars ...	... dat Jezus alles betekent in het leven van christenen.

Correctiesleutel
Het kruis op de paaskaars wil zeggen dat Jezus door zijn dood het leven aan de mensen heeft gegeven;
De vis als versiering op deze kaars doet denken aan een Grieks letterwoord dat betekent: Jezus Christus, zoon van God, Verlosser;
De eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet willen zeggen dat Jezus alles betekent in het leven van christenen;
De vlam van de paaskaars herinnert aan de uitspraak van Jezus dat Hij het licht in de wereld is en aan zijn verrijzenis;
Het jaartal op de kaars zegt in welk jaar die paaskaars voor het eerst werd aangestoken.

VERDIEPEN

Post-it-parade

(Naar Sophie VEULEMANS in Samuel plus, 2013 nr 4)

Materiaal
post-its
verschillende bladen waarop een stelling staat in verband met Pasen:
. Pasen is voor mij: genieten van de vakantie!
. Ik vier Pasen niet, want ik ben geen christen.
. Met Pasen denk ik na over het leven van Jezus, zijn dood en verrijzenis.
. Met Pasen vraag ik mij af wat Jezus voor mij betekent.
. Ik vier Pasen niet, want ik ben een moslim.
. Zal ik wel Pasen vieren? Ik twijfel of Jezus verrezen is. Is dat wel echt?
. Ik vier met Pasen dat Jezus leeft.
. Pasen is voor mij: een leuk familiefeest.
. Pasen is voor mij: de lente vieren.
(Klik hier voor pasklare bladen)

Verloop
Geef de kinderen drie post-its waarop ze hun naam schrijven. Hang in de ruimte verschillende bladen waarop een stelling staat ivm Pasen.
De kinderen stappen rond in de ruimte terwijl er rustige muziek te horen is. Intussen denken ze na over wat Pasen voor hen betekent.
Ze kleven minstens één post-it en maximaal drie post-its bij de stellingen waar ze het meest mee akkoord gaan.

Bespreek nadien hun keuzes.
De kinderen geven eerst wat uitleg bij hun keuze.
- Wie denkt dat nog?
- Wie denkt iets anders? Waarom denk je zo?

Paasboom

Zoek enkele mooie takken en zet ze in een vaas.
Knip lintjes uit geel papier of gele stof.
Op die papiertjes / lintjes, schrijven de kinderen waarom Pasen hen blij maakt.

TIP
Plaats die vaas daarna naast de lezenaar indien deze activiteit in een nevenviering gebeurt.

Gesprek: Halleluja! Halleluja!

Heel de paastijd door weerklinkt 'Halleluja' in de eucharistieviering.
Dit woord betekent: 'Looft God!' of 'Dankt God!'
- Waarvoor zou jij God willen loven? of danken?
- Hoe kun je God danken voor iets? (Dat kan met woorden, maar dat kan ook met handelingen!)

DOEN

Meditatiedoek

(Naar een idee van Josseline Pansaerts)

Materiaal
- overlijdensbericht
- oud laken
- stiften; textielverf

Verloop
Toon het overlijdensbericht en vraag wat dit bij de kinderen oproept.
(Bijvoorbeeld: verdriet; afscheid; bloemenkrans; ...)
Vraag daarna hoe het overlijdensbericht van Jezus er kon uitgezien hebben.

Laat de kinderen daarna Matteüs 28, 1-10 lezen (In de liturgie wordt deze tekst voorgelezen tijdens de paaswake)

Bespreek deze tekst met de kinderen. Maak een keuze tussen de volgende vragen:
- Wat spreekt jou aan?
- Heb je vragen of bedenkingen bij deze tekst?
- Wat wil deze tekst ons nu zeggen?
- Zou je dat kunnen tekenen?
- Welke kleuren zou je daarbij gebruiken? Waarom?
- Hoe kunnen we de dood voorstellen?
- Hoe kunnen we de verrijzenis voorstellen?
- Waarom heeft God Jezus laten verrijzen?
- Waarom vinden christenen dit een belangrijk verhaal?
- Zouden we kunnen tekenen wat christenen geloven?
- Hoe zouden we dit kunnen uitbeelden?

Daarna wordt alles op een wit doek getekend / geschilderd, nadat de kinderen hebben afgesproken wie wat tekent.
Wie niet tekent / schildert, werkt aan een tekst met uitleg over het doek.
Deze tekst kan nadien gebruikt worden in een / de eucharistieviering.

Paaskaars

Versier met de kinderen een kaars naar het voorbeeld van de paaskaars die tijdens de paaswake wordt ontstoken. Daarop staan:
. een kruis
. de Griekse letters alfa en omega
. het jaartal van het lopende jaar
. eventueel nog een ander symbool dat naar Jezus Christus verwijst.

Paaseieren

Hardgekookte eieren

Hardgekookte eieren kunnen heel natuurlijk gekleurd worden.
Zorg voor witte eieren en maak ze goed proper.
Laat het water voor de eieren een 20-tal minuten koken samen met een natuurlijk ingrediënt:
droge uienschillen maken de eieren geelbruin / oranje (schillen van 6 uien / 500 ml water)
rode uienschillen maken ze rood (schillen van 6 uien / 500 ml water)
met rode biet worden ze rood
met rode kool paars / blauw
met spinazie groen
met koffiedik (pads!) bruin
met lindenbloesem roze
met blauwe bessen blauwgrijs (handvol blauwe bessen /500 ml water)
met kurkuma (3 tot 4 eetlepels kurkuma + schil va 1 citroen/ 500ml water).

Leg de eieren in dit water gedurende 7 minuten. Zet het vuur af en laat ze een hele nacht rusten in dit kleurbad.
Haal ze de volgende dag voorzichtig uit het kleurwater en laat ze drogen (zolang ze vochtig zijn kunnen ze kleur afgeven!).
Nadien kun je ze glimmend wrijven met spekzwoerd of wat olijfolie.

Suggestie
Eierloop
Geef elk kind een houten lepel en een hardgekookt ei.
Zorg voor een startlijn en een aankomstlijn.
De kinderen duwen hun ei met hun houten lepel naar de aankomstlijn.

De allerkleinsten leggen het parcours af met hun lepel in de hand en daarin het ei.

Uitgeblazen eieren

Maak hiervoor zowel in de boven- als in de onderkant van een rauw ei een gaatje met een naald of een speld. Blaas dan in het ene gaatje de inhoud door het andere gaatje naar buiten. Dit verloopt vlotter wanneer je eerst met een breinaald door de dooier heen hebt geprikt. Spoel daarna het ei en laat het drogen.
(TIP: verwerk het vloeibare deel van de eieren in pannenkoeken)

Deze eieren kun je niet alleen kleuren zoals de hardgekookte eieren, je kunt er ook op schilderen: paaswensen, paasspreuken, het halleluja (met muzieknoten ?), het jaartal, een paaskaars, een kruis, een Christusteken...
Als je de eieren met plakkaatverf, kleurstiften, kleurpotloden, kleurkrijt, acrylverf, waterverf... bewerkt, fixeer je ze nadien best met haarlak of met vernis).
(TIP: om een uitgeblazen ei gemakkelijk te beschilderen, steek je een lange houten prikker door het ei. Laat de uiteinden van de prikker rusten op de randen van een kommetje. Zo kun je het ei draaien tijdens het beschilderen.

Je kunt ook het ei instrijken met lijm en ...
. verschillende kleuren van wollen draad er omheen plakken
. het ei wentelen in fijn gekleurde kraaltjes of zaadjes, of gekleurd papier.

Met deze uitgeblazen beschilderde eieren kun je samen met de kinderen een paasboom versieren. Dit is een grote tak van een krulwilg of een forsythia.
(De krulwilg omwille van de prachtig gekrulde takken die nadien in bloei komen te staan; de forsythia omwille van de prachte gele bloemen.)

Om de eieren te kunnen ophangen: breek een lucifer doormidden.
Bind een draadje aan één van de helften van die lucifer en duw die in het bovenste gaatje dat je hebt gemaakt om het ei leeg te maken.

Pasen, meer dan haas en ei

(idee: Een wereld van verschil, zingevingsmomenten voor -12-jarigen, netwerk voor pastoraal met jongeren, 2004, p. 64)

Vooraf
Schrijf met stift op een aantal paaseieren allerlei letters die verschillende woorden vormen. Bv. Jezus, leven, verrijzen, graf, kruis, ei... Met de letters die dezelfde kleur hebben, kun je één woord vormen.
(eventueel kun je die letters ook op de paaseieren kleven)
Verstop deze eieren.

Verloop
De kinderen zoeken de eieren. Met de letters die erop staan vormen ze verschillende woorden.
Daarna volgt een gesprekje: wat hebben deze woorden met Pasen te maken?

VERTELLEN

Het probleem van de aarde

(C. LETERME, 99 verhalen met een knipoog, uitgeverij Averbode 2014, p. 56-57)

De aarde wilde Pasen vieren.
Maar ze had een probleem:
hoe kon ze tonen dat ze blij was?
Daarom ging de aarde naar het water.
- Water, hoe toon jij dat je blij bent?
- Ik ga dan zacht op en neer.
De aarde probeerde dat,
maar de mensen riepen al vlug:
- Aarde, hou daarmee op,
we worden zeeziek!

Toen ging de aarde naar de wind.
- Wind, hoe toon jij dat je blij bent?
- Dan fluit ik zachtjes mijn lied.
De aarde probeerde ook te fluiten.
Maar de mensen riepen al vlug:
- Aarde, hou daarmee op,
we horen elkaar niet meer door jouw gebrom.

Dan ging de aarde naar het vuur.
- Vuur, hoe toon jij dat je blij bent?
- Dan dans ik met mijn vlammetjes.
De aarde probeerde ook te dansen.
Maar de mensen riepen al vlug:
- Aarde, hou daarmee op,
we worden er ziek van!

Toen werd de aarde erg verdrietig.
De hemel zag dat
en gooide allerlei zaadjes naar beneden.
De wind moest ze verspreiden,
het water moest ze doen groeien
en het vuur van de zon
moest ze warmte en licht geven.
De zaadjes die in de aarde gevallen waren,
begonnen te groeien en te bloeien.
- Hé, dacht de aarde,
zo kan ik laten zien dat ik blij ben!

Overweging bij het verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 23 maart 2016, p. 1)

Bijna tweeduizend jaar al zeggen christenen dat ze geloven in de verrijzenis van Jezus. Toch blijkt het zoveel jaren later nog steeds niet gemakkelijk om te zeggen wat verrijzenis nu juist is.
Men zou er kunnen op wijzen dat in ‘verrijzenis’ het woord ‘rijzen’ te horen is, een woord dat gebruikt wordt als men aan het bakken slaat. Wat een klomp bloem en water was, wordt een luchtig deeg vol leven.
Anderen hebben het over ‘opstanding’, waarin de woorden ‘opstand’ en ‘opstaan’ te horen zijn. Woorden die duidelijk maken dat men zich niet neerlegt bij een situatie die dodend is.
‘Verrijzenis’ en ‘opstanding’ hebben dus beide te maken met leven.

Het vieren van de verrijzenis van Jezus wordt ondersteund door wat te zien is in de natuur. Wat dor, koud, doods was, komt tot leven: bloesems, bloemen, blaadjes, lammetjes ...
Het verhaal hierbij laat uitschijnen dat dit een uiting van blijdschap is van de natuur bij het feest van Pasen. Dat is natuurlijk overdreven en zelfs niet waar. Want hoe moet het dan met mensen die op de evenaar wonen en een lente als bij ons niet kennen. Of met mensen die ten zuiden van de evenaar wonen, waar het herfst is tijdens onze lente?
Toch onderstreept het hele heropleven van de natuur in de lente wat met Pasen gevierd wordt: het leven haalt het op de dood. Want dat is het wat christenen geloven: doodgaan is geen punt, geen eindpunt van het leven, maar een komma, want daarna gaat het leven verder. Wel niet meer op dezelfde manier als vroeger.

Goede Vrijdag zit vol pijnlijke herinneringen aan de dood van Jezus op een kruis: de kerk is sober en somber.
Met paaszaterdag is de kerk vol licht, en met Pasen is het hallelujagejubel niet uit de lucht. Met wat geluk nog extra gedragen door een mooie lentedag, een dag met een frisse zon, een ontwakende natuur, pril groen alom. Zo lijkt het alsof de natuur mee opgenomen wordt in het grote feest van de verrijzenis van Jezus: Jezus leeft verder.
De dood heeft geen vat op Hem.

SPELENDERWIJS

Wat hoort niet thuis in de rij?

. Witte Donderdag – Lichtmis – Goede Vrijdag – Pasen
. Brood - Kruis - Taart – Palm
. Zacheüs - Pilatus – Herodes – Kaïfas
. Petrus – Johannes – Jacobus – Bartimeüs

Correctiesleutel
Lichtmis wordt gevierd op 2 februari en hoort niet thuis bij de dagen van de Goede Week
Taart hoort niet thuis bij symbolen die verwijzen naar Palmzondag (palm), Witte Donderdag (brood) en Goede Vrijdag (kruis)
Zacheüs hoort niet thuis in het rijtje personen die Jezus ondervroegen na zijn arrestatie
Bartimeüs hoort niet thuis bij de apostelen die samen met Jezus naar de hof van Olijven gingen om er te bidden.

Paasquiz

Pasen is voor christenen het belangrijkste christelijke feest. Wat wordt er dan gevierd?
O Het doopsel van Jezus
O De dood van Jezus
O De verrijzenis van Jezus

Toen Jezus samen met zijn leerlingen was, vierden ze Pesach, het joodse paasfeest. Wat herdenken de joden tijdens Pesach?
O De uittocht uit Egypte
O De intocht in het Beloofde Land
O De tocht door de woestijn

Op Witte Donderdag herdenken christenen:
O De bruiloft te Kana
O Het laatste avondmaal
O De broodvermenigvuldiging

Jezus werd verraden en aan de Romeinen uitgeleverd door een van zijn leerlingen. Wat is de achternaam van Judas?
O Taddeüs
O Iskariot
O Van Cyrene

Waarom wordt Witte Donderdag wit genoemd?
O Jezus droeg een wit kleed toen hij opgepakt werd.
O De kerk werd vroeger met witte bloemen versierd
O Kruis- en andere beelden werden met witte doeken bedekt

Met Goede Vrijdag herdenkt men dat Jezus met een kruis op zijn schouders door de straten van Jeruzalem ging om naar de Calvarieberg te gaan. Dit wordt de kruisweg genoemd. Hoeveel staties telt de kruisweg bij katholieke christenen?
O 7
O 14
O 21

Elk jaar geeft de paus op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek in Rome de zegen ‘urbi et orbi’. Hoe vertaalt men die woorden?
O Voor de stad en voor de wereld
O Verdeel en heers
O Geef en u zal gegeven worden

Kinderen zoeken met Pasen chocolade paaseieren in de tuin. Waarom verstopte men lang geleden eieren in de grond?
O Dit was een goede manier om eieren te bewaren.
O Men dacht dat daardoor de akkers vruchtbaar zouden worden.
O Men wilde de eieren zo beschermen tegen dieven.

Met Pasen wordt in de kerk de paaskaars aangestoken. Die verwijst naar de verrijzenis van Jezus en de betekenis die Hij voor de mensen heeft. De paaskaars brandt tijdens alle vieringen in de vijftig daaropvolgende dagen. Wat wordt gevierd op de vijftigste dag na Pasen?
O Hemelvaart
O Offerfeest
O Pinksteren

Wat wordt gevierd met ‘Hemelvaart’?
O Jezus ging naar zijn Vader in de hemel.
O Jezus ging voor het eerst in een boot om van daaruit te prediken.
O Voor Hij stierf ging Jezus met zijn leerlingen in een boot naar Kafarnaüm.

MEDITEREN

Pasen

Je ziet het als je naar de bomen kijkt.
Die ontwaken uit hun winterslaap.

Ontwaken.
Wakker worden.

Pasen is het feest
van het wakker worden.
Alles gaat opnieuw leven.
Straks gaan alle bomen en struiken
weer feestelijk in het groen.
En ook de mensen
worden opnieuw wakker,
want met Pasen is Jezus
uit het graf opstaan
En iedereen zal herleven!

Pasen,
feest van het nieuwe leven!
Donkere koude dagen
maken plaats voor licht en warmte.

Zaadjes worden bloemen.
Bomen staan vol frisse blaadjes
Lammetjes worden geboren
kuikentjes pikken zich een weg
door het ei naar het leven.
Niet dood, maar leven
heeft het laatste woord.

Pasen,
feest van Jezus.
Zijn dood was niet het einde:
Hij is uit de dood opgestaan!
Hij leeft voort!

Het kruis waarop Jezus is gestorven,
doet nog denken aan zijn dood,
maar doet er nu ook aan denken
dat Hij verrezen is,
dat Hij op een andere manier voortleeft.

Jongeren

ONDERZOEKEN

De paas-enquête

Vraag aan de jongeren om een enquête te houden over Pasen:
Waar doet Pasen je aan denken?

Maak daarna een overzicht van de antwoorden.

Bespreek
Wat vinden jullie van deze resultaten?
Wat zegt dit over de mensen?
Zou deze enquête overal hetzelfde resultaat hebben?

Vergelijk die antwoorden met de resultaten van een enquête van YouGov waarin gevraagd werd: Waar associëren mensen Pasen mee?

Dit waren de resultaten:

Chocolade paaseieren	(76%)
feestdag	(67%)
warme broodjes	(62%)
Jezus Christus	(55%)

Wat vinden jullie van deze resultaten?
Zijn ze vergelijkbaar met die van jullie enquête?

Wat zou het ideale resultaat kunnen zijn voor een groep christenen?

VERDIEPEN

Pasen-gedichten-poster

De jongeren schrijven enkele gedichten rond Pasen.

. Schrijf als voorbereiding op een flap alle woorden op waar de jongeren aan denken bij het woord 'Pasen'. Nadien kiezen ze daaruit de woorden om zelf een gedicht te maken.
(bv; lente, leven, verrijzenis, Jezus, dood, geel...)

. Of: zoek een korte treffende zin in een of ander lied of gedicht rond Pasen.
In kleine groepjes zoekt men dan naar een volgende zin. De beste zin wordt weerhouden. Dan zoeken ze in het groepje naar de volgende zin tot men uitgedicht is.

. Of ze maken een gedicht waarvan de startzin, de vierde en de zevende regel telkens dezelfde zijn. B.v. Als leven het haalt op de dood.

Wie klaar is met zijn gedicht krijgt een blad (grootte van een poster) en stiften, kleurpotloden, verf, tijdschriften (collage), scharen, lijm... om een tekening, illustratie of kleurimpressie te maken die bij het gedicht past.

Maak van deze posters een kleine tentoonstelling.

EVEN TESTEN

Omgekeerd kruiswoordraadsel

Verwerk alle woorden uit het kruiswoordraadsel in je gesprek met de kinderen. Nadien geef je ze dit raadsel. Het is al ingevuld! Geen nood! De jongeren formuleren zelf de omschrijvingen.

Klik hier om het rooster - met ruimte voor de opgave - te downloaden op een kant-en-klare A4-pagina .

SPREKEN MET BEELDEN

'De steen was weggerold'

(Geïnspireerd door de bijdrage van pastoor Peter Kastekkere in Kerk en Leven, Federatie Rotselaar, 31 maart 2010, p. 1)

Vertel dat waar mensen begraven worden, het de gewoonte is om er mettertijd een grafsteen op te plaatsen (letterlijk). Maar ook bij leven kan het zijn dat mensen een steen op hun hart dragen (figuurlijk).
Sta met de jongeren stil bij welke 'stenen' op het hart van mensen kunnen liggen. Bijvoorbeeld:

Noteer de verschillende 'stenen' die de jongeren aanbrengen.
(Indien de jongeren niet erg taalvaardig zijn kun je ze zelf een aantal soorten 'stenen' opsommen. Zij staan er dan bij stil op welke manier deze stenen iemand 'dood' maken.)

Lees dan het begin van het evangelie op Pasen:
Op de eerste dag van de week kwam Maria Magdalena, vroeg in de morgen, bij het graf en zag dat de steen van het graf was weggerold.
Laat de jongeren vertellen wat er verder gebeurde. Indien het verhaal niet bekend is, lees het dan zelf verder voor. (Zie: map: 'Bijbel in 1000 seconden')

Blik daarna terug op de verschillende 'stenen' en laat de jongeren zoeken hoe ze die 'stenen' kunnen wegrollen en voor elkaar en anderen nieuw leven mogelijk maken. Wie gelooft in Jezus vindt hiervoor kracht en inspiratie bij zijn verrijzenis.

FILM

Des Hommes et des Dieux

(Naar: Gerard Braet o.p., Knokke in 'Preek van de week' Paaszondag 24 april 2011)

Deze film gaat over acht trappisten die in hun abdij Tibhirine in Algerije door islamitische fundamentalisten werden weggevoerd en vermoord. Bij het opmaken van het script voor de film vroeg iemand de cineast Xavier Beauvois wat hij met de film wou bereiken. Hij zei: 'Je veux montrer le mystère de l'incarnation pascale.' 'L'incarnation pascale' is moeilijk letterlijk in het Nederlands te vertalen. Misschien nog het best met 'paasmysterie'.

Dit wordt in de film duidelijk door:
. de manier waarop de monniken er, ondanks alle onzekerheid en angst, in slagen in alle sereniteit samen te beslissen om niet te vluchten maar om te blijven.
. de gezamenlijke maaltijd die in alles verwijst naar het ritueel van het Laatste Avondmaal.
. het feit dat ze, met de dood voor ogen, al voorbij de dood leven, aan de andere zijde van de dood.

ZINGEN

Taizé: In resurrectione tua Christe

Met Pasen 2020 zong - omwille van de corona-crisis - een virtueel koor: 'In resurrectione tua Christe coeli et terra laetentur!' (Laat hemelen en aarde zich in jouw opstanding verheugen, Christus!)
Klik hier om te beluisteren en mee te zingen.

MEDITEREN

Verrijzen is ...

VERRIJZEN IS:
na een donkere nacht,
het daglicht als nooit tevoren ervaren,
vanuit de uitzichtloosheid
nieuwe krachten in zich voelen opborrelen
en met een brede blik
het leven weer aanpakken.

VERRIJZEN IS:
niet onverschillig blijven
maar vechten tegen alles
wat klein maakt,
iets van jezelf prijsgeven
een stukje sterven voor de anderen
en samen nieuwe ruimte beleven.

VERRIJZEN IS:
Bevrijding en ontplooiing brengen
anderen doen opstaan
uit ellende en onmacht,
levenwekkend zijn
voor wie tenonder dreigt te gaan.

VERRIJZEN IS:
zelf wakker worden
en andere mensen wakker maken
uit verlammende onverschilligheid
en een dodelijke slaap.

Verrijzen

(bron onbekend)

Verrijzen is de grote steen wegrollen
tussen nacht en dag, duisternis en licht,
tussen wanhoop en hoop, angst en durf.

Verrijzen is bevrijden en ontplooien,
doen opstaan uit ellende en onmacht.
Leven brengen aan wie ten onder dreigt te gaan.

Verrijzen is vechten tegen al wat mensen klein maakt.
Iets van jezelf prijsgeven, een stukje leven voor de anderen
en samen kleine wonderen voor mensen doen.

Pasen

(K.B. in Vliegeren, Chiro, spoor zes, 2007)

Hoog tijd
om uit je winterslaap te ontwaken
je cocon te doorbreken
en de zon van achter de wolken te halen.
Voel de lentewind,
een nieuwe warmte
die het dorre kleurt,
een glimlach die ijs doet smelten.
Geef dromen weer een kans
laat optimisme het doemdenken stuiten
laat hoop aan woorden kiemkracht geven,
lenteknoppen die openbreken
in bloesempracht.
Opstaan om te leven,
verder gaan,
niet blijven staren
op wat voorbij en onomkeerbaar is.
Verrijzen uit het puin.
Leven is sterker
dan het graf van de dood.

Sta op

(Kris Gelaude)

Pasen
en alles is
van ongekende kracht doordrongen.
Zelfs als geen mens
het zou geloven,
dan zouden bloemen en bomen
het nog verkondigen
dat zelfs wat ingeslapen is
toch onbedwingbaar kan herleven.
In al haar kwetsbaarheid
mag hoop gekoesterd worden.
Omwille van die Ene.
Zijn leven was zo onvoorwaardelijk
dat er geen grafsteen
zwaar genoeg kon wegen.
Dood is niet sterker dan de liefde.
Sta op
en durf die weg te gaan.
Laat Hem in taal en teken
weer herkenbaar worden.

Sta op

(Kris Gelaude)

Kom dan, sta op
uit de vertwijfeling
en droefenis.

Er is iets in het licht,
onaangetast,
dat ons doorstraalt.
En dat ons wegroept
van het graf.

Want in het woord
van wie gestorven was,
weerklinkt helder
als nooit te voren,
een troostend lied.

Vrees niet.
Vertrouw je
aan het leven toe.
En durf met open armen
het onverwachte
tegemoet gaan.

Het laatste woord

(C. Leterme, Pasen 2017)

Overwegingen

Paus Franciscus

(Paaswake in de Sint-Pietersbasiliek, april 2021)

"Uit het puin van ons hart
- en ieder van ons kent het puin van zijn hart -
kan God een kunstwerk scheppen.
Uit de verwoeste resten van onze menselijkheid
kan God een nieuwe geschiedenis voorbereiden.
Hij gaat ons steeds voor:
in het kruis van lijden, verlatenheid en dood,
en in de glorie van een leven dat herrijst,
een geschiedenis die verandert,
een hoop die herboren wordt."

Hubert Sergeant

Verrijzenis (19 april 2021)

Verrijzenis
heeft niets te maken met 'zien'
maar met 'inzien' dat Hij leeft.
Het is geen kwestie van 'bewijzen'
maar van 'ervaren'
wie en wat Hij
nu voorgoed geworden is.
De levende, de gids,
de vriend van mensen.

Jan Wuyts

Pasen

(01.04.2018 - St.Brixius-Rode)

Ik dacht zo: als ik nu eens vertelde wat Pasen mij doet. Niemand moet mij nadoen, maar dit getuigenis houdt een uitnodiging in aan ieder van u om met diezelfde vraag eens op stap te gaan. Wat betekent Pasen voor mij?
Ik vat mijn antwoord samen, mijn paasgeloof dus, en dan geef ik daar uitleg bij.

Ik geloof dat God op een bepaald moment in de geschiedenis een plan had, dat ik nu ‘project Jezus’ noem. Ik geloof dat dit project zijn diepte- en tegelijk zijn hoogtepunt bereikte op een joods paasfeest. Het dieptepunt was de executie van Jezus, tegen alle gangbare rechtsregels in. Het hoogtepunt was dat God Jezus uit de dood optilde en Hem als levende Heer teruggaf aan de mensen. Ik zal dit bijna woord voor woord uitleggen.

Mijn uitgangspunt is mijn geloof in God. Wanneer ik zeg ‘God’, dan denk ik vooral aan een ondoorgrondelijk diepe kracht, scheppend en levengevend overal en in alles werkzaam aanwezig, ook in mij. en dus heel nabij. Ik weet dat die nabijheid uitgedrukt wordt met het woordje ‘vader’, maar ik ben er mij van bewust dat elke menselijke benaming voor God schromelijk tekort schiet . Daarom stel ik er mij niets bij voor. Zo is dat bij mij in de loop van vele jaren gegroeid. In mijn paasgeloof vertrouw ik mij toe aan deze God.

Diezelfde God kom ik tegen in het levensverhaal van een zekere Jezus. Het is een onwaarschijnlijk verhaal. Het begon onooglijk klein. De plek waar Hij vandaan was, Nazaret, lag verscholen in een ontoegankelijk gebied. Had niets te betekenen. Tenzij als het land waar Azië, Afrika, en Europa elkaar als buren hebben, maar er niet in slaagden elkaar de hand te reiken. Jezus was geen koningskind. Zijn vader maakte de grotten waarin de mensen leefden , bewoonbaar. Die Jezus weet zich aangesproken door de God van zijn joodse geloof. Maar in de synagoge en later in de tempel wordt Hem een God van de Wet onderricht, een God van belonen en straffen, van oordelen en veroordelen. Jezus kiest voor het oeroude beeld van de God die het opneemt voor zijn volk, een God waar de profeten voor opkwamen, een God die puur liefde uitstraalt. Dat Hij dit geloof ook verkondigde, viel niet in goede aarde bij de officiële religieuze overheid. Het conflict bleef niet bij discussies. Jezus werd geliquideerd. Definitief. Amen en uit. Einde van het verhaal. Ander onderwerp!

Waar bleef God in dit drama? Kon Hij niet ingrijpen? Hoe zijn ‘project Jezus’ ook liep, Hij heeft het niet onderbroken. Waarom niet? Wij kunnen maar gissen. Heeft Hij Jezus de ruimte gelaten om zich ten einde toe - letterlijk ten dode - in te zetten voor een bevrijdende en verblijdende religie?

De sporen die overbleven van de begrafenis waren nog niet uitgewist, of er doken rond dot graf klanken en woorden en beelden op die maar één betekenis hadden: Hij leeft. Over enige aarzeling heen breekt één boodschap door: Hij leeft. Het project Jezus is gelaagd, het gaat door, nu hier, dan daar, want het Jezus-project wordt nog vaak het zwijgen opgelegd. Jezus wordt nog steeds mond-dood gemaakt.

Pasen is voor mij een uitnodiging om Hem desondanks stem te geven, om zijn woord te laten klinken. Ik heb er mijn beroep van gemaakt. Ik heb daar nooit spijt van gehad. Met de beperkte middelen waarover ik nu nog beschik, probeer ik trouw te blijven aan die roeping. Ik laat het aan de Heer over om mij straks punten te geven bij mijn eindexamen.
Vandaag, op paasdag ruilen we de duistere, kille koude van de winter voor de lente die onweerstaanbaar doorbreekt.

Luk Van Maercke

Pasen

(L. VAN MAERCKE, Overal Pasen in Lerk en Leven, p. 5, 31 maart 2021)

Hoe zwaar kan een afscheid zijn? Ze waren 62 jaar getrouwd. Twee levens waren versmolten tot één. Waar zij ging, zag je hem, waar hij opdook, was zij nooit ver uit de buurt. Ze kenden elk plekje van elkaars lichaam en geest. Hij vulde soms haar woorden aan, zij wist al wat hij ging zeggen nog voor hij het zelf wist. Nu moest ze alleen verder. Zijn kaars was stilletjes gedoofd. Het huis oogde leeg, het leven futiel. Met de moed der wanhoop nam ze de draad weer op. Op aandringen van haar kinderen reisde ze met OKRA naar de Alpen, ze had nooit beseft hoe hoog die bergen waren. De geboorte van haar eerste achterkleinkind was een moment van intense vreugde. Ze herleefde. In haar ogen zag men de betekenis van Pasen.

Hoe verdrietig kan een tiener zijn? Onzichtbaar zijn was haar grootste wens. Haar veranderende lichaam vond ze vreselijk. De populaire meiden op school leken door het leven te dansen, voor haar voelde het bestaan als schoenen van lood. De littekens op haar arm verraadden avonden van zelfverminking. Tot dat nieuwe meisje opdook in haar klas. Je merkte meteen dat ze elkaar begrepen. Veel vertelden ze elkaar niet op de speelplaats, hun band was woordeloos. In een omhelzing voelden ze de troost van Pasen.

Hoe uitzichtloos kan de toekomst zijn? De parochie waar de laatste pastoor met pensioen ging, zag het somber in. De moderator van de pastorale eenheid nam de parochie formeel over, maar had zijn handen elders vol. Een oude pater wilde nog wel voorgaan in de zondagsviering. Volstond dat om nog kerkgemeenschap te zijn? Vrijwilligers staken de koppen bij elkaar. Ze riepen de hele parochie bijeen, verrassend veel mensen daagden op. Handen gingen de lucht in bij elke vraag om hulp. Voor ze het beseften, hadden ze een strijdvaardig equipe. De liturgie kreeg nieuwe impulsen, met om de paar maand een gezinsviering. In de plaatselijke editie van Kerk & leven verschenen meer artikels dan ze in jaren hadden meegemaakt. In de klanken Toen ervoeren ze Hem onverwacht in hun midden. Wat het einde leek, was eigenlijk het beginvan het kerkkoor hoorde je de vreugde van Pasen.

Hoe vernederend kan een ontslag zijn? Dertig jaar had hij gewerkt in dat bedrijf. Hij klom er op tot marketingmanager. Onder zijn impuls verdubbelde de omzet in zeven jaar tijd. Hij kaapte een prijs weg met die schitterende reclamecampagne vijf jaar geleden. De CEO werd al een dagje ouder, hij was de gedoodverfde opvolger. Toen flopte het nieuwe product. Het design deugde niet, maar volgens de raad van bestuur lag het aan de marketing. Plots stond hij op straat. Geen bedrijf wilde hem nog hebben, hij leek wel toxisch. Twee jaar later was er een bejaardentehuis dat een nieuwe directeur zocht. Tot zijn verbazing werd hij dat. De werksfeer was er beter dan alles wat hij ooit had meegemaakt. In het taartje dat hij deelde met een bewoner proefde hij de bemoediging van Pasen
Hoe beangstigend kan een virus zijn? De hele wereld ging op slot. Familieleden en vrienden werden gedegradeerd tot verre kennissen. Woon-zorgcentra veranderden in gevangenissen, kantoren in spookkastelen. Maskers maakten elke glimlach onzichtbaar. De angst voor ziekte en dood kreeg het gezelschap van sombere gedachten en uitzichtloze eenzaamheid. Tot er een vaccin kwam. En nog één. En nog één. Het zou nog maanden duren voor iedereen dat spuitje kreeg, maar in de krant werd al voorzichtig vooruitgeblikt naar het rijk der vrijheid. Een piepkleine ampul weerspiegelde de belofte van Pasen

Hoe aangeslagen voelden de leerlingen zich? Ze dachten dat ze aan een zegetocht begonnen toen ze Jezus gingen volgen. De uitverkorene van God was hun vriend, de wereld lag aan hun voeten. Met palmtakken en gejuich waren ze in Jeruzalem onthaald. Zijn veroordeling en kruisdood hadden ze niet zien aankomen. Ze stonden er perplex van. Hoe belachelijk vonden ze plots zijn praatjes. Toen ervoeren ze Hem onverwachts in hun midden. Wat het einde leek, was eigenlijk het begin. In zijn woorden herkenden ze voor eeuwig Pasen.