Algemeen

Ster

Een ster is een soort zon, Aan de kleur van de ster kan men zien hoe heet die is: geel: 6000°C, rood: ongeveer 3000°C, blauw: heter dan 30.000°C.
Omdat elke ster energie uitstraalt, geeft die licht dat te zien vanop de aarde.
De dichtstbijzijnde ster van de aarde is de zon.

Navigatiemiddel

De stand van de sterren helpt de mens de richting van zijn reis te bepalen. In het noordelijk halfrond is dat de poolster als men over geen andere navigatiemiddelen beschikt. Zo kon men vroeger de koers kwijt raken als het bewolkt was en geen sterren meer kon zien.

Taal

‘Een ster zijn’
. Een lichtend inspirerend voorbeeld zijn
. Een manier om te spreken over iemand die overleden is.

‘Zijn ster is ondergegaan / verbleekt’
De persoon die op zijn terrein gezaghebbend was, heeft niet zoveel meer te zeggen.

‘Sterretjes zien’
Wordt gezegd wanneer men een ernstige klap gekregen heeft op zijn hoofd.

Heel veel sterren …

Davidster

De davidster die te zien is op de vlag van Israël zou zo noemen omdat de eerste en de laatste letter van de naam David de letter D is, waarvan de hoofdletter in het Griekse alfabet (delta) eruit ziet als een driehoek. Als je de ene driehoek omgekeerd over de andere schuift, bekom je een Davidster.
Dit type ster zou stammen uit de tijd van koning David. Maar dat is helemaal niet zeker.
Vanaf de 15e eeuw verving de zespuntige ster langzaam de Menorah, de zevenarmige kandelaar, het vroegere symbool van het jodendom.
In de 19e eeuw werd de davidster het algemeen symbool voor het jodendom.
Tijdens de tweede wereldoorlog werd de davidster op een gele achtergrond gebruikt door de nationaalsocialisten om er gemakkelijk de joden mee te kunnen onderscheiden van de rest van de bevolking.

Sterrenkindjes

Een ‘sterrenkindje’ is de naam voor een kindje dat sterft kort voor of na de geboorte.
Elk jaar is er sinds 1997 op de tweede zondag van december Wereldlichtjesdag. Wereldwijd steken mensen op die dag een kaars aan om overleden kinderen te herdenken en te tonen dat de ouders van die kinderen niet alleen staan met hun verdriet.

Sterzingen

Rond Driekoningen gaan kinderen ‘sterzingen’. Ze verkleden zich als koningen, dragen een ster, zingen driekoningenliederen en geven het verzamelde geld aan de kinderprojecten van Missio onder het motto ‘Kinderen helpen kinderen’. Zo zingen ‘sterzangers’ in meer dan 140 landen voor de toekomst van leeftijdsgenoten die het minder goed hebben en tonen ze zo hun solidariteit met kinderen over de hele wereld.

'Ster van de zee'

‘Ster der Zee’, ‘Stella Maris’ is een titel voor Maria, de moeder van Jezus.
De heilige Hiëronymus deelde de Hebreeuwse naam van Maria, Maryam op in de woorden ‘Mar’ en ‘Yam’, die in het Latijn vertaald werden met ‘stilla maris’ (= druppel van de zee). Later werd dit verbasterd tot ‘Stella Maris’, in het Nederlands: ‘Ster der zee’, een titel die in de oudheid gegeven werd aan de planeet Venus die als godin vereerd werd en door schippers gezien werd als een lichtbaken wanneer ze ’s nachts aan het varen waren.

Bijbel

Oude Testament

Geschapen door God

Genesis 1, 1-18
“God maakte de twee grote lampen, de grootste om over de dag te heersen, de kleinste om te heersen over de nacht, en Hij maakte ook de sterren. God gaf ze een plaats aan het hemelgewelf om de aarde te verlichten, om te heersen over de dag en over de nacht, en om het licht en de duisternis uiteen te houden. En God zag dat het goed was.”

Psalm 8, 4-5
“Als ik de hemelkoepel zie, door uw vingers gevormd,
als ik maan en sterren zie, door U daar aangebracht:
wat is de mens, dat U aan hem denkt,
en het mensenkind, dat U voor hem zorgt?”

Wijsheid 13, 1-2
“Volslagen onwijs immers zijn alle mensen, die met onwetendheid over God behept zijn, en die niet in staat zijn geweest uit de zichtbare goederen Hem te kennen die is en evenmin door het beschouwen van de werken de kunstenaar hebben leren kennen, maar die of het vuur of de wind of de snel bewegende lucht of de sterrenhemel of het onstuimige water of de lichten aan de hemel zijn gaan houden voor de beheerders van de wereld, voor goden.”

De Bijbel schrijft over sterren als over voorwerpen die geschapen zijn door God. Tussen de regels door is dit een commentaar op de godsdienstbeleving van de omringende landen. Het is God die beschikt over sterren en hun baan bepaalt. Sterren zijn dus geen goden. Daarom mag men ze niet aanbidden, noch vereren. Niet van sterren, maar van God is bevrijding te verwachten.

Symbool van de macht van God

Amos 5, 8
“Hij, die de Plejaden maakt en Orion; hij die het doodse donker in dageraad verandert, en de dag verduistert tot nacht; Hij die het water van de zee roept en het uitstort over de aarde: Jahwe is zijn naam.”

Nehemia 9, 6
“Gij alleen zijt Jahwe. Gij hebt de hemel en de hemel der hemelen geschapen, met heel het leger der sterren, de aarde met alles wat er zich op bevindt, de zeeën met al wat erin is. Gij geeft leven aan alles, en heel het leger der sterren is U onderworpen.”

De ontelbare hoeveelheid sterren symboliseert de grootheid en de verhevenheid van God.

Voorspellend

Al eeuwenlang krijgen sterren voorspellende eigenschappen.

Numeri 24, 17
“Ik zie hem, maar niet in het heden, ik aanschouw hem, maar niet van nabij; een ster komt op uit Jakob, een scepter rijst op uit Israël. Hij verbrijzelt de slapen van Moab, de schedel van al de zonen van Set.”

Het opkomen van een ster symboliseerde in de oudheid de komst van een belangrijk persoon.

Beeldend spreken

Genesis 15, 3-5
“Abram zei: `Gij hebt mij toch geen nakomelingen geschonken, en een onderhorige zal mijn erfgenaam zijn.' Toen werd het woord van Jahwe tot hem gericht: `Niet hij wordt uw erfgenaam, uw erfgenaam zal iemand zijn die gij zult verwekken.' Hij leidde hem naar buiten en zei: `Kijk naar de hemel en tel de sterren, als ge kunt.' En Hij verzekerde hem: `Zo talrijk wordt uw nageslacht.”

De ontelbare sterren zijn het beeld voor de vele nakomelingen van Abraham.

Nieuwe Testament

Voorspellend

Matteüs 2, 1-2
“Toen dan Jezus te Betlehem in Juda geboren was ten tijde van koning Herodes, kwamen er te Jeruzalem Wijzen uit het oosten en vroegen: “Waar is de pasgeboren koning der Joden? Want wij hebben zijn ster in het oosten gezien en zijn gekomen om Hem onze hulde te brengen.”

Het opkomen van een ster symboliseerde in de oudheid de komst van een belangrijk persoon.

Lichtdragers

Filipenzen 2, 15
"Zorg dat je onberispelijk en ongerept zijt, als onbesproken kinderen van God onder een slinks en ontaard geslacht, waarin gij schittert als sterren in het heelal."

Suggesties

Kleine kinderen

VERTELLEN

Sterretjes

(naar een verhaal in Naomi, uitgeverij Averbode, 2008-2009 nr 2, p. 2-4)

- Iedereen mag een papieren ster uit het mandje nemen, zegt Koen. Daar staat de naam op van iemand van onze groep. Je mag die naam niet verklappen.
- En wat moeten we dan met die naam doen? vraagt Laura.
- Wel, ik zou willen dat jullie de hele dag een sterretje zijn voor wie op jouw kaartje staat, zegt Koen.
- Hoe kan ik nu een sterretje zijn voor iemand anders? vraagt Maya.
- Denk maar even hoe jij een lichtje voor iemand kunt zijn, zegt Koen.
- Ik weet het, zegt Leon, ik zal vandaag heel lief zijn voor wie op mijn sterretje staat.
- Goed Leon, zegt Koen, maar verklap nog niet wat je allemaal zult doen. Want als we de volgende keer terug bijeen zijn, moet jouw vriendje raden wie een sterretje voor hem moest zijn.
- Doet iedereen mee? vraagt Koen.
- Ja, roepen alle kinderen in koor.
Pauline is een beetje zenuwachtig. Ik hoop dat ik mijn beste vriend Luca zal trekken, denkt ze.
Ze kijkt naar de naam op haar sterretje. Oh neen, het is Hugo!
Ze heeft nog nooit met Hugo gespeeld. Wat zou ze kunnen doen om Hugo een plezier te doen?
- Kom je met mij met de poppen spelen? vraagt Pauline.
Hugo trekt een afkeurend gezicht.
- Wat denk je wel, ik speel helemaal niet met poppen.
Oei, dat valt tegen, denkt Pauline. Maar wat kan ik dan wel doen om Hugo een plezier te doen?
Wat later ziet Pauline dat Hugo speelkaarten van voetballers ruilt.
Ik weet het! denkt Naomi. Ze haalt vlug een bal.
- Hugo, wil jij met de bal spelen? vraagt Pauline.
Hugo kijkt haar verrast aan. Ja dat wil hij wel.
Dat had Pauline niet verwacht. Haar ogen stralen als kleine sterren. Maar ook Hugo is blij.
Ze ziet sterretjes in de ogen van Hugo. Wat is ze blij dat ze het sterretje van Hugo trok.

Suggestie
(naar H. BERGHMANS in Naomi plus, november-december 2008)

Vooraf
Knip zoveel sterren uit als er kinderen zijn. Schrijf op elke ster de naam van een kind.

Verloop
Spreek met de kinderen af om hetzelfde spel te spelen als in het verhaal.
De kinderen nemen elk een papieren ster. Ze verklappen niet voor wie zij de hele dag / tijd een sterretje zullen zijn.

Nadien laat je de kinderen tijdens een kringgesprek raden wie voor hen een sterretje was. Ze zeggen ook waarom ze dat denken (Welke lieve dingen deed/zei hij/zij voor mij?)

DOEN

Ster

Teken deze ster over op tekenpapier en knip ze uit voor elk kind.
De kinderen versieren hun ster en schrijven er ook hun naam op.
Nadien hangen ze die sterren in de kerstboom of maken ze met alle sterren van de groep er een mooie slinger voor. (Kleef de sterren op een wit of gouden lint)

TIPS
. Gebruik grote sterren als ze apart in de boom gehangen worden. Gebruik kleine sterren als je ze eerder in een slinger wilt verwerken.
. Plastificeer de sterren om ze steviger te maken.

Sterren

Materiaal
Vierkante papieren (max. 10cm op 10 cm), lijm, theelichtjes.
kleurpotloden, stiften, wasco's ... (voorkeur: geel, oranje, licht bruin)

Verloop
De kinderen krijgen elk twee vierkanten, waarvan ze elk van de vlakken in een ander soort geel kleuren (of een kleur dat er dicht bij staat). Die twee vierkanten schikken ze zo op elkaar dat ze een ster vormen. Die sterren kunnen thuis gebruikt worden als versiering van een tafel of als onderzetter voor een theelichtje of in de kerk bij het altaar of de kerststal.

TIPS
. Zorg voor verschillende formaten van vierkante papieren.
. Kleef een draad binnenin de twee papieren met plaklint, zodat deze ster opgehangen kan worden.

Houten ster

Maak een vijfhoekige ster van vijf ijscostokjes.
Lijm de uiteinden van de stokjes om ster te verstevigen.
Gebruik allerlei materiaal om de ster mooi te versieren.

Sterrenhemel

Materiaal
Blinkend geschenkpapier (goud / zilver), donkerblauw of zwart papier.
Is er een kleine kerstal, dan zorg je voor een grote donkere rechthoek achter de stal (bijvoorbeeld A3-formaat)
Is er een grote kerststal, knip dan grote sterren uit donker stevig papier.

Activiteit
Knip verschillende sterren uit het blinkend papier en kleef ze op de donkere bladen om zo een sterrenhemel te maken.
Als er een lmpje bij staat schitteren die sterren.

Een grote ster vouwen

Klik hier om te zien hoe je met acht vierkante bladen gekleurd papier een mooie grote ster kunt maken.

TIP
Laat de kinderen zelf de bladen vooraf inkleuren met verschillende kleuren ecoline.

Grote kinderen

VERTELLEN

De ster

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, uitgeverij Averbode 2007, p. 349)

‘Excuseer, vriend,’ vroeg een man in een vrachtwagen,
‘weet jij waar het Boogplein ligt?’
‘Ja ja, dat weet ik,’ zei de jongen.
Maar omdat hij het moeilijk kon uitleggen,
zei hij: ‘Wacht even, mijnheer,
ik zal voorop rijden met mijn fiets. Volg maar.’

‘Hier is het, mijnheer.’
‘Dankjewel, dat jij mij de weg gewezen hebt.
De bestuurder keek of hij iets kon geven.
‘Hier,’ zei hij, terwijl hij aan zijn voorruit prutste,
‘Dit is een ster, die met een gummistop aan een ruit kleeft.
Als je op dit knopje duwt, geeft ze licht.
Zo is het in mijn vrachtwagen een beetje Kerstmis.
Maar nu krijg jij ze, want jij was voor mij vanavond een echte ster.’
Hij wuifde nog even, maar de jongen zag het niet:
hij was een en al aandacht voor zijn mooie ster.

’s Anderendaags nam de jongen zijn ster mee naar school.
De meester vertelde over profeten.
‘Een profeet is een wegwijzer,
een ster voor zijn volk,’ zei de meester.
Daarna vroeg hij: ‘Hoe kan iemand een ster zijn voor een ander?’
De jongen stak zijn vinger op.
‘Meester, wanneer je met je fiets voor een auto rijdt
om hem de weg te tonen.’
Enkele jongens lachten stiekem.
Maar toen de jongen zijn ster liet zien, zijn verhaal vertelde,
en ook nog de ster liet branden, waren ze een en al bewondering.

Suggestie
- Wie is voor jou een 'wegwijzer'?
- Hoe kun je een ster zijn voor iemand anders?

De kleine ster

(C. LETERME, 99 verhalen met een knipoog, uitgeverij Averbode, 2014, p. 200)

Op een avond kwamen alle sterren bijeen.
- We hebben iemand nodig
om de weg te wijzen naar een stal, zei de grote ster.
- Ik moet het noorden al aanwijzen, zei de Poolster,
ik kan het zeker niet doen.
- Ik moet dringend mijn stralen oppoetsen, zei een andere ster.
Dus liever niet.
- Ik wou net een paar dagen vakantie nemen, zei een andere ster.
En zo ging het maar door.

Tot een klein sterretje overbleef.
- Wil jij de weg wijzen naar de stal? vroeg de grote ster.
Het sterretje bloosde.
Nog nooit had iemand hem zoiets gevraagd.
- Denk je dat ik dat kan?
Ik ben maar een heel klein sterretje!
- Dat kun je zeker, zei de grote ster.

Het sterretje ging boven de stal staan.
Toen het zag dat in de stal
de kleine Jezus in een kribbe lag,
begon het uit alle macht te stralen en te schitteren.

Wijze mannen in een ver land zagen een schitterende ster.
- Er is een koning geboren, riepen ze blij.
Ze gingen op weg naar waar de ster stond.
Toen ze de pasgeboren Jezus gevonden hadden,
gaven ze Hem hun mooiste geschenken.

En het sterretje ...
dat bleef maar stralen en schitteren.

DOEN

Sterrenslinger

Materiaal
Woordkaartjes met woorden die gebruikt worden bij het formuleren van kerstwensen.
Bv.: Hoop, Vrede, Vreugde, Respect, Harmonie, Solidariteit, Liefde, Geloof, Geduld, Goedheid, Vrijheid, Eerlijkheid, Kracht, Gezondheid, Geluk, Oprechtheid, Geluk, Vriendschap, Voorspoed...
Hiervoor kun je deze kopieerbladen gebruiken. Print ze op een stevig geel papier.
Groene of witte wollen draad.

Verloop
De kinderen zitten in een kring. In het midden liggen de woordkaartjes omgekeerd. Eén voor één nemen de kinderen een woordkaartje op. Ze zoeken voor zichzelf uit hoe ze dat woord aan de anderen in de groep kunnen verklaren en zoeken daar een voorbeeld bij.
(Kinderen die het woord op hun kaartje helemaal niet verstaan, mogen een ander kaartje nemen. Gebruik dat 'moeilijke' kaartje voor jezelf.)
Schets intussen op de grond een kerstboom met de groene of witte wollen draad.
Daarna leggen de kinderen één voor één hun woord uit en geven er een voorbeeld bij. Doe hetzelfde met de woorden die voor de kinderen te moeilijk waren.
Nodig de kinderen daarna uit om met die woorden als een slinger te schikken op de kerstboom die op de grond 'getekend' werd.

TIPS
. Vul de lege woordkaartjes aan met waarden die je zelf belangrijk vindt. Zoek hiervoor inspiratie in de kerstwensen die je zelf krijgt of aan anderen verstuurt.
. Haal de woordkaartjes uit de reeks waarvan je vindt dat de kinderen ze zeker niet zullen verstaan
. Schrijf de woorden op stroken om zo snel de idee van een slinger te kunnen hebben, maar je zou die woorden ook op 'sterren' of 'kerstballen' kunnen schrijven.
. Wie met een echte kerstboom werkt, kan de woordstroken op een lint of een draad kleven om er zo een echte slinger mee te maken.

Sterren die blij maken

Materiaal
tekenpapier, schaar, lijm en allerlei glitters.

Verloop
De kinderen tekenen sterren op tekenpapier. Als voorbeeld kun je ze enkele sterren laten zien die ze kunnen natekenen.
Dan knippen ze de sterren uit en schrijven erop hoe ze anderen blij kunnen maken zonder dat die dat verwachten.
Daarna versieren ze de sterren met zilveren glitters.

Bladerdeegsterren

(Bron: Okay eind februari - begin maart 2022, p. 24)

Zorg voor
Bladerdeegvellen, bakpapier, mes met fijne punt, sjabloon van een vijfpuntige ster, chocopasta of confituur, brochettestokjes, ei.

Bereiding
Verwarm de oven voor op 200°.
Gebruik het sjabloon om sterren uit het vel bladerdeeg te steken.
Schik die sterren op een bakplaat met bakpapier.
Smeer op elke ster een beetje choco of confituur.
Leg een brochettestokje op de onderkant van de ster en leg er een tweede bladerdeegster bovenop.
Druk de zijkanten aan met een vork.
Bestrijk de sterren met een losgeklopt ei.
Zet de plaat in het midden van de oven en bak gedurende ongeveer 15 minuten.

TIP
Hang aan het brochettestokje van elk 'sterretje' een kaartje als:
. Jij bent de ster voor mij!
. Blijf altijd stralen!
. Jij schittert overal

Sterren met 'streepjes'

Knip stroken geel papier, die de kinderen in een stervorm kleven op een donker blad. Ze kunnen zich hierbij laten inspireren door de werken van Mark Handforth:

Klik hier voor 'stardust' (Tripostal, Rijsel) of hier voor 'Rising sun'.

TIP
Knip de gele stroken uit tijdschriften. Zo bekom je een levendigheid in het geel. Merk op dat je dat best individueel laat doen op een niet te groot zwart tekenblad, of een blad dat de kinderen voordien donker kleurden.

Jongeren

DOEN

Kerststerren uit was

Wat je nodig hebt
Oude kaarsresten, kookpan, metalen bakplaat, bakpapier, uitsteekvormen (in de vorm van een ster)

Verloop
Smelt de kaarsresten in een kookpan.
Leg bakpapier op een bakplaat en giet er het vloeibaar kaarsvet over uit.
Wacht tot het kaarsvet is afgekoeld en gestold - maar toch nog niet koud is. Gebruik de uitsteekvormen om er de sterren mee uit te steken.

Belangrijk
Let goed op bij deze activiteit, want gesmolten kaarsvet is gloeiend heet. Een toekijkende volwassene is geen luxe!

TIPS
. Gebruik kaarsvet van dezelfde kleur.
. Prik eventueel een gaatje in de sterren zodat je ze kunt ophangen.
. Kerststerren zonder gaatjes kunnen ook gebruikt worden als versiering voor de kerstafel.