Exodus 24, 3-8: De sluiting van het verbond

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 119)

Toen ging Mozes naar het volk toe. Hij vertelde hun welke wetten en regels de Heer gegeven had. Het volk antwoordde: ‘We zullen ons houden aan alle wetten en regels van de Heer.’ Toen schreef Mozes alles op wat de Heer gezegd had.
De volgende ochtend maakte Mozes onder aan de berg een altaar. Hij zette daar ook twaalf grote stenen rechtop, voor elke stam van Israël één. Hij gaf aan een paar jonge mannen opdracht om stieren te slachten. Die werden daarna geofferd aan de Heer. Mozes bewaarde de helft van het bloed van de dieren in schalen. De andere helft goot hij over het altaar.
Daarna pakte hij het boek met de wetten en regels van de Heer, en hij las alles voor. Het volk zei: ‘We zullen de Heer gehoorzamen. We zullen ons houden aan alles wat hij gezegd heeft.’
Toen nam Mozes de schalen met bloed, en hij spatte het bloed over het volk heen. Hij zei: ‘De Heer heeft jullie al deze wetten en regels gegeven, en jullie hebben beloofd je daaraan te houden. Dit bloed is het teken daarvan.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Mozes kwam terug bij het volk
en zei hij welke woorden God hun gegeven had.
Het volk antwoordde: ‘Wij zullen alle woorden onderhouden
die God tot ons gesproken heeft.’
Toen schreef Mozes alle woorden van God op.
De volgende ochtend bouwde hij een altaar
aan de voet van de berg.
Hij zette daar ook twaalf grote stenen,
voor elke stam van Israël één.
Toen gaf hij jonge Israëlieten de opdracht
om stieren te offeren voor God.
Mozes deed de helft van het bloed in schalen.
De andere helft goot hij uit over het altaar.
Toen nam hij het Verbondsboek,
waarin de woorden van God geschreven stonden.
Hij las ze voor aan het volk.
En het volk zei: ‘Alles wat God zegt,
zullen wij doen en ter harte nemen.’
Toen nam Mozes het bloed, sprenkelde dat over het volk en zei:
‘Dit bloed is het teken van het verbond dat God,
op grond van al deze woorden, met u sluit.’

Stilstaan bij …

Mozes
De Bijbel spreek over Mozes als een belangrijk leider van de Israëlieten bij hun uittocht uit Egypte.

Altaar
In het Oude testament was een altaar een hoop stenen of aarde waarop offers werden gebracht.
Bij christenen herinnert een altaar aan een tafel waaraan Jezus met zijn vrienden voor het laatst heeft gegeten.
Omdat God niet met bloed kon besprenkeld worden, werd het altaar dat Hem als het ware vertegenwoordigde, met bloed besprenkeld.

Twaalf
Verwijst naar de twaalf stammen van Israël.

Verbond
God ging een verbond aan met zijn volk, zoals koningen en koninkrijken in die tijd (14e-13e eeuw voor Christus) een verbond sloten met elkaar. Mozes vertegenwoordigde in dit geval het volk Israël. Het verbond tussen God en zijn volk hield bepaalde voorwaarden in:
. God beloofde het volk nabij te zijn en bij te staan
. het volk bleef God trouw en onderhield de 'geboden' van God.

Verbond sluiten / snijden
Mozes bouwde een altaar, richtte twaalf gedenkstenen op (een voor elke stam) en liet jonge stieren slachten. Wanneer de helft van het bloed gesprenkeld werd op het altaar (symboliseerde God) en de andere helft op het volk, werd het verbond ‘gesloten’. In het Hebreeuws: ‘gesneden’. Want zoals de stieren in stukken gesneden werden en de twee partijen met bloed besprenkeld, zo wilden de twee partijen behandeld worden voor het geval dat ze het verbond zouden verbreken.

Spreken met beelden

Altaar
Dit voorwerp stelt de goddelijke verbondspartner voor.

Bloed
verwijst naar 'leven'. Besprenkeld worden met hetzelfde bloed of dezelfde bloed-kelk drinken, of elkaars bloed vermengen ...
betekent: elkaars leven delen.

Vuur
Een basissymbool
. teken van vernietiging, maar ook van loutering.
Vuur dient om het echte te voorschijn te laten komen (b.v. goud kan maar te voorschijn komen als gouderts verbrand wordt)
. symbool voor het goddelijke ('De heerlijkheid van JHWH leek op een verterend vuur')
Paaskaars, kaarsen, brandend braambos ... vurige tongen ...
Het licht / goud / geel / vuur dat als een aureool (nimbus) rond het hoofd van de heiligen wordt afgebeeld is er een verwijzing naar dat God zich doorheen hen kenbaar maakte.

Wolk
Een wolk roept de onzichtbare aanwezigheid van God op.
Een wolk laat niet toe nog iets te zien (vgl. mist)

Bij de tekst

Verbond

Een verbintenis, een verbond, kan op verschillende manieren uitgedrukt en bekrachtigd worden: een handdruk, een kus, een geschenk, een maaltijd, een gemeenschappelijk offer, vermenging van elkaars bloed ...

'Verbond' kan ook politiek geladen zijn. In de 14e-13e voor Christus bestond de gewoonte dat vorsten die staten aan zich hadden onderworpen, hun gezag en wet oplegden bij middel van een verbond.

De bloedritus die hier vermeld wordt is de eigenlijke sluiting van het verbond. Door het bloed dat over het altaar en het volk gesprenkeld wordt, wordt de verbintenis een feit.
Met een rite worden God en volk met elkaar vertrouwd en voor elkaar betrouwbaar zoals bloedverwanten. Ze delen in hetzelfde (offer)bloed waarvan Mozes de ene helft uitgiet over het altaar en de andere helft sprenkelt over het volk.

Herinnering aan het Nieuwe Testament

De woorden van de consecratie hernemen de woorden die Christus tijdens het laatste avondmaal heeft uitgesproken:

'Ook nam Jezus een beker, sprak het dankgebed uit
en gaf hun die met de woorden:
‘Drink er allen uit, want dit is mijn bloed van het verbond,
dat voor velen wordt vergoten tot vergeving van zonden.'

Met 'het bloed van het verbond' verwijst Jezus naar Exodus 24, 8:
'Dit is het bloed van het verbond dat de Heer, op grond van al deze woorden, met u sluit.’