Wijngaardenier

Wie?

Een wijngaardenier, wijnboer, wijndruiventeler, wijnbouwer of wijnmaker is iemand die een wijngaard onderhoudt en verzorgt (planten, verzorgen, snoeien en oogsten van druiven) met de bedoeling wijn te produceren.

Werk van de wijngaardenier

Zorg voor de wijngaard

Aanplanten	Wanneer een wijngaardenier een geschikte heuvel had gevonden voor een wijngaard, spitte hij hem om, verwijderde de stenen en plantte wijnstokken.
Beschermen	Hij bouwde een wachttoren en zorgde ook voor een muur rond de wijngaard om dieren buiten te houden.
Voorzien van de oogst	Hij kapte een perskuip uit. Die bestond uit twee kuipen die met een goot met elkaar verbonden waren.

Zorg voor de wijnstokken

Snoeien	Ranken die geen vrucht dragen werden weggesneden. Ranken die vrucht dragen werden gesnoeid zodat ze meer vrucht dragen.
Oogsten	Druiven werden met de hand geplukt, meestal door hele families en gemeenschappen.
Persen	De oogst werd in de wijnpersbak gedaan, een grote, ondiepe kuip die vaak gemaakt was van steen of uitgegraven in een rots. Mensen traden met hun voeten op de druiven om het sap vrij te maken. Dit sap (most) werd via een goot onderin de perskuip naar een lager gelegen verzamelbak of vat geleid.
Vergisten / vinificatie	Het opgevangen sap werd bewaard in kruiken om het te laten fermenteren. Dit gebeurde meestal spontaan door de natuurlijke gisten op de druivenschillen. Dit kon enkele dagen tot weken duren.
Rijpen	Daarna hevelde men de jonge wijn over in andere vaten om te rijpen. Die werden goed afgesloten om oxidatie en bederf te voorkomen. Daarvoor gebruikte men soms hars. Nadien werden de vaten vaak opgeslagen in koele, donkere ruimtes om de kwaliteit van de drank te behouden.

Spreken met beelden

Afhankelijk van de tekst is een wijngaardenier
. een beeld voor God zelf die zorg draagt voor een wijngaard (beeld voor het joodse volk)
. een beeld voor de leiders van het joodse volk die hun zorg voor de wijngaard niet waar maken, want die brengt niet de verwachte druiven voort (beeld van wat God verwacht van zijn volk)

De wijngaard is
. het beeld voor Israël / gelovigen

De druiven / vruchten zijn
. het beeld voor wat Israël / gelovigen terecht brengen van wat God van hen verwacht.

VIP van de wijngaardeniers

Noach

Na de zondvloed zou Noach landbouwer geweest zijn in het bergland tussen Klein-Azië en Mesopotamië. Hij zou daar een wijngaard begonnen zijn.
Tot op vandaag wordt Noach in Libanon vereerd als de eerste wijngaardenier.

Wijngaardeniers in de Bijbel

Oude Testament

Spreken met beelden

Jesaja 5, 1-7
Ik wil zingen van mijn vriend, het lied van mijn vriend en zijn wijngaard. Mijn vriend had een wijngaard op een vruchtbare helling. Hij spitte hem om, verwijderde de stenen, en beplantte hem met edelwingerd. Hij bouwde er een wachttoren en kapte er ook een wijnpers uit. Nu verwachtte hij dat hij druiven zou dragen, maar hij bracht slechts wilde bessen voort. Welnu, bewoners van Jeruzalem, mannen van Juda, doet uitspraak tussen Mij en mijn wijngaard. Wat kon Ik nog voor mijn wijngaard doen dat Ik niet heb gedaan? Waarom bracht hij slechts wilde bessen voort, waar Ik verwachtte dat hij druiven zou dragen? Welnu, Ik zal u vertellen wat Ik met mijn wijngaard ga doen. Zijn omheining neem Ik weg, zodat hij kaal wordt gevreten; zijn muren verniel Ik, zodat hij vertrapt wordt. Een wildernis maak Ik ervan, hij wordt gesnoeid noch gewied, distels en doornen groeien er hoog, en de wolken verbied Ik hem met regen te besproeien. Ja, de wijngaard van Jahwe van de machten is Israëls huis, zijn bevoorrechte planten zijn de mensen van Juda. Hij hoopte op recht maar Hij zag onrecht, Hij zag geen betrachting van recht, maar verkrachting van recht.
(Lees meer

In deze tekst, die het ‘lied van de wijngaard’ genoemd wordt, maakt men kennis met alles wat een wijngaardenier moet doen om wijn te produceren. Uiteindelijk blijkt het een lied vol beeldspraak: Israël wordt vergeleken met een wijngaard die door God is geplant en verzorgd. God verwachtte als wijngaardenier goede druiven, maar de wijngaard bracht wilde druiven voort en beantwoordde niet aan zijn verwachtingen, een beeld voor het gedrag van de Israëlieten tegenover God.

Nieuwe Testament

Spreken met beelden

Matteüs 21, 33-41
“’Luister naar een andere gelijkenis: Er was eens een landeigenaar die een wijngaard aanlegde. Hij zette er een heining omheen, hakte een wijnpers erin uit en bouwde een wachttoren. Daarop verpachtte hij hem aan wijnbouwers en vertrok naar den vreemde. Toen de tijd van de oogst gekomen was, zond hij zijn dienaren naar de wijnbouwers om de opbrengst in ontvangst te nemen. Maar de wijnbouwers grepen zijn dienaren vast. Zij mishandelden de een, doodden de ander en stenigden een derde. Daarop zond hij andere dienaren, talrijker dan de eersten; maar zij behandelden hen op dezelfde manier. Tenslotte stuurde hij zijn zoon naar hen toe, in de veronderstelling, dat zij zijn zoon wel zouden ontzien. Maar toen de wijnbouwers de zoon zagen, zeiden ze onder elkaar: Dat is de erfgenaam; vooruit, laten we hem vermoorden en ons zijn erfenis toeëigenen. Ze grepen hem vast, wierpen hem de wijngaard uit en doodden hem. Wanneer nu de eigenaar van de wijngaard komt, wat zal hij dan wel met die wijnbouwers doen?’ Ze antwoordden Hem: ‘Hij zal die ellendelingen een ellendige dood doen sterven en zijn wijngaard zal hij aan andere wijnbouwers verpachten, die hem de opbrengst op de vastgestelde tijd zullen afdragen.’
(Lees meer)

Jezus vertelde over een landeigenaar die een wijngaard aanlegde en die verhuurde aan wijnbouwers. Wanneer de eigenaar dienaars stuurde om de vruchten te halen, mishandelden en doodden de wijnbouwers hen. Ook wanneer één van die dienaars zijn zoon zelf was.
Zo verwijst deze parabel naar de afwijzing van de profeten en van Jezus door de religieuze leiders van Israël.

Johannes 15, 1-8
Ik ben de ware wijnstok en mijn Vader is de wijnbouwer. Elke rank aan Mij die geen vrucht draagt, snijdt Hij af; en elke rank die wel vrucht draagt zuivert Hij, opdat zij meer vrucht mag dragen. Gij zijt al rein dankzij het woord dat Ik tot u gesproken heb. Blijft in Mij, zoals Ik in u. Zoals de rank geen vrucht kan dragen uit zichzelf, maar alleen als zij blijft aan de wijnstok, zo gij evenmin, als gij niet blijft in Mij. Ik ben de wijnstok, gij de ranken. Wie in Mij blijft, zoals Ik in hem, die draagt veel vrucht, want los van Mij kunt gij niets. Als iemand niet in Mij blijft, wordt hij weggeworpen als de rank en verdort; men brengt ze bij elkaar, gooit ze in het vuur, en ze verbranden. Als gij in Mij blijft en mijn woorden in u blijven, vraagt dan wat gij wilt en gij zult het krijgen. Hierdoor wordt mijn Vader verheerlijkt, dat gij rijke vruchten draagt; zo zult gij mijn leerlingen zijn. Zoals de Vader Mij heeft liefgehad, zo heb ook Ik u liefgehad. Blijft in mijn liefde. Als gij mijn geboden onderhoudt, zult gij in mijn liefde blijven, gelijk Ik, die de geboden van mijn Vader heb onderhouden, in zijn liefde blijf. Dit zeg Ik u, opdat mijn vreugde in u moge zijn en uw vreugde volkomen moge worden.
(Lees meer)

Jezus vergeleek zich met een wijnstok, zijn volgelingen met de ranken. God is de wijnbouwer die de wijnstok verzorgt en de ranken snoeit zodat ze meer vruchten dragen.

Johannes 2, 10-11
“’Iedereen zet eerst de goede wijn voor en wanneer men eenmaal goed gedronken heeft de mindere. U hebt de goede wijn tot nu toe bewaard.’ Zo maakte Jezus te Kana in Galilea een begin met de tekenen en openbaarde zijn heerlijkheid.”
Lees meer

Niet alleen de wijngaardenier, maar ook de wijn die hij produceert is een beeld waarmee Johannes iets wilde duidelijk maken. Hij heeft het dan ook over een ‘teken’.

Suggesties

Grote kinderen

ONDERZOEKEN

Wijngaardenier / Kana

De groep kinderen wordt verdeeld in een paar aantal groepen.
De kinderen bestuderen in die kleine groepen de informatie over wijngaardeniers of die over Kana.
Daarna formuleren ze vragen die ze als interviewer zouden stellen op basis van die informatie.
Die vragen noteren ze op een papier (= vragenlijst).

Die vragenlijsten worden daarna voorgelegd aan de groep(en) die het ander onderwerp bestudeerde. Die andere groepen formuleren de antwoorden op die vragen op basis van het materiaal dat op de website te vinden is.

Om af te sluiten worden de vragen gesteld door leden van de ene groep en beantwoord door de leden van de andere groep.

TIPS
.
De meest interessante vragen en de antwoorden erop, worden opgenomen in de krant: 'De RONDE van de BIJBEL'.

.
Mogelijke vragenlijst:
- Wat doet een wijnbouwer?
- In de Bijbel lees je soms over een wijngaard en al wat daarbij komt kijken, terwijl de schrijver het helemaal niet over een wijngaard heeft. Waar heeft hij het dan wel over?

- Waarom zou over een wijngaardenier gesproken worden in Kana?
- Wat betekent het dat Jezus voor zoveel goede wijn zorgt?

VERTELLEN

De onzichtbare schat

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Uitgeverij Averbode 2007, p. 285)

Op een dag riep een oude boer zijn zonen bijeen en zei:
‘Mijn zonen,
het einde van mijn leven nadert,
weldra zal ik sterven.
Dit is mijn laatste wil:
verkoop nooit het erfgoed,
want in de hout ligt een schat verborgen.’

Niet lang daarna stierf de oude boer.
Zijn zonen begonnen in de wijngaard
naar de schat te zoeken.
Ze braken de aardkluiten met een hark
en woelden ze met een schop om.
Zo doorzochten ze grondig
de vruchtbare grond van de hele wijngaard.

Maar ze zwoegden tevergeefs:
er was geen schat.
Teleurgesteld keerden ze naar huis terug
en verwensten hun dode vader.

Maar het volgende jaar droegen de wijnstokken
heel veel druiven.
En de wijn, die eruit geperst werd,
was de beste van de hele streek.
De zonen verkochten de wijn
en werden zeer rijk.
Toen dachten ze terug
aan de woorden van hun vader.

De vos in de wijngaard

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Uitgeverij Averbode 2007, p. 284)

Een vos met grote honger
kwam langs een wijngaard en bleef staan.
Toen hij de zoete druiven zag
kwam het water hem in de bek.
Maar rond de wijngaard was een muur gebouwd.
Verschillende keren probeerde de vos
om erover te klimmen,
maar dat lukte niet:
de muur was te hoog.
Toen zocht hij
naar een andere oplossing.

Na een tijd vond hij een kleine bres.
Hij trachtte zich erdoor te wringen,
maar hij was te dik.
Daarom besloot de vos: ‘Ik ga vasten.’
Drie dagen lang at hij niet en dronk hij niet.
Toen was hij zo mager geworden
dat hij zich door een kleine opening kon wringen.
Aan de binnenkant van de muur
geurden de druiven nog verleidelijker dan voordien.
De vos at tot hij niet meer kon,
en werd dikker en dikker.

Toen hij terug naar buiten wilde gaan,
lukte het niet meer.
Hij was te dik geworden omdat hij teveel druiven had gegeten.
Opnieuw moest hij drie dagen vasten
om uit de wijngaard te kunnen komen.
‘Je bent nogal een wijngaard!’ dacht de vos teleurgesteld.
‘Je geurt heerlijk en je druiven zijn verrukkelijk.
Maar wat schiet ik daarmee op?
Hongerig ben ik binnengekomen
en hongerig ga ik weer naar buiten.’

Naar een joods verhaal

Jongeren

VERTELLEN

De mooiste druiven

(C. LETERME, 99 verhalen met een knipoog, Uitgeverij Averbode 2014, p. 156 - 157)

Op een dag belde een boer aan bij een grote abdij.
- Dag Broeder Portier.
Alsjeblief, dit zijn de mooiste druiven uit mijn wijngaard voor u.
- Hartelijk dank. Ik geef ze meteen aan Vader Abt.
Die zal er blij mee zijn.
- Nee, nee, ze zijn voor u.
- Voor mij? Zo’n mooi geschenk verdien ik niet.
- Toch wel! U deed altijd open als ik aanklopte.
En als ik steun nodig had, gaf u mij die.

Broeder Portier legde de druiven voor zich neer.
Hij keek er de hele ochtend bewonderend naar.
Dan besloot hij de druiven toch aan Vader Abt te geven,
want die had hem altijd met wijze raad bijgestaan.
De abt was heel blij met de druiven.
Maar toen dacht hij aan een zieke medebroeder:
misschien brengen die druiven wat vreugde in zijn leven.
De druiven bleven niet lang bij de zieke, want die dacht:
- Broeder Kok maakt altijd zo'n lekker eten voor me klaar.
Die druiven zullen hem veel plezier doen.
En hij gaf de druiven aan Broeder Kok
Wat een mooie druiven, dacht hij.
Echt iets voor Broeder Koster.
Maar die gaf de druiven cadeau aan de jongste broeder,
zodat die er het werk van God in zou kunnen zien.
De jongste broeder was er erg blij mee.
Maar dan herinnerde hij zich de eerste keer
dat hij aankwam bij de abdij.
Hoe iemand voor hem de poort had geopend
en hem gastvrij ontvangen had.
En voor het avond werd,
gaf hij de druiven aan Broeder Portier.
- Geniet ervan, want meestal zit u hier alleen.
Toen wist Broeder Portier
dat de druiven echt voor hem bestemd waren.
Hij genoot van de smaak van elke druif en sliep gelukkig in.