Wat?

Tempeltoren

Een ziggurat was een tempeltoren / piramidetempel in Mesopotamië, die tussen 3000 en 500 voor Christus gebouwd werd en wel 100 meter hoog konden zijn. Het woord ‘ziggurat’ betekent: ‘oprichten, bouwen in de hoogte’.

Een ziggurat had drie tot zeven terrassen die door zeer steile trappen met elkaar verbonden waren en zag er dus uit als een trappenpiramide, waarbij elke verdieping kleiner was dan de vorige.

De kern van de ziggurat bestond meestal uit leemstenen / adobe. De buitenkant was van gebakken bakstenen met asfalt, als bescherming tegen wind en regen. Door het warme en droge klimaat kon zo’n bouwwerk lang stand houden.

De vorm van een ziggurat was wellicht een symbolische voorstelling van het heelal met aan de top een heiligdom dat de hemel moest voorstellen, de plaats waar de godheid woonde.
Alleen priesters en zeer gerespecteerde personen mochten er binnen.

In het onderste deel van een ziggurat waren opslagplaatsen en kleine verblijven.
Een ziggurat / tempeltoren maakte deel uit van een tempelcomplex met een binnenplaats, opslagruimten, badkamers en woonruimten, waarrond een stad lag.

Functies

Religieus

De Mesopotamiërs zagen een ziggurat / piramidetempel als de toegang tot de verblijfplaats van de goden. Elke stad had zijn eigen beschermgod. Zo verbond een ziggurat de wereld van de mensen met de plaats waar de goden verbleven. De trappen van het gebouw maakten het voor de goden gemakkelijk om op aarde neer te dalen. Langs diezelfde trappen gingen priesters omhoog naar de top van de toren, waar een tempel was. Alleen zij mochten er komen. Daar brachten ze offers om de goden gunstig te stemmen, bestudeerden ze de loop van de sterren omdat ze hierin de wil van de goden konden aflezen en probeerden ze met de goden in contact te komen.

Politiek en economisch

Het tempelcomplex, dat bij de ziggurat hoorde, diende als administratief centrum.
De priesters die er verbleven, konden belastingen innen, voedselvoorraden beheren en politiek advies geven.

Sociaal en cultureel

Rond een ziggurat bevonden zich werkplaatsen, opslagruimtes, woonhuizen van priesters en soms ook scholen waar astromomie en religie werden onderwezen.
Er vonden grote festivals, processies en religieuze ceremonies plaats, waarbij de hele gemeenschap betrokken was.

Actuele situatie

De ziggurats van het oude Mesopotamië zijn nu grotendeels ruïnes. Enkele werden nog gedeeltelijk bewaard en een paar ervan werden (deels) gerestaureerd. Ze liggen nu in Irak, Iran en Syrië.

Ziggurat van Ur (Irak)

Dit is de best bewaarde ziggurat, die rond 2100 voor Christus gebouwd werd door koning Ur-Nammu, en toe gewijd aan de maangod Nanna (Sin).
Rond 1980 werd die ziggurat gedeeltelijk gerestaureerd door Saddam Hoessein.

Ziggurat van Babylon / Toren van Babel (Irak)
De toren van Babel werd gebouwd door koning Nabopolassar voor de god Marduk, de stadsgod van Babel. Deze ziggurat had een oppervlakte van 90 m² en was 90 meter hoog.
Volgens de Griekse historicus Herodotus bestond de toren uit zeven trappen.

Vandaag zijn van die ziggurat alleen nog de funderingen en wat baksteenresten te zien. De rest is volledig vergaan. Het gevolg van verwoestingen en de erosie van het gebruikte materiaal.

Ziggurat in de Bijbel

Oude Testament

Genesis 11, 3-4
Zij zeiden tegen elkaar: 'Kom, laten we tegels maken en ze harden in het vuur.' De tegels gebruikten ze als bouwstenen, met asfalt als mortel. Nu zeiden ze: `Laten wij een stad bouwen met een toren, waarvan de spits tot in de hemel reikt; dan krijgen wij naam en worden wij niet over de aardbodem verspreid.'
Lees meer

Het verhaal over de Toren van Babel in de Bijbel, gaat waarschijnlijk over de ziggurat van Babylon waarvan de joden, die in de 6e eeuw voor Christus naar Babylonië gedeporteerd werden, de ruïnes zagen.
In hun ogen was zo'n toren een teken van hoogmoed, want de mens wilde op dezelfde hoogte van God komen.