Algemeen
Smaakmaker
Zout werd / wordt gebruikt om de smaak van het eten te verhogen. Bovendien geeft zout nieuwe kracht. Dat is vooral in warme landen belangrijk omdat door het vele zweten het zoutgehalte in het bloed daalt.
Bewaarmiddel / Zuiveringsmiddel
Zout werd vooral gebruikt als bewaarmiddel toen er nog geen diepvriezers waren. Men bestrooide dan vlees of vis met zout en bewaarde het in 'zoutkisten' (= pekelen) genoemd.
Door voedsel met zout in te wrijven, drogen de aanwezige bacteriën uit, waardoor dit voedsel niet bederft.
In Magdala was er een soort industrie voor het zouten van vis. Omdat gezouten vis beter bewaard werd, kon die gemakkelijk over het hele Romeinse Rijk vervoerd worden. Zo verkocht men vis uit Magdala in Rome.
Betaalmiddel
In streken waar weinig zout was, werd zout lange tijd als betaalmiddel gebruikt.
Het woord salaris betekent letterlijk 'zoutrantsoen'. Dit was een staafje zout dat Romeinse soldaten kregen als deel van hun loon, hun 'salaris' (sal = sel = zout). Van een soldaat die zijn plicht niet vervulde zei men dat 'hij zijn zout niet waard was'.
In Rome herinnert de Via Salaria aan het belang dat zout vroeger had. Die weg uit de Romeinse tijd liep / loopt van Rome naar de kust van de Adriatische Zee, naar de zoutmoerassen bij Ostia waar zout gewonnen werd.
Waar?
Omdat men zout kon bekomen door het verdampen van zout water in pannen of bedden, werd het vooral gewonnen aan de kust van de Middellandse Zee en langs de zuidwestkust van de Dode Zee. (De Dode Zee is zo zout dat men er in bovendrijft zonder te zwemmen.)
Symbool
Woestijnbewoners gaven zout aan hun gasten als teken dat ze welkom waren.
Wanneer twee mensen vriendschap wilden sluiten, gebeurde dat door elkaar zout aan te reiken tijdens de maaltijd.
Tot op vandaag is bij Arabieren het eten van brood en zout een teken dat men met elkaar in vriendschap verbonden is.
Bij de joden bekrachtigde zout het verbond tussen God en zijn volk.
De betekenis hiervan is: zoals zout niet kan bederven, zo zal het verbond dat we gesloten er voor altijd zijn.
Taal
Iets met een korreltje zout nemen. | Iets niet al te letterlijk nemen. |
Zout in de wonde strooien | Iemand nog meer pijn doen terwijl die het al moeilijk heeft. |
Op alle slakken zout leggen | Alle kleine foutjes benadrukken. |
Bijbel
Oude Testament
. Exodus 30, 34-38
Toen zei God tot Mozes: 'Neem geurige kruiden, storaxbalsem, onyx, galba-num en andere kruiden, en zuivere wierook: alles in dezelfde hoeveelheid. Daarvan moeten jullie, zoals een reukwerker dat doet, een reukwerk bereiden, vermengd met zout, zuiver en gewijd. Een deel daarvan moeten jullie fijnwrijven en voor de verbondsakte leggen in de tent van de samenkomst waar Ik tot jullie kom. Jullie moeten het als hoogheilig beschouwen. Het reukwerk dat jullie bereiden is voorbehouden aan God. Jullie mogen het in die samenstelling niet maken voor jullie zelf. Wie het namaakt om van de geur te genieten zal uit zijn volk verwijderd worden.
. Leviticus 2, 13
Bij alle meeloffers moeten jullie zout doen. Bij geen ervan mag het zout van uw verbond met God ontbreken. Jullie moeten dus zout voegen bij alle offers die jullie aanbieden.
Omdat zout een zuiverende en louterende werking heeft, zou dit de reden kunnen geweest zijn dat men zout toevoegde aan de offers in de tempel.
.Numeri 18, 19
Van alle heffingen voor de heilige gaven die de Israëlieten aan de heer opdragen, geef Ik u, uw zonen en uw dochters een deel als een blijvend recht. Het is voor de heer een altijddurend verbond, een verbond met zout, voor u en voor uw nageslacht.’
. 2 Koningen 19-21
De mannen van de stad zeiden tegen Elisa: ‘De ligging van deze stad is fraai, zoals mijn heer zelf kan zien, maar het water is slecht en het land onvruchtbaar.’ Hij antwoordde: ‘Haal een nieuwe schotel en doe er zout in.’ Toen ze die gehaald hadden ging hij naar de bron, wierp er het zout in en zei: ‘Zo spreekt de heer: Ik maak dit water gezond, er zal niet langer dood en onvruchtbaarheid uit voortkomen.’
. 2 Kronieken 13, 4-5
Nu ging Abia op de berg Semaraim in het Efraïmgebergte staan en riep: 'Luister naar mij, Jerobeam en heel Israël. Jullie weten heel goed dat de God van Israël, het koningschap over Israël voor altijd gegeven heeft aan David en aan zijn zonen, door een verbond bekrachtigd met zout.
Zout was voor de joden een beeld voor het verbond tussen Jahwe en zijn volk.
Nieuwe Testament
. Matteüs 5, 13
‘Jullie zijn het zout van de aarde. Maar als het zout zijn kracht verliest, waar mee zal men dan zouten? Het deugt nergens meer voor dan om weggeworpen en door de mensen vertrapt te worden.’
Lees meer
. Marcus 9, 49-50
‘Iedereen zal met vuur gezouten worden. Het zout is iets goeds. Maar als het zout zoutloos wordt, waarmee zullen jullie het dan opnieuw zijn smaak geven? Heb zout in jullie zelf en leef in vrede met elkaar.’
. Lucas 14, 34-35
Het zout is iets goeds; maar als ook het zout zijn kracht verliest, waarmede zal het dan weer bruikbaar gemaakt worden? Dan deugt het noch voor het land noch voor de mest, maar men gooit het weg. Wie oren heeft om te horen, hij luistere.'
Kan zout dan zijn kracht verliezen? Men vermoedt dat het zout in de tijd van Jezus niet zuiver was en allerlei andere stoffen bevatte die het een bijzondere smaak gaven. Als die stoffen, aan kracht inboetten of verdwenen, leek het alsof het zout zijn kracht had verloren. Men gooide het dan op straat, de gewone manier om huisvuil kwijt te raken.