Genesis 9,8-15: De belofte van God

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 22)

Verder zei God tegen Noach en zijn zonen: ‘Nu ga ik een belofte doen aan jullie en aan de mensen die na jullie leven. Ik doe die belofte ook aan alle dieren op aarde, aan de wilde en de tamme dieren, aan de vogels en aan alle dieren die uit de boot gekomen zijn. Ik beloof dat ik de mensen en de dieren nooit meer zal doden door een grote overstroming. Er zal nooit meer een overstroming komen die de hele aarde verwoest.’

God zei verder: ‘Ik geef jullie voor altijd een teken van mijn belofte. Ik zet mijn boog in de wolken. Dat is het teken van mijn belofte aan jullie en aan alles wat op aarde leeft. Steeds als ik veel wolken over de aarde stuur, zal er een regenboog tevoorschijn komen. Dan zal ik denken aan mijn belofte aan jullie en aan alles wat leeft. Nooit meer zal het water iedereen doden en alles verwoesten.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

God zei tegen Noach en zijn zonen:
Nu sluit Ik mijn verbond met jullie en met je nageslacht,
en met alle levende wezens die bij jullie zijn,
met de vogels en de viervoetige dieren,
met alle dieren van de aarde die bij jullie zijn,
al wat uit de ark is gekomen, alle dieren van de aarde.
Ik ga met jullie een verbond aan,
dat geen enkel levend wezen ooit nog
door het water van de vloed wordt uitgeroeid,
en dat er nooit meer een vloed zal zijn
die de aarde te verwoest.'
En God zei: 'Dit is het teken van het verbond tussen Mij en jullie,
en alle levende wezens die bij jullie zijn, voor altijd.
Ik zet mijn boog in de wolken.
Die wordt het teken van het verbond tussen Mij en de aarde.
Wanneer Ik op de aarde de wolken samenpak
en de boog in de wolken te zien is,
dan zal Ik denken aan het verbond tussen Mij
en jullie en alle levende wezens.
Het water zal nooit meer zwellen tot een vloed die doodt.

Stilstaan bij …

Noach
Betekent: rust
zoals de duif na de zondvloed een plekje zocht om er zich te nestelen, zo vond God Noach om er te 'rusten': met hem is Hij bereid alles opnieuw te beginnen.
Betekent: troost
Het verhaal van Noach is het verhaal van God die de mens niet loslaat. Wanneer je denkt: de wereld vergaat, is God bezig een nieuwe wereld te maken.

Ark
Dit woord komt in het Oude Testament slechts tweemaal voor: éénmaal voor de boot die Noach bouwde, één maal voor het mandje waarin de kleine Mozes gelegd werd.
In beide teksten gaat het om redding: de redding van de mensheid en de redding van een volk. In beide gevallen is het God die reddend actief is.

Water
Het aanzwellende water is symbool voor doodsgevaar, crisis, zonde, allerhande moeilijkheden, onheil. In het scheppingsverhaal was het het beeld van chaos, van onleefbaarheid.
Maar telkens opnieuw wordt in Bijbelverhalen ook verteld dat God de mensen redt door het water heen van de dood (zie: doortocht door de Rietzee / Rode Zee, doortocht door de Jordaan, Jona).

Vloed
Dit woord komt van het Middelnederlandse sintvloet (= grote aanhoudende vloed).
In Mesopotamië kwam het vaak voor dat het laagland overstroomde. De herinnering aan een 'grote vloed' is in Mesopotamische teksten bewaard en archeologisch bevestigd.
Omdat niemand wist hoe groot de wereld in werkelijkheid was, dacht men dat de hele wereld overstroomd was. In feite ging het enkel om het eigen kleine stuk bekende wereld.
Reeds in voorbijbelse teksten werd het thema van de wereldondergang in verband gebracht met zonde (zondvloed). Deze gedachtegang is nog steeds actueel: als de mensen zich zo verder bewapenen, zo verder het milieu uitputten, verontreinigen ... dan zal de wereld daaraan ten onder gaan. Zonde is in deze context: het niet eerbiedigen van de waarde van mens en natuur.

Alle levende wezens die bij jullie zijn
Merk op dat God niet alleen een verbond sluit met de mens, maar met alle levende wezens.

Boog
- Het Hebreeuwse woord voor 'boog' wordt gebruikt voor de boog bij het strijden. Zo kan de 'boog van Jahwe’ het teken zijn van zijn toorn.
. Als Jahwe de boog richt tegen de wateren van de vloed wil dat zeggen dat Hij de vloed tegen houdt.
. Als Hij de boog plaatst met de pees op de grond wordt duidelijk dat Hij niet meer boos is.

- Bij een regenboog wordt duidelijk dat de koepel (joods wereldbeeld) er nog is: de zon weerspiegelt er zich in. Zo is de regenboog het teken van de trouw van God. Hij blijft de uitgespaarde cel beveiligen, waarbinnen zich het leven van de mensen afspeelt.

Bovenstaande (Engelstalige) schets van het joodse wereldbeeld geeft aan wat het belang was van het zien van de boog: de luchtbel waarin de mensen leven wordt niet langer bedreigd door het stijgende water van de vloed. Ook wordt duidelijk hoe een regenboog het beeld kan zijn voor de band tussen God en mens.

Bij de tekst

Nieuw!

Het zondvloedverhaal is als een nieuw scheppingsverhaal waarin God een tweede keer met de mens scheep gaat.
Wanneer, na veertig dagen en nachten regen, de aarde weer droog is, wacht Hij mens en dier op en sluit met hen een verbond.

Historische wortels

Dit verhaal gaat terug op zware overstromingen in het gebied van de Perzische Golf.

Ontstaan van deze tekst

Tijdens de ballingschap in Babylonië beleefden de Israëlieten het dieptepunt van hun geschiedenis. Heel hun wereld en al hun verwachtingen waren ingestort. Ze waren ver van huis, Jeruzalem was verwoest, hun tempel lag in puin. Ze vroegen zich af:
'Overleven wij dit nog? Is er nog toekomst voor ons?'
Die vragen werden beantwoord in een verhaal dat ze in Mesopotamië hoorden. De zondvloed werd het beeld van de catastrofe die ze in hun leven ervaren hebben. Het positieve einde van dit verhaal gaf hen de kracht om uit te zien en te werken naar een betere toekomst.

Spreken over God

Ik zet mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen Mij en de aarde. Wanneer Ik op de aarde de wolken samenpak, en de boog in de wolken zichtbaar wordt, dan zal Ik denken aan het verbond tussen Mij en u en alle levende wezens, aan alles wat leven heeft. De wateren zullen nooit meer aanzwellen tot een vloed, om alles wat leeft te verdelgen. Als de boog in de wolken staat, zal Ik hem zien en daarbij denken aan het altijddurend verbond tussen God en alle levende wezens, alles wat op de aarde leeft.’
(Genesis 9, 13-16)

Wie deze tekst over de betekenis van de regenboog leest in het boek Genesis, merkt op dat de regenboog God moet doen herinneren aan zijn verbond. Zo lijkt het dat het ook voor God niet vanzelfsprekend is om te vergeven.

Noach (Nuh) in de Koran

"Nuh zag dat veel mensen afgoden aanbaden. Ze baden voor beelden: hier een beeldje, daar een kleien mannetje … Maar bijna niemand bad tot Allah zelf … Nuh vroeg de mensen om alleen tot Allah te bidden en niets naast Hem te plaatsen. Hij vroeg hen om geen afgod te aanbidden, geen beeld of iets anders dan Allah.

Maar de mensen luisterden niet naar hem. Erger nog, ze lachten Nuh uit en maakten hem uit voor leugenaar. Maar Nuh bleef volhouden. Hij vertelde hen dat hij de boodschap van Allah bracht. Die boodschap is steeds dezelfde. Alle profeten brengen dezelfde boodschap. Dat deed ook Nuh. Zelfs toen ze niet naar hem wilden luisteren … Nuh bleef volhouden en vertrouwen op Allah. Zo ging het een hele lange tijd … Nuh probeerde zijn volk wel 950 jaar te overtuigen om alleen tot Allah te bidden. Hoewel dat een lange tijd was, waren er maar een paar mensen die naar hem luisterden …

Op een dag gaf Allah aan Nuh de opdracht om een ark, een grote boot, te bouwen. Nuh bouwde de ark volgens de aanwijzingen van Allah. Allah beval ook om van iedere diersoort een mannetje en een vrouwtje op het schip te brengen. Daarna stapten alle gelovigen in. Nuh mocht geen ongelovigen meenemen. Daarom moest hij ook zijn vrouw en zijn zoon achterlaten.

Zodra alle gelovigen waren ingestapt, begon het hevig te regenen. Er kwam een vreselijke zondvloed. Al de ongelovigen verdronken. Het schip van Nuh voer door de watervloed en draaide boven Mekka zevenmaal rond de Ka’ba. Daarna strandde het schip op een berg. Al de gelovigen daalden af van de ark samen met de dieren. Nuh liet de dieren vrij in de wildernis zodat ze de aarde opnieuw konden bevolken. De gelovigen waren Allah erg dankbaar en wierpen zich in aanbidding voor Hem neer."

Regenboog

In China wordt over een regenboog gesproken als over de brug naar de hemel.
De Germanen spraken over de regenboog als over de vredesboog: een teken dat er dan vrede was.

Bijbel en kunst

D. HIRST

Butterfly Rainbow

Tijdens de corona-crisis (2020) steunde de Britse kunstenaar Damien Hirst de zorgsector met dit kunstwerk: een regenboog die bestond uit kleurrijke vlindervleugels. Vlinders zijn een belangrijk motief in zijn werken.

Damien Hirst zei: “Ik wilde iets doen om hulde te brengen aan het geweldige werk dat NHS-medewerkers doen in ziekenhuizen in het hele land. De regenboog is een teken van hoop en ik vind het schitterend dat ouders en kinderen hun eigen versie maken en die ophangen aan de ramen van hun huis.”
(NHS: National Health Service - Verenigd koninkrijk)

Suggestie
De deelnemers maken een eigen versie van deze regenboog.
. Ze gebruiken voor de kleuren 'mozaïekjes' van gekleurd papier.
. Of ze vullen elke boog met letters in die kleuren. Vooraf zoeken ze naar woorden die met die kleur verband houden en waarvan de betekenis de verbondenheid van mensen onder elkaar, met God en met de natuur onderstreept.
Bij weinig inspiratie kunnen woorden in andere talen gebruikt worden, of kunnen de letters anders geschreven worden of groter of kleiner.

Suggesties

Kleine kinderen

DOEN

Tekenen

De kinderen kleuren een regenboog (liefst met kleurpotloden).
Ze beginnen aan de buitenkant met rood, dan volgen oranje, geel, groen, blauw en ze eindigen aan de binnenkant met violet.

Of:

Ze tekenen wat hun het meeste aanspreekt in dit verhaal.
Laat ze eventueel kiezen tussen: overstroming, ark, regenboog, duif, groen takje, dieren.

Een regenboog krassen

Materiaal
Verschillende kleuren wasco, zwarte plakkaatverf.
Tekenblad, dik penseel, prikpen / naald / houten stokje / pen / satéprikker / botte spijker / stopnaald

Verloop
Na het beluisteren van het verhaal van Noach kleuren de kinderen een tekenblad met verschillende kleuren wasco. Daarna beschilderen ze het hele blad met zwarte plakkaatverf.
Als alles droog is, krassen de kinderen de lijnen van de regenboog op dat blad. Die lijnen mogen gerust breed zijn zodat de kleur eronder goed doorkomt.

Een grote regenboog

Materiaal
Groot blad papier, waarop je de banen van een grote regenboog tekent / schildert.
Zeven potjes met de kleuren van de regenboog.

Verloop
Na het beluisteren van het verhaal van Noach kleuren de kinderen de grote regenboog door telkens met hun vinger in een potje verf te steken en zo een strook van de regenboog te schilderen.

TIP
Geef zelf de kleur aan die in de stroken van de regenboog moet komen:
Bovenaan de boog: rood, dan oranje, geel, groen, blauw, donkerblauw (indigo), violet.

Dans met gekleurde linten

(TOV kleuters, 2,5 jaar, Uitgeverij Pelckmans, p. 61)

Geef de kinderen een vrij lang lint (van crêpepapier). Zorg voor verschillende kleuren (indien mogelijk de kleuren van de regenboog). Laat opgewekte muziek horen en maak bogen met jouw lint. De kinderen zullen je nabootsen. Dit wordt een kleurrijk moment. Nodig de kinderen uit om voor God te dansen.

EXTRA

Noach

Klik hier voor suggesties en informatie bij het hele verhaal van Noach.

Grote kinderen

VERDIEPEN

Een boog spannen

De kinderen tekenen en kleuren een regenboog. Daarna schrijven ze in die regenboog woorden en uitdrukkingen die een 'boog' spannen naar de anderen.

Goed nieuws!

Materiaal
Kaartjes met daarop de woorden: regen, ark, regenboog, duif, olijftakje.
Rood en een groen tekenpapier.

Verloop
Vertel het verhaal over Noach.
Vraag daarna aan de kinderen om de woorden die aan slecht nieuws doen denken te plaatsen op het rode tekenpapier.
De woorden die hen aan goed nieuws doen denken, leggen ze op het groene tekenblad.
- Welk soort nieuws is het belangrijkste in het verhaal van Noach?
- Weet je nu ook waarom mensen dit verhaal vertellen?
Laat de kinderen een regenboog tekenen en in elke boog iets schrijven wat volgens hen goed nieuws is.

Een 'rode draad' voor de veertigdagentijd

Zorg voor een kader waarin verticale draden gespannen zijn. Tussen die draden weven de kinderen elke week van de veertigdagentijd een lint met een kleur van de regenboog.

De aanzet voor deze activiteit is het verhaal van Noach die veertig dagen lang de overstroming trotseert.

Elke kleur is een symbolische drager van een thema. Bijvoorbeeld
groen: leven
paars: boete, vergeving, verzoening
geel: geluk
oranje : vreugde
rood: liefde, vriendschap
blauw: bezinning

BELEVEN

Een regenboog

(C. LETERME in Simon plus, uitgeverij Averbode, 2010 nr 1)

Vooraf
Schilder met ecoline een regenboog op een groot tekenpapier.
Beschilder meteen zes vierkantjes met dezelfde kleuren van de regenboog (rood, oranje, geel, groen, blauw, paars).

Verloop
De kinderen tekenen / schilderen een zelfportret.
De kleur van hun T-shirt op de tekening is de kleur van één van de vierkantjes, die zij het liefste zien.
Schik nadien de verschillende zelfportretten van de kinderen op het grote tekenblad met de regenboog. Wie een geel T-shirt gekleurd heeft, wordt geschikt op de gele strook van de regenboog, enz..

We houden van verschillende kleuren en iedereen mag aan dezelfde regenboog schitteren.

DOEN

Tekenen

Teken wat jou het meeste aanspreekt in dit verhaal.
Kies hiervoor tussen de volgende woorden: overstroming, ark, regenboog, duif, groen takje, dieren.

Een regenboog in 3D

Vooraf
Zorg voor stroken gekleurd tekenpapier (in de kleuren van de regenboog): rood, oranje, geel, groen, blauw, paars (violet). Twee ‘wolken’ in lichtblauw tekenpapier.
Nietjesmachine, lijm, stift.

Verloop
De kinderen plaatsen de gekleurde stroken in de juiste volgorde. Niet deze stroken samen. Daarna vormen de kinderen met de rode strook een grote boog. Met de oranje strook eronder vormen ze een kleinere boog. Ze werken zo verder tot ze de verschillende stroken op een gelijke afstand van elkaar hebben. Niet de stroken aan het andere uiteinde, zodat de regenboog kan ‘staan’
Kom terug op het verhaal waarbij God zich verbonden weet met de mensen. Ze nemen dan elk twee wolkjes. Op het ene wolkje schrijven ze: God; op het andere schrijven ze hun eigen naam.
Het ene wolkje wordt gekleefd aan de ene kant van de boog, het andere aan de andere kant.

TIPS
. In plaats van de ene naam van het kind dat de boog gemaakt heeft, kun je overwegen om op het ‘wolkje’ meer namen te laten opschrijven.

. Indien je niet veel tijd hebt kun je vooraf de stroken op verschillende lengtes knippen, zodat de kinderen de stroken tekenpapier alleen maar juist bijeen moeten schikken, vooraleer die een tweede keer te nieten.

Collage

De regenboog

De kinderen scheuren uit tijdschriften de kleuren van de regenboog (rood, oranje, geel groen blauw, paars).
Teken op een groot blad een regenboog. Noteer in elke boog welke kleur er moet komen (rood is bovenaan) Daarna kleven de kinderen de gekleurde papiertjes op de juiste plaats in de regenboog.

De duif

Materiaal
Groot blanco blad dat horizontaal in twee verdeeld is: onderaan geven gebogen lijnen het water weer. Dit blad kan vooraf eventueel blauw ingekleurd worden.
Foto’s uit kranten en/of weekbladen die positief en negatief nieuws weergeven.
Uitgeknipte tekening van een duif. In haar bek zit een takje (achteraan op de bek van de duif vastgekleefd)

Verloop
Herneem het begin van het verhaal over Noach: God is ontgoocheld over het vele kwaad dat Hij de mensen ziet doen.
Bespreek met behulp van de foto’s wat kinderen als kwaad ervaren.
Plak deze foto’s daarna op het water onderaan het grote blad. Knip eventueel een golfbeweging in de bovenkant en de onderkant van elke gekozen foto.

De kinderen vertellen het vervolg van het verhaal.

Het verhaal eindigt met de komst van een duif. In haar bek heeft ze een groen takje. Dit takje wordt het symbool van een beter leven, van een leven waarin mensen vrede kennen met zichzelf, met anderen, met de natuur, met God.
Bespreek met behulp van de foto’s wat de kinderen als goed ervaren.
Knip daarna het belangrijkste uit de foto’s die besproken werden in de vorm van een blaadje dat je kleeft aan het takje van de duif.

Belangrijk
. Kies bij deze activiteit voor foto’s uit kranten en tijdschriften die niet ouder zijn dan een maand, om zo dicht mogelijk bij de actualiteit te blijven.

. Het zoeken naar het belangrijkste deel van een foto is belangrijk bij het ontwikkelen van symboolgevoeligheid.

TIP
. Gebruik krantenkoppen of titels in tijdschriften in plaats van foto’s.

Teken van verbondenheid: vriendensjaal

E. GEETS en J. WOUTERS, Muzisch met Jezus, speels en creatief de jaarkring rond, Uitgeverij Averbode 2007, p. 30

Materiaal
- witte sjaaltjes of lappen witte stof
- textielverf (rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet)
- penselen
- strijkijzer

Verloop
Verdeel het sjaaltje in zeven gelijke banen. Geef elke baan een kleur van de regenboog (in de goede volgorde). Breng pas een nieuwe kleur aan als de vorige helemaal droog is.
Ga met een warm strijkijzer over de sjaal om de verf te fixeren. Een volwassene kan het kind raad geven en helpen.

TIPS
. Leg de stof voor het schilderen op enkele vellen krantenpapier. Zo blijft de werktafel schoon.

. Zoom de stof om als het nodig is. Doe dit na het verven.

MEDITEREN

Ik heb mijn boog in de wolken gezet

(Geïnspireerd door een gebed van J. De Beleyr)

'Mijn boog heb ik voor jou
in de wolken gezet' zegt God.
'Geef kleur aan je leven:

rood
vertelt dat hartelijkheid nog bestaat

oranje
vraagt inzet, feller dan vuur

geel
doet denken aan warmte voor elkaar

groen
is de kleur van hoop, van leven

blauw
herinnert eraan dat vreugde nodig is als water en lucht

purper
vertelt dat woorden vol troost wonderen kunnen doen

'Kom, geef kleur aan je leven' zegt God.

BIDDEN

God,
Ik stel mezelf een regenboog voor
tussen Jou en mij,
tussen mij en de ander.

Telkens als het fout gaat,
en ik geen vrede sluit
en niet opensta voor de ander,
laat ik me aanraken door de kleuren.
En dus ook door Jou.

Als het niet lukt,
probeer ik later opnieuw.
Met vallen en opstaan.
(naar K. Van Cleyenbreughel)

God, onze Vader,
de kleuren van de regenboog geven kleur aan ons leven:
Rood, vertelt over hartelijkheid en liefde.
Oranje, vertelt over warmte en enthousiasme.
Geel, doet denken aan licht.
Groen, is de kleur van hoop, van leven.
Blauw, herinnert aan water en lucht, bronnen van leven.
Indigo, doet denken aan rust en stilte.
Purper, vertelt dat woorden vol troost, verdriet helpen dragen.

God, we bidden tot U en vragen
dat elk van die kleuren
ons leven en dat van iedereen op aarde
mag kleuren.
Amen.

VIEREN

Vrede voor de vier windstreken

(Geïnspireerd door een activiteit van Luc Versteylen)

Bij het afsluiten van activiteiten rond het verhaal van Noach kleuren de kinderen op de speelplaats een grote regenboog met kleurkrijt.
Nadien vormen ze op de boog het woord ‘vrede’ met bakstenen. De kinderen gaan er rond staan. Geef ze elk een witte ballon waar ze een 'vredesduif' aan hebben vastgemaakt (zo dicht mogelijk bij de ballon zelf, anders gaan de ballonnen tijdens de vlucht in elkaar verstrengeld raken.)

Zeg tegen de kinderen:
Aan het geweld en de oorlogen in het Oosten kunnen we niets doen,
aan de problemen in het Westen en het Zuiden ook niet,
maar wel aan het geweld op de plaats waar we spelen en in onze eigen groep.
''Willen we van hieruit de wereld eens de vrede toewensen?’'

De kinderen keren zich achtereenvolgens naar de vier windstreken keren en zingen het refrein van het oude kerstlied 'Door de liefde laat u wekken ...':
‘Vrede, vrede,
vreed’op aard aan alle mensen,
die van goede wille zijn.’
(of een ander vredeslied)

Daarna sturen de kinderen hun ballon, met een vredesduif aan, de lucht in.

EXTRA

Regenboog

Klik hier voor extra suggesties bij de regenboog als symbool van vrede.

Noach

Klik hier voor suggesties en informatie bij het hele verhaal van Noach.

Jongeren

ACTUEEL

Opwarming van de aarde

Overstromingen en overvloedige regenval zijn tegenwoordig heel vaak het gevolg van de opwarming van het klimaat.
Bekijk deze film op youtbe om een zicht te krijgen op de verwoestende impact van water op de woonplaatsen van mensen.

Overwegingen

Paul Kevers

Noach en de zondvloed

(P. KEVERS in Samuel plus, uitgeverij Averbode, 2005 nr 4)

Het bekende verhaal van de zondvloed lijkt een negatief verhaal over een straffende God. Toch is dit niet de bedoeling van dit Bijbelverhaal.
Zeker we vinden daarin het beeld van een straffende God die ziet dat de mensen slecht zijn. Hij krijgt er spijt van dat Hij de mensen gemaakt heeft en beslist hen van de aarde weg te vegen. Maar als we door dat primitieve godsbeeld heen kijken, zien we hoe het verhaal in positieve richting evolueert.
Uiteindelijk vertelt het verhaal ook dat God zijn schepping behoedt en beschermt. En dat Hij, ondanks het kwaad, het avontuur met de mensheid voortzet. De mensen dreigen te verzuipen in het kwaad waar ze zelf voor kiezen - zo kun je het verhaal ook lezen. Maar God zorgt voor redding. Hij laat Noach een ark bouwen waarin niet alleen zijn familie, maar ook alle vormen van dierlijk leven behouden blijven. God wil opnieuw beginnen.

Er zitten een aantal positieve symbolen in het verhaal. Zoals de duif die Noach loslaat en die terugkeert met een olijftakje. Noach steekt zijn hand uit om het diertje op te vangen. Is dat geen treffend beeld van de vertrouwelijke omgang tussen mens en dier?
De duif is het vredessymbool bij uitstek geworden.
En dan de regenboog, als teken van het verbond tussen God en alle levende wezens. 'Ik plaats mijn boog in de wolken.' Sommige bijbelverklaarders zien daarin een teken van ontwapening: God legt zijn strijdwapens af... Dat is misschien wat ver gezocht, maar in ieder geval: God kiest voor vrede!

Agnes Lameire

Een nieuw scheppingsverhaal

Het Bijbelverhaal rond Noach is in de cultuur van het oude Midden-Oosten in veel versies terug te vinden. Daarin spelen onberekenbare goden hun spel met elkaar en trekken zich daarbij het lot van de aardse mens helemaal niet aan. Het fundamentele verschil met het Bijbelse verhaal ligt hierin dat de mens God wél na aan het hart ligt. Het zondvloedverhaal is als een nieuw scheppingsverhaal waarin Hij een tweede keer met de mens scheep gaat. En wanneer, na zoveel dagen en nachten regen, de aarde weer droog is geworden, wacht Hij mens en dier op en sluit met hen een verbond.
Het teken daarvan, de regenboog, is intussen het wereldwijde symbool geworden van een vrede die de hele wereld moet omspannen. Het zondvloedverhaal verzekert ons dat God borg staat voor zijn schepping en daar worden we aan herinnerd telkens zich boven onze hoofden het wonder van de regenboog ontvouwt.

Jan Wuyts

Samen ermee doorgaan (2018)

Het Bijbelse zondvloedverhaal maakt gebruik van oeroude verhalen over overstromingen en tsunami’s die toen even vernietigend en rampzalig waren als nu, maar die men toen niet kon verklaren. Men deed een beroep op de goden om een aanvaardbare uitleg te geven. Tegenwoordig staat al de dag na een tsunami in de krant een uitgebreide wetenschappelijke tekening die alles haarfijn uitlegt.

Met het stukje dat we gelezen hebben loopt het zondvloedverhaal naar zijn ontknoping toe. Samengevat in één zin: God engageert zich tegenover de hele aarde, mensen en dieren van alle tijden en van overal, dat zulke algemene verdelgingsramp nooit meer zal gebeuren.
Tenslotte treedt God in dat zondvloedverhaal op als de enige heerser over de aarde. Hij is zo ontgoocheld over het gedrag van de mensen, dat Hij eigenmachtig besluit tot een grote opruiming van heel het mensengeslacht. Alleen het gezin van Noach en - eigenaardig genoeg ook de dieren - zullen de wereldwijde vloed overleven.

Maar het lijkt alsof God tot het besef komt dat Hij zo misbruik maakt van zijn macht. Hij gaat het goed maken. Hij zal de verantwoordelijkheid voor de aarde delen met de mensen die er wonen. Dat is het verbond dat bijna op elke regel terug genoemd wordt. Een eenzijdig engagement van God om zijn macht voor een deel af te staan aan de mensen. Het beeld van Gods macht is die boog, zijn wapen, zijn strijd-boog en zijn pijlen, wat wijst op oeroude, nog vrij naïeve voorstellingen van God. Hij zal die boog niet meer als wapen gebruiken, hem als het ware thuis laten en hem in de wolken hangen. Iedereen die die boog ziet hangen, zal zich herinneren dat God afstand gedaan heeft van zijn almacht, en ongewapend naar de mensen toekomt met het voorstel: laten we er samen het beste van maken. Tot zo ver de samenvatting van het verhaal.

Dat doet me denken aan een historie op een tentenkamp met meisjes-gidsen een aantal jaren geleden.
Een warme julinamiddag. Om vier uur is er een pauze met een drankje en een wafeltje in de grote reftertent. Plots wordt het onwaarschijnlijk donker, het dondert en bliksemt en het begint te gieten. De leidsters brengen de groep vliegensvlug veilig naar de hoeve van de eigenaar van het kampterrein in de onmiddellijke buurt. De kinderen worden er goed opgevangen. Na enkele minuten is de tornado voorbij. Maar de tenten liggen verscheurd in de velden en weiden rondom. Reservekleding in de rugzakken en andere spullen zwemmen in het water of hangen in de prikkeldraad. Eerst verzamelen wat verspreid ligt, soms in de vrij verre omgeving van het kamp.

Wat nu? De families verwittigen dat ze ons mogen komen halen. Ermee stoppen, inpakken en wegwezen. Het kamp heeft slechts enkele dagen geduurd. Alle voorbereiding, gespannen verwachtingen, hoogdagen van vriendschap, honderduit spelen en sporten, adieu, voorbij, mislukt.
Tot blijkt dat in de onmiddellijke buurt een boerderij leeg staat: woonhuis, stallen, schuur … maar onbewoonbaar vuil. ‘Onze’ boer gooit wat balen droog stro in de stal om op te slapen.
De leiding beslist unaniem: we blijven. We gaan door. De dag na de tornado wordt de hele troep op tocht gestuurd. De rest van de leiding, geholpen door mensen uit de buurt, poetsen de boerderij min of meer proper en bewoonbaar. De volgende dag herbegint een kamp zoals die jongeren er nooit nog een zullen meemaken.

Toen het water van de zondvloed was weggetrokken, had God twee mogelijkheden. Ofwel: ‘Mijn schepping is mislukt, ik stop ermee.’ Ofwel: ‘We gaan er samen mee door. We herbeginnen van voren af aan. Niet meer Ik alleen, maar samen.’