Filemon 9b-10.12-17: Een slaaf wordt broer

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1907-1908)

Ik wil je iets vragen. Ik wil graag dat je iets voor mij doet. Als dienaar van Christus kan ik natuurlijk tegen je zeggen: ‘Je moet het doen!’ Maar omdat ik van je houd, wil ik het je liever vragen. Doe het voor mij. Ik ben een oude man, en ik zit in de gevangenis vanwege mijn werk voor Jezus Christus.

Filemon, mijn vraag aan jou gaat over Onesimus, de slaaf die bij jou weggelopen is. Hij is christen geworden, en ik houd van hem alsof hij mijn eigen kind is. Dat is allemaal gebeurd terwijl ik in de gevangenis zat vanwege het goede nieuws.
Een tijdlang heb jij helemaal niets aan Onesimus gehad. Maar nu kan hij heel nuttig voor je zijn, net zoals hij dat voor mij geweest is. Ik houd veel van hem, toch stuur ik hem naar jou terug.
Het liefst had ik hem hier gehouden, om voor mij te zorgen in de gevangenis. Dan had hij mij namens jou kunnen helpen. Maar het zou niet goed zijn als jij daar niets van wist. Want als je mij wilt helpen, moet je daar zelf voor kiezen. Alleen dan doe je echt iets goeds. Daarom stuur ik Onesimus nu naar je terug.
Je hebt je slaaf een tijdlang moeten missen. Maar misschien was dat juist goed. Want nu krijg je hem voor eeuwig terug! En je krijgt hem niet terug als slaaf, maar als iemand die veel meer is dan je slaaf. Hij is nu je vriend, iemand die net als jij in Jezus Christus gelooft. Hij is hier voor mij een echte vriend, als mens en als christen. Dan moet hij dat toch zeker ook voor jou zijn!

Als christen ben je toch met mij verbonden? Doe dan alsjeblieft wat ik je vraag: ontvang Onesimus bij je thuis zoals je mij zou ontvangen.
(Filemon 1, 8-17)

Een brief van Paulus

Beste,
dit is een brief van Paulus,
een oud man die nu bovendien een gevangene van Christus Jezus is.
Ik wil je iets vragen
voor het kind dat ik hier in de gevangenis voor de Heer heb gewonnen,
ik bedoel Onésimus.
Ik stuur hem naar jou terug en met hem heel mijn liefde.
Ik had hem graag hier gehouden als jouw plaatsvervanger,
om voor mij te zorgen in mijn gevangenschap voor het evangelie.
Maar ik wil niets doen zonder je instemming.
Ik wil je ook niet dwingen:
je goedheid moet zich spontaan kunnen uiten!
Misschien was dat wel de reden
waarom hij een tijd lang bij je is weg geweest:
dat je hem voorgoed terug zou krijgen,
niet meer als slaaf, maar als veel meer dan een slaaf:
als een geliefde broeder.
Dat is hij voor mij al helemaal,
hoeveel meer dan voor jou, als mens en als christen.
Als jij je dus met mij verbonden voelt,
verwelkom hem dan zoals je mij zou verwelkomen.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

In de gevangenis werd Paulus geholpen door Onesimus. Hij was een slaaf die van zijn meester was weggelopen. Misschien had hij zijn meester wel bestolen. Op een dag schreef Paulus een briefje naar Filemon, de vroegere baas van Onesimus, om te vragen hem opnieuw op te nemen:

Van Paulus, gevangene van Christus Jezus,
aan onze lieve medewerker Filemon:
vrede van God de Vader en de Heer Jezus Christus!
Ik dank God altijd, als ik aan je denk in mijn gebeden.
Ik zou willen dat je geloof te zien is
in al het goede dat je als christen doet.
Nu wil ik een beroep doen op je liefde.
Hij die je schrijft, is Paulus, een oud man,
nu bovendien een gevangene van Christus Jezus,
en ik vraag je iets over Onesimus.
Ik stuur hem terug naar jou.
Eigenlijk had ik hem graag hier gehouden,
zodat hij voor mij zou kunnen zorgen in mijn gevangenschap.
Als jij je met mij verbonden voelt,
verwelkom hem dan alsof ik het was.
Ik schrijf dit in het volste vertrouwen dat dit zal gebeuren.
Ik weet zeker dat je meer zult doen dan wat ik vraag.
De groeten van allen medewerkers hier bij me.
Moge de goedheid van Jezus Christus met je zijn.

Stilstaan bij ...

Filemon
Persoon die door Paulus tot het christendom bekeerd is. Hij stelde zijn huis te Kolosse (vermoedelijk) beschikbaar voor de bijeenkomsten van de christenen.

Onesimus
(= ‘nuttig’)
Deze naam Onesimus werd vaak aan slaven gegeven. In deze brief is Onesimus de naam van een slaaf die bij Filemon wegliep. Hij zocht zijn toevlucht bij Paulus, die hem tot het christendom bekeerde.

Bij de tekst

De brief van Paulus aan Filemon

Dit is het kortste briefje dat van Paulus bewaard is. Paulus schreef het toen hij in de gevangenis zat (58-60) Traditioneel denkt men dat Paulus dan in Rome verbleef. Maar sommigen denken dat het Efeze was. Dit zou meer overeenkomen met de afstanden die in de brief gesuggereerd worden.
In deze brief vraagt Paulus aan Filemon om mild te zijn tegenover Onesimus die wegliep en suggereert hij Filemon om zijn slaaf de vrijheid te schenken. Onesimus is nu ook een christen zoals Filemon dat is.
Dit briefje laat een heel andere kant van Paulus zien dan men gewoon is. Hij komt over als een tactvol diplomatisch man, die zijn vriend om een gunst vraagt.

Slavernij

Toen Paulus zijn brief aan Filemon schreef, was slavernij heel gewoon. Zo waren er heel veel slaven in belangrijke steden van het Romeinse rijk. Slaven hadden bijna geen rechten. Een slaaf die zijn werk niet goed deed of probeerde weg te lopen, werd geslagen, mishandeld of zelfs gedood.
Merk op dat Paulus zich in deze brief niet verzet tegen de slavernij.
Voor hem waren alle mensen gelijk, of ze nu slaaf waren of niet.

Suggesties

Grote kinderen

KENNISMAKEN MET DE BIJBELTEKST

Een weggelopen slaaf

(K. JANSSEN in Overhoop, 2009, nr 12, p. 30-31)

Paulus herkent niet meteen de stem van de man die hem groet als hij zijn huis binnenkomt. Sinds hij toestemming heeft om bezoek te ontvangen, komen er elke dag mensen langs. Maar als hij dichterbij komt, schiet de naam hem opeens te binnen.
'Onesimus!' roept hij uit. 'Wat in godsnaam doe jij hier? En waar is je meester Filemon?'
Onesimus kijkt naar beneden. 'Ik ben weggelopen', zegt hij.
'Wat?' zegt Paulus. 'Weggelopen bij je meester Filemon? Waarom doe je zoiets? Je meester is christen. Je had het een stuk slechter kunnen treffen!'
'Ik heb gehoord wat jij vertelde toen je bij ons in Kolosse was', zegt Onesimus. 'Dat er voor Jezus geen onderscheid meer is tussen vrije mensen en slaven. En daarom wil ik geen slaaf meer zijn.'
'En dus ben jij maar weggelopen?' roept Paulus verbaasd uit.
'Heb jij mij dat soms horen zeggen?'
Onesismus schudt zwijgend zijn hoofd. 'Was het dan niet waar wat je zei? vraagt hij.
'Natuurlijk wel!' zegt Paulus. 'Wie in Jezus gelooft, maakt geen verschil meer tussen mensen: slaven en vrijen, Joden en Grieken, mannen en vrouwen. Ze zijn allemaal evenveel waard in de ogen van God! Maar dat ben je ook zonder weg te lopen! Hoe ben je trouwens hier geraakt? Had je geld voor de reis? Of heb je dat ook nog van je meester gestolen?'
Onesimus antwoordt niet.
Paulus slaat een arm om hem heen.
'Luister, het is nu eenmaal gebeurd. Blijf voorlopig maar bij mij; ik kan je hulp hier goed gebruiken. Over een poosje zal ik een brief schrijven aan je meester Filemon. Het komt allemaal wel goed.'

INLEVEN

Schrijven over Onesimus

Materiaal
Klik hier voor een blad met negen tekeningen over het verhaal.
Lijm, papier, schrijfgerei.

Verloop
De kinderen Maken eerst kennis met Filemon, Onesimus en Paulus.
Daarna knippen ze de illustraties uit het blad, kleven ze op een nieuw blad en schrijven op hun manier het verhaal van Onesimus bij de tekeningen. Ze schrijven er ook bij hoe ze denken dat dit verhaal afloopt.

Variatie
De kinderen herschrijven het verhaal via tekstballonnen.

Wat denken ze?

Er zijn drie personen (Paulus, Onesimus en Filemon) van wie we zouden willen vernemen wat ze denken:

Paulus	Wat denkt hij bij het schrijven van zijn brief aan Filemon?
Filemon	Wat denkt hij als hij de brief van Paulus krijgt?
Onesimus	Wat denkt hij als hij op de deur klopt van het huis van Filemon?

Schrijven / Mailen naar Paulus

We weten niet hoe het is afgelopen.
Waarschijnlijk kwam Onesimus met de brief terug bij Filemon.
- Hou zou die gereageerd hebben?
Kruip even in de pen /PC van Filemon en schrijf terug:
Paulus,
.......................

Jongeren

ONDERZOEKEN

Gesprek

(K. JANSSEN in Overhoop, 2009, nr 12, p. 31)

Slavernij bestaat niet meer in deze tijd. Maar in de tijd van Paulus kwam het vaak voor dat rijkere mensen een of meer slaven hadden, die hun eigendom waren.
Toch droomden ook toen de slaven van vrijheid!
- Kun je begrijpen wat Onesimus gedaan heeft?
- Wat vind je van de reactie van Paulus?