Jesaja 5, 1-7: Het lied van de wijngaard

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1141-1142)

Ik wil een lied zingen over mijn vriend, een lied over mijn vriend en zijn wijngaard:
‘Mijn vriend had een wijngaard,
op een heuvel met goede grond.
Hij werkte hard op die grond.
Hij haalde de stenen eruit
en plantte er de mooiste soorten druiven.
Hij bouwde er een toren
voor het bewaken van de wijngaard.
Hij maakte er een plek
om de druiven te persen.
Toen verwachtte hij goede druiven,
maar hij kreeg alleen maar slechte druiven.’

De Heer zegt: ‘Inwoners van Juda en Jeruzalem, weten jullie waarom de druiven slecht zijn? Komt dat door mij of door mijn wijngaard? Wat denken jullie? Had ik nog meer aan mijn wijngaard kunnen doen? Ben ik iets vergeten? Waarom verwachtte ik goede druiven, maar kreeg ik alleen slechte druiven?
Luister! Ik zal vertellen wat ik met mijn wijngaard ga doen. Ik breek de muren af en ik haal de heg eromheen weg. Dan wordt mijn wijngaard niet meer beschermd, maar dan wordt hij vertrapt door dieren. Die zullen alles verwoesten.

Ik zal mijn wijngaard niet meer verzorgen, zodat er overal onkruid komt. En ik zal tegen de wolken zeggen dat ze geen regen meer moeten laten vallen.
Volk van Israël, jullie zijn de wijngaard uit het lied. En volk van Juda, jullie zijn de planten die ik gekozen heb. En die vriend, dat ben ik, de machtige Heer. Ik dacht dat jullie goed bestuurd zouden worden, maar jullie worden alleen maar slecht bestuurd.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Ik wil zingen van mijn vriend:
Het lied: ’Over mijn vriend en zijn wijngaard’

Mijn vriend had een wijngaard op een vruchtbare helling.
Hij spitte hem om, verwijderde de stenen
en plantte er de beste wijnstokken die hij maar kon vinden.
Hij bouwde er een toren bij en zorgde voor een wijnpers.
Nu verwachtte hij dat die wijnstokken druiven zouden dragen,
maar er groeiden alleen zure bessen aan.

Wel, beste mensen, zeg eens:
Wat kon Ik nog meer voor mijn wijngaard doen?
Waarom groeiden er alleen zure bessen,
terwijl Ik verwachtte dat er druiven zouden groeien?

Wel, Ik zal je zeggen wat Ik met mijn wijngaard ga doen.
Ik zal de omheining weghalen en de muren omvergooien.
Ik maak er een wildernis van, want Ik zal hem niet meer snoeien.
Ik zal het onkruid laten staan en distels en doornen laten groeien,
en Ik laat het niet meer regenen.

De wijngaard van God is het volk van God,
de bevoorrechte planten zijn de mensen van Juda.
God hoopte op recht, maar wat kreeg Hij?
Onrecht!

Stilstaan bij ...

Wijngaard
Een omheinde plaats waar wijnstokken groeien.
In liefdesliederen werd met de wijngaard de bruid bedoeld.
In het Oude Testament is de wijngaard het beeld voor het volk van God.

Edelwingerd
Een wijnstok van heel hoge kwaliteit.

Wachttoren
Uitkijkpost om dieven, vossen, wilde zwijnen, vogels op het spoor te komen.

Regenen
Alleen God kan voor regen zorgen. Zo verraadt dit lied wie de wijngaardenier eigenlijk is.

Bij de tekst

Historische context

Dit lied werd geschreven in het begin van het optreden van Jesaja als profeet. Jeruzalem kende toen een relatief grote welvaart: het koninklijk hof schitterde en werd omringd door welstellende kooplui.
Het platteland daarentegen toonde een ander beeld: boeren en herders die het slachtoffer waren van de economische en sociale ommekeer.
Dit lied van Jesaja heeft het over die wantoestanden.

Betekenis

Het lied functioneert als een parabel en wil de toehoorders zelf tot inzicht brengen. De vriend blijkt God te zijn. De wijngaard is Israël dat aangeklaagd wordt omdat het ondanks alle zorg van God geen recht maar onrecht voortbracht. De wijnstokken zijn de mensen van Juda. Met de druiven wordt recht en gerechtigheid bedoeld. De zure bessen staan voor onrecht en ellende, voor de vele rechtelozen en sociale wantoestanden die slechte rechters veroorzaakten.

Een dubbele laag

Jesaja vergeleek het volk van God met een wijngaard. Zijn vriend, God, besteedde er veel zorg en aandacht aan. Toch bracht die wijngaard geen goede vruchten voort: het recht werd met de voeten getreden, er is ongeloof, ontrouw en sociaal onrecht in Israël.

Ik zie het zo: de profeet verschijnt net als elke andere artiest op de markt, gaat op een tafel staan - de omstanders worden nieuwsgierig en komen dichterbij - en begint te zingen.
Hij zingt over een vriend, die een wijnberg bezit. In de liefdesliederen werd met de wijnberg de bruid bedoeld. Hij zingt dus een lied over de ontrouwe bruid van zijn vriend, die zijn vriend zal verstoten en straffen. Opeens verandert het in een politiek lied. Terwijl de toeschouwers zich nog verkneukelen over de manier waarop de vriend zijn bruid ter verantwoording zal roepen, worden de decors gewisseld, en zijn zij zelf de beklaagden.
J. ZINK, Vijf broden en twee vissen, Uitgeverij Gooi en sticht B.V. Hilversum, 1973, p. 102.

Suggestie

Grote kinderen

SPREKEN MET BEELDEN

Wat verwacht God van de mensen

Materiaal
. Flap of groot stuk papier, waarop je een schuine berghelling tekent en een grote zon. Teken een aantal strepen die de stralen van de zon voorstellen en een aantal verticale strepen op de berghelling die de wijnstokken voorstellen. Al die strepen staan ver genoeg van elkaar, zodat er op geschreven kan worden.
. Stiften

Verloop
Lees de tekst 'Dichter bij de tijd' (zie hoger) voor.

Ga met de kinderen in op de beeldende taal in het lied:

de vriend die een wijngaard heeft	= God
de wijngaard	= het volk van God
de wijnstokken	= de mensen
de druiven	= wat God van de mensen verwacht
de wilde bessen	= wat de mensen van de verwachtingen van God terecht brengen

Nodig de kinderen uit om na te denken over die druiven. Met dit 'beeld' worden de verwachtingen van God voor de mensen weergegeven.
- Wat verwacht God van de mensen?
Noteer elk verschillend antwoord van de kinderen met één woord op één van de stralen van de zon.

De kinderen staan nadien stil bij wat de mensen met deze droom van God doen.
- Wat brengen mensen terecht van wat God verlangt?
- Wat brengen jullie terecht van die verwachtingen?
Schrijf die antwoorden telkens met één woord op de wijnstokken op de berghelling. De antwoorden die dicht staan bij wat God verwacht, worden op de wijnstokken genoteerd die het dichtst bij de zon staan. Hoe minder de antwoorden in de lijn liggen van wat God verwacht, hoe verder ze van de zon liggen.