Inhoudstabel
...page... Wiki page pagination has not been enabled.
Wie was hij?
Schrijver
Lucas was een ontwikkeld auteur, die vertrouwd was met zowel de Grieks-Romeinse als de joodse cultuur. Wie hij precies was, is niet bekend.
Misschien werd hij geboren in Antiochië (Syrië).
Misschien was hij de arts die Paulus vergezelde op zijn reizen (Kolossenzen 4, 14). Daardoor komen er in zijn evangelie veel meer dan in die van andere, termen voor die met ziektebeelden te maken hebben. Maar volgens nader onderzoek is dit helemaal niet zo opvallend.
Lucas, of de schrijver van het evangelie volgens Lucas, sprak Grieks, in zijn tijd een wereldtaal, te vergelijken met het Engels nu. De manier waarop hij die taal gebruikt, getuigt van een grote algemene ontwikkeling en culturele achtergrond. Hij schreef voor Grieks-sprekende christenen, die leefden buiten Palestina en niet vertrouwd waren met joodse gebruiken. Daarom legde hij ze uit als hij erover schreef. Aramese woorden gebruikte hij niet of vertaalde hij. Problemen die eigen waren aan het joodse volk (bv. discussie over de reinheid) vermeed hij.
Relatie met Jezus
Lucas kende Jezus niet persoonlijk. Hij behoorde ook niet tot zijn onmiddellijke leerlingenkring. Hij woonde niet in Palestina en hij sprak ook de taal van Jezus niet. Zijn informatie putte hij uit de overleveringen van anderen. Dit betekent dat zijn informatie tweedehands of derdehands was.
Zijn evangelie wordt gedateerd tussen de jaren 80 en 100. Dat betekent dat er vijftig jaar liggen tussen zijn evangelie en de gebeurtenissen waarover hij vertelt.
Lucas behoorde wellicht tot de tweede of derde generatie christenen. Zijn lezers hadden waarschijnlijk grotendeels een niet-joodse achtergrond.
Sommigen christenen voor wie hij schreef, waren arm en werden geminacht door hun omgeving. Om hen moed te geven wijst Lucas voortdurend op de voorkeur van Jezus voor de armen, zwakke en lijdende mensen. Hij zal hen bevrijden uit hun situatie. Daarom noemt hij Jezus 'Redder' en is naastenliefde een belangrijk thema in zijn evangelie samen met de universaliteit van Jezus’ boodschap.
Zijn geschriften
Evangelie
Lucas schreef een ‘evangelie’. Hij deed dit tussen het jaar 80 en het jaar 100 na Christus.
Een evangelie is een apart soort tekst. Het is geen verslag - hoewel dat zo lijkt -, geen sprookje, geen gedicht... Het is de neerslag van wat Lucas belangrijk vond voor de volgelingen van Jezus: om te weten, om te geloven en om vanuit te leven.
Dit heeft zijn gevolgen voor het lezen van een evangelie: het is geen verslag van wat er gebeurd is, maar een geheel van gebeurtenissen die oproepen om op een andere manier te gaan leven.
De teksten uit het evangelie volgens Lucas worden in de liturgie vooral gelezen tijdens het 'liturgisch jaar C'.
De volgorde van de belangrijke feesten in de paastijd werden geïnspireerd door de twee boeken van Lucas ('Evangelie' en 'Handelingen')
Er zijn vier grote delen in dit evangelie terug te vinden:
| Lucas 1 - 2 | De kinderjaren van Jezus (Kindsheidsverhaal) |
| Lucas 3, 1 - 9, 50 | Het optreden van Jezus in Galilea |
| Lucas 9, 51 - 19, 28 | De reis van Jezus naar Jeruzalem |
| Lucas 19, 29 - 24, 53 | Jezus in Jeruzalem (optreden in de tempel, lijden, dood, verrijzenis en hemelvaart) |
Handelingen van de apostelen
Ook de ‘Handelingen van de apostelen’ zou Lucas geschreven hebben. Men denkt dan aan de stukken waarbij hij de 'wij-vorm' gebruikt. Maar zeker is dat niet.
In dat boek is er vooral aandacht voor de handelingen en woorden van Petrus en Paulus.
Bronnen van Lucas
Lucas verwerkte in zijn evangelie minstens drie bronnen:
. het evangelie volgens Marcus
Meestal zijn dat teksten die zowel bij Marcus als bij Matteüs en Lucas te vinden zijn. De kleine verschillen laten toe de eigenheid van de evangelisten te achterhalen.
. een boek waarin de woorden (uitspraken en verhalen) van Jezus opgetekend werden (Quelle)
Meestal zijn dat teksten die alleen bij Matteüs en Lucas te vinden zijn.
. het eigen materiaal waarover Lucas beschikte (Sondergut)
Dit zijn teksten die alleen bij hem voorkomen. Het gaat om teksten die gebaseerd zijn op verhalen die verteld werden in de gemeenschap christenen waartoe Lucas behoorde.
Lucas en kunst
MINIATUUR
Lucas
Deze miniatuur illustreert de letter L van Lucas en laat de evangelist zien met een evangelieboek in zijn linkerhand met in de achtergrond een rund, waarmee hij symbolisch wordt voorgesteld.
ICOON
Lucas
Dit kunstwerk uit de Orthodoxe wereld stelt Lucas voor die, volgens een legende, de Moeder Gods en het kind Jezus schildert. Een aantal voorstellingen van de Moeder Gods worden namelijk vereerd als werk van de heilige Lucas.
Merk op dat de moeder Gods (Maria) bij de orthodoxen altijd met dezelfde kleding wordt weergegeven, welk moment uit haar leven men ook uitbeeldt.
R. VAN DER WEYDEN
Lucas schildert de Madonna (rond 1435)
Kunstschilder Rogier van der Weyden (Doornik 1399 – Brussel 18 juni 1464), een van de Vlaamse Primitieven, was een van de belangrijkste Vlaamse schilders van de 15e eeuw. Hij schilderde dit werk waarschijnlijk voor de kapel van de Brusselse Sint-Lucasgilde, waarvan hij lid was.
Op het kunstwerk is Lucas te zien die het portret van Maria en Jezus tekent met een zilverstift op geprepareerd papier dat op een houten plankje bevestigd is. Maria zit onder een baldakijn. Ze geeft haar zoon de borst. Door het raam is een binnenhof te zien, een rivier en een stad. Achter Lucas - ter hoogte van zijn onderrug - is een rund te zien, waarmee Lucas symbolisch wordt voorgesteld (= attribuut). Op het schrijfgestoelte ligt een boek dat naar zijn evangelie verwijst.
Deze voorstelling is historisch onmogelijk: Lucas was waarschijnlijk nog niet eens geboren toen Jezus nog een baby was.
Deze voorstelling is gebaseerd op een legende uit de zesde eeuw die vertelt dat Lucas het portret van Maria schildert. Daarom werd hij de beschermheilige van de schilders en werden de gilden waarin ze verenigd waren, vaak naar hem vernoemd. Deze legende is een geliefd onderwerp bij een altaarstuk voor een kapel van de Sint-Lucasgilde.
De evangelist Lucas kreeg op dit schilderij hoogstwaarschijnlijk de trekken van Rogier Van der Weyden zelf: niet zelden gaven kunstschilders Lucas de trekken van henzelf.
G. RENI
Lucas
Werk van de Italiaanse kunstschilder en etser Guido Reni (4 november 1575, Bologna – 18 augustus 1642, Bologna).
De evangelist Lucas is duidelijk door God geïnspireerd wanneer hij zijn evangelie schrijft.
Lucas in 'Bijbelin1000seconden'
Op deze site wordt dieper ingegaan op de volgende teksten die Lucas geschreven heeft:
Evangelie
Lucas 1, 1-4; 4, 14-21: In de synagoge van Nazaret I
Lucas 1, 5-17: De boodschap aan Zacharias
Lucas 1, 26-38: Boodschap van een engel
Lucas 1, 39-45: Maria bij Elisabet
Lucas 1, 46-56: Magnificat
Lucas 1, 57-66: Johannes is zijn naam
Lucas 2, 1-14: De geboorte van Jezus
Lucas 2, 15-20: Bezoek van de herders
Lucas 2, 16-21: Na de geboorte van Jezus
Lucas 2, 22-40: De opdracht van Jezus
Lucas 2, 41-52: De twaalfjarige Jezus in de tempel
Lucas 3, 1-6: Optreden van Johannes de doper
Lucas 3, 10-18: Optreden van Johannes de doper II
Lucas 3, 15-16; 3, 21-22: Johannes doopt Jezus
Lucas 4, 1-13: Jezus in de woestijn
Lucas 1, 1-4; 4, 14-21: In de synagoge van Nazaret I
Lucas 4, 21-30: In de synagoge van Nazaret II
Lucas 5, 1-11: Roeping van enkele vissers
Lucas 5, 17-26: Jezus geneest een melaatse
Lucas 5, 27-32: De roeping van Levi
Lucas 6, 6-11: De man met een vergroeide hand
Lucas 6, 13-16: Zending van de leerlingen
Lucas 6, 17.20-26: Jezus spreekt tot de leerlingen
Lucas 6, 27-38: De gulden rede
Lucas 6, 39-45: Wijze woorden van Jezus
Lucas 7, 1-10: Jezus en de honderdman
Lucas 7, 11-17: Jezus en de weduwe van Naïn
Lucas 7, 36-8.3:Aan tafel bij een Farizeeër
Lucas 8, 22-25: Jezus stilt de storm
Lucas 8, 40-56: Het dochtertje van Jaïrus en de vrouw die twaalf jaar ziek was
Lucas 9, 11b-17: Jezus geeft veel mensen te eten
Lucas 9, 18-24: Wie is Jezus?
Lucas 9, 23-27: Jezus navolgen
Lucas 9, 28-36:Jezus op de berg
Lucas 9, 51-62: Op weg naar Jeruzalem
Lucas 10, 1-12.17-20: Zending van de leerlingen
Lucas 10, 25-37: De barmhartige Samaritaan
Lucas 10, 38-42: Marta en Maria
Lucas 11, 1-13: Jezus leert bidden
Lucas 12, 13-21: Over een hebzuchtige boer
Lucas 12, 32-48: Maak je geen zorgen
Lucas 12, 49-53: Verdeeldheid en geen vrede
Lucas 13, 1-9: De vijgenboom zonder vruchten
Lucas 13, 10-17: Jezus en een kromgebogen vrouw
Lucas 13, 22-30: De nauwe deur
Lucas 14, 1.7-14: Gelijkenissen bij een maaltijd
Lucas 14, 25-35: De ware volgeling
Lucas 15, 1-32: Parabels over wat verloren is
. Lucas 15, 1-7: Het verloren schaap
. Lucas 15, 8-10: Het verloren muntstuk
. Lucas 15, 1-3.11-32: De verloren zoon
Lucas 16, 1-13: De onrechtvaardige rentmeester
Lucas 16, 19-31: Lazarus en de rijke
Lucas 17, 5-10: Lessen voor de leerlingen
Lucas 17, 11-19: Genezing van tien melaatsen
Lucas 18, 1-8: De rechter en de weduwe
Lucas 18, 9-14: De farizeeër en de tollenaar
Lucas 18, 15-17: Jezus en de kinderen
Lucas 19, 1-10: Jezus en Zacheüs
Lucas 19, 28-40: De intocht in Jeruzalem
Lucas 20, 27-38_: Vraag over de opstanding / verrijzenis
Lucas 21, 5-19: Over de val van Jeruzalem
Lucas 21, 25-28.34-36: Wees waakzaam
Lucas 22, 14-23, 56: De laatste dagen van Jezus
Lucas 23, 35-43: Jezus aan het kruis
Lucas 24, 1-12: De vrouwen bij het graf
Lucas 24, 13-35: De leerlingen uit Emmaüs
Lucas 24, 35-48: Jezus verschijnt
Lucas 24, 46-53: Afscheid van Jezus
Handelingen van de apostelen
Handelingen 1, 1-11: Hemelvaart van Jezus
Handelingen 1, 12-14: Na de hemelvaart van Jezus
Handelingen 1, 15-17.20a.20c-26: Een opvolger voor Judas
Handelingen 2, 1-11: Pinksteren
Handelingen 2, 42-47: De eerste christenen
Handelingen 4, 32-35: De eerste christenen
Handelingen 5, 1-11: Ananias en Saffira
Handelingen 5, 12-16: De eerste christenen
Handelingen 5, 27b-32, 40b-41: Arrestatie van de apostelen
Handelingen 6, 1-7: Zeven nieuwe diakens
Handelingen 7, 55-60: Stefanus
Handelingen 8, 5-8.14-17: Filippus
Handelingen 8, 26-40: Filippus en een man uit Ethiopië
Handelingen 9, 1-22: De roeping van Paulus
Handelingen 9, 26-31: Paulus te Jeruzalem
Handelingen 10, 25-26; 10,34-35; 10,44-48: Petrus en Cornelius
Handelingen 10, 34a.37-43: Petrus spreekt over Jezus
Handelingen 12, 1-11: De vrijlating van Petrus
Handelingen 13, 16-17.22-25: Paulus in Antiochië
Handelingen 14, 8-20: Paulus en Barnabas in Lystra
Handelingen 14, 21-27: Paulus en Barnabas in Klein-Azië
Handelingen 15, 1-2.22-29: Het eerste concilie
Handelingen 16, 22-34: Paulus en Silas in de gevangenis
Handelingen 17, 16-34: Paulus en de bewoners van Athene
Handelingen 19, 23-40: Paulus in Efeze
Handelingen 20, 7-12: Paulus in Troas
Handelingen 28, 11-16: Paulus naar Rome